Ιστορία μιας κάλπικης λίρας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το '''''Η Κάλπικη λίρα''''' (ή και '''''Ιστορία μιας κάλπικης λίρας''''') είναι ελληνική ηθογραφική, σπονδυλωτή, ταινία, του 1955, με κωμική, αισθηματική και δραματική διάθεση. Η παραγωγή έγινε από την [[Ανζερβός]] και τη σκηνοθεσία την υπέγραψε ο [[Γιώργος Τζαβέλλας]], σε δικό του σενάριο. Πρωταγωνιστούν: οι [[Βασίλης Λογοθετίδης]], [[Ίλυα Λιβυκού|Ίλια Λιβυκού]], [[Ορέστης Μακρής]], [[Μίμης Φωτόπουλος]], [[Σπεράντζα Βρανά]], [[Δημήτρης Χορν]] και [[Έλλη Λαμπέτη]].<ref>{{cite web|title = Η ΚΑΛΠΙΚΗ ΛΙΡΑ|url = http://www.clickatlife.gr/cinema/movie/401/i-kalpiki-lira|publisher = Clickatlife.gr|accessdate = 6.11.2015}}</ref> Πρόκειται για την πρώτη ελληνική ταινία με διεθνή επιτυχία,<ref name="tvmp"/><ref>{{cite web|title = Η Κάλπικη Λίρα (1955)|url = http://www.cine.gr/film.asp?id=1461&page=2|publisher = Cine.gr|accessdate = 6.11.2015}}</ref> και η οποία θεωρείται μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών.<ref>{{cite web|author = ΣΕΛΑΝΑ ΒΡΟΝΤΗ|title = Οι πιό αγαπημένες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών|url = http://www.kathimerini.gr/796926/article/politismos/kinhmatografos/oi-pio-agaphmenes-ellhnikes-tainies-olwn-twn-epoxwn|publisher = Καθημερνή|date = 22.12.2014|accessdate = 6.11.2015}}</ref><ref>{{cite web|title = Ψηφοφορία Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου 2006 ΟΙ ΔΕΚΑ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΙΝΕΜΑ ΕΙΝΑΙ… ΕΝΔΕΚΑ|url = http://www.pekk.gr/index.php/awards/oi-kalyteres-ellinikes-tainies|publisher = Πανελλήνια Ένωση Κριτών Κινηματογράφου|accessdate = 6.11.2015}}</ref>

Η υπόθεση αφορά μία [[Λίρα Αγγλίας|λίρα]] κάλπικη, η οποία δημιουργήθηκε από τοτον πρωταγωνιστή της πρώτης από τις 4τέσσερις ιστορίες δηλαδή τον Ανάργυρο ([[Βασίλης Λογοθετίδης|Βασίλη Λογοθετίδη]]), που όμως δεν καταφέρνει να προσφέρει στους κατόχους της εκείνα που ονειρεύονται, δηλαδή, τα πλούτη. Αποτελεί μια ηθογραφία της κοινωνίας του '50 με την ιδιαίτερη οπτική γωνία του σκηνοθέτη [[Γιώργος Τζαβέλλας|Γιώργου Τζαβέλλα]].<ref>{{cite web|title = Η «Κάλπικη Λίρα» ξανά στις αίθουσες|url = http://www.clickatlife.gr/cinema/story/8917/i-kalpiki-lira-ksana-stis-aithouses|publisher = Clickatlife.gr|accessdate = 6.11.2015}}</ref><ref name="tvlz">{{cite web|author = Ζουμπουλάκης Γιάννης|title = Οι ταινίες της εβδομάδας: Η λίρα κάλπικη, το αριστούργημα γνήσιο!|url = http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=453015|publisher = [[Το Βήμα]] |date = 12/04/2012|accessdate = 6.11.2015}}</ref>

Η πρώτη ιστορία, αφορά τον Ανάργυρο, ένα τίμιο βιοπαλαιστή και άριστο τεχνίτη, ο οποίος αφιέρωσε όλη του σχεδόν τη ζωή, δουλεύοντας, ως χαράκτης, για να μαζέψει 100 λίρες. Έναντι του μαγαζιού του, υπήρχευπάρχει το γραφείο του Μιλτιάδη, του χρηματιστή, όπου εκεί ο Ανάργυρος εξαργύρωνε τις λίρες του. Όταν μάζεψε την εκατοστή, ο Ντίνος, ο υπάλληλος, που άκουσε πως ο Ανάργυρος, έχει 100 λίρες στην κατοχή του, τον προσέγγισε για να του προτείνει μία ατιμία: εφόσον τυγχάνει άριστος τεχνίτης, του πρότεινε να φτιάξει κάλπικες λίρες κι εκείνος να τις διοχετεύσει στην αγορά. Ο Ανάργυρος, καταρχήν, αρνήθηκε.

Αργότερα, ο Ντίνος, καθότι εργένης ο Ανάργυρος, του έθιξε το θέμα του έρωτα, κι ότι με τα λεφτά έρχονται και οι γυναίκες. Έτσι, του γνώρισε τη Φιφή, μία χωρισμένη γυναίκα, που είχε παντρευτεί έναν πλούσιο άντρα. Παρόλα αυτά, η Φιφή ήταν, παράλληλα, ερωμένη του Ντίνου, και είχαν στήσει παγίδα στον Ανάργυρο. Εκείνη, όμως, πρόδωσε και τον Ντίνο και πούλησε έρωτα στον Ανάργυρο, για να τον πείσει να φτιάξει κάλπικες λίρες, καθότι σε λίγο θα έχανε τα όποια πλούτη είχε αποκομίσει από τον πλούσιο γάμο της. Ο αφελής, Ανάργυρος, δέχτηκε.

Έτσι, έστηναν στο υπόγειο του σπιτιού της ένα μικρό εργαστήρι για την κατασκευή των λιρών. Ο Ανάργυρος σπατάλησε και τις 100 λίρες που είχε, για να εξοπλίσει το εργαστήρι του. Όταν, λοιπόν, κάποια στιγμή έφτιαξε τη κάλπικη λίρα, πριν προχωρήσουν, θέλησαν να τη δοκιμάσουν στην αγορά. Η δοκιμή απέτυχε, καθώς όλοι αντιλαμβάνονταν, από τον ήχο της, ότι ήταν κάλπικη. Κατόπιν, ο Αργύρης συνελήφθη από την αστυνομία, για κλοπές στο γραφείο που δούλευε, πράγμα που δε γνώριζε ο Ανάργυρος, ο οποίος όταν είδε τη σύλληψη του κόπηκαν τα πόδια. Παρόλα αυτά, συνάντησε έναν Ελληνοαμερικάνο, ο οποίος τον ήθελε για να φιλοτεχνήσει το καμπαναριό της εκκλησίας του χωριού. Αυτό ήταν ένα όνειρο ζωής για τον Ανάργυρο. Η κάλπικη λίρα του έμεινε και καθώς δεν ήθελε να την καταστρέψει, την έδωσε σε έναν τυφλό ζητιάνο, ο οποίος μόνο τυφλός δεν ήταν και κατάλαβε πως πρόκειται περί κάλπικης.

Η δεύτερη ιστορία ξεκινά με τον "τυφλό" ζητιάνο να προσπαθεί να απαλλαγεί από την κάλπικη λίρα. Εις μάτην όμως. Έχασε μία ολόκληρη μέρα χωρίς να καταφέρει τίποτα. Έτσι, όταν βράδιασε, γύρισε στη γνωστή του γωνία, η οποία, προς έκπληξή του, ήταν πιασμένη από τη Μαρία, μία ιερόδουλη. Η Μαρία κατάλαβε πως δεν είναι τυφλός, επειδή όταν έσκυψε να δει το καλσόν της που του έφυγε ένας πόντος, ο τυφλός κάρφωσε τα μάτια του εκεί πέρα. Κατόπιν ξεκίνησε ένας μεγάλος καυγάς μεταξύ τους.

Η διαμάχη συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες για το ποιος θα αποχωρίσει από εκείνη τη θέση: ο ένας χάλαγε τη δουλειά του άλλου. Παρόλα αυτά, όταν ερχόταν ο αστυνόμος κανείς δεν κατέδιδε τον άλλον. Παράλληλα, έχανε και την ημέρα του, προσπαθώντας να απαλλαγεί από τη λίρα. Σαν τελευταία λύση, εφόσον είχε απογοητευτεί, σκέφτεται να τη δώσει στη Μαρία. Όταν η Μαρία βλέπει τη λίρα ενθουσιάζεται και προτίθεται να κάνει έρωτα μαζί του. Το επόμενο πρωί, όμως, η Μαρία, παρά την αλλαγμένη προς αυτή διάθεση του ζητιάνου, ζητά τη λίρα, η οποία όμως είχε ξεγλιστρίσει από τη σκισμένη τσέπη του τυφλού. Κατόπιν της αποκάλυψε ότιπως, έτσι κι αλλιώς, ήταν κάλπικη και ξεκίνησε κι άλλος μεγάλος καυγάς, ο οποίος διεκόπη από τον αστυνόμο. Στη γωνία, τέλος, δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος.

Η τρίτη ιστορία ξεκινά με μία φτωχή οικογένεια, η οποία ζούσε ευτυχισμένη από τηντη δουλειά του Αναστάση, που ήταν μπογιατζής, αλλά και ο άντρας τηςμίας οικογένειας.. Η οικογένεια είχε και μία κόρη, τη ΦανήΦανίτσα. Ο Αναστάσης, όποτε δεν είχε δουλειά, προσφερόταν στους καταστηματάρχες, όπου χρωστούσε, να τους μπογιατίσει το μαγαζί για να πατσίσουν. Ο μόνος που δεν ήθελε άσπρισμα για να πατσίσουν, ήταν ο σπιτονοικοκύρης του, ο Μαυρίδης, ο οποίος τον απειλούσε με έξωση. Όταν, ο Μαυρίδης τουτον απείλησε ότι θα φωνάξει κλητήρα, και η Φανίτσα δεν έτρωγε το φαγητό της, την τρομοκράτησε ο πατέρας του ότι, αν δε φάει το φαγητό της, θα έρθει ο Μαυρίδης να τη φάει εκείνη. Έτσι, η Φανή μέχρι και εφιάλτες έβλεπε με τον Μαυρίδη και στο παιδικό της μυαλό φαινόταν φοβερότερος και από δράκο παραμυθιού.

Η ΦανήΦανίτσα, πλέον, όποτε τον έβλεπε άρχιζε να στριγγλίζει, χωρίς εκείνος να ξέρει το γιατί. Μία μέρα η οικογένεια Μαυρίδη είχε τραπέζι στον Κώστα, τον ανιψιό του Μαυρίδη. Ο Μαυρίδης τότε άρχισε να φωνάζει στη γυναίκα του για το πόσο ακριβό είναι το κρέας, ενώ εκείνη άρχισε να του κάνει παράπονοπαράπονά για αυτό το ελάττωμα, τη φιλαργυρία του, και, δείχνοντάς του, την οικογένεια του Αναστάση, που έπαιζε με τη Φανή, του είπε ότι αυτοί είναι πιο "πλούσιοι" από αυτούς, γιατί είναι ευτυχισμένοι. Με τον Κώστα (τον ανιψιό του) συζητούσαν για τις εξισώσεις που προτίθεται να κάνει, όμως η γυναίκα του, τον παρακάλεσε να μην κάνει έξωση στον Αναστάση για το κοριτσάκι τους, έτσι θα πήγαινε ξανά να τους ζητήσει το νοίκι. Εκεί συνάντησε μόνο τη ΦανήΦανίτσα, η οποία από τον τρόμο της πήγε κάτω από το κρεβάτι για να σωθεί. Ο Μαυρίδης τη ρώτησε γιατί αντιδράει έτσι, και εκείνη του είπε ό,τι άκουγε από τους μεγάλους: «ότι τρώει ανθρώπους», «ότι τουτους ρουφάει το αίμα» «ότι θα πεθάνει και θα τα πάρει μαζί του», και άλλα τέτοια. Ο Μαυρίδης έγινε έξαλλος από αυτά που άκουσε και, τελικά, τους πήγε δικαστικώς, με απόφαση, αν έως το τέλος του μήνα δεν πληρώσουν, θα τους πετάξει έξω.

Η μοίρα όμως ''έπαιξε περίεργο παιχνίδι στον Αναστάση'', και πέθανε πριν προλάβει να ξεχρεώσει. Έτσι η μητέρα ξεκίνησε να πλένει ρούχα, κι αφού αρρώστησε κι αυτή, η Φανίτσα έκλεβε λουλούδια από τους τάφους του Νεκροταφείου για να τα πουλήσει. Ωστόσο, έφτασαν τα Χριστούγεννα και η Φανίτσα σκεφτόταν τον πατέρα της, που τουτης είχε πάρει μία κούκλα δώρο. Η τύχη, παρόλα αυτά, την έφερε στη λίρα που είχε χάσει ο ζητιάνος και, δείχνοντάς την στη μητέρα της, της είπε εκείνη να πάει να της την χαλάσουν, όμως κανείς δεν ήθελε γιατί ήταν κάλπικη. Επιστρέφοντας στο σπίτι βουρκωμένη την είδε ο Μαυρίδης, και αναρωτήθηκε γιατί κλαίει. Τότε εκείνη του είπε όλη την ιστορία, κι ακόμη ότι η λίρα είναι κάλπικη, τότε εκείνος της την χάλασε τη λίρα, έτσι κι αλλιώς, και της έδωσε και τα ψώνια που είχε για το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, με μοναδικό αντάλλαγμα ένα φιλί. Τέλος, τον είδε η γυναίκα του ακόμα έξω από το σπίτι κι εκείνη, ζητώντας φλουρί για τη βασιλόπιτα, εκείνος της έδωσε, εκείνη την κάλπικη λίρα, την οποία την κέρδισε ένα νιόπαντρο ζευγάρι, η Αλίκη και ο Παύλος.

Η τέταρτη και τελευταία ιστορία ξεκινά στη φτωχική σοφίτα του Παύλου, ενός ζωγράφου, που έκανε μποέμικη ζωή. Μαζί του, έμενε και η γυναίκα του, η Αλίκη, κόρη πλούσιας οικογένειας. Οι οικονομίες τους δεν έφταναν ούτε για τα βασικά, αλλά υπήρχε μεγάλη αγάπη. Μία φορά, λοιπόν, καθώς η Αλίκη αγκάλιαζε τον Παύλο του είπε: ''σ' αγαπώ''. Εκείνος εμπνεύστηκε, από το γυναικείο πρόσωπο, που τόσο αγνά και αληθινά, έλεγε ''σ' αγαπώ'', έτσιπου αποφάσισε να αποθανατίσει αυτό το βλέμμα, ζωγραφίζοντάς το. Ενώ, εκείνη τη λίρα που είχαν κερδίσει από τον θείο του Παύλου, τον Μαυρίδη, τη βάλανε σε ένα κουμπαρά, παίρνοντας όρκο να μη τη χαλάσουν ποτέ, ως δείγμα που αντικατροπτίζειαντικατοπτρίζει την αγάπη τους.

Για μέρες η Αλίκη καθόταν εκεί, και του έλεγε ''σ' αγαπώ'', αλλά αυτός ο πίνακας, ποτέ δεν τελείωνε, γιατί κι ο Παύλος την αγαπούσε, κι όλο άρχισανάρχιζαν τις αγκαλιές. Παράλληλα, τα πράγματα όλο και δυσκόλευαν, οι μαγαζάτορες του έκοψαν και την πίστωση, ενώ τους είχαν κόψει και το ρεύμα και το αέριο. Τη λίρα όμως, ακόμα ναδεν τη χαλάσουνχαλούσαν. Ο Παύλος σαν μποέμ καλλιτέχνης που ήταν δεν ήθελε να δουλέψει, και μετά από συζήτηση που κάνανε, ο Παύλος είπε στην Αλίκη ότι οι καλλιτέχνες καλύτερα να μην παντρεύονται. Εν συνεχεία, όμως, ο Παύλος πήγε, τελικά και έβαψε, μία ταβερνίτσα, εκεί στην Πλάκα. Γυρίζοντας όμως η Αλίκη είχε φύγει, αφήνοντας ένα γράμμα, στο οποίο του έγραφε πως δε θέλει να σταθεί εμπόδιο στην τέχνη του, ενώ, τέλος, ημιτελής έμεινε και ο πίνακας «σ' αγαπώ».

Ο καιρός πέρασε και η Αλίκη, που είχε γυρίσει στον πατέρα της, του έκανε τη χάρη να παντρευτεί ένα οικογενειακό, πλούσιο, φίλο. ΌμωςΩστόσο, δε σταμάτησε ποτέ να αγαπά τον Παύλο. Μετά το ταξίδι του μέλιτος, η Αλίκη πήγε με τον Δημήτρη, τον άντρα της, σε εκείνη την ταβέρνα, που ο Παύλος είχε ζωγραφίσει αρχικά ένα κίτρινο φεγγάρι και αργότερα την είχε βάψει. Εκεί, ρώτησε τον ταβερνιάρη για τον Παύλο, κι εκείνος της είπε ότι ακόμα είναι ο ίδιος κι ότι ακόμα πεινάει, ενώ, τέλος, της είπε ότι ετοιμάζει έκθεση με τους πίνακές του. Στην έκθεση αυτή, υπήρχε και ο πίνακας «σ' αγαπώ». Αυτό δεν άρεσε στον Δημήτρη: να "εκθέτουν" τη γυναίκα του. Έτσι πήγε να τον αγοράσει, αλλά ο πίνακας δεν πουλιόταν. Όταν ο Παύλος τους είδε, είπε: ''αυτός ο πίνακας δεν πουλιέται, όπως έκανε το μοντέλο''. Αργότερα η Αλίκη απόκτησε και παιδί.

Ο Παύλος, όμως, αν κι έγινε ένας διάσημος ζωγράφος, συνέχισε να ζει μποέμικα. Έτσι, σκέφτηκε να σπάσει τον κουμπαρά για να χαλάσει τη λίρα. Προς έκπληξή του, όμως, του είπαν πως τελικά είναι κάλπικη. Εφτά χρόνια πέρασαν και ο Παύλος συνάντησε ξανά την Αλίκη. Της είπε ότι η λίρα ήταν, τελικά, κάλπικη, αλλά εκείνη είπε πως ο έρωτάς τουτους δεν ήταν κι αυτός κάλπικος. Οι δύο νέοι, αν και ο ένας αγαπούσε τον άλλον ακόμα, τραβήξανε ξανά για τις ζωές τους, με τον Παύλο, να πετάει, κάτω στον δρόμο τη λίρα.

Η ταινία πέρα από τη σκηνοθετική σφραγίδα του Γιώργου Τζαβέλλα, πλαισιώθηκε από κι ένα αξιόλογο κάστιγνκκάστινγκ. Οι ηθοποιοί ανήκαν στην ''αφρόκρεμα'' της εποχής.<ref name="tvmp"/> Οι ηθοποιοί που πρωταγωνιστούν στην ταινία θεωρούνται έως και σήμερα, ανάμεσα στους καλύτερους Έλληνες ηθοποιούς, όπως ο [[Βασίλης Λογοθετίδης]], που ήταν ένας από τους καλύτερους Έλληνες κωμικούς της εποχής, μετά την ταινία ''[[Οι Γερμανοί ξανάρχονται]]'' (κ.ά.), όπως η [[Ίλυα Λιβυκού|Ίλια Λυβικού]], που διακρινόταν ως κινηματογραφικό ζευγάρι με τον Λογοθετίδη, όπως ο [[Μίμης Φωτόπουλος]] με τις ταινίες, όπως ''[[Ο γρουσούζης]]'', το ''[[Εκατό χιλιάδες λίρες]]'', οι [[Οι Απάχηδες των Αθηνών (ταινία)|Απάχηδες των Αθηνών]] (κ.ά), η [[Σπεράντζα Βρανά]] με το ''[[Η ωραία των Αθηνών]]'', ο [[Ορέστης Μακρής]], με μία από τις σημαντικότερες ταινίες του [[Ελληνικός κινηματογράφος|ελληνικού κινηματογράφου]], ''[[Ο μεθύστακας]]'',<ref>{{cite web|title = Ο Μεθύστακας(1950)|url = http://finosfilm.com/movies/view/10|publisher = FinosFilm.com|accessdate = 6.11.2015}}</ref> ενώ, τέλος, το δίδυμο [[Δημήτρης Χορν|Δημήτρη Χορν]] και [[Έλλη Λαμπέτη|Έλλης Λαμπέτη]], είχε πρωταγωνιστήσει σε πολλές θεατρικές παραστάσεις.

Η ταινία αυτή είναι η πρώτη σπονδυλωτή ταινία του Ελληνικού κινηματογράφου.<ref name="star">{{cite web|title = Η ΚΑΛΠΙΚΗ ΛΙΡΑ|url = http://www.star.gr/tv/el/Pages/Movie.aspx?artId=1627&artTitle=i_kalpiki_lira|publisher = [[Star Channel|Star]]|accessdate = 6.11.2015}}</ref> Και το σενάριο γράφτηκε εξ ολοκλήρου από τον Γιώργο Τζαβέλλα, μέσα στις τέσσερις αυτόνομες ιστορίες, υπάρχει και η αφήγηση από τον [[Δημήτρης Μυράτ|Δημήτρη Μυράτ]]. Οι επιρροές του Τζαβέλλα είναι εμφανείς και προέρχονται από τον ιταλικό νεορεαλισμό.<ref>{{cite web|author = Λευκοθέα Κανελλίδου|title = Η Κάλπικη Λίρα (1955)|url = http://www.cine.gr/film.asp?id=1461&page=4|publisher = Cine.gr|date = 6 Νοεμβρίου 2005 |accessdate = 6.11.2015}}</ref> Η ταινία είναι καθαρά [[Ηθογραφία|ηθογραφική]].<ref name="naf">{{cite web|title = Η ψηφιακή «Κάλπικη λίρα»|url = http://www.naftemporiki.gr/story/386656/i-psifiaki-kalpiki-lira|publisher = [[Ναυτεμπορική]]|date = 09 Απριλίου 2012|accessdate = 6.11.2015}}</ref> Αν και, όπως ο αφηγητής αναφέρει στην αρχή, η ταινία έχει δόσεις χιούμορ, αισθήματος και δράματος: {{απόσπασμα|''«Δυστυχώς όμως, ως που νάρθει εκείνη η ευτυχισμένη στιγμή, που θα καταφέρω να απαλλαγώ από το αμφίβολο βάρος της, θα εξακολουθεί να βρίσκεται πάντα στο βάθος της τσέπης μου, για να μου διηγείται την ιστορία της· μία ιστορία παράξενη, άλλοτε σοβαρή, άλλοτε εύθυμη και καμιά φορά δραματική.»''}}

Μία από τις μεγαλύτερες διακρίσεις τις ταινίες υπήρξε αυτή του [[Ζορζ Σαντούλ]], που την κατατάσσει μέσα στις 1000 καλύτερες ταινίες, του παγκόσμιου κινηματογράφου, όλων των εποχών.<ref Name="star"/> Ενώ στην 1η Ιανουαρίου του 1985, 28 κριτικοί τηντη κατέταξανσυμπεριέλαβαν μέσα στις 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών.<ref name="tte"/>