Κωστής Παλαμάς: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 16:
|βραβεύσεις =
}}
Βιογραφία
Ο '''Κωστής Παλαμάς''' ([[Πάτρα]], [[13 Ιανουαρίου]] [[1859]] - [[Αθήνα]], [[27 Φεβρουαρίου]] [[1943]]) ήταν [[ποιητής]], πεζογράφος, [[θέατρο|θεατρικός]] συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης. Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του [[1880]], πρωτοπόρος, μαζί με το [[Νίκος Καμπάς|Νίκο Καμπά]] και το [[Γεώργιος Δροσίνης|Γεώργιο Δροσίνη]], της αποκαλούμενης [[Νέα Αθηναϊκή Σχολή|''Νέας Αθηναϊκής'' (ή ''Παλαμικής'') σχολής]]. Επίσης, είχε σπουδάσει και ως θεατρικός παραγωγός της ελληνικής λογοτεχνίας.
 
Γεννήθηκε στην [[Πάτρα]] στις [[13 Ιανουαρίου]] [[1859]] από γονείς που κατάγονταν από το [[Μεσολόγγι]]. Η οικογένεια του πατέρα του ήταν οικογένεια λογίων, με αξιόλογη πνευματική δραστηριότητα, και ασχολούμενων με τη θρησκεία. Ο προπάππος του [[Παναγιώτης Παλαμάς]] (1722-1803) είχε ιδρύσει στο [[Μεσολόγγι]] την περίφημη "[[Παλαμαία Σχολή]]" και ο παππούς του [[Ιωάννης Παλαμάς|Ιωάννης]] είχε διδάξει στην Πατριαρχική Ακαδημία της [[Κωνσταντινούπολη]]ς. Ο θείος του Ανδρέας Παλαμάς υπήρξε πρωτοψάλτης και υμνογράφος, τον οποίο ο Κωστής Παλαμάς αναφέρει στα "Διηγήματά" του (Β' έκδοση, 1929, σελ. 200). Ο Μιχαήλ Ευσταθίου Παλαμάς (αδελφός του Ανδρέα) και ο Πανάρετος Παλαμάς ήταν ασκητές. Ο Δημήτριος Ι. Παλαμάς, επίσης θείος του Κωστή, ήταν ψάλτης και υμνογράφος στο Μεσολόγγι.
== Βιογραφία ==
Γεννήθηκε στην [[Πάτρα]] στις [[13 Ιανουαρίου]] [[1859]] από γονείς που κατάγονταν από το [[Μεσολόγγι]]. Η οικογένεια του πατέρα του ήταν οικογένεια λογίων, με αξιόλογη πνευματική δραστηριότητα, και ασχολούμενων με τη θρησκεία. Ο προπάππος του [[Παναγιώτης Παλαμάς]] (1722-1803) είχε ιδρύσει στο [[Μεσολόγγι]] την περίφημη "[[Παλαμαία Σχολή]]" και ο παππούς του [[Ιωάννης Παλαμάς|Ιωάννης]] είχε διδάξει στην Πατριαρχική Ακαδημία της [[Κωνσταντινούπολη]]ς. Ο θείος του Ανδρέας Παλαμάς υπήρξε πρωτοψάλτης και υμνογράφος, τον οποίο ο Κωστής Παλαμάς αναφέρει στα "Διηγήματά" του (Β' έκδοση, 1929, σελ. 200). Ο Μιχαήλ Ευσταθίου Παλαμάς (αδελφός του Ανδρέα) και ο Πανάρετος Παλαμάς ήταν ασκητές. Ο Δημήτριος Ι. Παλαμάς, επίσης θείος του Κωστή, ήταν ψάλτης και υμνογράφος στο Μεσολόγγι.<ref>Κώνστας Κ.Σ. (1961) Ο Ανδρέας Παλαμάς ο Υμνογράφος. Στερεοελλαδική Εστία, τεύχος 8, 1961, σελ. 113-117</ref>
 
Όταν ο ποιητής ήταν 6 χρονών έχασε και τους δύο γονείς του σε διάστημα σαράντα ημερών (Δεκέμβριος 1864-Φεβρουάριος 1865). Στενοί συγγενείς ανέλαβαν τότε τα τρία παιδιά της οικογένειας, το μικρότερο αδερφό του η αδερφή της μητέρας του και εκείνον και το μεγαλύτερο αδερφό του ο θείος τους Δημήτριος Παλαμάς, που κατοικούσε στο [[Μεσολόγγι]]. Εκεί έζησε από το [[1867]] ως το [[1875]] σε ατμόσφαιρα μάλλον δυσάρεστη και καταθλιπτική, που ήταν φυσικό να επηρεάσει τον ευαίσθητο ψυχισμό του, όπως φαίνεται και από ποιήματα που αναφέρονται στην παιδική του ηλικία.
Γραμμή 26 ⟶ 25 :
Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο εγκαταστάθηκε στην [[Αθήνα]] το [[1875]], όπου γράφτηκε στην Νομική Σχολή. Σύντομα όμως εγκατέλειψε τις σπουδές του αποφασισμένος να ασχοληθεί με τη [[λογοτεχνία]]. Το πρώτο του ποίημα το είχε γράψει σε ηλικία 9 ετών, μιμούμενος τα πρότυπα της εποχής του, "ποίημα για γέλια", όπως το χαρακτήρισε αργότερα ο ίδιος. Η αρχή του ποιήματος εκείνου ήταν: "''Σ΄ αγαπώ εφώνησα, / κι εσύ μ΄ αστράπτον βλέμμα /Μη - μ΄ απεκρίθης - μη θνητέ, / τολμήσης να μιάνης / δια της παρουσίας σου / τας ώρας τας ωραίας / που έζησα στον κόσμον /...''".<br />
Από το [[1875]] δημοσίευε σε εφημερίδες και περιοδικά διάφορα ποιήματα και το [[1876]] υπέβαλε στον Βουτσιναίο ποιητικό διαγωνισμό την ποιητική συλλογή ''Ερώτων Έπη'', σε καθαρεύουσα, με σαφείς τις επιρροές της Α' Αθηναϊκής Σχολής. Η συλλογή απορρίφθηκε με το χαρακτηρισμό "λογιωτάτου γραμματικού ψυχρότατα στιχουργικά γυμνάσματα". Η πρώτη του αυτοτελής έκδοση ήταν το [[1878]] το ποίημα "Μεσολόγγι". Από το [[1898]] εκείνος και οι δύο φίλοι και συμφοιτητές του [[Νίκος Καμπάς]] (με τον οποίο μοιραζόταν το ίδιο δωμάτιο) και [[Γεώργιος Δροσίνης]] άρχισαν να συνεργάζονται με τις πολιτικές-σατιρικές εφημερίδες "[[Ραμπαγάς]]" και "[[Μη χάνεσαι (περιοδικό)|Μη χάνεσαι]]". Οι τρεις φίλοι είχαν συνειδητοποιήσει την παρακμή του [[Α' Αθηναϊκή Σχολή|αθηναϊκού ρομαντισμού]] και με το έργο τους παρουσίαζαν μια νέα ποιητική πρόταση, η οποία βέβαια ενόχλησε τους παλαιότερους ποιητές, που τους αποκαλούσαν περιφρονητικά "παιδαρέλια" ή ποιητές της "Νέας Σχολής".
[[Αρχείο:Palamas 10 years old.jpg|thumb|left|ο ποιητής σε ηλικία 10 χρονών]]
 
Το [[1886]] δημοσιεύτηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή ''Τραγούδια της Πατρίδος μου'' στη δημοτική γλώσσα, η οποία εναρμονίζεται απόλυτα με το κλίμα της [[Νέα Αθηναϊκή Σχολή|Νέας Αθηναϊκής Σχολής]]. Το [[1887]] παντρεύτηκε τη συμπατριώτισσά του Μαρία Βάλβη, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, μεταξύ των οποίων και ο [[Λέανδρος Παλαμάς]]. το [[1889]] δημοσιεύτηκε ο ''Ύμνος εις την Αθηνάν'', αφιερωμένος στη γυναίκα του, για τον οποίο βραβεύτηκε στον Φιλαδέλφειο ποιητικό διαγωνισμό την ίδια χρονιά. Ένδειξη της καθιέρωσής του ως ποιητή ήταν η ανάθεση της σύνθεσης του Ύμνου των [[Ολυμπιακοί Αγώνες|Ολυμπιακών Αγώνων]], το [[1896]]. Το [[1898]], μετά το θάνατο του γιου του Άλκη σε ηλικία τεσσάρων ετών, δημοσίευσε την ποιητική σύνθεση "Ο Τάφος". Το [[1897]] διορίστηκε γραμματέας στο [[Πανεπιστήμιο Αθηνών]], απ' όπου αποχώρησε το [[1928]]. Από την ίδια χρονιά (1897) άρχισε να δημοσιεύει τις σημαντικότερες ποιητικές του συλλογές και συνθέσεις, όπως οι "Ίαμβοι και Ανάπαιστοι" (1897), "Ασάλευτη Ζωή" (1904), "ο Δωδεκάλογος του Γύφτου" (1907), "Η Φλογέρα του Βασιλιά" (1910). Το [[1918]] του απονεμήθηκε το ''Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών'', ενώ από το [[1926]] αποτέλεσε βασικό μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών, της οποίας έγινε πρόεδρος το [[1930]].
Γραμμή 55 ⟶ 53 :
 
=== Η σχέση με το δημοτικισμό ===
Η εποχή της εμφάνισης του Κωστή Παλαμά, αλλά και των άλλων ποιητών της [[Νέα Αθηναϊκή Σχολή|Νέας Αθηναϊκής Σχολής]] συνέπεσε με την έξαρση του προβληματισμού για το [[γλωσσικό ζήτημα]]. Το 1888 εκδόθηκε το ''Ταξίδι μου'' του [[Γιάννης Ψυχάρης|Ψυχάρη]], ενώ είχε προηγηθεί η διαμάχη Κωνσταντίνου Κόντου- [[Δημήτριος Βερναρδάκης|Δημ. Βερναρδάκη]], το 1882. Ενώ σταδιακά στην ποίηση η δημοτική καθιερώθηκε (με τη συμβολή και των ποιητών της [[Νέα Αθηναϊκή Σχολή|Νέας Αθηναϊκής Σχολής]]), στην πεζογραφία (και φυσικά στον επίσημο λόγο) επικρατούσε η καθαρεύουσα. Ο Παλαμάς, υποστηρικτής της δημοτικής, υποδέχθηκε με ευνοϊκή κριτική το ''Ταξίδι μου''. Μια μόλις μέρα αφ' ότου το διάβασε, έγραψε το άρθρο "Το επαναστατικόν βιβλίον του κ. Ψυχάρη" εκφράζοντας ενθουσιώδεις κρίσεις, χωρίς βέβαια να παραλείψει να επισημάνει και τις ακρότητες του συγγραφέα. Η υποστήριξή του προς όλες τις προσπάθειες καθιέρωσης της δημοτικής ήταν συνεχής και έμπρακτη. Συνεργαζόταν με το περιοδικό-όργανο του δημοτικισμού ''[[Νουμάς (περιοδικό)|Ο Νουμάς]]'' από το πρώτο κιόλας τεύχος και στη δημοτική έγραψε όχι μόνο τα ποιήματα αλλά και τα (λίγα) διηγήματά του.καθ
 
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ενώ στο λογοτεχνικό (και αργότερα και στο κριτικό) έργο χρησιμοποιούσε τη δημοτική, ως Γραμματέας του Πανεπιστημίου ήταν υποχρεωμένος να συντάσσει τα επίσημα έγγραφα σε αυστηρή καθαρεύουσα. Όπως ανέφερε ο ίδιος σε επιστολή του, στην φιλολογική του εργασία ήταν "μαλλιαρός" και στην υπηρεσία του "αττικιστής απ' την κορφή ως τα νύχια". Η επίσημη θέση του, όπως ήταν φυσικό, δύσκολα μπορούσε να συνδυαστεί με την υποστήριξη στο δημοτικισμό. Βρέθηκε πολλές φορές στο επίκεντρο επιθέσεων, ειδικά κατά τα "[[Ευαγγελικά]]" (1901) και τα "[[Ορεστειακά]]" (1903). Παρά ταύτα ο ίδιος δε δίστασε να δηλώσει δημοσίως ότι ο δημοτικισμός ήταν η αρετή του (1908).
 
== Κατάλογος έργων ==
 
=== Ποιητικό έργο ===
* ''Τραγούδια της πατρίδος μου'' (1886)
* ''Ύμνος εις την Αθηνάν'' (1889)
* ''Τα μάτια της ψυχής μου'' (1892)
* ''Ίαμβοι και ανάπαιστοι'' (1897)'''
* ''Ο Τάφος'' (1898)
* ''Οι χαιρετισμοί της Ηλιογέννητης'' (1900)
* ''Η ασάλευτη ζωή'' (1904)
 
* ''Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου'' (1907)
* '' Η φλογέρα του Βασιλιά'' (1910)
* ''Οι καημοί της λιμνοθάλασσας'' (1912)
* ''Σατιρικά Γυμνάσματα'' (1912)
* '' Η πολιτεία και η μοναξιά'' (1912)
* ''Βωμοί'' (1915)
* ''Τα παράκαιρα'' (1919)
* '' Τα δεκατετράστιχα'' (1919)
* ''Οι πεντασύλλαβοι και Τα παθητικά κρυφομιλήματα- Οι λύκοι- Δυο λουλούδια από τα ξένα'' (1925)
* ''Δειλοί και σκληροί στίχοι'' (1928)
* ''Ο κύκλος των τετράστιχων'' (1929)
* ''Περάσματα και χαιρετισμοί'' (1931)
* ''Οι νύχτες του Φήμιου'' (1935)
* ''Βραδινή φωτιά'' (1944, μεταθανάτια έκδοση επιμελημένη από τον γιό του Λέανδρο)
* ''Η Κασσιανή''
*
 
=== Πεζογραφικό έργο ===
==== Διηγήματα<ref name="Κωστής Παλαμάς Άπαντα τόμος 7">Κωστής Παλαμάς, [http://www.biblionet.gr/book/24592/Παλαμάς,_Κωστής,_1859-1943/Θάνατος_παλληκαριού._Πώς_μεταμορφώθηκε_ο_σάτυρος._Τρισεύγενη Θάνατος Παλληκαριού - Πώς Μεταμορφώθηκε ο Σάτυρος - Τρισεύγενη], Άπαντα Κωστή Παλαμά τόμος 7, Βλάσση Αδελφοί, Αθήνα, 1972.</ref> ====
* ''Ένας ψηφοφόρος'', 1887.
* ''Το τέλος του ανεμόμυλου'', 1887.
* ''Το σκολειό και το σπίτι'', 1888.
* ''Παθήματα δικαστικού'', 1888.
* ''Παλιό τραγούδι του νέου καιρού'', 1890.
* ''Θάνατος Παλληκαριού'', 1891.
* ''Το σπίτι του γραμματικού'', 1891.
* ''Το μήνυμα'', 1895.
* ''Φιλήμων και Βαύκις'', 1895.
* ''Τα μάτια του Κουνάλα'', 1897.
* ''Ευφορίων'', 1898.
* '' Ο κερένιος άγγελος'', 1899.
* ''Ένας άνθρωπος σ' ένα χωριό'', 1900.
* ''Πώς μεταμορφώθηκε ο Σάτυρος'', 1900.
* ''Το σκάψιμο για το άγαλμα'', 1900.
* ''Τα μάρμαρα'', 1903.
* ''Αγάπη'', 1917.
 
==== Θέατρο<ref name="Κωστής Παλαμάς Άπαντα τόμος 7"/> ====
* ''Τρισεύγενη'', δράμα σε τέσσερα μέρη, 1902.
 
==== Κριτική-Δοκίμιο ====
Ήταν ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες κριτικούς. Σε αυτόν οφείλεται η επανεκτίμηση του έργου των [[Ανδρέας Κάλβος|Ανδρέα Κάλβου]], [[Διονύσιος Σολωμός|Διονύσιου Σολωμού]], της [[Επτανησιακή σχολή (λογοτεχνία)|Επτανησιακής Σχολής]] εν γένει, του [[Κώστας Κρυστάλλης|Κώστα Κρυστάλλη]] και άλλων.
* "Το έργο του Κρυστάλλη" (1894),
* "Σολωμός Η ζωή και το έργο του" (1901)
* "Γράμματα" (2 τόμοι, 1904 - 1907)
* "Ηρωικά πρόσωπα και κείμενα" (1911)
* "Τα πρώτα κριτικά" (1913)
* "Αριστοτέλης Βαλαωρίτης" (1914)
* "Βιζυηνός και Κρυστάλλης" (1916)
* "Ιούλιος Τυπάλδος" (1916)
* "Πως τραγουδούμε τον θάνατο της κόρης" (1918)
* "Πεζοί δρόμοι" (3 τόμοι 1929 - 1933)
* "Ο Γκαίτε στην Ελλάδα" (1932)
* "Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου" (1933)
* "Η ποιητική μου" (1933)
* "Πεζοί δρόμοι. Κάποιων νεκρών η ζωή" (1934)
* "Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου" 2ος τόμος (1940).
 
==== Μεταφράσεις ====
* "Β΄Ολυμπιόνικος" του [[Πίνδαρος|Πινδάρου]] εφημ.΄΄Εστία΄΄, 1896
* "ΙΔ΄Ολυμπιόνικος" [[Πίνδαρος|Πινδάρου]], εφημ. ΄΄Ακρόπολις΄΄, 1896
* "Πρόας ο Νικίου" υπό Αντρέ Λωρί, έκδοση Διάπλασης των Παίδων, 1898.
* "Η Ελένη της Σπάρτης" του Αιμ. Βεράβεν 1906.
 
Σημειώνεται ότι πρώτα έργα του Κωστή Παλαμά που μεταφράστηκαν στην αγγλική γλώσσα ήταν "Η ασάλευτη ζωή", "Η τρισεύγενη", ο "Θάνατος παληκαριού" και ακολούθησαν άλλα. Στη δε γαλλική γλώσσα πρώτα ήταν "Ο τάφος", "Ο Δωδεκάλογος του γύφτου", ο "Θάνατος παλληκαριού" κ.ά., ενώ πλείστα αποσπάσματα άλλων συλλογών μεταφράστηκαν σε διάφορες άλλες γλώσσες όπως στη γερμανική, ιταλική, ισπανική αραβική και τουρκική γλώσσα.
 
==== Διακρίσεις ====
 
*Ανακήρυξή του σε κορυφαίο πεζογράφο και έναν από τους τρεις κορυφαίους ποιητές όλων των εποχών.
 
*Δημιουργία μουσείου με το όνομά του.
 
*Δημιουργία ιδρύματος με το όνομά του.
 
*Βράβευση του με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών το 1925 από την ακαδημία Αθηνών της οποίας διορίστηκε
μέλος το 1926, ενώ εξελέγη πρόεδρός της το 1930.
 
== Παραπομπές ==
{{παραπομπές}}
 
== Προτεινόμενη βιβλιογραφία ==
* Κ.Θ.Δημαρά, ''Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας'', Ίκαρος΄, Αθήνα 1975
* Λίνου Πολίτη, ''Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας'', ΜΙΕΤ, Αθήνα 1978
* Λεύκωμα: ''Κωστής Παλαμάς. 60 χρόνια από τον θάνατό του.'', Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Αθήνα 2003
* Αντώνης Γλυτζουρής, O Mωρίς Mαίτερλινκ και οι απόψεις του Παλαμά για το θέατρο», Aριάδνη, Eπιστημονική Eπετηρίδα της Φιλοσοφικής Σχολής Πανεπιστημίου Kρήτης, Tόμος Ένατος, Pέθυμνο, 2003, σσ. 189-201.
* Προκόπιου Κώνστα, ''Ο Παλαμάς μεταφραστής του Πινδάρου'', Πλάτων, τομ.50 (1998),σελ.227-260
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Βικιθήκη}}
{{βικιφθέγματα|Κωστής Παλαμάς }}
{{Commonscat}}
* [http://www.biblionet.gr/author/2679/%CE%9A%CF%89%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82_%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CF%82 Βιβλιονέτ, Παλαμάς Κωστής]
* [http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=302 Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Παλαμάς Κωστής]
* [http://www.mesologgi.info/travel-guide/sights/museums/item/40-%CE%BC%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CE%BA%CF%89%CF%83%CF%84%CE%AE-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BC%CE%AC Μουσείο Κωστή Παλαμά]
=== Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ ===
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Κωστής Παλαμάς|αριθμός= 0000008458}}
* {{Αρχείο ΕΡΤ|τίτλος= Η κηδεία του Παλαμά|αριθμός= 0000026807}}
{{Authority control}}
{{DEFAULTSORT:Παλαμας Κωστης}}
[[Κατηγορία:Έλληνες συγγραφείς]]