|
[[Αρχείο:Middle_east_graphic _2003.jpg|300px|thumb|Πολιτικός χάρτης της Μέσης Ανατολής]]
Η '''Μέση Ανατολή''' είναι γεωγραφικός όρος που αναφέρεται σε περιοχές μετης επίκεντρο την Δυτική Ασία, την Βόρειαβόρειας [[Αφρική]]ς και τηντης αραβικήδυτικής χερσόνησο[[Ασία]]ς. Βρίσκεται στηνΤα συμβολήόρια της Ευρασίας,Μέσης τηςΑνατολής Αφρικής,δεν τηςείναι Μεσογείουαυστηρώς καικαθορισμένα, τουδιαφέρουν Ινδικούανά Ωκεανού.ιστορική Θεωρείταιπερίοδο ηκαι γενέτειραποικίλουν καιανάλογα τοτην πνευματικόεθνολογική, κέντροπολιτισμική, μεγάλωνή θρησκειώνγεωπολιτική όπωςσκοπιά. οΚατά Χριστιανισμός,κανόνα τοόμως Ισλάμπερικλείουν καιτην ο[[Αραβική Ιουδαϊσμόςχερσόνησος|αραβική ενώχερσόνησο]] ιστορικάκαι αποτέλεσεχώρες σημαντικάγύρω στρατηγικά,από οικονομικά,την πολιτικά,[[Ερυθρά πολιτισμικάΘάλασσα]] και θρησκευτικάτον [[Περσικός ευαίσθητηΚόλπος|Περσικό περιοχήΚόλπο]].
Πριν τον [[ΒΠΠ|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] οι Βρετανοί αποκαλούσαν «Εγγύς Ανατολή» (''Near East'') τον χώρο που περιελάμβανε πρώην κτήσεις της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ]], σε αντίθεση με τον όρο «[[Άπω Ανατολή]]» (''Far East'') που ήταν συνεπέστερος και περιελάμβανε την [[Κίνα]], την [[Ινδοκίνα]] και την [[Ιαπωνία]]. Κατά τη διάρκεια όμως των στρατιωτικών επιχειρήσεων, με την εγκατάσταση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής στην [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], ο όρος Μέση Ανατολή (''Middle East'') ενώ χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τη [[Συρία]] και το [[Ιράκ]], άρχισε να επεκτείνεται σ' όλα τα εδάφη όπου εκτείνονταν βαθμιαία και η δράση των βρετανικών δυνάμεων, συμπεριλαμβάνοντας έτσι τελικά από μεν την Ευρώπη τη Δωδεκάνησο, τις χώρες, πρώην κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Γαλλίας, (Λίβανο, Παλαιστίνη), χώρες της Αφρικής όπως Αιθιοπία, Ερυθραία, Σομαλία μέχρι και τη Λιβύη. ▼== Όρια - Ονομασία ==
Τα όρια της Μέσης Ανατολής δεν είναι αυστηρώς καθορισμένα, διαφέρουν ανά ιστορική περίοδο και ποικίλουν ανάλογα την εθνολογική, πολιτισμική, ή γεωπολιτική σκοπιά. Κατά κανόνα όμως περικλείουν την [[Αραβική χερσόνησος|αραβική χερσόνησο]] και χώρες γύρω από την [[Ερυθρά Θάλασσα]] και τον [[Περσικός Κόλπος|Περσικό Κόλπο]].
▲Πριν τον [[ΒΠΠ|Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο]] οι Βρετανοί αποκαλούσαν «Εγγύς Ανατολή» (''Near East'') τον χώρο που περιελάμβανε πρώην κτήσεις της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανικής Αυτοκρατορίας]]. Κατά τη διάρκεια όμως των στρατιωτικών επιχειρήσεων, με την εγκατάσταση του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής στην [[Αίγυπτος|Αίγυπτο]], ο όρος Μέση Ανατολή (''Middle East'') ενώ χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τη [[Συρία]] και το [[Ιράκ]], άρχισε να επεκτείνεται σ' όλα τα εδάφη όπου εκτείνονταν βαθμιαία και η δράση των βρετανικών δυνάμεων, συμπεριλαμβάνοντας έτσι τελικά από μεν την Ευρώπη τη Δωδεκάνησο, τις χώρες, πρώην κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Γαλλίας, (Λίβανο, Παλαιστίνη), χώρες της Αφρικής όπως Αιθιοπία, Ερυθραία, Σομαλία μέχρι και τη Λιβύη.
Σήμερα στον όρο αυτό θεωρείται ότι ανήκουν οι χώρες: [[Συρία]], [[Λίβανος]], [[Κύπρος]], [[Ιορδανία]], [[Κράτος της Παλαιστίνης|Παλαιστινιακά Εδάφη]], [[Ισραήλ]], [[Αίγυπτος]], [[Σαουδική Αραβία]], [[Υεμένη]], [[Κατάρ]], [[Ομάν]], τα [[Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα]], [[Μπαχρέιν]], [[Κουβέιτ]], [[Ιράκ]], [[Ιράν]], και [[Τουρκία]]
Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται και ο όρος ''[[Ευρύτερη Μέση Ανατολή]]'', ο οποίος περιλαμβάνει και άλλες κυρίως μουσουλμανικές χώρες της ευρύτερης περιοχής, κυρίως της βόρειας Αφρικής ([[Μαρόκο]], [[Αλγερία]], [[Τυνησία]], δηλαδή οι χώρες του [[Μάγκρεμπ]], [[Λιβύη]], [[Σουδάν]], κ.ά.), αλλά και πιο ανατολικά ([[Πακιστάν]] και [[Αφγανιστάν]]). Η [[Τουρκία]], παρόλο που γεωγραφικά ανήκει στην Ασία, ένεκα τμήματος ευρωπαϊκού εδάφους κατατάσσεται άλλοτε στη Μέση Ανατολή, και άλλοτε στην Ευρώπη, ομοίως και το Ισραήλ, ενώ η Κύπρος, εκτός της κατεχόμενης, αποτελεί μέλος κράτος της [[Ευρωπαϊκή Ένωση|Ευρωπαϊκής Ένωσης]].
Ο όρος "Μέση Ανατολή" μπορεί να έχει τις ρίζες της στην δεκαετία του 1850, ωστόσο έγινε ευρύτερα γνωστή όταν ο Αμερικάνος ναύαρχος Alfred Thayer Mahan την χρησιμοποίησε στις αρχές του 1900 για να περιγράψει την περιοχή μεταξύ Αραβίας και Ινδίας και την περιοχή γύρω από τον Περσικό Κόλπο, στο άρθρο του "The Persian Gulf and International Relations" που δημοσιεύτηκε στο βρετανικό περιοδικό National Review τον Σεπτέμβριο του 1902.
Η χρήση του όρου "Μέση" και "Εγγύς" Ανατολή έχει προκαλέσει κάποια συγχυση, αναλόγως της χρονικής περιόδου που χρησιμοποιήθηκε, αλλά μετά την εξάλειψη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας επικράτησε ο όρος Μέση Ανατολή, σε αντίθεση με τον όρο "Άπω Ανατολή" που αναφέρεται στις χώρες της Ανατολικής Ασίας (Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα κλπ.), για να περιγράψει τις χώρες του αναδυόμενου Ισλαμικού κόσμου.
Εντούτοις η πρώτη επίσημη χρήση του όρου έγινε από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών το 1957 με το δόγμα Eisenhower, σύμφωνα με το οποίο ορίζεται ως "η περιοχή που εκτείνεται μεταξύ της Λιβύης στα δυτικά, του Πακιστάν στα ανατολικά, της Συρίας και του Ιράκ στο Βορρά και της Αραβικής χερσονήσου στα νότια, μέχρι το Σουδάν και την Αιθιοπία". Αργότερα το State Department διευκρίνισε ότι οι όροι "Εγγύς" και "Μέση Ανατολή" ήταν εναλλάξιμοι και καθόρισε την περιοχήπου περιλαμβάνει τις χώρες Αίγυπτο, Συρία, Ισραήλ, Λίβανο, Ιορδανία, Ιράκ, Σαουδική Αραβία, Κουβέιτ, Μπαχρέιν και Κατάρ.
Η Μέση Ανατολή σήμερα φιλοξενεί μια μεγάλη ποικιλία εθνοτικών ομάδων και παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις στη γλώσσα και στην θρησκευτική ομοιογένεια. Οι οικονομίες των χωρών της Μέσης Ανατολής κυμαίνονται από το να είναι πολύ κακές (Γάζα και Υεμένη) έως σε εξαιρετικά πλούσιες χώρες (Κατάρ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα). Συνολικά όμως από το 2007, σύμφωνα με το World Factbook της CIA, όλα τα έθνη στη Μέση Ανατολή διατηρούν σταθερά ένα θετικό ρυθμό ανάπτυξης ενώ η ανεργία είναι υψηλή κυρίως στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων ηλικίας 15-29 ετών, οι οποίοι δημογραφικά αντιπροσωπεύουν το 30% του συνολικού πληθυσμού της περιοχής.
== Ιστορία της Μέσης Ανατολής ==
Έχει χαρακτηριστεί ως λίκνο του πολιτισμού και είναι η κοιτίδα πολλών από τους παλαιότερους πολιτισμούς του κόσμου. Η ιστορία ξεκίνησε από τους πρώτους ανθρώπινους οικισμούς και συνεχίζεται με αρκετές σημαντικές προ- και μετα-ισλαμικές αυτοκρατορίες μέχρι την σύγχρονη εποχή των εθνών-κρατών που καλύπτουν την Μέση Ανατολή σήμερα.
=== Αρχαιότητα ===
Οι πρώτοι πολιτισμοί στην ιστορία ήταν εγκατεστημένοι στην περιοχή γνωστή σήμερα ως Μεσοποταμία, περίπου από το 3500 π.Χ. Οι Σουμέριοι, οι Βαβυλώνιοι, οι Ασσύριοι και οι Φοίνικες άνθισαν σε αυτή την περιοχή, δημιουργώντας ισχυρές αυτοκρατορίες. Στην συνέχεια, ο πολιτισμός εξαπλώθηκε γρήγορα στην ανατολική ακτή της Μεσογείου και σε όλη την Ανατολή καθώς και στην αρχαία Ανατολία. Από τις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. επικράτησε η περσική αυτοκρατορία που την διαδέχτηκε η Μακεδονική Αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και αργότερα των διαδόχων του. Κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. η επέκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας είχε απορροφήσει το σύνολο της Ανατολικής Μεσογείου και το μεγαλύτερο μέρος της Εγγύς Ανατολής. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ενοποίησε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής σε μια ενιαία πολιτική και οικονομική μονάδα. Ακόμα και περιοχές, οι οποίες δεν είχαν άμεσα προσαρτηθεί, ήταν έντονα επηρεασμένες από την αυτοκρατορία η οποία ήταν η πιο ισχυρή πολιτική και πολιτισμική οντότητα για αιώνες. Αργότερα η χριστιανική θρησκεία εξαπλώθηκε σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και απέκτησε ρίζες στη Μέση Ανατολή, αρκετές πόλεις έγιναν ισχυρά χριστιανικά κέντρα.
=== Μεσαίωνας ===
Με τη σταδιακή αποδυνάμωση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η δύναμη του Ισλάμ εμφανίστηκε στην Μέση Ανατολή. Σε μια σειρά ραγδαίων μουσουλμανικών κατακτήσεων, οι αραβικοί στρατοί σαρώνουν το μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής. Οι βυζαντινές επαρχίες πέφτουν στα χέρια των Αράβων και στην μεγαλύτερή της πλέον έκταση, η Αραβική Αυτοκρατορία ήταν η πρώτη αυτοκρατορία που πέτυχε να ελέγχει ολόκληρη την Μέση Ανατολή. Το αραβικό Χαλιφάτο είναι αυτό που θα ενοποιήσει πρώτο ολόκληρη την Μέση Ανατολή, θα την ορίσει ως μια διακριτή περιοχή και θα δημιουργήσει την κυρίαρχη εθνική ταυτότητα που εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα. Η κυριαρχία των Αράβων έφτασε στο τέλος της στα μέσα του 11ου αιώνα με την άφιξη των Σελτζούκων Τούρκων, οι οποίοι μεταναστεύουν προς το νότο από την Κεντρική Ασία κατακτώντας την Περσία, το Ιράκ, τη Συρία, τη Παλαιστίνη και την αραβική Χερσόνησο, κυβερνώντας το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής της Μέσης Ανατολής για τα επόμενα 200 χρόνια. Παράλληλα η Βυζαντινή Αυτοκρατορία συνέχισε να είναι μια ισχυρή στρατιωτική και οικονομική δύναμη στη Μεσόγειο, προλαμβάνοντας την αραβική επέκταση στην Ευρώπη.
Παρακινημένοι από τη θρησκεία και τα όνειρα της κατάκτησης, οι βασιλείς της Ευρώπης ξεκίνησαν μια σειρά σταυροφοριών για να προσπαθήσουν να ανακαταλάβουν τους Αγίους Τόπους από τους μουσουλμάνους χωρίς όμως επιτυχία. Στις αρχές του 13ου αιώνα, ένα νέο κύμα εισβολέων, η Αυτοκρατορία των Μογγόλων, σαρώνει την περιοχή και αποκτά τον έλεγχο της περιοχής μέχρι την άφιξη των Οθωμανών. Μέχρι τις αρχές του 15ου αιώνα, οι Οθωμανοί είχαν αποκτήσει δύναμη που θα τους οδηγούσε στην δημιουργία της Αυτοκρατορίας τους. Το 1453 καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα του Βυζαντίου - Κωνσταντινούπολη - και σταδιακά επεκτείνονται κατακτώντας όλα τα εδάφη της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Οι Οθωμανοί καταφέρνουν να ενώσουν ολόκληρη της περιοχή κάτω από την κυριαρχία τους για πρώτη φορά από την εποχή των χαλίφηδων του 10ου αιώνα και κρατούν τον έλεγχο για τα επόμενα 400 περίπου χρόνια. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία γεννήθηκε το 1300 και άντεξε μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στα δυτικά, η Ευρώπη άρχισε να αναπτύσσεται δημογραφικά, οικονομικά, πολιτιστικά και τεχνολογικά και μέχρι τον 17ο αιώνα έχει ξεπεράσει τον μουσουλμανικό κόσμο σε πλούτο, πληθυσμό και το πιο σημαντικό σε τεχνολογία. Η βιομηχανική επανάσταση στην Ευρώπη τροφοδότησε μια έκρηξη που έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη του καπιταλισμού. Από το 1700 και μετά, οι Οθωμανοί είχαν εκδιωχθεί από την Ουγγαρία και η ισορροπία των δυνάμεων κατά μήκος των συνόρων είχε στραφεί αποφασιστικά υπέρ της Δύσης. Από το 1700 έως το 1918, οι Οθωμανοί υποχωρούν σταθερά και μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους εκδιώχθηκαν από την Ευρώπη, εκτός από την πόλη της Κωνσταντινούπολης.
=== Νεότερη Εποχή ===
Η πτώση των Οθωμανών και ο διαμοιρασμός των εδαφών της Ανατολίας από τις Μεγάλες Δυνάμεις οδήγησαν στον τουρκικό πόλεμο της ανεξαρτησίας και στην ίδρυση της Δημοκρατίας της Τουρκίας το 1923, υπό τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Ως πρώτος Πρόεδρος της Τουρκίας, ο Ατατούρκ παραιτήθηκε στην ουσία από τον αραβικό κόσμο και ξεκίνησε ένα πρόγραμμα εκσυγχρονισμού και εκκοσμίκευσης, προσπαθώντας να αποσχιστεί από τη Μέση Ανατολή και να γίνει πολιτιστικά τμήμα της Ευρώπης.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο καμπής στην ιστορία της Μέσης Ανατολής ήταν η ανακάλυψη κοιτασμάτων πετρελαίου, το πρώτο στην Περσία το 1908 και αργότερα στην Σαουδική Αραβία και τα άλλα κράτη του Περσικού Κόλπου το 1938 καθώς επίσης και στην Λιβύη και την Αλγερία. Η Μέση Ανατολή αποδείχθηκε ότι κατείχε τα μεγαλύτερα και πιο εύκολα προσβάσιμα αποθέματα αργού πετρελαίου στον κόσμο, το πιο σημαντικό αγαθό στον βιομηχανικό κόσμο του 20ου αιώνα. Παρά το γεγονός ότι δυτικές εταιρείες πετρελαίου αντλούσαν και εκμεταλλεύονταν σχεδόν όλο το πετρέλαιο για να τροφοδοτήσουν την ταχύτατα αναπτυσσόμενη αυτοκινητοβιομηχανία και τις υπόλοιπες βιομηχανικές εξελίξεις, οι βασιλιάδες και οι εμίρηδες των κρατών έγιναν πάμπλουτοι, δίνοντάς τους την δυνατότητα να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στην περιοχή και εξασφαλίζοντας έτσι μερίδιο στην εξουσία και στη διατήρηση της δυτικής επιρροής στην περιοχή.
Μετά την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι κυβερνήσεις της Αγγλίας και της Γαλλίας, με την υποστήριξη και την σύμφωνη γνώμη της Ρωσίας, υπέγραψαν την μυστική συμφωνία Sykes-Picot, με σκοπό τον διαχωρισμό των εδαφών της Μέσης Ανατολής σε ζώνες ελέγχου και επιρροής.
== Δείτε επίσης ==
|
