Αντιόχεια: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η μεγαλοπρέπεια και η ανάπτυξή της δεν έπαψαν και στις τρεις περιόδους της ιστορίας της, δηλαδή κατά την [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική περίοδο]] ([[300 π.Χ.|300]] - [[64 π.Χ.]]), τη [[Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ρωμαιοκρατία]] ([[64 π.Χ.]] - [[325]]) και τη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία|βυζαντινή εποχή]] [[325]] - [[637]]), με αποτέλεσμα να διατηρούν τη λαμπρότητά της, σε περίοπτη μέχρι την πτώση της στην αραβική κυριαρχία.

 

 

Τέσσερις περίοδοι της παγκόσμιας Ιστορίας (η Ελληνιστική, η Ρωμαϊκή, η Βυζαντινή και η ακόμη Μεταβυζαντινή) είχαν κέντρο ή παράκεντρο των ιστορικών εξελίξεων τους αυτή τη πόλη και που όμως, η κάθε μία, δεν τη στέρησαν από ξεχωριστή κάθε φορά περίλαμπρη δόξα.

=== Ίδρυση ===

 

 

Πολύ πιθανόν η ακρόπολη αυτή να ιδρύθηκε μετά τη νικηφόρα έκβαση της [[Μάχη της Ισσού|μάχης στην Ισσό]] της [[Κιλικία]]ς (333 π.Χ.), από τον Μέγα Αλέέξανδρο, για να ελέγχει τα μέρη της βορείου Συρίας. Την ονομασία της θα όφειλε λογικά σε [[Μακεδόνες]] στρατιώτες από την [[Ημαθία]] της [[Μακεδονία]]ς. Αργότερα όταν ο Σέλευκος ίδρυσε την Αντιόχεια (301 π.Χ.), η Ημαθία συμπεριελήφθη στον περίβολο της νέας πόλης. Σε απόσπασμα του Λιβανίου για την ίδρυση της Αντιοχείας, αναφέρεται η παράδοση για το σφάγιο στον βωμό του Βοττιαίου Διός κοντά στην [[Αντιγόνεια (Συρία)|Αντιγόνεια]] και σε πόλη με το όνομα ''Εμάθη''. Δεν αποκλείεται η πόλη αυτή να είναι το παρεφθαρμένο όνομα της Ημαθίας και όχι της νοτιώτερης Χαμάθ (που την εποχή εκείνη οι Έλληνες την έλεγαν Επιφάνεια). Φαίνεται πως σε αυτό το σημείο, διερχόμενος ο [[Μέγας Αλέξανδρος]] είχε αναγείρει βωμό προς τιμή του «''Βοττιαίου Διός''» και συνάμα μια μικρή πόλη (ακρόπολη), την Ημαθία, ενώ τη γύρω περιοχή ονόμασε Ολυμπιάδα, τιμώντας έτσι το όνομα της μητέρας του. Κατά το [[Λιβάνιος|Λιβάνιο]], αυτή η ενέργεια αποτελεί και την αρχή του εποικισμού της.

Η Αντιόχεια χτίστηκε στην Άνω Συρία, στη χώρα που έφερε το όνομα Σελευκίδα, επί της αρχαίας οδού από [[Αλεξανδρέττα]] προς [[Δαμασκός|Δαμασκό]]. Βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την ακτή (120 στάδια), στις βόρειες πλαγιές του [[Σίλπιο Όρος|Σιλπίου Όρους]], ακριβώς στο σημείο που ο ποταμός [[Ορόντης ποταμός|Ορόντης]] στρέφεται δυτικά, κοντά στην Αρχαία Βέροια (σημ. [[Βέροια Συρίας|Αλέπο]]), στην [[Απάμεια Ηλιουπόλεως]]. Κοντά στο βωμό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο στρατηγός [[Αντίγονος ο Μονόφθαλμος|Αντίγονος]] είχε ιδρύσει πόλη με το όνομα [[Αντιγόνεια (Συρία)|Αντιγόνεια]], ενώ υπήρχαν και παλαιότερες ελληνικές αποικίες όπως η [[Ιάπολη]] και η [[Pagus Bottia]].

 

 

Οι πρώτοι κάτοικοι της Αντιόχειας ήταν Έλληνες, από την κοντινή Αντιγόνεια. Ο Βυζαντινός χρονογράφος [[Ιωάννης Μαλάλας]] <ref>Ο Βυζαντινός χρονογράφος [[Μαλάλας]] διατεινόταν το παράδοξο ότι στη θεμελίωση ο Σέλευκος Α' θυσίασε κόρη με το όνομα Αιμάθη δια του αρχιερέα Αμφίονα (δηλ. ανθρωποθυσία), αυτό όμως είναι προϊόν του βυζαντινού μένους κατά των Εθνικών (Ελλήνων) αφού ο ίδιος ισχυρίζεται ότι γι' αυτήν στήθηκε «χαλκή στήλη» που προφανώς είναι το περίφημο άγαλμα «η Τύχη της Αντιόχειας» - έργο του Ευτυχίδη, που βρίσκεται σήμερα στο [[Βατικανό]].</ref> διηγείται με αρκετή ακρίβεια ότι ο Σέλευκος μετοίκησε από την Αντιγόνεια 3.500 [[Αθήνα|Αθηναίους]] και [[Μακεδόνες]], καθώς και [[Κρήτη|Κρήτες]], [[Κύπρος|Κυπρίους]] και άλλους Έλληνες από τα περίχωρα. Σε λίγο χρόνο προσήλθαν και άλλοι σύμμεικτοι κατά φυλή κάτοικοι από τη Συρία και περιοχές της ελληνικής ανατολής. Λόγω του μεγάλου αριθμού των αθηναϊκής καταγωγής κατοίκων της πόλης, καθώς και της έντονης πνευματικής κίνησης, η πόλη αποκαλούνταν «''Συριάδες Αθήναι''»<ref>Αριστείδη Πανώτη, Το Συνοδικόν της εν Ελλάδι Εκκλησίας, Αθήνα 2008, ISBN 978-960-8116-17-7, τόμ. Α΄, σελ. 55</ref>. Στις 22 του μηνός Αρτεμισίου ([[Μάιος]]) του 300 π.Χ. και κατά τη πρώτη ώρα (την ανατολή του ηλίου), ο Σέλευκος Α' σε επίσημη τελετή έθεσε τα θεμέλια της νέας πρωτεύουσας της Αντιόχειας χαράσσοντας τα θεμέλια του τείχους που ανήγειρε. Ταυτόχρονα κτίσθηκε ιερό προς τιμή του «''Βροττίου Διός''» στήνοντας πλήθος κιόνων και αγαλμάτων αναμνηστικών, ενώ μπροστά στην πόλη έστησε έναν μεγάλο λίθινο αετό σε ανάμνηση του οιωνού που έλαβε χώρα κατά την τέλεση της θυσίας. Από τότε ο αετός καθίσταται το σύμβολο των Ελλήνων, αργότερα των Ρωμαίων και Βυζαντινών, εκτοπίζοντας σιγά σιγά εκείνο του [[Λιοντάρι|λέοντα]].

 

=== Προάστια ===

 

 

 

Και όμως σε αυτό τον ίδιο χώρο δημόσια εξαίρετα οικοδομήματα, λουτρά, παλάτια των Σελευκιδών Βασιλέων αλλά και Ρωμαίων και Βυζαντινών Αυτοκρατόρων με ανδριάντες παραπλεύρως των αγαλμάτων των Θεών αναδείκνυαν τον τόπο αυτό από τους ωραιότερους τού τότε κόσμου. Οι Αντιοχείς πλούσιοι και λαός έτρεχαν για να διασκεδάσουν στους ονομαστούς αγώνες και στις ποικίλες εορτές της Δάφνης η ηχώ των οποίων διαδόθηκε για πολλούς αιώνες αφού εξακολουθούσαν και μετά τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους.

=== Κάτοικοι ===

 

 

Οι κάτοικοι χωρίζονταν σε 18 φυλές - δήμους, με ιδιαίτερη διοίκηση έκαστος. Οι δήμοι συνέρχονταν εις εκκλησίες (συγκεντρώσεις) στα θέατρα και εκεί συζητούσαν ή έπαιρναν αποφάσεις για τις δημόσιες υποθέσεις. Εξ αυτού διαπιστώνεται ότι η Α. είχε μία άξιας λόγου κοινοτική ανεξαρτησία, όπως και οι άλλες ελληνικές πόλεις, η οποία διατηρήθηκε μέχρι τη πτώση της και που αποτελούσε το κάλλιστο τεκμήριο δύναμης του Ελληνισμού στην Ανατολή. Ονομαστή έμεινε η ομιλία της διερχόμενης από την Αντιόχεια Αυτοκράτειρας Αθηναΐδας στην εκκλησία του δήμου των Αντιοχέων.

== Θρησκευτικός παράγοντας ==

{{κύριο|Πατριαρχείο Αντιοχείας}}

 

Ακριβώς όπως στη πολιτισμική της έτσι και στη θρησκευτική της διαδρομή, η Αντιόχεια, «δέκτης» των μεγαλυτέρων Θρησκειών του τότε κόσμου εξελίχθηκε στη συνέχεια σε μέγα θεολογικό φάρο.