|
Το δε όνομα της Χώρας των Περσών ως '''Περσία''' είναι η ιστορική ονομασία του σύγχρονου [[Ιράν]]. Η ονομασία αυτή επικράτησε στη [[Δυτικός Κόσμος|Δύση]] λόγω των Ελλήνων, οι οποίοι γενίκευσαν την ονομασία της περιοχής [[Περσέπολη|Παρς]] (''Παρσίς''), Φαρς σήμερα, στο νότιο Ιράν, η οποία ήταν και το κέντρο της Περσικής Αυτοκρατορίας. Σημειωτέον ότι η [[Περσική γλώσσα]] λέγεται ''[[Φαρσί]]''. Η [[Περσία]] ονομάστηκε επισήμως [[Ιράν]] από τις [[21 Μαρτίου]] [[1935]], όταν ο [[Σάχης]] [[Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί]] ζήτησε επίσημα από τη διεθνή κοινότητα να αποκαλεί τη χώρα του με την εθνική της ονομασία "Ιράν" που σημαίνει "η χώρα των Αρείων".
Ο Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί καυχάτο ότι ανήκε στη δυναστεία των Αχαιμενιδών και ότι οι Πέρσες είναι [[Έλληνες|Ελληνικής καταγωγής]].Η θεωρία στηρίζεται στην [[Ελληνική μυθολογία]] και στον [[μύθος|μύθο]] του [[Πέρσης|Πέρση]] (γιου του [[Περσέας|Περσέα]] και της [[Ανδρομέδα (μυθολογία)|Ανδρομέδας)]] γιος του οποίου ήταν ο Αχαιμένης ιδρυτής της δυναστείας των Αχαιμενιδών.
== Ιστορία ==
[[Αρχείο:Seleucid-empire-323BCE.png|200px||thumb|right|Η Ελληνιστική Αυτοκρατορία των Σελευκιδών]]
Η αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών καταλύθηκε από τον [[Μακεδόνες|Μακεδόνα]] βασιλιά, [[Μέγας Αλέξανδρος|Αλέξανδρο]], ο οποίος σάρωσε κυριολεκτικά την Περσική αυτοκρατορία.Το ελληνικό στοιχείο που έφερε μαζί του ο νέος αυτοκράτορας και οι διάδοχοί του αναμείχθηκε με τα τοπικά στοιχεία,δημιουργώντας τον [[ελληνιστικός πολιτισμός|Ελληνιστικό πολιτισμό]]. Ο πυρήνας της παλαιάς περσικής αυτοκρατορίας αποτέλεσε, μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, την αυτοκρατορία των [[Σελευκίδες|Σελευκιδών]].
'''Παρθική κυριαρχία (150 π.Χ.-226 μ.Χ.)'''
[[Αρχείο:Parthia 001ad.jpg|200px|thumb|right|Η αυτοκρατορία των Πάρθων]]
Οι '''Πάρθοι''' ήταν αρχαίος Ιρανικός λαός που ήταν εγκατεστημένος από αρχαιοτάτους χρόνους στην περιοχή της νοτιοδυτικής Ασίας , που ονομάστηκε από αυτούς Παρθία και η οποία συνόρευε με την Υρκανία (στην σημερινή επαρχία Μαζατεράν) , τη Μηδία, την Καρμανία(την σημερινή Κερμάν) , και την Αριανή. Ο πρώτος βασιλιάς της Παρθίας ήταν ο Αρσάκης (του οποίου η πραγματική ημερομηνία γεννήσεως και το όνομα του μας είναι άγνωστα ) ο οποίος προερχόταν από ενα ινδό-ευρωπαϊκό φύλο που λεγότανε Πάρνι και κατέλαβε την Παρθία όπου ίδρυσε δικιά του δυναστεία. Το βασίλειο των Πάρθων επηρεάστηκε από την Ελληνιστική τέχνη και την Ελληνική κουλτούρα και έτσι αυτό το βασίλειο αποτέλεσε ένα ετερογενές κράτος στο οποίο συν-υπήρχαν η Ελληνική και η Ιρανική κουλτούρα. Η Παρθία ήταν μια ισχυρή αυτοκρατορία που άντεξε τις επιθέσεις των Σελευκιδών και (αργότερα) των Ρωμαίων και αρκετές φορές επεκτάθηκε νικώντας τους στους διαφόρους πολέμους που πραγματοποίησαν μεταξύ τους, ,με αποτέλεσμα το σημερινό Ιράν και το Ιράκ να βρεθούν υπό την κυριαρχία των Παρθών. Μετά τον θάνατο του τελευταίου Αρσακίδη (από την δυναστεία του Αρσάκη) βασιλιά , τον Αρτάβανο Δ’Δ', που σκοτώθηκε το 226 μ.Χ οι Πάρθοι συγχωνεύτηκαν στην νέα Περσική Αυτοκρατορία .
'''=== Η δυναστεία των Σασσανιδών (226-650 μ.Χ.)''' ===
[[Αρχείο:Sassanid_empire_map.png|thumb|right|Η μεγαλύτερη επέκταση της Περσίας των Σασσανιδών ]]
Όταν ο Πέρσης ηγεμόνας [[Αρδασίρ Α΄ της Περσίας|Αρδασίρ Α΄]] από την περιοχή της σημερινής επαρχίας Φάρς (στο Ιράν) επαναστάτησε ενάντια στην δυναστεία των Αρσακιδών κατάφερε το 226 μ.Χ να ιδρύσει μια νέα γηγενή δυναστεία στην Περσία που ονομάστηκε «δυναστεία των Σασσανιδών» (από το όνομα του παππού του ΑρντασίρΑρδασίρ, Σασσάν). Οι Σασσανίδες Πέρσες ήταν πολύ πιο επιθετικοί από τους Πάρθους και στο εσωτερικό αλά και στα σύνορα. Ο Αρδασίρ είχε ως πρότυπο την ένδοξη εποχή των Αχαιμενιδών και θέλησε να τις επαναλάβει. Ενώ οι Πάρθοι φιλοδοξούσαν να κατακτήσουν την Αρμενία, οι Σασσανίδες ήθελαν να ανασυστήσουν την αυτοκρατορία των προγόνων τους Κύρου Β' του Μεγάλου και του Δαρείου Α'. Στόχος των Σασσανιδών ήταν να ξεριζώσουν τον ελληνικό πολιτισμό από την Περιοχή του Ιράν (τα τότε σύνορα του Ιράν απαρτίζονταν από την περιοχή του σημερινού Ιράκ έως και το σημερινό Πακιστάν ). Σύντομα καθιερώθηκε ένα συγκεντρωτικό σύστημα διοίκησης κι ο αναζωογονημένος ζωροαστρισμός ήταν η επίσημη θρησκεία του κράτους. Η κοινωνία στην Αυτοκρατορία των Σασσανιδών φαίνεται ότι ήταν διαιρεμένη σε τέσσερις τάξεις: το ιερατείο, τους στρατιωτικούς, τους κρατικούς υπαλλήλους και το λαό.
Όταν ο ΑρντασίρΑρδασίρ Α’Α' απωθήθηκε από την Αρμενία προσπάθησε να αποσπάσει την Ρωμαϊκή Μεσοποταμία (σημερινό Ιράκ ) και ακολούθησαν σκληρές μάχες μεταξύ Περσίας και Ρώμης ανάμεσα στο 230 και το 244 αλά δεν είχαν τελικό νικητή , αν και οι Πέρσες πέτυχαν μια συνθήκη που τους έδωσε νέα εδάφη. Ο γιος και διάδοχος του Αρντασίρ Α’Αρδασίρ Α', ο [[Σαπώρης Α΄ της Περσίας| ΣαπούρΣαπώρης Α’Α']] πέτυχε μια εκπληκτική νίκη ενάντια στην Ρώμη. Το 260 εισέβαλε στην Συρία και κυρίευσε την [[Αντιόχεια ]], κανονίζοντας ώστε να επιτεθεί όταν οι περισσότεροι κάτοικοι βρίσκονταν στο θέατρο. Εξοργισμένος, ο αυτοκράτορας [[Βαλεριανός]] εκστράτευσε στην Περσία αλά κατατροπώθηκε στην [[Έδεσσα Μεσοποταμίας|Έδεσσα]] και πιάστηκε αιχμάλωτος . Ο ΣαπούρΣαπώρης τότε υιοθέτησε τον τίτλο «Βασιλεύς των βασιλέων της Περσίας και της μη-Περσίας» και τόνισε ότι θα συνέχιζε την επεκτατική πολιτική του. Η ρωμαϊκή αντεπίθεση συνέβη το 298 μ.Χ όταν ο αυτοκράτορας [[Διοκλητιανός ]] νίκησε τον Πέρση βασιλιά [[Ναρσής|Ναρσή ]] και όρισε ως ρωμαϊκό σύνορο τον ποταμό Τίγρη . ο Ναρσής παραιτήθηκε και βασιλιάς έγινε ο γιος του [[Ορμίσδας Β’Β΄ της Περσίας|Ορμίσδας Β']] ο οποίος ήταν ένας φωτισμένος και σταθερός ηγέτης. Ο γιος του Σαπούρ[[Σαπώρης Β’Β΄ της Περσίας|Σαπώρης Β']] ο Μέγας επισκιάστηκε από την βασιλεία του Μεγάλου Κωνσταντίνου αλλά η συνεισφορά τους σ την ιστορία της Περσίας των Σασσανιδών δεν μπορεί να παρακαμφθεί μιας και αυτός έσωσε την Περσία από την Ρωμαϊκή επίθεση του αυτοκράτορα Ιουλιανού . Το 488 ο βασιλιάς Καβάδης Α’Α' ξεκίνησε ένα πείραμα ενός πρώιμου κομμουνισμού ακολουθώντας τα διδάγματα του θρησκευτικού ηγέτη Μαζντάκ ο οποίος κήρυττε την ελευθερία και την ισότητα. Ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις του Καβάδη δεν ήταν αρεστές στην άρχουσα τάξη και ο Καβάδης εκθρονίστηκε και φυλακίστηκε. Όταν πήρε πίσω τον θρόνο του (με την βοήθεια των βαρβαρικών φιλών των Εφθαλιτών) χαλάρωσε την αφοσίωση του στις προηγούμενες του μεταρρυθμίσεις . Ο λαμπρότερος ηγεμόνας της Περσίας των Σασσανιδών ήταν ο Χοσρόης Α’Α' ( β. 532-579) ο οποίος ονομαζόταν από τους υπηκόους του ως «Ανουσιρβάν» (δηλαδή «αθάνατη ψυχή) και από τους φιλοσόφους ως «φιλόσοφος βασιλιάς» . Με σαρωτικές μεταρρυθμίσεις αναδιοργάνωσε το φορολογικό σύστημα, τις δημόσιες υπηρεσίες και το στρατό και το 540 άρχισε μακροχρόνιο πόλεμο με τους βυζαντινούς και έφτασε να εισβάλει μέχρι την Υεμένη που τότε είχε καταληφθεί από το χριστιανικό βασίλειο του Αξούμ (σημερινή Αιθιοπία). Προστάτης των καλών τεχνών , δέχτηκε τους εθνικούς φιλοσόφους που εκδίωξε ο Ιουστινιανός και φρόντισε προσωπικά ο ίδιος να μεταφραστούν ινδικά επιστημονικά κείμενα στην περσική γλώσσα. Ο συνονόματος του Χοσρόης Β’Β' έφερε τα στρατεύματα των Σασσανιδών σε όλη την Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο και έφτασε να πολιορκεί (με την βοήθεια των Αβαρών) την Κωνσταντινούπολη , όμως ήταν θέμα χρόνου οι Βυζαντινοί να αντεπιτεθούν και ο Χοσρόης Β’Β' ηττήθηκε στην μάχη της Νινευί το 627 μ.Χ και η Περσία έχασε τον πόλεμο έναντι του Βυζαντίου, όπου μετά το πέρας του πολέμου τα σύνορα επανήλθαν στην προπολεμική τους κατάσταση , όχι όμως και η σταθερότητα μέσα στην Αυτοκρατορία των Περσών. Μετά τον Χοσρόη Β’Β' (ο οποίος πέθανε σταυρωμένος) ακολούθησε ταραχώδης εποχή διότι ο λαός της αυτοκρατορίας είχε κουραστεί από τους πολέμους , τους λαομίσητους υψηλούς φόρους και την άκαμπτη κοινωνική δομή όπως και τα θρησκευτικά σχίσματα. Αποτέλεσμα ήταν η αποδυναμωμένη και ταραγμένη αυτοκρατορία να ηττηθεί από τους Μουσουλμάνους Άραβες και να υποταχθεί στο αραβικό χαλιφάτο και ο λαός να αγκαλιάσει την νέα θρησκεία που φέρνανε μαζί τους οι Άραβες , τον Ισλαμισμό. ▼Οι Σασσανίδες Πέρσες ήταν πολύ πιο επιθετικοί από τους Πάρθους και στο εσωτερικό αλά και στα σύνορα. Ο Αρντασίρ είχε ως πρότυπο την ένδοξη εποχή των Αχαιμενιδών και θέλησε να τις επαναλάβει. Ενώ οι Πάρθοι φιλοδοξούσαν να κατακτήσουν την Αρμενία, οι Σασσανίδες ήθελαν να ανασυστήσουν την αυτοκρατορία των προγόνων τους Κύρου Β’ του Μεγάλου και του Δαρείου Α’ . Στόχος των Σασσανιδών ήταν να ξεριζώσουν τον ελληνικό πολιτισμό από την Περιοχή του Ιράν (τα τότε σύνορα του Ιράν απαρτίζονταν από την περιοχή του σημερινού Ιράκ έως και το σημερινό Πακιστάν ). Σύντομα καθιερώθηκε ένα συγκεντρωτικό σύστημα διοίκησης κι ο αναζωογονημένος ζωροαστρισμός ήταν η επίσημη θρησκεία του κράτους. Η κοινωνία στην Αυτοκρατορία των Σασσανιδών φαίνεται ότι ήταν διαιρεμένη σε τέσσερις τάξεις : το ιερατείο, τους στρατιωτικούς , τους κρατικούς υπαλλήλους και το λαό.
▲Όταν ο Αρντασίρ Α’ απωθήθηκε από την Αρμενία προσπάθησε να αποσπάσει την Ρωμαϊκή Μεσοποταμία (σημερινό Ιράκ ) και ακολούθησαν σκληρές μάχες μεταξύ Περσίας και Ρώμης ανάμεσα στο 230 και το 244 αλά δεν είχαν τελικό νικητή , αν και οι Πέρσες πέτυχαν μια συνθήκη που τους έδωσε νέα εδάφη. Ο γιος και διάδοχος του Αρντασίρ Α’ , ο [[Σαπώρης Α΄ της Περσίας|Σαπούρ Α’]] πέτυχε μια εκπληκτική νίκη ενάντια στην Ρώμη. Το 260 εισέβαλε στην Συρία και κυρίευσε την Αντιόχεια , κανονίζοντας ώστε να επιτεθεί όταν οι περισσότεροι κάτοικοι βρίσκονταν στο θέατρο. Εξοργισμένος, ο αυτοκράτορας [[Βαλεριανός]] εκστράτευσε στην Περσία αλά κατατροπώθηκε στην Έδεσσα και πιάστηκε αιχμάλωτος . Ο Σαπούρ τότε υιοθέτησε τον τίτλο «Βασιλεύς των βασιλέων της Περσίας και της μη-Περσίας» και τόνισε ότι θα συνέχιζε την επεκτατική πολιτική του. Η ρωμαϊκή αντεπίθεση συνέβη το 298 μ.Χ όταν ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός νίκησε τον Πέρση βασιλιά Ναρσή και όρισε ως ρωμαϊκό σύνορο τον ποταμό Τίγρη . ο Ναρσής παραιτήθηκε και βασιλιάς έγινε ο γιος του Ορμίσδας Β’ ο οποίος ήταν ένας φωτισμένος και σταθερός ηγέτης. Ο γιος του Σαπούρ Β’ ο Μέγας επισκιάστηκε από την βασιλεία του Μεγάλου Κωνσταντίνου αλλά η συνεισφορά τους σ την ιστορία της Περσίας των Σασσανιδών δεν μπορεί να παρακαμφθεί μιας και αυτός έσωσε την Περσία από την Ρωμαϊκή επίθεση του αυτοκράτορα Ιουλιανού . Το 488 ο βασιλιάς Καβάδης Α’ ξεκίνησε ένα πείραμα ενός πρώιμου κομμουνισμού ακολουθώντας τα διδάγματα του θρησκευτικού ηγέτη Μαζντάκ ο οποίος κήρυττε την ελευθερία και την ισότητα. Ωστόσο οι μεταρρυθμίσεις του Καβάδη δεν ήταν αρεστές στην άρχουσα τάξη και ο Καβάδης εκθρονίστηκε και φυλακίστηκε. Όταν πήρε πίσω τον θρόνο του (με την βοήθεια των βαρβαρικών φιλών των Εφθαλιτών) χαλάρωσε την αφοσίωση του στις προηγούμενες του μεταρρυθμίσεις . Ο λαμπρότερος ηγεμόνας της Περσίας των Σασσανιδών ήταν ο Χοσρόης Α’ ( β. 532-579) ο οποίος ονομαζόταν από τους υπηκόους του ως «Ανουσιρβάν» (δηλαδή «αθάνατη ψυχή) και από τους φιλοσόφους ως «φιλόσοφος βασιλιάς» . Με σαρωτικές μεταρρυθμίσεις αναδιοργάνωσε το φορολογικό σύστημα, τις δημόσιες υπηρεσίες και το στρατό και το 540 άρχισε μακροχρόνιο πόλεμο με τους βυζαντινούς και έφτασε να εισβάλει μέχρι την Υεμένη που τότε είχε καταληφθεί από το χριστιανικό βασίλειο του Αξούμ (σημερινή Αιθιοπία). Προστάτης των καλών τεχνών , δέχτηκε τους εθνικούς φιλοσόφους που εκδίωξε ο Ιουστινιανός και φρόντισε προσωπικά ο ίδιος να μεταφραστούν ινδικά επιστημονικά κείμενα στην περσική γλώσσα. Ο συνονόματος του Χοσρόης Β’ έφερε τα στρατεύματα των Σασσανιδών σε όλη την Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο και έφτασε να πολιορκεί (με την βοήθεια των Αβαρών) την Κωνσταντινούπολη , όμως ήταν θέμα χρόνου οι Βυζαντινοί να αντεπιτεθούν και ο Χοσρόης Β’ ηττήθηκε στην μάχη της Νινευί το 627 μ.Χ και η Περσία έχασε τον πόλεμο έναντι του Βυζαντίου, όπου μετά το πέρας του πολέμου τα σύνορα επανήλθαν στην προπολεμική τους κατάσταση , όχι όμως και η σταθερότητα μέσα στην Αυτοκρατορία των Περσών. Μετά τον Χοσρόη Β’ (ο οποίος πέθανε σταυρωμένος) ακολούθησε ταραχώδης εποχή διότι ο λαός της αυτοκρατορίας είχε κουραστεί από τους πολέμους , τους λαομίσητους υψηλούς φόρους και την άκαμπτη κοινωνική δομή όπως και τα θρησκευτικά σχίσματα. Αποτέλεσμα ήταν η αποδυναμωμένη και ταραγμένη αυτοκρατορία να ηττηθεί από τους Μουσουλμάνους Άραβες και να υποταχθεί στο αραβικό χαλιφάτο και ο λαός να αγκαλιάσει την νέα θρησκεία που φέρνανε μαζί τους οι Άραβες , τον Ισλαμισμό.
| 