Παν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''ΠάναςΠάν''' (αρχγεν. ΠανΠανός - στα νέα ελληνικά: ο Πάνας) είναι [[Αρχαία Ελλάδα|αρχαία ελληνική]], ιδεατή, ανθρωπόμορφη και δευτερεύουσα [[θεότητα]], που ήταν συνυφασμένη με την «[[πανίδα]]» της Φύσης, ([[άνθρωπος|άνθρωποι]] και ζώα) σε μια αμφίδρομη σχέση προστασίας, αλλά και προσωποποίηση τηςτής γενετικής δύναμης της ζωής.

Συνδυάζοντας τον ανθρώπινο και ζωικό παράγοντα, ο ΠάναςΠάν απεικονιζόταν έχοντας κάτω άκρα ζώου, «Θεός τραγοπόδαρος», πλέον ως προστάτης των κτηνοτρόφων, κυνηγών αλλά και των αλιέων με μόνιμη διαμονή του σε χώρους τηςτής φύσης (όρη, δάση, σπήλαια, κοιλάδες, ρεματιές κλπ). Η λατρεία του έλαβε μέγιστη ανάπτυξη παράλληλα με εκείνη του [[Δίας (μυθολογία)|Δία]] και τωντών άλλων Ολύμπιων Θεών σε όλοόλον τον [[Αρχαία Ελλάδα|ελλαδικό]] χώρο και πέραν αυτού.

Κατά τις κυριότερες μυθολογικές παραδόσεις των αρχαίων Ελλήνων ο ΠάναςΠάν ήταν γιος:

Η εμφάνιση του ΠάναΠανός στην [[Ελληνική Μυθολογία]] φαίνεται να ανάγεται στον [[7ος αιώνας π.Χ.|7ο αιώνα π.Χ.]]. Σύμφωνα με τις επικρατέστερες παραδόσεις γεννήθηκε στο όρος Λύκαιον της Αρκαδίας. Μόλις όμως τον αντίκρισε η μητέρα του τον εγκατέλειψε τρομαγμένη από τη μορφή που είχε, με δύο κέρατα κατσικιού στο κεφάλι, μυτερά αυτιά, γενειοφόρος και τραγοπόδαρος. Ο [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμής]] που αντιλήφθηκε τη σκηνή έσπευσε και προστάτευσε τον έκθετο Πάνα τον οποίο και μετέφερε στον Όλυμπο όπου και τον παρουσίασε στον Δία και τους άλλους θεούς οι οποίοι και τον καλοδέχθηκαν. Στη συνέχεια επέστρεψε και ανατράφηκε από τις αρκαδικές [[Νύμφες]], οπότε και έγινε φίλος του [[Διόνυσος|Διονύσου]] και εμφανίσθηκε πλέον ως προστάτης των γεωργών και κτηνοτρόφων και των προϊόντων τους, φίλος του κρασιού και του γλεντιού.

Ο ΠάναςΠάν ήταν ο σύντροφος των Νυμφών και ακούραστος εραστής κάθε νέας ή νέου που πλησίαζε τοτον χώρο του, δηλαδή την Φύση. Προστάτης του πολλαπλασιασμού των αιγοπροβάτων δεν άργησε να θεωρείται και ο ίδιος επιβήτορας ακόμη και αυτών. Αγαπούσε τη φυσική υπαίθρια ζωή όπουκαι περνούσε ώρες ατέλειωτες παίζοντας με τοτον ποιμενικό του αυλό, τητην [[Σύριγγα (μουσικό όργανο)|σύριγγα]]. Λέγεται μάλιστα ότι η Σύριγγα (αρχαία: [[Σύριγξ (Νύμφη)|Σύριγξ]]) ήταν και αυτή Νύμφη η οποία, προκειμένου να τον αποφύγει, μεταμορφώθηκε σε καλαμιά. Τότε ο Πάνας έκοψε απ΄ αυτή ανόμοια τεμάχια καλαμιού τα οποία και ένωσε σε σειρά και δημιούργησε τον αυλό του.

Οι ερωτικές του περιπέτειες που είχε με τις διάφορες Νύμφες είναι πολλές, σημαντικότερη των οποίων φέρεται εκείνη της αποπλάνησης της Σελήνης, (ιδεατή ερμηνεία της Νέας Σελήνης).

Χαρακτηριστικός, επίσης, σχετικά με το πρόσωπό του, είναι και ο θρύλος ότι στη [[Μάχη του Μαραθώνα]] βοήθησε τους Έλληνες εναντίον των [[Πέρσες|Περσών]] με δυνατές και τρομακτικές φωνές, επαναλαμβάνοντας ρυθμικά το όνομά του "παν - παν - παν....", με συνέπεια οι Πέρσες, ακούγοντάς τον, καταλήφθηκαννα καταληφθούν από '''πανικό''' (λέξη που προέρχεται από το όνομα Παν) όπου και υποχώρησαν.

Όπως είναι φυσικό, στην αρχή ο ΠάναςΠάν λατρευόταν στην [[αρχαία Αρκαδία|Αρκαδία]] στο όρος που γεννήθηκε ως ποιμενικός και νόμιος δευτερεύων θεός, εξ ού και παλαιότερα η Αρκαδία λεγόταν ''Πανία''. Στο Λύκαιο υπήρχε ο αρχαιότερος ναός αφιερωμένος στον Πάνα και τη Σελήνη. Αργότερα στη Λυκόσουρα δημιουργήθηκε σημαντικός ναός του Πανός στον οποίο ασκούσαν, όπως σημειώνει ο [[Παυσανίας]], και [[μαντική]]. Επίσης στη θέση Μέλπεια εκτός από τον ναό του Πανός βρέθηκαν πολυάριθμα πήλινα και χάλκινα [[ειδώλιο|ειδώλια]] του 6ου και [[5ος αιώνας π.Χ.|5ου αιώνα π.Χ.]], μάλλον υπό μορφή ταμάτων. Σταδιακά ο ΠανΠάν λατρευόμενοςλατρεύτηκε και από τους [[αλιεία|αλιείς]], εξ ου και η προσωνυμία "''ΠανΠάν ο Ακτιος''" ή "''Πάν Άκτιος''", και δημιουργήθηκαν παράλια ίεράιερά, κυρίως σε [[αλιευτικό καταφύγιο|αλιευτικά καταφύγια]] της [[αρχαιότητα]]ς.<br />

Όταν επίσης οι [[Αρχαία Αθήνα|Αθηναίοι]] τοντόν θεώρησαν σημαντικό συντελεστή στη νίκη τους κατά των [[Πέρσες|Περσών]] ο ΠάναςΠάν απέκτησε και τον χαρακτήρα πολεμικής θεότητας. Έτσι στην [[Αττική]], πολλά σπήλαια (άντρα) και λόφοι στην [[Αττική]] πήραν το όνομά του. Μεταξύ αυτών είναι το σπήλαιο της βορειοδυτικής πλευράς του βράχου της Ακρόπολης της Αθήνας, ένα άλλο στη [[Πάρνηθα]], ένα τρίτο στο [[Μαραθώνας|Μαραθώνα]] και ένα τέταρτο στη [[Βάρη Αττικής|Βάρη]] το λεγόμενο "''Σπήλαιο του Νυμφολήπτου ή Αρχεδήμου''". Σε όλα αυτά βρέθηκαν ανάγλυφα που παρουσιάζουν τον Πάνα, τον Ερμή και τις Νύμφες καθώς και πολλά αναθήματα, ένα εκ των οποίων είναι και το [[αναθηματικό ανάγλυφο]] που εκτίθεται στη [[Στοά του Αττάλου]], (της εικόνας). Επίσης το Πάνειο ή Πανείο όρος, βορειοανατολικά της Βάρης καθώς και ο λόφος ο λεγόμενος σήμερα "Πανί" στην περιοχή Αλίμου ήτανήσαν τόποι αφιερωμένοι στον Πάνα. Επίσης ο ΠάναςΠάν λατρευόταν στην [[Αίγινα]], στο [[Άργος]], στη [[Ψυττάλεια]], στη [[Σικυώνα]], στη [[Τροιζήνα]], στον [[Ωρωπός|Ωρωπό]], στη [[Μεγαλόπολη]], στο Κωρύκειο άντρο και κυρίως στην [[Πιάνα Αρκαδίας]] καθώς το χωριό πήρε την ονομασία του από το θεό. Στο τελευταίο αναφερόμενο χωριό υπάρχει και η σπηλιά του ΠάναΠανός, την οποία μπορεί κανείς να επισκεφτεί μόνο με τα πόδια ακολουθώντας το μονοπάτι, ή, όπως χαρακτηριστικά μας ενημερώνουν και οι ταμπέλες, ένα "κατσικόδρομο" μέσω μιας διαδρομής απαράμιλλης ομορφιάς (η οποία ξεκινά από την πλατεία του χωριού) και να δει επάνω στο βράχο σχηματισμένη τη μορφή της θεότητας (κοιτάζοντας την είσοδο της σπηλιάς στο επάνω μέρος, διαγωνίως- δεξιά). Κατά το πρόσφατο παρελθόν η σπηλιά είχε χρησιμοποιηθεί από ντόπιους βοσκούς οι οποίοι έβρισκαν εκεί ένα καταφύγιο για να προστατευθούν οι ίδιοι και τα ζώα τους από την βροχή. Το μαύρο χρώμα, που ίσως κάνει εντύπωση στον επισκέπτη, στα τοιχώματα της σπηλιάς προέρχεται από τις φωτιές που άναβαν οι βοσκοί, για να ζεσταθούν το χειμώνα.

Η λατρείαΛατρεία όμως του ΠάναΠανός υπήρξευπήρχε και εκτός τού ελλαδικού χώρου. Συγκεκριμένα στην [[Αρχαία Αίγυπτος|αιγυπτιακή]] πόλη Χέμμιν, την "Πανόπολη" των αρχαίων Ελλήνων, ο ΠάναςΠάν ταυτιζόταν με τον θεό [[Μιν (θεότητα)|Μιν]]. ΣτηΣτην δε [[Αρχαία Ρώμη|Ρώμη]] συνδυάστηκε με τον Λούπερκο, προς τιμή του οποίου γίνονταν τα [[Λουπερκάλια]]. Επίσης στη [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική περίοδο]] οι [[Στωικοί φιλόσοφοι]] αλλά και οι [[Ορφικοί φιλόσοφοι]] ανήγαγαν τον Πάνα σε θεό του "σύμπαντος κόσμου" (εκ του παν = όλος, σύμπαν) και ιδεατή προσωποποίηση της Φύσης και των δυνάμεών της. Στους δε ύστερους χρόνους τής αρχαιότητας ο Παν θεωρήθηκε θνητή [[δαιμονική μορφή]]. Έτσι, με την έλευση του [[Χριστιανισμός|Χριστιανισμού]], η μορφή του Πανός αντί της ιδεατής μορφής της υπαίθριας ζωής υιοθετήθηκε μεν, αλλά διαστρεβλωμένη ως μορφή του [[διάβολος|διαβόλου]] της [[κόλαση]]ς.

Στους νεότερους χρόνους ο ΠάναςΠάν συνέχισε ν΄ αποτελεί έμπνευση καλλιτεχνών όπως οι γλύπτες [[Φραγκαβίλα]], [[Ροντέν]] και οι ζωγράφοι [[Ρομάνο]], [[Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς|Ρούμπενς]], [[Πουσέν]] και ακόμη ο [[Πάμπλο Πικάσο|Πικάσο]].