Αετός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

}}

Ο '''Αετός''', είναι αρπακτικό ημερόβιο [[πτηνά|πτηνό]] της [[Τάξη (βιολογία)|τάξη]]ς των [[Αετόμορφα|Αετομόρφων]] (Accipitriformes). Τα περισσότερα μέλη κατατάσσονται στην οικογένεια [[Αετίδες]] (Accipitridae), ειδικά όμως στην ελληνική ορνιθολογική βιβλιογραφία, στους αετούς συμπεριλαμβάνεται και ο [[ψαραετός]] της [[οικογένεια]]ς [[Πανδιονίδες]] (Pandionidae). (βλ.Συστηματική Ταξινομική)

Η λέξη ''αετός'' έχει την εξής ετυμολογία:

[ΕΤΥΜ. αρχ. < *αίετός < *αΐΡετός < *αίΕι-ετός < I.E. *awi- ≪πτηνό≫, πβ.

 

Η λατινική λέξη ''aquila'' για το σημαντικότερο [[Γένος (βιολογία)|γένος]] αετών, προέρχεται από το ''aquilus'', που σημαίνει «σκοτεινόχρωμος» και, πιθανόν, σχετίζεται με τον συνηθέστερο χρωματισμό του φτερώματος που είναι σκούρος. <ref>http://www.archives.nd.edu/cgi-bin/wordz.pl?keyword=aquila</ref><ref>http://artflx.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.0:3284.lewisandshort</ref>.

Οι αετοί είναι κοσμοπολιτικά πτηνά, με εξάπλωση σε όλες τις ηπείρους, αν και τα περισσότερα [[είδος|είδη]], βρίσκονται στην Ευρασία. Αντίθετα, τα λιγότερα είδη -μόνο 2- βρίσκονται στη Β. [[Αμερική]].

[[Αρχείο:Pithecophaga jefferyi.jpg|thumb|left|300px|[[Αετός των Φιλιππίνων]]]]

 

|}

 

[[Αρχείο:WedgetailEagleCarrion.jpg|thumb|left|300px|Αυστραλιανός αετός]]

 

Οι αετοί είναι εξαιρετικοί ανεμοπόροι και εκμεταλλεύονται τα θερμικά ρεύματα του αέρα για να πετάνε άκοπα, επισκοπώντας το χώρο (''soaring''). Κατά την πτήση ξεχωρίζουν: α) το μεγάλο κεφάλι, β) τα [[ανατομική και φυσιολογία πτηνών|πρωτεύοντα ερετικά]] φτερά που είναι λίγο ανοικτά στα άκρα των πτερύγων και ελαφρά κυρτωμένα προς τα πάνω και γ) η σχετικά μεγάλη, στρογγυλευμένη στην άκρη ουρά. Το βάδισμα είναι αργό, ταλαντευόμενο και συνοδεύεται από πηδήματα, που υποβοηθούνται από κινήσεις των πτερύγων. <ref>Κιόρτσης</ref>

 

Λόγω του μεγέθους και της ισχύος πολλών [[είδος|ειδών]] αετών, κατατάσσονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας μεταξύ των αρπακτικών πτηνών, παγκοσμίως. Το είδος του θηράματος ποικίλλει από [[Γένος (βιολογία)|γένος]] σε γένος. Έτσι, το ''Haliaeetus'' και το ''Ichthyophaga'' προτιμούν να συλλαμβάνουν ψάρια, αν και το πρώτο στρέφεται συχνά σε διάφορα ζώα, ειδικά άλλα υδρόβια πουλιά, και εμφανίζει το φαινόμενο του [[κλεπτοπαρασιτισμός|κλεπτοπαρασιτισμού]], αρπάζοντας τη λεία άλλων αρπακτικών.

 

Ο [[Αμερικανικός Θαλασσαετός]] (''Haliaeetus leucocephalus''), έχει καταγραφεί να έχει πετάξει με το βαρύτερο φορτίο από οποιοδήποτε αρπακτικό πτηνό, συγκεκριμένα ένα ελαφοειδές 6,8 κιλών. <ref>"Amazing Bird Records". Trails.com. Retrieved 2012-07-20</ref> Ωστόσο, λίγοι αετοί μπορούν να στοχεύσουν θήραμα πολύ βαρύτερο από ό, τι οι ίδιοι, διότι δεν μπορούν εύκολα να απογειωθούν και, ως εκ τούτου η λεία είτε καταναλώνεται επί τόπου, είτε κομματιάζεται για να μεταφερθεί στη φωλιά. Σε αυτή την περίπτωση τα μεγέθη της λείας αυξάνονται σημαντικά: Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις [[Χρυσαετός|χρυσαετών]] και [[Στεφαναετός|στεφαναετών]] που έχουν σκοτώσει οπληφόρα βάρους έως 30 κιλών και [[Πολεμαετός|πολεμαετών]] ακόμη και 37 κιλών, δηλαδή 7-8 φορές βαρύτερα θηράματα από τον θηρευτή. <ref name="Ferguson-Lees, et al"/><ref>Watson</ref>

 

Οι περισσότεροι αετοί ζευγαρώνουν εφ’όρου ζωής, ή τουλάχιστον για πολύ μεγάλες περιόδους, αλλά σε περίπτωση απωλείας του ενός συντρόφου, αυτός μπορεί γρήγορα να αντικατασταθεί. Πριν το ζευγάρωμα, εκτελούνται εναέριες επιδείξεις εντυπωσιασμού που, πολλές περιλαμβάνουν ''γυροπέταγμα'' (''soaring'') πάνω από την επικείμενη φωλιά, πτήσεις με εμπλοκή των γαμψωνύχων και προσφορά τροφής από το αρσενικό στο θηλυκό που, με τη σειρά του, μιμείται τη φωνή των νεοσσών. <ref>Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 34-35</ref>.

 

Τα αβγά είναι συνήθως άσπρα, στικτά με κόκκινες ή καφέ κηλίδες και οι νεοσσοί που ονομάζονται ''αετιδείς'' είναι καλυμμένοι με λεπτό, λευκό χνούδι, που δίνει αργότερα τη θέση του σε ένα σκούρο και, αργότερα στο πρώτο πτέρωμα που ξεκινάει από τους ώμους. <ref>Χανδρινός & Δημητρόπουλος, σ. 35</ref>.

 

Ο αετός υπήρξε το πτηνό-σύμβολο του Δία. Ειδικότερα, ο [[Δίας (μυθολογία)|Δίας]] φέρεται να είχε πάρει τη μορφή ενός αετού ώστε να απαγάγει το [[Γανυμήδης (μυθολογία)|Γανυμήδη]] για να τον μεταφέρει στον [[Όλυμπος|Όλυμπο]] για να τον κάνει οινοχόο των θεών, και υπάρχουν πολλές σχετικές καλλιτεχνικές απεικονίσεις

Οι [[Μότσε]] (Moche), αρχαία φυλή του [[Περού]], λάτρευαν το πτηνό και συχνά απεικονίζονται αετοί στην τέχνη τους. <ref>Larco Herrera et al</ref>

 

Παρά τις σύγχρονες αλλά και ιστορικές πρακτικές των Ινδιάνων της [[Βόρεια Αμερική|Βορείου Αμερικής]] να δίνουν φτερά αετού σε μη ιθαγενείς, αλλά και στα μέλη άλλων φυλών που έχουν κριθεί άξια, η τρέχουσα νομοθεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, ορίζει ότι μόνο τα πιστοποιημένα άτομα του αμερικανικού ιθαγενούς πληθυσμού, που είναι εγγεγραμμένα σε μία ομοσπονδιακά αναγνωρισμένη φυλή είναι νομίμως εξουσιοδοτημένα να αποκτούν και να κάνουν χρήση φτερών αετού για θρησκευτικούς λόγους. <ref>Office of Law Enforcement. "National Eagle Repository". Mountain-Prairie Region. United States Fish and Wildlife Service. Archived from the original on 2007-10-10. Retrieved 2007-11-20</ref> Στον [[Καναδάς|Καναδά]], η λαθροθηρία για τα φτερά αετού τιμωρείται αυστηρά. <ref>Sin, Lena</ref>

 

Ο αετός κατείχε ανέκαθεν ξεχωριστή θέση, τόσο στον αρχαίο όσο και στο βυζαντινό-μεσαιωνικό κόσμο, ενώ χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο ισχύος και εξουσίας και αποτέλεσε το έμβλημα πολλών δυναστικών ή αριστοκρατικών οίκων. Αρχικά σύμβολο θεϊκής δύναμης, δεν άργησε να γίνει έμβλημα και της κοσμικής εξουσίας. Οι Αιγύπτιοι, οι [[Ασσύριοι]], οι [[Αχαιμενίδες]] της [[Περσία]]ς, οι [[Πτολεμαίοι]] και κυρίως οι [[Ρωμαίοι]] ήσαν οι λαοί που χρησιμοποίησαν ευρύτατα τον αετό, ως σύμβολό τους. Ο [[δικέφαλος αετός]] θεωρείται το κατεξοχήν βυζαντινό έμβλημα και μάλιστα αντικατέστησε στην ύστερη βυζαντινή περίοδο τον μονοκέφαλο αετό. <ref>Πάπυρος Λαρούς-Μπριτάνικα, τόμος 3 , λήμμα «Αετός»</ref>

 

Πάρα πολλά κράτη τον χρησιμοποιούν ως έμβλημα, είτε στη σημαία τους, είτε σε διάφορους θυρεούς πόλεων που σχετίζονται με αυτά.

 

Η ταξινομική του αετού ως [[Ταξινομική Μονάδα (taxon)|ταξινομικής μονάδας]] (taxon), παραμένει εξαιρετικά σύνθετη και προβληματική. Τα παλαιά δεδομένα που στήριζαν την κατάταξη των διαφόρων [[Γένος (βιολογία)|γενών]] και [[είδος|ειδών]], πάνω σε μορφολογικά, γεωγραφικά ή οικολογικά κριτήρια, έχουν διαφοροποιηθεί δραματικά από τότε που, καινούργια, σύγχρονα δεδομένα, βασισμένα σε χρωμοσωμικά κριτήρια, έχουν ανατρέψει την μέχρι πρότινος υπάρχουσα κατάσταση και έχουν δημιουργήσει ισχυρές διαφωνίες μεταξύ των επιστημόνων. Έτσι, είδη που παλαιότερα θεωρούντο συγγενικά, οι DNA αναλύσεις έδειξαν ακριβώς το αντίθετο, με αποτέλεσμα να μετακινούνται σε άλλα γένη, υποείδη να αναβαθμίζονται σε είδη, γένη να καταργούνται ή να συγχωνεύονται σε ήδη υπάρχοντα, κ.ο.κ. <ref>Lerner, H. R. L.; Mindell, D. P.</ref>

 

[[Αρχείο:Polemaetus bellicosus -Masai Mara-8.jpg|thumb|left|300px|[[Πολεμαετός]] στην Κένυα]]

 

Στον ελλαδικό χώρο απαντούν συνολικά 6 [[Γένος (βιολογία)|γένη]] με 11 [[Είδος|είδη]] που, είτε ζουν μόνιμα στη χώρα ([[μετανάστευση πτηνών|επιδημητικά]]), είτε έρχονται μόνο το χειμώνα (διαχειμάζοντα) ή το καλοκαίρι (για να αναπαραχθούν), είτε απλώς χρησιμοποιούν τη χώρα ως πέρασμα κατά τις δύο μεταναστεύσεις (εαρινή και φθινοπωρινή) προς το Βορρά ή προς το Νότο (μεταναστευτικά).

 

*[[Ψαραετός]] (Pandion haliaetus)

 

{{Παραπομπές|2}}

 

{{βικιλεξικό}}

{{commonscat}}