Βικιπαίδεια

Φατμά Αλιγιέ Τοπούζ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Επόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
BunnyVL (συζήτηση | συνεισφορές)
40 επεξεργασίες
Δημιουργήθηκε από μετάφραση της σελίδας "Fatma Aliye Topuz"
(Καμία διαφορά)

Έκδοση από την 13:29, 17 Απριλίου 2016

Η Φατμά Αλιγιέ Τοπούζ (9 Οκτωβρίου 1862 - 13 Ιουλίου 1936), γνωστή συνήθως ως Φατμά Αλιγιέ ή Κυρία Φατμά Αλιγιέ, ήταν Τουρκάλα μυθιστοριογράφος, αρθρογράφος, δατριβογράφος, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών και ανθρωπίστρια. Εάν και η Τουρκάλα συγγραφέας Κυρία Ζαφέρ είχε εκδόσει νωρίτερα, το 1877 ένα μυθιστόρημα,[1] και επειδή αυτό παρέμεινε το μοναδικό που εξέδωσε, η Φατμά Αλιγιέ Χανίμ με τα πέντε μυθιστορήματά της, πιστώνεται από τους λογοτεχνικούς κύκλους ως η πρώτη γυναίκα μυθιστοριογράφος στην Τουρκική λογοτεχνία και στον Ισλαμικό κόσμο..[2][3]

Η ζωή της

Η Φατμά Αλιγιέ γεννήθηκε στην Κνωνσταντινούπολη στις 9 Οκτωβρίου 1862. Ήταν το δεύτερο παιδί του κορυφαίου Οθωμανού δημόσιου υπάλληλου και διάσημου ιστορικού Αχμέτ Τζεβντέτ Πασά (1822-1895)[4] και της συζύγου του, Αντιβιγιέ Ραμπιά Χανίμ. Είχε δύο αδέρφια: έναν αδερφό, τον Αλί Σεντάτ και μία αδερφή, την Εμινέ Σεμιγιέ (1864).[3]

Λόγω της θέσης του πατέρας της, ο οποίο ήταν Βαλής (διοικητής επαρχίας) στην Αίγυπτο και αργότερα στην Ελλάδα, πέρασε τρία χρόνια, από το 1866 έως το 1868 στο Αλέππο και έξι μήνες το 1875 στα Ιωάννινα. Το 1878 έμεινε μαζί με την οικογένειά της εννέα μήνες στη Δαμασκό, όπου διορίστηκε ο πατέρας της.

Η Φατμά Αλιγιέ έλαβε ανεπίσημη εκπαίδευση κατ' οίκον, καθώς, εκείνη την εποχή, δεν ήταν σύνηθες να εγγράφονται τα κορίτσια σε επίσημα σχολεία, εάν και δεν υπήρχε επίσημη απαγορεύση αναφορικά με την εκπαίδευση των γυναικών. Λόγω της διανοητικής περιέργειάς της απέκτησε ένα υψηλό επίπεδο γλωσσικής επάρκειας στα Αραβικά και στα Γαλλικά.[5][6]

Το 1879, όταν ήταν δεκαεπτά ετών, ο πάτερας της της έκανε προξενιό με τον κολλίγα (Οθωμανικά Τουρκικά Kolağası‎) Μεχμέτ Φαϊκ Μπέι, προσωπικό βοηθό του Σουλτάνου Αμπντούλ-Χαμίντ ΙΙ και ανηψιό του Γκαζί Οσμάν Πασά, του ήρωα της Πολιορκίας της Πλέβνα (1877). Γέννησε τέσσερις κόρες: την Χατιτζέ (το 1889), της Αϊσέ (το 1884), τη Νιμέτ (το 1900) και τη Ζουμπεϊντέ Ισμέτ (το 1901).[5]

Ο σύζυγός της ήταν ένα άτομο λιγότερο πνευματικά προικισμένο από την ίδια, και κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών του γάμου τους, δεν της επέτρεπε να διαβάζει μυθιστορήματα σε ξένες γλώσσες.[5]

Συγγραφική καριέρα

Έκανε το ντεμπούτο της στη λογοτεχνία το 1889 με τη μετάφραση του μυθιστορήματος του Τζορτζ Ονέ "Volonté" από τα γαλλικά στα τουρκικά ύπό τον τίτλο "Μεράμ" με άδεια του συζύγου της, δέκα χρόνια μετά τον γάμο τους. Το βιβλίο εκδόθηκε υπό το ψευδώνυμο "Bir Hanim" (Μπιρ Χανίμ - "Μια Κυρία").[5] Ο διάσημος συγγραφέρας Αχμέτ Μιτζάντ Εφέντι εντυπωσιάστηκε τόσο από την ίδια, που την αποκάλεσε κόρη του επί τιμή στην Εφημερίδα Tercüman-ı Hakikat (Ο ερμηνευτής της Αλήθειας). Η Φατμά Αλιγιεά προσέλκυσε επίσης και την προσοχή του πατέρα της, ώστε να τη συμβουλέψει και να ανταλλάξει ιδέες μαζί της. Μετά την πρώτη της μετάφραση, χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο " Mütercime-i Meram" ( Η γυναίκα μεταφράστρια του Volonté) στις επόμενες μεταφράσεις της..[6][7]

Το 1894, συνέγραψε το μυθιστόρημα " Hayal ve Hakikat" ("Όνειρο και Αλήθεια") μαζί με τον Αχμέτ Μιτχάτ Εφέντι. Αυτή έγραψε τα εδάφια για την ηρωίδα, ενώ ο Αχμέτ Μιτχάτ έγραψε τα εδάφια για τον ανδρικό χαρακτήρα. Το έργο υπεγράφηκε ως "Bir Kadın ve Ahmet Mithat" (Μια Γυναίκα και ο Αχμέτ Μιτχάτ).[8] Μετά από αυτό το μυθιστόρημα, οι δύο συγγραφείς αντάλλαξαν γράμματα για πολύ καιρό μεταξύ τους, τα οποία αργότερα δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα Tercüman-ı Hakikat.[8]

Η Φατμά Αλιγιέ δημοσίευσε το πρώτο της μυθοστόρημα Muzaharat ("Χρήσιμες Πληροφορίες") το 1892 με το αληθινό όνομά της, στο οποίο προσπάθησε να ανασκευάσει την πεποίθηση ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να ξεχάσει την πρώτη της αγάπη. Ήταν το πρώτο μυθιστόρημα σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, το οποίο συνέγραψε γυναίκα. Το βιβλίο επανεκδόθηκε το 1908.

Το δεύτερό της μυθιστόρημα Udi  ("H Παίκτρια Λαούτου), εκδόθηκε το 1899, απεικονίζει μια γυναίκα, παίκτρια λαούτου, την οποία η Φατμά Αλιγιέ συνάντησε στο Αλέππο. Σε αυτό το μυθιστόρημα, περιγράφει σε απλή γλώσσα την ιστορία ζωής της Μπεντιά, η οποία έκανε έναν δυστυχισμένο γάμο.[7][8] Ο διάσημος μυθιστοριογράφος Ρεσάτ Νουρί Γκιουντέκιν αναφέρεται στο Udi ως ένα από τα πιο σημαντικά έργα, που του προσέλκυσαν το ενδιαφέρον στη λογοτεχνία.[9]

Τα άλλα μυθιστορήματά της είναι το Raf'et (1898), to Enin (1910) και το Levaih-i Hayat ("Σκηνές από τη Ζωή"). Στα έργα της υπερθεμάτισε τον γάμο, την αρμονία μεταξύ των συζύγων, την αγάπη και τη φροντίδα και τη σημασία του έρωτα σε αντιπαραβολή με το προξενιό. Επιπλέον, ανήγαγε το άτομο ως κεντρικό θέμα, δημιουργώντας ανεξάρτητες ηρωίδες οι οποίες στηρίζονταν στις δυνάμεις τους, και εργάζονται και κερδίζουν τα δικά τους χρήματα, χωρίς την ανάγκη κάποιου άντρα.[10]

Το 1893, το κύρος της αυξήθηκε έπειτα από τη δημοσίευση του βιβλίου του Αχμέτ Μιτχάτ In 1893, Bir Muharrire-i Osmaniye'nin Neşeti¨("Η Γέννηση μιας Οθωμανής Γυναίκας Συγγραφέα"), το οποίο αποτελούταν από τα γράμματα της Φατμά Αλιγιέ. Σε αυτά τα γράμματα, εκφράζει τον αδιάκοπο ενθουσιασμό της για τη μάθηση.

Η πραγματεία της Nisvan-ı İslâm μεταφράστηκε στα Γαλλικά υπό τον τίτλο Les femmes muselmannes, καθώς επίσης και στα Αραβικά, και το μυθιστόρημα Udi στα Γαλλικά. Μία κριτική για την ιδια, που δημοσιεύτηκε σε μια γαλλική εφημερίδα, σχετικά με ένα βιβλίο με τίτλο " Women of East and West" ("Γυναίκες της Ανατολής και της Δύσης") από τον Γάλλο Émile Julliard, προσέλκυσε μεγάλη προσοχή στο Παρίσι. Αναγνωρισμένη και σε διεθνές επίπεδο, η δουλειά της εκτέθηκε στη βιβλιοθήκη της Παγκόσμις Κολομβιανής Έκθεσης του 1893 στο Σικάγο των ΗΠΑ  και  περιλήφθηκε στον καταλόγο της Βιβλιοθήκης των Γυναικών. Παρά την αναγνωρισιμότητά της μέχρι τη Δεύτερη Συνταγματική Εποχή, πέρασε στη ληθη με το πέρασμα του χρόνου.[8]

Το 1914, εξέδωσε το βιβλίο Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı (" Ο Αχμέτ Τζεβντέτ Πασά και η εποχή του") για να αμυνθεί τον πατέρα της ενάντια σε πολιτικές επιθέσεις. Στο έργο αυτό, είχε ως στόχο να παρουσιάσει την πολιτική σκηνή μετά τη Δεύτερη Συνταγματική Περίοδο.[9] Η διαμάχη του, ωστόσο, με την επίσημη ιστορική διατριβή, είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του βιβλίου από τη βιβλιογραφία.[11]

Ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών

Πέρα από το λογοτεχνικό της έργο, έγραψε για δεκατρία χρόνια μεταξύ 1895 και 1908 στήλες στο περιοδικό Hanımlara Mahsus Gazete ("Η Εφημερίδα των Γυναικών") σχετικά με τα δικαώματα των γυναικών, χωρίς να παραμερίσει τις συντηρητικές της απόψεις. Η αδερφή της Εμινέ Σεμιγιέ Ονάσια (1864-1944), μία από τις πρώτες Τουρκάλες φεμινίστριες,[3] ήταν επίσης ανάμεσα στις γυναίκες της διανόησης η οποία άνηκε και στο εκδοτικό προσωπικό του περιοδικού που εκδιδόταν δύο φορές την εβδομάδα.

Στο βιβλίο Nisvan-ı İslam ("Γυναίκες του Ισλάμ"), που εκδόθηκε το 1896, η Φατμά Αλιγιέ εξήγησε την κατάσταση των μουσουλμάνων γυναικών στον δυτικό κόσμο. Όπως αναφέρεται στις στήλες της στο περιοδικό, στο βιβλίο αυτό αμύνθηκε τις συντηρητικές παραδόσεις ενάντια στους σύγχρονους χαρακτήρες που δημιούργησε τα μυθιστορήματά της.

Ανθρωπίστρια

Η Φατμά Αλιγιέ αφιερώθηκε επίσης στη φιλανθρωπία. Μετά τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο, ίδρυσε το 1897 έναν φιλανθρωπικό οργανισμό, τον "Nisvan-ı Osmaniye İmdat Cemiyeti" ("Οργανισμό Οθωμανών Γυναικών για Βοήθεια") με στόχο την υποστήριξη σε οικογένειες στρατιωτών. Ήταν ένας από τους πρώτους οργανισμούς γυναικών στη χώρα. Για τις ανθρωπιστικές της προσπάθειες, της απονεμήθηκε το Τάγμα Φιλανθρωπίας (Şefkat Nişanı) από τον Σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίντ ΙΙ το 1899. [12]

Η Φατμά Αλιγιέ έγινε επίσης η πρώτη γυναίκα μέλος του "Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti" (Οθωμανικό Ερυθρό Σταυρό). Επιπλέον, εργάστηκε για τη "Müdafaa-i Milliye Osmanlı Kadınlar Heyeti" (Επιτροπή Οθωμανών Γυναικών για την Εθνική Άμυνα), η οποία ιδρύθηκε μετά τον Ιταλο-Τουρκικό Πόλεμο και τους Βαλκανικούς Πολέμους το 1910

Τελευταία χρόνια

Η νεότερη κόρη της, Ζουμπεϊντέ Ισμέτ προσηλυτίστηκε στον Χριστιανισμό και έφυγε από την Τουρκία για να γίνει  καλόγρια της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.[4] Η Φατμά Αλιγιέ ταξίδεψε αρκετές φορές κατά τη δεκαετία του 1920 στη Γαλλία για αναζήτηση της κόρης της καθώς και για δικούς της λόγους υγείας.[5] Το 1928 έχασε τον σύζιγό της, Η Φατμά Αλιγιέ υιοθέτησε το οικογενειακό όνομα "Τοπούζ" μετά την εισαγωγή του Νόμου για το Επώνυμο στην Τουρκία, ο οποίος ψηφίστηκε στις 23 Ιουνίου 1934. Έχοντας ζήσει τα τελευταία της χρόνια σε κακή κατάσταση υγείας και σε οικονομική δυσπραγία, απεβίωσε στις 13 Ιουλίου 1936 στην Κωνσταντινούπολη.[6] Τάφηκε στο Νεκροταφείο Φεκίρκοϊ.

Αναγνώριση και διαμάχη

 
Οπίσθια όψη του τραπεζογραμματίου 50 λιρών (2009)

Αν και η Κυρία Ζαφέρ  έγραψε το μυθιστότημα Aşk-ı Vatan ("Αγάπη της Μητέρας Πατρίδας") το 1877, χρόνια πριν την Κυρία Φατμά Αλιγιέ , δεν της αποδίδεται ο τίτλος της πρώτης Τουρκάλας συγγραφέα, λόγω του ότι ήταν το μοναδικό δημοσιευμένο έργο της.[6]

Το ποτραίτο της Φατμά Αλιγιέ απεικονίζεται στην οπίσθια όψη του τραπεζογραμματίου των 50 Τουρκιών λιρών που εκδόθηκε το 2009.[13] Ωστόσο, η απόφαση της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας να την επιλέξει ως την πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με αυτό τον τρόπο, και ως την πρώτη Τουρκάλα συγγραφέα, δημιούργησε μεγάλη διαμάχη μεταξύ των Τούρκων ανθρώπων των γραμμάτων και των ιστορικών.[2] Οι κριτικοί συμφωνούσαν ότι γυναίκες συγγραφείς όπως η Χαλιντέ Εντίπ Αντιβάρ ή η Αφέτ Ινάν ήταν περισσότερο κατάλληλες να κοσμούν ένα τραπεζογραμμάτιο με το πορτραίτο του Ατατούρκ στο εμπρόσθιο μέρος του τραπεζογραμματίου από ότι είναι η Φατμά Αλιγιέ, η οποία ανέπτυξε τις ιδέες της για τα διακιώματα των γυναικών στο πλαίσιο της σαρίας (Ισλαμικός νόμος) και η οποία αντιτέθηκε στις μεταρρυθμίσεις του Ατατούρκ.[4]

Αξιοσημείωτο έργο

Μυθιστορήματα

  • Muhazarat (1892) ("Χρήσιμες Πληροφορίες")
  • Hayal ve Hakikat (1894) ("Όνειρο και αλήθεια")
  • Raf'et (1898)
  • Udi (1899) ("Η Παίκτρια Λαόυτου")
  • Enin (1910) ("Βογγώντας")
  • Levaih-i Hayat ("Εικόνες από τη Ζωή")

Μετάφραση

  • Meram (1890) από τα Γαλλικά, το μυθιστόρημα του Τζόρτζ Ονέ Volonté (1888)

Πραγματείες

  • Namdaran-ı Zenan-ı İslamıyan (1895) ("Διάσημες Μουσουλμάνες Γυναίκες")
  • Osmanlıda Kadın: "Cariyelik, Çokeşlilik, Moda" (1895) ("Γυναίκες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία 'Δουλεία, Πολυγαμία, Μόδα'")
  • Με τον Μαχμούτ Εσάντ Taaddüd-i Zevcat ("Πολυγαμία")
  • Nisvan-ı İslam (1896) ("Μουσουλμάνες γυναίκες") Γαλλική μετάφραση Les femmes muselmannes
  • Teracim-i Ahval-ı Felasife (1900) ("Βιογραφίες Φιλοσόφων") (2006) Çizgi Kitabevi, Κόνυα. Επανεκτύπωση. 153 pages ISBN 975-8867-84-9[14]
  • Tedkik-i Ecsam (1901) ("Έρευνα για τα Αντικείμενα")
  • Ahmed Cevdet Paşa ve Zamanı (1914) ("Ο Αχμέτ Τζεβντέτ Πασά και η Εποχή του")
  • Kosova Zaferi / Ankara Hezimeti: Tarih-i Osmaninin Bir Devre-i Mühimmesi (1915) ("Νίκη στο Κόσοβο / Ήττα στην Άγκυρα: Μια σημαντική περίοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας")

Βιβλιογραφία

  • Ahmed Midhat. Fatma Aliye Hanım yahud Bir Muharrire-i Osmaniye'nin Neşeti (1893) (Η Κυρία Φατμά Αλογιέ ή η Γέννηση μιας Οθωμανής Συγγραφέα) Μετάφραση από τα Οθωμανικά Τουρκικά από την Μπεντιά Αρμάτ. Επανεκτύπωση (1994) Sel Yayıncılık, Κωνσταντινούπολη. 96σελ. ISBN 975-570-009-9 [1]
  • Barbarosoğlu, Fatma Karabıyık. Φατμά Αλιγιέ: Μακρινή Χώρα - Η Πρώτη Γυναίκα Συγγραφέας του Μουσουλμανικού Κόσμου Timas Publishing. Ένα μυθιστόρημα βασισμένο στην ιστορία της ζωής της.
  • Çakır,Serpil, Ένα Βιβλιογραφικό Λεξιλόγιο Γυναικείων Κινημάτων και Φεμινισμών - Κεντρική, Ανατολική και Δυτική Ευρώπη, 19ος και 20ος Αιώνας - Αλιγιέ, Φατμά (1862–1936). σελ. 21–24. (2006) Central European University Press, επεξεργασμένο από την Francisca de Haan, Krassimira Daskolova και την Anna Loutfi. 678 σελ. ISBN 963-7326-39-1 ISBN 9789637326394
  • Frierson, Elizabeth B., Ύστερη Οθωμανική κοινωνία - Η Πνευματική Κληρονομιά - Γυναίκες στην Ύστερη Οθωμανική πλευματική ιστορία  σελ. 135–161 (2005) Routledge, επεξεργασμένο από την Elisabeth Özdalga. 348 σελ. ISBN 0-415-34164-7 ISBN 9780415341646
  • Mende-Altayli, Rana von (2010) ed.: Fatima Aliyye / Mahmud Esad: Ta'addüd-i Zevcat Zeyl – Σύνεχιση της Συζήτησης για την Πολυγαμία. Μία Σύγχρονη Τουρκική Έκδοση, Μεταγραφή και Φαξ. Με μια εισαγωγή από την Rana v. Mende-Altayli. 177σελ. Βερολίνο: Klaus Schwarz, ISBN 978-3-87997-376-7

Παραπομπές

  1. ↑ «Zafer Hanim'in Ask-i Vatan Romani». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2016. 
  2. ↑ 2,0 2,1 «50 lira edebiyat dünyasını ikiye böldü» (στα Turkish). Hürriyet. 24 January 2009. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/10847367.asp. Ανακτήθηκε στις 26 April 2009. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Fatma Aliye'nin gölgesinde kalan kardeşi» (στα Turkish). Haber7. 2009. http://www.haber7.com/haber/20090312/Fatma-Aliyenin-golgesinde-kalan-kardesi.php. Ανακτήθηκε στις 23 April 2009. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bayer, Yalçin (11 January 2009). «Paralardaki Aliye Hanım...» (στα Turkish). Hürriyet. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=10753149&yazarid=. Ανακτήθηκε στις 26 April 2009. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Yunus, Ceyda (28 March 2008). «Fatma Aliye kime uzak?» (στα Turkish). Milliyet. http://www.milliyet.com.tr/default.aspx?aType=HaberDetay&ArticleID=505159. Ανακτήθηκε στις 3 May 2009. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 «E-9 Fifty Turkish Lira». TC Merkez Bankası. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2009. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «Fatma Aliye Hanım» (στα Turkish). Edebiyat Öğretmeni. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2009. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 «Fatma Aliye Hanım´ın Vefatının 70. Yılı» (στα Turkish). Türkiye Yazarlar Birliği. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2009. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «Zavallı Fatma Aliye Hanım» (στα Turkish). Zaman. http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=812383. Ανακτήθηκε στις 3 May 2009. 
  10. ↑ Barbarosoğlu, Fatma K. (31 October 2008). «TURKISH PIONEER 'Fatma Aliye Hanım' The first generation of Turkish female writers-2». Today's Zaman. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις November 17, 2008. https://web.archive.org/20081117050023/http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=157411. Ανακτήθηκε στις 3 May 2009. 
  11. ↑ Barbarosoğlu, Fatma K. (30 October 2008). «Turkish pioneer 'Fatma Aliye Hanım' A book without a table of contents-1». Today's Zaman. http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=157267. Ανακτήθηκε στις 3 May 2009. 
  12. ↑ «Ottoman medal for 'compassionate' British lady to go under the hammer». Hurriyet Daily News. 24 Ιανουαρίου 2015. 
  13. ↑ «TL banknotes to be in circulation in 2009». Turkish Daily News. 15 Σεπτεμβρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2006. 
  14. ↑ Çizgi Kitabevi Yayınları,Konya, Mayıs 2006
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Φατμά_Αλιγιέ_Τοπούζ&oldid=5793779"