Κως: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{πηγές|28|12|2015}}

{{Νησί

| τοπωνύμιο =

| εικόνα =Kos-harbour.JPG

| χάρτης = GR Kos.PNG

| συντεταγμένες =

| σύμπλεγμα =[[Δωδεκάνησα]]

| έκταση =295,3

| χώρες ={{GRE}}

| όνομαδιαίρεσης1 =Περιφέρεια

| όνομαδιαίρεσης2 =Νομός

| διαίρεση2 =[[Νομός Δωδεκανήσου|Δωδεκανήσου]]

| όνομαδιαίρεσης3 =Πρωτεύουσα

| διαίρεση3 =[[Κως (πόλη)]]

| ημ.απογραφής =2011

| πυκνότητα =

}}

 

 

Είναι πλούσιο σε ιστορικά μνημεία νησί και παρουσιάζει αξιόλογο αρχαιολογικό και τουριστικό ενδιαφέρον. Αποκαλείται επίσης και «νησί του [[Ιπποκράτης|Ιπποκράτη]]», του πατέρα της ιατρικής, επειδή εκεί γεννήθηκε ο Ιπποκράτης. Η σημερινή Κως είναι ένα σύγχρονο τουριστικό νησί με πολλές δυνατότητες σε θέματα διαμονής, φαγητού, σπορ, εκδρομών, ψυχαγωγίας. Το πλέον αξιοσημείωτο στοιχείο που χαρακτηρίζει το νησί είναι οι ατελείωτοι ποδηλατόδρομοι, γι' αυτό και πολύ συχνά η Κως χαρακτηρίζεται ως το νησί του ποδηλάτου.

Το νησί της Κω πλήγηκε από σεισμούς κατά τα έτη 142, 469, 554 και 1933.

 

 

 

 

 

Το σύστημα αξιών που ξεκινώντας από το Μεσαίωνα και μέχρι περίπου τα τέλη του 19ου αιώνα ίσχυε στην οθωμανική αυτοκρατορία καθοριζόταν από το περιεχόμενο του ιερού τους βιβλίου. Το Κοράνι για τους Τούρκους και τους Οθωμανούς γενικότερα, (όπως στους χριστιανούς τα ευαγγέλια) έδινε λύσεις στα εμφανιζόμενα προβλήματα ανάμεσα στους δύο λαούς. Για τους Οθωμανούς το Κοράνι πρόσταζε ανοχή έναντι των «λαών της Βίβλου» οι οποίοι υποτάσσονται χωρίς αντίσταση και κατέβαλλαν ανελλιπώς τους φόρους τους (Πατούρης, 2010, σ.33).

 

 

Το συγκρότημα των Νότιων Σποράδων, γνωστά σαν Δωδεκάνησα, νησιά που συνορεύουν με την άγονη κατά κανόνα ακτή της Δυτικής Μικράς Ασίας, περιήλθαν στον έλεγχο του οθωμανικού κράτους στις αρχές της τρίτης δεκαετίας του 16ου αιώνα μετά την κατάληψή τους, από το κράτος των ιπποτών του Αγίου Ιωάννη (Κουτσουράδης, 2011, σ.23).

 

 

 

 

Η Κως είχε ενοικιαστεί από τον Μουχουρντάρ Εφέντη (σφραγιδοφύλακα). Αυτός υπενοικίαζε τις εκτάσεις της σε Μουσουλμάνους οι οποίοι φτάνοντας στο νησί επεδίωκαν τον γρήγορο και εύκολο πλουτισμό μέσω της επαχθούς φορολόγησης (Πατούρης, 2010, σ.43).

 

Στις 3 Νοεμβρίου 1839 εγκαινιάσθηκε στην οθωμανική αυτοκρατορία η περίοδος των μεταρρυθμίσεων. Είναι περισσότερο γνωστή ως περίοδος του Τανζιμάτ. Εκείνη τη περίοδο ο σουλτάνος Αβδούλ Μετζήτ εξέδωσε στο ανάκτορο του Γκιούλ Χανέ το ομώνυμο Χάττ-ι-Σερίφ. Αυτό το αυτοκρατορικό διάταγμα διαβεβαίωνε τον σεβασμό της ζωής, της τιμής και της περιουσίας όλων γενικά των υπηκόων του σουλτάνου, εισήγαγε μεταρρυθμίσεις στην απονομή της δικαιοσύνης και την φορολογία. Καταργούσε την εκληπτορία (ενοικίαση φόρων και άλλων προσόδων του δημοσίου) καθιέρωνε την γενική στράτευση και επέβαλλε την ισότητα όλων των Οθωμανών υπηκόων ενώπιον των νόμων, ανεξάρτητα από το θρήσκευμα και την φυλή τους. Η θέσπιση του Χάττ-ι-Σερίφ ήταν αποτέλεσμα εσωγενών και εξωγενών παραγόντων στην αυτοκρατορία, που είχαν διδάξει στους Τούρκους ιθύνοντες ότι η μόνη οδός για να μη συρρικνωθεί το κράτος ήταν ο εκσυγχρονισμός των θεσμών και ο εξευρωπαϊσμός των δομών του (Παπαστάθης,2010, σ.16).

 

 

 

 

Την θέση σε ισχύ του Χαττ-ι-Χουμαγιούν ακολούθησε με αργή διαδικασία η δημοσίευση διαφόρων νόμων και οδηγιών της Υψηλής Πύλης σχετικών με την εφαρμογή του. Οι διατάξεις αυτές κατέστησαν διττό το περιεχόμενο του όρου «κοινότητα». Σε ευρεία έννοια σήμαινε το «Κοινόν», το σύνολον των ομοθρήσκων ή ομόδοξων υπηκόων, που υπάγονταν σε συγκεκριμένη και από την Υψηλή Πύλη αναγνωρισμένη θρησκευτική αρχή και κατοικούσαν σε ολόκληρη την έκταση της αυτοκρατορίας ή έστω σε ευρείες περιοχές της, ανάλογα με το εδαφικό κλίμα της θρησκευτικής τους αρχής. Σε στενή έννοια «κοινότητα» σήμαινε τους ομοθρήσκους ή ομόδοξους συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής. Σε μια πόλη ή ένα χωριό συνυπήρχαν επί μέρους κοινότητες, επειδή ακριβώς η ύπαρξή τους ως κοινότητες βρισκόταν σε άμεση συνάφεια με το θρήσκευμά τους και την αναγνωρισμένη αρχή του, και δεν σχετιζόταν με την γλώσσα, την φυλή ή την εθνική τους συνείδηση. Παράλληλα, σε κάθε πόλη λειτουργούσε δημοτική αρχή. Η σύσταση και λειτουργία της δεν εξαρτάται από το θρήσκευμα ή τα θρησκεύματα των κατοίκων (Παπαστάθης,2010, σ.18).

Μετά τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή (1774), την επέκταση των Ρώσων στη Μαύρη Θάλασσα και την παραχώρηση δικαιωμάτων στους Έλληνες εμπόρους, οι οποίοι τελούν υπό την προστασία της Ρωσίας, απελευθερώνονται οι εμπορικοί δρόμοι, με συνέπεια την ταχύτατη διακίνηση των αγαθών και των ιδεών, δέκτες των οποίων έγιναν οι ελληνικές κοινότητες της διασποράς, στις οποίες ο Ευρωπαϊκός διαφωτισμός θα ασκήσει μεγάλη επίδραση (Δημαράς, 1983, σ. 23).

 

 

 

 

Στο 1908 με την άνοδο των Νεότουρκων στην εξουσία και την κατάργηση της μοναρχίας του σουλτάνου στην Τουρκία, οι Δωδεκανήσιοι όπως όλοι οι ελληνικές περιοχές που βρίσκονταν κάτω από τον τούρκικο ζυγό ένιωσαν ανακούφιση αφού υπήρχε η ελπίδα πως με τη ανακήρυξη τουρκικού συντάγματος που διακήρυττε της αρχές της δικαιοσύνης, ανεξιθρησκίας, και ισοπολιτείας, θα δημιουργείτο ένα καθεστώς φιλελεύθερο, και σύμφωνο με τις αρχές της ισοπολιτείας (Χατζηβασιλείου, Β. σ.376). Οι ελπίδες όμως αυτές γρήγορα θα διαψευστούν αφού η Τουρκία με το σύνταγμα του 1908 καθιέρωσε την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία καταργώντας το απαλλακτικό φόρο (σαλγέν) που πλήρωναν μέχρι τότε. Το σύνταγμα του 1908 δημιουργούσε νέες ρήξεις με το πληθυσμό των νησιών αφού καταργούσε τα προνόμια της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας, και έθετε την παιδεία των Οθωμανών κάτω από την επίβλεψη του τουρκικού Υπουργείου Παιδείας. Επομένως ενώ διατηρείται το δικαίωμα της ξεχωριστής εκπαίδευσης, αυτό γίνεται αποκόπτοντας την οριστικά από την θρησκευτική εξουσία, αυτό βέβαια σημαίνει απώλεια εκ μέρους του Πατριαρχείου του προνομίου πολιτικής νομιμοποίησης της

Διοικητικά τώρα μετά την επανάσταση των Νεότουρκων το 1908, δημιουργείται ο καζάς η καϊμακαμία (επαρχία) της Κω, με ναχιέ (τμήμα) τη Νίσυρο.

 

 

Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα το σύστημα ιδεών που καλλιεργείται είναι ο γαλλικός εθνικισμός της Τρίτης Δημοκρατίας. Όχι μόνο ως μόνο πατριωτικό αλλά και ως αμυντικό αφού συγκροτήθηκε σαν απάντηση στην απειλή του σοσιαλιστικού διεθνισμού. Με κατεξοχήν αποδέκτη τον Ίων Δραγούμη βρήκε γόνιμο έδαφος στα ελληνικά ιδεολογικά πεδία, τόσο σε επίπεδο εθνικής ολοκλήρωσης όσο και ως πολιτικό σύστημα (Μαυρίδης, 2009, σ.43). Ως προς το επίπεδο εθνικής ολοκλήρωσης έδινε το αίτιο διεκδίκησης αλύτρωτων εδαφών τόσο πριν όσο και μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

 

 

 

==Οικισμοί==

* '''Η σπηλιά της Άσπρης Πέτρας''', ηλικίας 100-140 εκ. χρόνων, βρίσκεται σε υψόμετρο 257 μέτρων νοτιοδυτικά του νησιού, στο βουνό Ζηνί της Κεφάλου, και ανασκάφθηκε από τον Alessandro Della Seta, Διευθυντή της Ιταλικής Αρχαιολογικής σχολής της Αθήνας και τον αρχαιολόγο Doro Levi το 1922. Στη σπηλιά απλώνονταν ξερά και συμπαγή στρώματα που επέτρεψαν τη συνεχή χρήση της για κατοίκηση, μετά από περίοδο που χρησιμοποιήθηκε ως τόπος λατρείας. Τα ευρήματά της χρονολογούνται από την Προϊστορική μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή. Στο εσωτερικό της βρέθηκαν ανθρώπινα απολιθώματα και πολλά αγγεία με ποικίλες μορφές και διαστάσεις με κυρίαρχο τον τύπο των στρογγυλεμένων τοξοειδών λαβών. Αντίθετα σπάνιζαν τα όπλα, που αποτελούνταν από λίγες λεπίδες και αιχμηρούς πυρήνες οψιδιανού λίθου (ηφαιστειογενούς πέτρας), που προέρχονταν από το νησί Γυαλί κοντά στη Νίσυρο. Τα υπολείμματα των τροφών που βρέθηκαν στην σπηλιά φανερώνουν ένα λαό αφοσιωμένο στη βοσκή των ζώων. Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία λάκκων γεμάτων με ωοειδείς μυλόπετρες. Η σπηλιά θεωρείται ως ένα από τα παλαιότερα μνημεία του νησιού.

* '''Ο Ναός του Ηρακλή''' κοντά στον Πλάτανο του Ιπποκράτη χρονολογείται στον 2ο αι. π.Χ. και είναι χτισμένος επάνω σε ανάχωμα τραπεζοειδούς σχήματος. Στο βόρειο άκρο του αναχώματος υπήρχε ορθογώνιος ναός από τον οποίο διατηρούνται η ευθυντήρια, το κρηπίδωμα και ο ορθοστάτης. Έχει χαρακτηριστεί ως Ναός του Ηρακλή χάρη σε μια επιγραφή που βρέθηκε στο χώρο, καθώς και άλλα ευρήματα που σχετίζονται με το μύθο του Ηρακλή. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, μετά την ισοπέδωση του γύρω χώρου τον 2ο και 3ο αιώνα μ.Χ. δημιουργήθηκε ένα περιστύλιο με ψηφιδωτά σ’ ένα από τα οποία απεικονίζεται το «Συμπόσιο του Ηρακλή». Στον ίδιο χώρο βρίσκονται κτίρια από μεταγενέστερες χρονικές περιόδους, όπως ένα μικρό κτήριο θερμών και ένα βαπτιστήριο.

* Στην είσοδο του χωριού της Κεφάλου, διακρίνονται τα λείψανα του '''Κάστρου της Κεφάλου'''. Το κάστρο είναι κατασκευασμένο από μικρές πέτρες και στο εσωτερικό του υπάρχουν υδατοδεξαμενές. Το κάστρο χρονολογείτε από την βυζαντινή εποχή με την παλαιότερη αναφορά σε αυτό να χρονολογείται στο στο 1271. Το 1457 χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία για την απόκρουση της τουρκικής επίθεσης. Το 1493 και έπειτα από τον μεγάλο σεισμό που έπληξε το νησί, καταστράφηκε σχεδόν ολόκληρο με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί το 1505. Σήμερα, από το ερειπωμένο κάστρο ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει την πανοραμική θέα προς τον κόλπο της Κεφάλου.

* Σε απόσταση 42 χιλιομέτρων από την πόλη της Κω, στο χωριό Κέφαλος και συγκεκριμένα στην παραλία Καμάρι απέναντι από το νησάκι «Καστρί» βρίσκονται το σύμπλεγμα δύο παλαιοχριστιανικών βασιλικών του '''Αγίου Στεφάνου'''. Οι βασιλικές αυτές χρονολογούνται στο 469 και στο 554 μ.χ. Ανακαλύφθηκαν το 1932 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Luciano Laurenzi και αποτελούν αξιοθέατο για τον πλούτο, την εξαιρετική θέση, το μέγεθος και τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά τους.

* '''Αλυκή Τιγκάκι''': Μεταξύ των παραθαλάσσιων οικισμών Τιγκάκι και Μαρμάρι στη βόρεια πλευρά του νησιού βρίσκεται η προστατευόμενη περιοχή της Αλυκής, η οποία λειτούργησε μέχρι και το 1989 ως χώρος παραγωγής θαλάσσιου αλατιού. Δύο χείμαρροι μαζί με θαλασσινό νερό το οποίο εισέρχεται μέσω αγωγού τροφοδοτούν μία λιμνοθάλασσα αλμυρού – υφάλμυρου νερού. Τα τελευταία χρόνια η είσοδος θαλασσινού νερού τους καλοκαιρινούς μήνες είχε σαν αποτέλεσμα τη συγκράτηση νερού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους αλλάζοντας έτσι την υδροπερίοδο του υγροτόπου από εποχιακή σε μόνιμη. Σήμερα η περιοχή προστατεύεται από τις συνθήκες Ramsar και Natura και φιλοξενεί είδη της τοπικής πανίδας και χλωρίδας, καθώς και πληθώρα αποδημητικών πτηνών. Στην περιοχή απατώνται διάφορα είδη βλάστησης, όπως υπερυδατική, θαμνώδη, υγρολιβαδική, αλοφυτική κ.α. με αγριοκάλαμα, βούρλα και αρμυρίκια. Η αλυκή του Τιγκακίου φιλοξενεί ποικίλα ειδών χλωρίδας και πανίδας. Οι πελεκάνοι και οι ερωδιοί αποτελούν ορισμένα από τα είδη πουλιών τα οποία συναντώνται στην αλυκή κατά τη διάρκεια του έτους. Οι νεροχελώνες και τα νερόφιδα αποτελούν μερικά από τα αξιόλογα είδη ζώων που συναντώνται στην περιοχή.​

* Τα '''Θερμά''' ή αλλιώς '''Εμπρός Θέρμες''' βρίσκονται στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού περίπου 13 χλμ από την πόλη της [[Κως (πόλη)|Κω]]. Η περιοχή πήρε το όνομά της από τις θερμές πηγές που αναβλύζουν αιώνες τώρα. Πρόκειται για ιαματικές πηγές το νερό των οποίων είναι πλούσιο σε Ασβέστιο, Κάλιο, Νάτριο, Θείο και Μαγνήσιο, συστατικά που θεωρούνται κατάλληλα για την ίαση δερματικών, αρθριτικών, και ρευματικών παθήσεων, αλλά και για την αισθητική του δέρματος. Η θερμοκρασία των νερών κυμαίνεται από 30-50 βαθμούς. Στο μπροστινό μέρος της παραλίας έχει δημιουργηθεί μια μικρή λίμνη που διαχωρίζεται από την υπόλοιπη παραλία με βράχια που επιτρέπουν στο θαλασσινό νερό να εισέρχεται και να δροσίζει τα καυτά νερά. Η παραλία αυτή είναι κατάλληλη για όλες τις ηλικίες και για όλες τις εποχές. Η μετάβαση μπορεί να γίνει με ιδιωτικό μεταφορικό μέσο ή λεωφορείο.

* Το '''Όρος Δίκαιος''', γνωστό στους αρχαίους ως Ωρομέδων, Ωρίων ή Δίκαιον, είναι το ψηλότερο βουνό της Κω, με υψόμετρο 846 μ. Η προέλευση του ονόματός του είναι άγνωστη. Ο κύριος ορεινός όγκος του Δίκαιου δομείται από ασβεστόλιθους και μάρμαρα, καθώς και μεγάλες μάζες πλουτωνιτών και ηφαιστιτών. Στην επαφή των ηφαιστιτών με τους ασβεστόλιθους και τα μάρμαρα αναπτύσσεται κατά τόπους μεταλλοφορία, με χαρακτηριστικές αποθέσεις πολύχρωμων οξειδίων μετάλλων. Η κατανομή των υψομέτρων είναι ασύμμετρη. Στα νότια της κορυφογραμμής και σε απόσταση το πολύ 2 χλμ., το όρος έχει μεγάλη κλίση προς τη θάλασσα. Αντίθετα, η απόσταση ανάμεσα στην κορυφογραμμή και την ακτή βορείως του άξονα του όρους είναι 6-7 χλμ. Το ίδιο το σχήμα του νησιού καθορίζεται από τους άξονες των πτυχώσεων και την κατεύθυνση των ρηγμάτων, ενώ οι ρεματιές έχουν κατεύθυνση κάθετη προς αυτήν, όπως φαίνεται γύρω από την κορυφή του Δίκαιου προς την πλευρά του Ασφενδιού. Λείψανα μεσαιωνικού οικισμού, δεξαμενές νερού, οπτόπλινθοι και άφθονα πήλινα όστρακα που προέρχονται από διάφορες εποχές φανερώνουν έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή κατά τους αρχαίους και μέσους χρόνους.

 

Τέλος, στην ανατολική ζώνη οικοδομήθηκαν επαύλεις σε κήπους για τους Ιταλούς εποίκους ('''villini'''). Άλλα στοιχεία της Ιταλικής επιρροής είναι οι εκτεταμένες ζώνες πρασίνου στην πόλη, που περιλαμβάνουν και τροπικά φυτά, καθώς και τα χαρακτηριστικά δημόσια κτήρια που σχεδιάστηκαν από Ιταλούς αρχιτέκτονες και βρίσκονται τόσο στην πόλη όσο και στους οικισμούς της Αντιμάχειας και της Καρδάμαινας.

 

 

Το 1948, με την ένωση των Δωδεκανήσων με την Ελλάδα, διαμορφώθηκε μια νέα αρχιτεκτονική πραγματικότητα. Τότε οικοδομήθηκαν στο νησί μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες για να καλύψουν την ανάγκη της μεγάλης τουριστικής ανάπτυξης που ξεκίνησε.

* ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΩ. Από τα προιστορικά μέχρι τα ρωμαικά χρόνια,έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου,Επαρχείο Κω 2004

* ΚΩΣ 1912-1948 ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ Κωνσταντίνος Κογιόπουλος, τομ. Α και Β, έκδοση ΔΟΠΑΒΣ Δήμου Κω 2011

* Βεργωτής, Γεώργιος, Η εκπαίδευσης εις την νήσον Κω. Ανάτυπο εκ του περιοδικού Τέχνη. Αθήνα, 1971.

* Ιωάννου, Κώστας, ΙΤΑΛΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗ ΚΩ 1912 – 1945 ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΙ, Διπλωματική Εργασία, ΕΑΠ,Κως, 2012.

* Καρπάθιος, Εμμανουήλ. Μητροπολίτης Μεσημβρίας της επί Ευξείνω. Εκκλησία Κω Δωδεκανήσου. τ. 1-2. Αθήναι, 1968.

* Κιαπόκας, Μανόλης, Η εκπαίδευση στην Κω κατά την Ιταλοκρατία. Κωακά, τ.6, Έκδοση Πνευματικού Ομίλου Κώων «Φιλητάς», Κως, 1998, σ.232-248

* Μανωλέρη, Χρυσάνθη, Μαρία Πανάγου & Ελένη Μαρσέλλου (2001). ''Ιστορία της Κω (Β΄ τόμος): Από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι το τέλος της ιπποτοκρατίας''. Έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Δωδεκανήσου, Επαρχείο Κω.

* Μαρία Ζ. Σιγάλα, "Ο ζωγραφικός "πλούτος" του Αγίου Νικολάου του Φτωχού στην πόλη της Κω", ''ΙΣΤΟΡΙΑ-ΤΕΧΝΗ-ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΚΩ. Α΄ Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο. Κως, 2-4 Μαΐου 1997'' (επιμ. Γ. Κοκκορού-Αλευρά, Α.Α. Λαιμού, Ε. Σημαντώνη-Μπουρνιά), Αθήνα 2001,441-463.

* Τσιρπανλής, Ζαχαρίας. (1998). Ιταλοκρατία στα Δωδεκάνησα (1912-1943). Αλλοτρίωση του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. Έκδοση Δήμου Ρόδου.