Νεοελληνικός Διαφωτισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
|||
Γραμμή 1:
[[File:Ερμής ο Λόγιος - 1817.jpg|thumb|Πρωτοσέλιδο του ''[[Ερμής ο Λόγιος|Λόγιου Ερμού]]'' (Βιέννη, 1817).|
Ο '''Νεοελληνικός Διαφωτισμός''' είναι ιδεολογικό, [[φιλολογία|φιλολογικό]], [[γλώσσα|γλωσσικό]] και [[φιλοσοφία|φιλοσοφικό]] ρεύμα που, κατά μια άποψη, επιχείρησε να μεταφέρει τις ιδέες και τις αξίες του [[Διαφωτισμός|ευρωπαϊκού διαφωτισμού]], του οποίου και αποτελεί παρακλάδι, στον χώρο του υπόδουλου ελληνόγλωσσου ορθόδοξου γένους στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]]. Κατά τον [[Κωνσταντίνος Δημαράς|Κωνσταντίνο Δημαρά]], ο οποίος εισήγαγε και τον όρο «Ν. Διαφωτισμός», αυτός αποτελεί γηγενές και ενδογενές φαινόμενο του ελληνισμού που συναντιέται με τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και επηρεάζεται από αυτόν χωρίς όμως η αρχική του δυναμική να πάψει να είναι εγχώρια.<ref>Δημαράς Θ. Κωνσταντίνος, ''Νεοελληνικός Διαφωτισμός'', Ερμής, Νεοελληνικά Μελετήματα 2, Αθήνα, 1998. Αναφέρεται στο: Καραμπελιάς Γ. "Η ελληνική Αναγέννηση", Νέος Ερμής ο Λόγιος, 1, 2011, σελ. 81.</ref> Κατ' άλλη άποψη ο ελληνικός διαφωτισμός έχει τις ρίζες του στον 15ο αιώνα και υπό την επιρροή του ευρωπαϊκού πνεύματος συστηματοποιεί έως τις αρχές του 19ου αιώνα την ιδέα της εθνικής ταυτότητας για τους πληθυσμούς των πάλαι ποτέ αρχαίων ελληνικών επικρατειών.<ref>[http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=120696 Πιζανιάς Πέτρος, Πώς διαμορφώθηκε η εθνική συνείδηση. Η γέννηση ενός έθνους. Εφημ. "Το Βήμα", παράρτημα "Γνώμες", 26-3-2000]</ref> Κατά τον [[Απόστολος Διαμαντής|Απ. Διαμαντή]] ο νεοελληνικός διαφωτισμός ήταν ένα πνευματικό κίνημα με αίτημα την παιδεία των Ελλήνων.
== Γενικά ==
[[File:Vue_du_couvent_de_Pathmos_-_Choiseul-gouffier_Gabriel_Florent_Auguste_De_-_1782.jpg|thumb|350px|Ο [[Γάλλος]] [[περιηγητισμός|περιηγητής]] [[Ωγκύστ ντε Σουαζέλ Γκουφιέ|Σουαζέλ-Γκουφιέ]] συναντά στην [[Πάτμος|Πάτμο]] ένα [[μοναχός|μοναχό]] που τον ρωτά αν ζουν ακόμα ο [[Βολταίρος]] και ο [[Ζαν-Ζακ Ρουσσώ|Ρουσσώ]] (1782).<ref>Ο [[Ωγκύστ ντε Σουαζέλ Γκουφιέ|Σουαζέλ-Γκουφιέ]] διηγείται το περιστατικό στο έργο του {{cite book|url=https://archive.org/stream/gri_33125008279701#page/n295/mode/2up|title=Voyage pittoresque de la Grèce|year=1782|volume=1|pages=102-4|}}</ref>]]Με τον όρο [[διαφωτισμός]] εννοείται η πνευματική κίνηση που σημειώθηκε στη Δυτική [[Ευρώπη]] από τα τέλη του 17<sup>ου</sup>, και σε όλο τον 18ο αιώνα με κύριους στόχους τη λύτρωση του ανθρώπινου πνεύματος από τις προλήψεις, τις δεισιδαιμονίες, την αυθεντία του κράτους και της εκκλησίας και την επικράτηση του ορθού λόγου, της πνευματικής ελευθερίας, της ανεξιθρησκίας και του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, χωρίς όμως και να λειτουργήσει ως φιλοσοφικό κίνημα. Οι ιδέες του διαφωτισμού, δηλαδή του ορθολογικού ανθρώπου που θέτει ως σκοπούς τη γνώση την ελευθερία και την ευτυχία, διαχύθηκαν στον [[Ελλάδα|ελλαδικό]] χώρο, όταν διαμορφώθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες στις αρχές του 18ου. Ως χρονικά όρια αυτού του ρεύματος προσδιορίζονται μεταξύ του 1700 και 1821, δηλαδή από εποχής Βολταίρου καλούμενη «''προδρομική περίοδος''», με την ανάθεση της εξουσίας των παραδουνάβιων ηγεμονιών σε Έλληνες ηγεμόνες, και αργότερα με τη [[Συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή|συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή]], το [[1774]], που αρχίζει η λεγόμενη «''περίοδος ανακαίνισης''» όπου και η μεγαλύτερη ακμή του, θα οδηγήσει στην [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]]. Βασικά στηρίγματα αυτού του ρεύματος ήταν αφενός η οικονομική ανάπτυξη που εμφάνισαν κάποιες περιοχές και αφετέρου η ανακάλυψη της τυπογραφίας και η διάδοση του γραπτού λόγου. Η σημασία του νεοελληνικού διαφωτισμού υπήρξε ο βασικότερος παράγοντας στην ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης των νεοελλήνων.
Κύριοι φορείς του νεοελληνικού διαφωτισμού είναι οι Έλληνες που ζουν στην δύση. Αυτοί παρακολουθούν από κοντά όλες τις αλλαγές που γίνονται στην σκέψη, παρακολουθούν τις ανακαλύψεις πάνω στις νέες τεχνικές, ανακαλύπτουν τις ιδεολογικές αρχές πάνω στις οποίες πραγματοποιείται η [[γαλλική επανάσταση]]. Αυτό το κοινωνικό και πολιτικό γεγονός δανείζει τις αρχές στον νεοελληνικό διαφωτισμό.
Γραμμή 10:
== Οι ρίζες ==
Η βιομηχανική επανάσταση άλλαξε ριζικά την παραγωγική ικανότητα σε πολλά πεδία και τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, αλλάζοντας ριζικά τη μορφή των παραδοσιακών κοινωνιών και των οικονομιών του ευρωπαϊκού κόσμου. Κατόπιν η Γαλλική Επανάσταση προσέφερε το ιδεολογικό υπόβαθρο μιας διαφορετικής πολιτικής και κοινωνικής άποψης και έγινε η έμπνευση για έναν οικουμενικό, σχεδόν, ξεσηκωμό, με στόχο τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό.{{fn|1}} Ο όρος οικουμενικός δικαιολογείται, αν ανατρέξει κανείς σε παγκόσμιους ιστορικούς χάρτες{{fn|2}} και δει πόσα απελευθερωτικά κινήματα διαδραματίστηκαν ανάμεσα στο [[1811]] και το [[1840]], παράλληλα με την παγκόσμια βρετανική οικονομική διείσδυση –διείσδυση που άντλησε τη δύναμή της από τη βιομηχανική επανάσταση.
| |||