Ελληνική μυθολογία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 32:
# Οι Λατίνοι ποιητές [[Οβίδιος]], [[Στάτιος]], [[Βαλέριος Φλάκκος]], [[Σενέκας ο Νεότερος|Σενέκας]] και [[Βιργίλιος]] με σχόλια του [[Σέρβιου]].
# Οι μεταγενέστεροι Έλληνες ποιητές του τέλους της Αρχαιότητας [[Νόννος ο Πανοπολίτης]] και [[Κόιντος ο Σμυρναίος]].
# Τα αρχαία μυθιστορήματα του [[Απουλήιος|Απουλήιου]], του [[Πετρώνιος|Πετρώνιου]], του [[Λολλιανός|Λολλιανού]], του [[Ηλιόδωρος ο Εμμεσηνός|Ηλιόδωρου]] και του [[Αχιλλεύς Τάτιος|Αχιλλέα Τατίου
Το Fabulae και το Astronomica του Ρωμαίου συγγραφέα Υγίνου είναι δύο σημαντικές, μη ποιητικές επιτομές της ελληνικής μυθολογίας. Το Imagines του [[Φιλόστρατοι|Φιλόστρατου]] του πρεσβύτερου και του νεότερου και οι περιγραφές του [[Καλλίστρατος|Καλλίστρατου]], είναι άλλες δύο χρήσιμες πηγές. Τέλος, ο χριστιανικός συγγραφέας και φιλόσοφος Αρνόβιος αναφέρει κάποιες πρακτικές λατρείας προκειμένου να τις δυσφημήσει, ενώ και διάφοροι άλλοι βυζαντινοί συγγραφείς παρέχουν σημαντικές λεπτομέρειες για μύθους, που πηγάζουν από χαμένα ελληνικά έργα. Άλλα έργα που βοήθησαν σημαντικά στη συντήρηση των μύθων είναι το λεξικό του [[Ησύχιος ο Αλεξανδρεύς|Ησύχιου]], η [[Σούδα (λεξικό)|Σούδα]], και οι πραγματείες του [[Ιωάννης Τζέτζης|Ιωάννη Τζέτζη]] και του [[Ευστάθιος Θεσσαλονίκης|Ευστάθιου Θεσσαλονίκης]].
Γραμμή 79:
# '''Η εποχή των Ηρώων''', όπου η θεία δραστηριότητα είναι περιορισμένη. <br /> Ο τελευταίος και μέγιστος των ηρωικών μύθων είναι του Τρωικού πολέμου (θεωρείται από πολλούς ερευνητές ως ξεχωριστή τέταρτη περίοδος).
Ενώ η εποχή των θεών παρουσιάζει συνήθως περισσότερο ενδιαφέρον για τους σύγχρονους σπουδαστές του μύθου, οι Έλληνες συγγραφείς των αρχαϊκών και κλασσικών εποχών είχαν μια σαφή προτίμηση για την εποχή των ηρώων. Παραδείγματος χάριν, η [[Ιλιάδα]] και η [[Οδύσσεια]] επισκίασαν τη θεόπνευστη [[Θεογονία]] και τους Ομηρικούς Ύμνους και σε έκταση αλλά και σε δημοτικότητα. Χάρη στην επιρροή του Ομήρου η [[Λατρεία Ηρώων (αρχαία Ελλάδα)|"λατρεία ηρώων"]] οδηγεί σε μια αναδόμηση της πνευματικής ζωής, που διαχωρίζει τους θεούς από τους θεϊκούς ήρωες, τους Ολύμπιους και τους Χθόνιους. Στο [[Έργα και
=== Εποχή των Θεών ===
Γραμμή 86:
Οι «μύθοι προέλευσης» ή οι «μύθοι δημιουργίας» αποτελούν μια προσπάθεια να καταστεί ο κόσμος κατανοητός και να εξηγηθεί η προέλευση του με απλούς όρους. Η ευρύτατα αποδεκτή άποψη για την αρχή των πραγμάτων όπως αναφέρεται από τον Ησίοδο στη [[Θεογονία]], ξεκινά με το [[Χάος (μυθολογία)|Χάος]], την πραγματική ανυπαρξία των πάντων. Από το κενό προέκυψε η [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] και μερικά άλλα αρχικά θεία όντα: ο [[Έρωτας (μυθολογία)|Έρωτας]], η Άβυσσος (τα [[Τάρταρα]]), και ο [[Έρεβος]]. Χωρίς αρσενική βοήθεια η [[Γαία (μυθολογία)|Γαία]] γέννησε τον [[Ουρανός (μυθολογία)|Ουρανό]] που την γονιμοποίησε αργότερα. Από την ένωση αυτή γεννήθηκαν πρώτα οι [[τιτάνες]]: έξι αρσενικά και έξι θηλυκά όντα ([[Ωκεανός (μυθολογία)|Ωκεανός]], [[Κοίος]], [[Κρίος]], [[Υπερίων (μυθολογία)|Υπερίων]], [[Ιαπετός (μυθολογία)|Ιαπετός]] και [[Κρόνος (μυθολογία)|Κρόνος]], [[Θεία (μυθολογία)|Θεία]], [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέα]], [[Θέμις]], [[Μνημοσύνη]], [[Φοίβη (μυθολογία)|Φοίβη]] και [[Τηθύς]]), κατόπιν οι μονόφθαλμοι [[Κύκλωπες]] και οι [[Εκατόγχειρες]]. Ο Κρόνος (ο νεότερος, πολύ πανούργος και πιο φοβερός από τα παιδιά της Γαίας) με την προτροπή της μητέρας του ευνούχισε τον πατέρα του Ουρανό και έγινε ο κυβερνήτης των Θεών με την αδελφή του [[Ρέα (μυθολογία)|Ρέα]] ως σύζυγο του ενώ οι άλλοι τιτάνες έγιναν αυλικοί του. Η σύγκρουση πατέρα-γιου επαναλήφθηκε όταν ο Κρόνος ήρθε αντιμέτωπος με τον γιο του, [[Δίας (μυθολογία)|Δία]]. Ο Δίας, με την βοήθεια της μητέρα του Ρέας, προκάλεσε τον Κρόνο σε πόλεμο για την βασιλεία των Θεών. Εν τέλει, με τη βοήθεια των Κυκλώπων, που ελευθέρωσε από τα [[Τάρταρα]], ο Δίας και οι σύμμαχοί του νίκησαν, ενώ ο Κρόνος και οι τιτάνες φυλακίστηκαν στα Τάρταρα.
Η πιο πρώιμη ελληνική ποιητική γνώμη καθιέρωσε τη Θεογονία ως το πρωτότυπο ποιητικό είδος - ο πρωταρχικός μύθος - και του απέδωσαν σχεδόν μαγικές δυνάμεις. Ο [[Ορφέας]], ο αρχαίος ποιητής, ήταν επίσης ο αρχέτυπος τραγουδιστής των θεογονιών, που τις χρησιμοποιεί για να ηρεμήσει τις θάλασσες και τις θύελλες στην [[Αργοναυτική εκστρατεία]] σύμφωνα με τον Απολλώνιο, και για να συγκινήσει τις πέτρινες καρδιές των θεών του κάτω κόσμου κατά την κάθοδό του στον [[Άδης (μυθολογία)|Άδη]]. Όταν ο [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμής]] εφηύρε τη [[λύρα]], το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να τραγουδήσει τη γέννηση των Θεών. Η θεογονία του Ησίοδου, είναι ο πληρέστερα σωθείς απολογισμός των θεών, αλλά και ο πληρέστερα σωθείς καταγεγραμμένος τρόπος λειτουργίας του αρχαϊκού ποιητή, αναφέρει τη μακροχρόνια επίκλησή στις [[Μούσες]] για έμπνευση. Η θεογονία αποτέλεσε επίσης το θέμα πολλών χαμένων ποιημάτων και εδαφίων, που αποδίδονται στον [[Ορφέας|Ορφέα]], τον [[Μουσαίος ο Αθηναίος|Μουσαίο]], τον [[Επιμενίδης|Επιμενίδη]], τον
Οι πρώτοι κοσμολόγοι άλλοτε δρούσαν ενάντια και άλλοτε υποστήριζαν δημοφιλείς μυθικές εκδοχές που υπήρχαν στον ελληνικό κόσμο. Μερικές από αυτές τις δημοφιλείς εκδοχές ίσως έχουν εξαχθεί από την ποίηση του Ομήρου και του Ησίοδου. Στον Όμηρο, η γη περιγράφεται ως ένας επίπεδος δίσκος στην επιφάνεια του Ωκεάνιου ποταμού που επιβλέπεται από έναν ημισφαιρικό Ουρανό με ήλιο, φεγγάρι και αστέρια. Ο [[Ήλιος (μυθολογία)|Ήλιος]] διέσχιζε τον ουρανό με το άρμα του τη μέρα και έπλεε γύρω από τη γη σε ένα χρυσό κύπελλο τη νύχτα. Ο ήλιος, η γη, ο ουρανός, οι ποταμοί και οι άνεμοι καλούνταν στις προσευχές ως προστάτες και στους όρκους ως μάρτυρες. Οι φυσικές σχισμές θεωρούνταν είσοδοι του κάτω κόσμου, το βασίλειο του [[Άδης (μυθολογία)|Άδη]].
Γραμμή 178:
Ο Ηρακλής συναντάται επίσης στην [[Ετρουσκική μυθολογία|ετρουσκική]] και [[Ρωμαϊκή μυθολογία|ρωμαϊκή]] μυθολογία και λατρεία. Στην [[Ιταλία]], λατρεύτηκε ως θεός του εμπορίου, αν και μερικοί προσεύχονταν σε αυτόν για να έχουν καλή τύχη και να διαφεύγουν τον κίνδυνο.
Άλλα μέλη αυτής της πρώιμης γενιάς ηρώων, όπως ο [[Περσέας]], ο [[Δευκαλίων]], ο [[Θησέας]] και ο [[
==== Αργοναυτική εκστρατεία ====
{{κύριο|Αργοναυτική εκστρατεία}}
Το μόνο σωζόμενο επικό κείμενο, τα ''Αργοναυτικά'' του [[Απολλώνιος ο Ρόδιος|Απολλώνιου της Ρόδου]], εξιστορεί το ταξίδι του [[Ιάσων|Ιάσονα]] και των [[Αργοναύτες|Αργοναυτών]] στην [[Κολχίδα]] για να φέρουν στην [[Ιωλκός|Ιωλκό]] το [[Χρυσόμαλλο δέρας|Χρυσόμαλλο Δέρας]]. Ο [[Ιάσων]] αναλαμβάνει αυτή την αποστολή κατόπιν διαταγής του [[Πελίας|Πελία]], βασιλιά της [[Ιωλκός|Ιωλκους]], που είχε δεχτεί τον χρησμό ότι κάποιος "μονοσάνδαλος" θα έφερνε την καταστροφή του. Ο Ιάσων, κατεβαίνοντας από το όρος [[Πήλιο]] όπου είχε
Σχεδόν κάθε μέλος της επόμενης γενιάς ηρώων, όπως ο [[Ηρακλής (μυθολογία)|Ηρακλής]], επιβιβάζεται με τον Ιάσονα στο πλοίο [[Αργώ]] που κατασκευάζεται ειδικά γι'αυτή την εκστρατεία. Σ'αυτή τη γένια περιλαμβάνονται ο [[Θησέας]], που νίκησε τον [[Μινώταυρος|Μινώταυρο]] στην Κρήτη, οι [[Διόσκουροι|Διοσκουροι]], η ηρωίδα [[Αταλάντη (μυθολογία)|Αταλάντη]], ο [[Μελέαγρος (μυθολογία)|Μελέαγρος]], που έχει δικό του επικό κύκλο αναλογο με την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, και πολλοί άλλοι.
Ο [[Πίνδαρος]], ο [[Απολλώνιος ο Ρόδιος|Απολλώνιος]] και ο [[Απολλόδωρος]] προσπάθησαν να δώσουν πλήρη κατάλογο των Αργοναυτών.
==== Οίκος του Ατρέα και Θηβαϊκός Κύκλος ====
Γραμμή 192:
Μετά την Αργοναυτική εκστρατεία και πριν τον Τρωικό Πόλεμο, υπήρξε μια γένια που έγινε γνωστή επειδή διέπραξε φρικτά εγκλήματα. Σε αυτήν την γενιά ανήκουν ο [[Θυέστης]] και ο [[Ατρέας]] από το [[Άργος]]. Πίσω από τον μύθο του Οίκου του Ατρέα (μια από τις δυο βασικές ηρωικές δυναστείες μαζί με τον Οίκο του [[Λάβδακος|Λάβδακου]]) έγκειται το πρόβλημα της εκχώρησης εξουσίας και του θεσμού της διαδοχής στην κυριαρχία. Οι δίδυμοι Ατρέας και Θυέστης μαζί με τους απογόνους τους διαδραμάτισαν καθοριστικό ρολό στην αποκέντρωση της εξουσίας στις [[Μυκήνες]].
Ο [[Θηβαϊκός κύκλος|Θηβαϊκός Κύκλος]] ασχολείται κυρίως με τον [[Κάδμος|Κάδμο]], τον ιδρυτή της πόλης, ενώ περιγράφει και τις πράξεις του [[Λάιος ο Λάμβακος|Λάιου]] και του [[Οιδίποδας|Οιδίποδα]]. Οι περιπέτειες των τριών αυτών οδήγησαν στην
==== Τρωικός Πόλεμος και επακόλουθα ====
{{κύριο|Τρωικός πόλεμος}}
[[Αρχείο:The Rage of Achilles by Giovanni Battista Tiepolo.jpeg|thumb|Στο έργο ''Η Οργή του Αχιλλέα'' του Giovanni Battista Tiepolo (1757, 300 x 300 cm, Villa Valmarana, Vicenza), ο Αχιλλέας εξοργισμένος επειδή ο Αγαμέμνων διεκδικεί της αιχμάλωτη [[Βρισηίδα]] τραβάει το σπαθί του για να τον σκοτώσει. Η ξαφνική εμφάνιση της θεάς [[Αθηνά]]ς, που σε αυτήν την τοιχογραφία αρπάζει τον Αχιλλέα από τα μαλλιά, αποτρέπει την πράξη βίας.]]
Η Ελληνική μυθολογία προσφέρει μια από τις πλέον περίφημες σελίδες της με τον [[Τρωικός πόλεμος|Τρωικό Πόλεμο]], την πολύχρονη σύγκρουση μεταξύ [[Αχαιοί|Αχαιων]] και [[Τρώες|Τρώων]], και τα επακόλουθα της. Ο Όμηρος έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. ενώ η χρονολόγηση ιστορικών γεγονότων που θα μπορούσαν να δώσουν πρόσχημα για την δημιουργία του μύθου, σύμφωνα με διάφορους αρχαίους ιστορικούς, τοποθετείται μεταξύ 13ου και 11ου αιώνα π.Χ. (Ηρόδοτος μεταξύ άλλων). Για τον [[Ερρίκος Σλήμαν|Ερρίκο Σλήμαν]] ένας πόλεμος μεταξύ Μυκηναίων και Τρώων ήταν ιστορικό γεγονός, παρ'ολο που τα ευρήματα του αποδίδονταν χρονολογικά στην 2η π.Χ. χιλιετηρίδα.
Τα δύο έργα του [[Όμηρος|Ομήρου]] αναφέρονται στις σημαντικότερες φάσεις της ιστορίας, ενώ
Ο [[Τρωικός κύκλος]], μια συλλογή [[Έπος|επικών ποιημάτων]], αρχίζει με τα γεγονότα που οδήγησαν στον πόλεμο: η [[Έρις]] και το [[Μήλα των Εσπερίδων|χρυσό μήλο]], η κρίση του [[Πάρις|Πάρη]], η απαγωγή της [[Ελένη (μυθολογία)|Ελένης]] από αυτόν, η θυσία της [[Ιφιγένεια]]ς
[[Αρχείο:El Greco 042.jpg|thumb|left|Ο El Greco εμπνεύστηκε την ελαιογραφία ''Λαοκόων'' (1608–1614, 142 x 193 εκ., ''National Art Gallery'', Ουάσινγκτον) από τον γνωστό ιερέα της Τροίας που προσπάθησε να καταστρέψει τον Δούρειο Ίππο και τελικά σκοτώθηκε από θαλάσσια ερπετά.]]
Γραμμή 213:
Με την ανάπτυξη της φιλοσοφίας, της ιστορίας, της πεζογραφίας και του ορθολογισμού στα τέλη του 5ου π.Χ. αιώνα, η μυθολογία έπαψε να θεωρείται ιστορική πηγή. Οι μυθικές γενεαλογίες αντικαταστάθηκαν από μια αντίληψη της ιστορίας που απέκλειε κάθε υπερφυσικό στοιχείο (όπως η Ιστορία του [[Θουκυδίδης|Θουκυδίδη]]).<ref name="Griffin80">J. Griffin, ''Greek Myth and Hesiod'', 80</ref> Αν και ποιητές και δραματικοί αναμόρφωναν τους μύθους, οι ιστορικοί και οι φιλόσοφοι άρχισαν να τους αμφισβητούν.<ref name=auto1>G. Miles, ''Classical Mythology in English Literature'', 7</ref>
Μερικοί ριζοσπάστες φιλόσοφοι όπως ο [[Ξενοφάνης]] είχαν ήδη αρχίσει, από τον 6 π.Χ. αιώνα, να κατακρίνουν τις αφηγήσεις των ποιητών ως ψευδείς και βλάσφημες. Ο Ξενοφάνης υποστήριζε ότι ο Όμηρος και ο Ησίοδος απέδιδαν στους θεούς «κάθε τι που είναι άτιμο και απαράδεκτο για τους ανθρώπους, όπως η κλοπή, η μοιχεία και η εξαπάτηση του ενός από τον άλλο».<ref name="Graf169-170">F. Graf, ''Greek Mythology'', 169–170</ref> Αυτός ο τρόπος αντίληψης βρήκε το πιο ένθερμο υποστηρικτή του στα έργα του [[Πλάτων]]α
Το άχρωμο πνεύμα περιέχει τη λαμπρότητα των αρετών.<ref>Πλωτίνος, ''Εννεάδες I'', 6o μέρος, τμήμα 1</ref> Κατά τη στιγμή του θανάτου, το πνεύμα θα έχει την ίδια μορφή, αλλά δεν θα διαθέτει μνήμη, ευφυΐα ή αυτογνωσία. Θα είναι χλωμό, διαχωρισμένο από το σώμα, και θα περιπλανάται.<ref>Mircea Itu, ''Philosophy and History of Religions'', Bucharest, Romania of Tomorrow Publishing House, 2004, page 231.</ref>
Γραμμή 240:
**[[Ενυώ]]
**[[Πεφρηδώ]]
*[[Άρπυιες]],
**[[Αελλώ]]
**[[Νικοθόη]]
Γραμμή 258:
**[[Χείρων]], ο μεγαλύτερος και ο σοφότερος των Κενταύρων
**[[Ευρυτίων]]
**[[Νέσσος]], ένας βαρκάρης στον
**[[Φόλος]]
*[[Χίμαιρα (μυθολογία)|Χίμαιρα]], εξέπνεε φωτιά, είχε σώμα κατσίκας, κεφάλι λιονταριού, και ουρά του κατέληγε σε φίδι. Σύμφωνα με άλλες περιγραφές, είχε περισσότερα από ένα κεφάλια, συνηθέστερα τρικέφαλος (κεφαλή λέοντα, κατσίκας και δράκοντα).
|