Τριακονταετής Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Ignoto (συζήτηση | συνεισφορές)
Ignoto (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 30:
 
Στην Πράγα κυβερνούσαν εν ονόματι του αυτοκράτορα πέντε αντικυβερνήτες, οι οποίοι άρχισαν να καταπιέζουν την προτεσταντική πλειονότητα της Βοημίας παραβιάζοντας τα δικαιώματα που τους είχαν παραχωρηθεί. Στις 23 Μαΐου 1618 ο κόμης Χάινριχ φον Τουρν, επί κεφαλής μαινόμενων προτεσταντών, εισέβαλε στο φρούριο της Πράγας Χρατσάνι και πέταξε δύο από τους συγκυβερνήτες κι ένα γραμματέα από το παράθυρο. Ήταν μία ακόμη Εκπαραθύρωση της Πράγας, που δεν στοίχισε όμως την ζωή των εκπαραθυρωθέντων γιατί έπεσαν πάνω σ’ ένα σωρό κοπριάς. Ήταν όμως η αφορμή του πολέμου.
[[File:Defenestration-prague-1618.jpg|thumb|300px|AΗ laterΕκπαραθύρωση woodcutτης ofΠράγας the defenestration inτου 1618]]
Ο Τουρν έδιωξε τον αρχιεπίσκοπο της Πράγας και τους Ιησουίτες και σχημάτισε διευθυντήριο προτεσταντών. Ο αυτοκράτορας ενήργησε διαλλακτικά, ζήτησε διαπραγματεύσεις και προσέφερε αμνηστία, που αποκρούστηκαν όμως. Ο Φερδινάνδος αγνόησε τον αυτοκράτορα και έστειλε στρατεύματα στην Βοημία. Οι επαναστάτες προσέφυγαν στον Φρειδερίκο Ε΄ του Παλατινάτου, τον ιδρυτή της Ευαγγελικής Ένωσης. Αυτός έπεισε τον δούκα Κάρολο Εμμανουήλ της Σαβοΐας, καθολικό μεν αλλά αντίπαλο των Αψβούργων, να στείλει στην Βοημία τον κοντοττιέρο Ερνστ φον Μάνσφελντ, που κατέλαβε το Πίλσεν, προπύργιο των καθολικών της Βοημίας, και υποχρέωσε σε υποχώρηση τα στρατεύματα του Φερδινάνδου. Η ανταρσία επεκτάθηκε στην Μοραβία, Σιλεσία, ακόμη και σε περιοχές της Αυστρίας.
 
Γραμμή 41:
 
Τον Αύγουστο εισέβαλε στην Βοημία ο κόμης φον Τίλλυ, στρατηγός του δούκα Μαξιμιλιανού της Βαυαρίας, επί κεφαλής αυτοκρατορικού στατεύματος 25.000 ανδρών. Στις 8 Νοεμβρίου κατανίκησε τους επαναστάτες Βοημούς στην μάχη του Λευκού Όρους. Ο Φρειδερίκος κατέφυγε στο καλβινιστικό Βρανδεμβούργο. Ο Μαξιμιλιανός μπήκε θριαμβευτής στην Πράγα, ο Καθολικισμός αποκαταστάθηκε πλήρως, οι ελευθερίες των προτεσταντών καταργήθηκαν, οι περιουσίες των ανταρτών δημεύτηκαν και είκοσι επτά από τους σημαντικότερους αποκεφαλίστηκαν. Οι νικητές άλλαξαν ακόμη και την δομή της βοημικής κοινωνίας.
[[File:Tilly Feldherrnhalle Munich.jpg|thumb|BronzeΆγαλμα statueτου ofΤίλλυ Countστην TillyΣτοά inτων theΣτραταρχών [[Feldherrnhalle]] onστην Odeonsplatz inτου [[Munich]]Μονάχου]]
[[File:Dankaerts-Historis-9274.tif|thumb|left|EngravingΜαξιμιλιανός ofΑ΄ Maximilianτης IΒαυαρίας]]
Το 1622 ο Τίλλυ βάδισε κατά του Παλατινάτου. Ο Φρειδερίκος έσπευσε να επιστρέψει στο κράτος του κι ενώθηκε με μερικούς προτεστάντες ηγεμόνες. Ο Τίλλυ τους νίκησε, κατέλαβε και λεηλάτησε την [[Χαϊδελβέργη]], κι έστειλε πενήντα άμαξες με βιβλία του πανεπιστημίου της δώρο στον πάπα Γρηγόριο ΙΕ΄. Το Παλατινάτο δόθηκε στον Μαξιμιλιανό της Βαυαρίας μαζί με το εκλεκτορικό του προνόμιο.
[[File:Portrait of the cardinal Richelieu (1585-1642) of Bernini.JPG|thumb|upright|BustΠροτομή ofτου Cardinalκαρδιναλίου RichelieuΡισελιέ by Gianlorenzo(Τζανλορέντσο BerniniΜπερνίνι)]]
Οι αυτοκρατορικές επιτυχίες δεν ενθουσίασαν όσο θα περίμενε κανείς τους ηγέτες του Καθολικισμού. Ο πάπας αναλογίστηκε τις συγκλονιστικές αναμετρήσεις παποσύνης-αυτοκρατορίας κατά το παρελθόν και συνετάχθη με τον [[Αρμάν Ζαν ντυ Πλεσσί ντε Ρισελιέ|Ρισελιέ]]. Προ του κινδύνου να βρεθεί η Γαλλία περικυκλωμένη από τους Αψβούργους της πανίσχυρης Ισπανίας και της παντοδύναμης, όπως αναμενόταν, Γερμανίας, ο πολυμήχανος καρδινάλιος, το πιστόν τέκνον της Καθολικής Εκκλησίας, ο διώκτης των καλβινιστών Ουγενότων και εχθρός των διαμαρτυρομένων Άγγλων, συμμάχησε το 1624 με τις προτεσταντικές χώρες Ολλανδία, Αγγλία, Δανία και Σουηδία κατά του αυτοκράτορα και έπεισε τις καθολικές Σαβοΐα και Βενετία να τον βοηθήσουν να αποκόψει την γραμμή εφοδιασμού Ισπανίας-Αυστρίας στα Βαλτελινά στενά. Το 1625 ο [[Χριστιανός Δ΄ της Δανίας]] έφτασε στην Κάτω Σαξονία με 20.000 άντρες και ενώθηκε με τον Μάνσφελντ. Τότε ο αυτοκράτορας κάλεσε τον Βάλλενσταϊν.
 
=== Βάλλενσταϊν ===
[[File:Dankaerts-Historis-9254.tif|thumb|EngravingΆλμπρεχτ ofφον Albrecht von WallensteinΒάλλενσταϊν]]
Ο [[Άλμπρεχτ φον Βάλλενσταϊν]], καταγόταν από αρχαιότατη οικογένεια της βοημικής αριστοκρατίας και είχε μυθώδη πλούτη. Είχε επίσης και μεγάλες φιλοδοξίες που έκαναν επιφυλακτικό τον Φερδινάνδο, αλλά ο Τίλλυ ζητούσε επειγόντως ενισχύσεις. Ο Βάλλενσταϊν προσφέρθηκε να θέσει στην διάθεση του αυτοκράτορα 50.000 άντρες κι αυτός του ανέθεσε να στρατολογήσει 20.000.
 
Με τον κατ΄ουσίανκατ' ουσίαν ιδιωτικό αυτό στρατό του ο Βάλλενσταϊν απώθησε τον Μάνσφελντ στο Ντεσσάου ενώ ο Τίλλυ νίκησε τον Χριστιανό της Δανίας στο Λούττερ. Ο Μάνσφελντ πέθανε και ο στρατός του Χριστιανού σχεδόν διαλύθηκε. Διαλύθηκε επίσης η συμμαχία την οποία είχε συγκροτήσει ο Ρισελιέ γιατί ξέσπασε πόλεμος Αγγλίας-Γαλλίας και ο Ρισελιέ χρειαζόταν όλες τις δυνάμεις του. Ο Βάλλενσταϊν βάδισε στο Βρανδεμβούργο και υποχρέωσε τον εκλέκτορα Γεώργιο Γουλιέλμο να κηρυχθεί υπέρ του αυτοκράτορα. Ύστερα κατέλαβε το γερμανικό δουκάτο του Χολστάιν που ανήκε στον Χριστιανό και μέχρι τα τέλη του 1627 όλη την ηπειρωτική Δανία.
 
Οι Γερμανοί ηγεμόνες άρχισαν ν’ ανησυχούν. Ο στρατός της Καθολικής Ένωσης αριθμούσε μόνο 20.000 άντρες ενώ αυτός του Βάλλενσταϊν είχε φτάσει τις 140.000 κι ο ίδιος λογοδοτούσε μόνο στον αυτοκράτορα. Οι φόβοι τους εντάθηκαν όταν τον Μάρτιο του 1628 ο Φερδινάνδος καθήρεσε τον προτεστάντη δούκα του Μεκλεμβούργου και έδωσε το δουκάτο στον Βάλλενσταϊν. Αφού αυτό έγινε με ένα προτεστάντη ηγεμόνα γιατί να μη γίνει και με καθολικούς ; Δήλωσαν στον αυτοκράτορα ότι δεν θα συναινούσαν στο να ονομαστεί ο γιος του διάδοχός του εφ’ όσον ο Βάλλενσταϊν παρέμενε αρχηγός του στρατού. Και ο Μαξιμιλιανός της Βαυαρίας τον προειδοποίησε ότι όπως πήγαιναν τα πράγματα, σε λίγο ο Βάλλενσταϊν θα υπαγόρευε την αυτοκρατορική πολιτική, δεδομένου ότι είχε αρχίσει να ιδιοπραγμονεί : απέδωσε στον Χριστιανό της Δανίας όλα τα εδάφη του έναντι ελαχίστων παραχωρήσεων.
Γραμμή 58:
 
Εφ΄όσον δεν χρειαζόταν πλέον τον Βάλλενσταϊν, ο Φερδινάνδος συμφώνησε να τον παραμερίσει. Του ζήτησε 30.000 άντρες του για την Ιταλία. Ο Βάλλενσταϊν έφερε αντιρρήσεις επικαλούμενος τον σουηδικό κίνδυνο αλλά ο αυτοκράτορας, πιεζόμενος και από τους εκλέκτορες, πήρε τις 30.000 άντρες και τον Σεπτέμβριο του 1630 ανακοίνωσε την αντικατάσταση του Βάλλενσταϊν από τον Μαξιμιλιανό της Βαυαρίας. Ο Βάλλενσταϊν αποσύρθηκε στα κτήματά του στην Βοημία και περίμενε βέβαιος για την ανάκλησή του, γιατί ο βασιλιάς της Σουηδίας [[Γουσταύος Β΄ Αδόλφος της Σουηδίας|Γουσταύος Αδόλφος]] είχε εισβάλει στην αυτοκρατορία.
 
 
=== Γουσταύος Αδόλφος ===
[[File:Gustav II Adolf SP010.jpg|thumb|upright|left|GustavΓουσταύος II Adolf. Porträtt graverat av [[Lukas Kilian]], troligen 1632.Αδόλφος]]
Ο βασιλιάς της Σουηδίας ήταν τριάντα έξι χρόνων, ηρωικός, ευσεβής και δίκαιος. Η επέμβασή του οφειλόταν στην επιθυμία του να διαφυλάξει την πολιτική και θρησκευτική ανεξαρτησία της χώρας του και όχι σε ζήλο να μεταδώσει την λουθηρανική του πίστη. Απαγόρευε τους διά της βίας προσηλυτισμούς.
Γραμμή 83 ⟶ 84 :
 
Ο ομώνυμος γιος του αυτοκράτορα, ο μέλλων [[Φερδινάνδος Γ΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας|Φερδινάνδος Γ΄]], ανέλαβε την αρχιστρατηγία. Οι τύχες του πολέμου φαίνονταν τώρα ν’ αλλάζουν συνεχώς. Ο Βερνάρδος ηττήθηκε στο Ναίρντλινγκεν σε μια μάχη που φάνηκε ότι θα κρίνει τον πόλεμο. Αλλά ο κόμης Οξενστιέρνα, πρωθυπουργός του Γουσταύου, υπέγραψε με τον Ρισελιέ την Συνθήκη της Κομπιένης (1635) με την οποία η Γαλλία εισερχόταν πλήρως στον πόλεμο. Πολλοί προτεστάντες ηγεμόνες συντάχθηκαν τώρα με τον αυτοκράτορα, ο οποίος σε αντάλλαγμα ανέστειλε για σαράντα χρόνια την εφαρμογή του Διατάγματος περί Αποδόσεως. Το 1637 ο Φερδινάνδος Β΄ πέθανε.
[[File:Dankaerts-Historis-9361.tif|thumb|BernardΒερνάρδος ofτης SaxeΣαξονίας-WeimarΒαϊμάρης]]
 
Στον βορρά της αυτοκρατορίας οι Σουηδοί στρατηγοί Μπανέρ και Τόρστενσον αγωνίζονταν να διατηρήσουν κτήσεις σε γερμανικό έδαφος και στη δύση ο Βερνάρδος πάλευε απεγνωσμένα. Ενισχυμένος από την Γαλλία με χρήματα, 2.000 άντρες και τον [[Ερρίκος ντε Λα Τουρ ντ'Ωβέρν|Τυρέν]], πραγματοποίησε μια λαμπρή εκστρατεία το 1638, νίκησε τους αυτοκρατορικούς σε τρεις μάχες και κατέλαβε το σημαντικότατο φρούριο του Μπράισαχ. Αλλά το 1639 πέθανε σε ηλικία τριάντα τεσσάρων ετών και ο στρατός κ’ οι κατακτήσεις του περιήλθαν στην Γαλλία.
[[File:Pajou Turenne statue Versailles.JPG|thumb|StatueΆγαλμα ofτου TurenneΤυρέν inστο [[Palaceανάκτορο ofτων Versailles|Versailles]]Βερσαλλιών]]
[[File:Louis II de Bourbon Prince of Condé by Robert Nanteuil.jpeg|thumb|left|Louis,Ο PrinceΜέγας ofΚοντέ Condé,(Ρομπέρ by [[Robert Nanteuil]]Ναντέιγ, 1662. [[Yale, UniversityΠινακοθήκη ArtΠανεπιστημίου Gallery]]Γέιλ)]]
Το αυτοκρατορικό στρατόπεδο έδειχνε σημεία διάλυσης. Το 1642 ο Τόρστενσον κατήγαγε συντριπτική νίκη στην δεύτερη μάχη του Μπράιτενφελντ, το 1643 η σύμμαχος του αυτοκράτορα Ισπανία συνετρίβη από τον [[Λουδοβίκος Β΄ των Βουρβόνων-Κοντέ|δούκα του Ανγκιέν]] (τον Μεγάλο Κοντέ) στην μάχη του Ροκρουά και το 1644 οι Ανγκιέν και Τυρέν κατέλαβαν την Ρηνανία. Το 1645 ο Τόρστενσον έφτασε σχεδόν προ των πυλών της Βιέννης, οι Γάλλοι νίκησαν στο Άλλερχάιμ κι ένας άλλος σουηδικός στρατός υπό τον κόμη φον Καίνιγκσμαρκ εισέβαλε στην Σαξονία και την ανάγκασε να εγκαταλείψει το αυτοκρατορικό στρατόπεδο. Το 1646 ο Τυρέν εισέβαλε στην Βαυαρία και την ερήμωσε. Ο Μαξιμιλιανός ζήτησε από τον αυτοκράτορα να τερματιστεί ο πόλεμος κι αυτός δέχτηκε.
 
 
<center>
<gallery style="font-size:100%;" align="center;" widths="150" heights="150">
Αρχείο:Defenestration-prague-1618.jpg|<center>Η «εκπαραθύρωση» της Πράγας (1618), το έναυσμα για τη σύρραξη.</center>
Αρχείο:Johann Tserclaes Tilly.jpg|<center>Ο στρατηγός Τίλλυ (1559-1632).</center>
Αρχείο:Gustavus_Adolphus_at_the_Battle_at_Breitenfeld.jpg|<center>Ο βασιλιάς της Σουηδίας Γουστάβος Β΄ Αδόλφος (1594-1632).</center>
</gallery>
</center>
 
 
[[Αρχείο:Holy Roman Empire 1648.svg|thumb|250px|Η Αγία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία μετά τη [[Συνθήκη της Βεστφαλίας]] το [[1648]].]]