Μοναρχία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ε |
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 130.43.78.180 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό [[Χρή... |
||
Γραμμή 1:
{{πηγές|06|10|2014}}
{{Είδη Διακυβέρνησης
| όνομα = Μοναρχία
| εικόνα =
Γραμμή 11 ⟶ 12 :
| άρθρα =
}}
'''Μοναρχία''' είναι το [[πολίτευμα]], στο οποίο αρχηγός του κράτους είναι μόνο ένα άτομο, ο '''μονάρχης'''. Αυτό που την χαρακτηρίζει είναι ότι ο μονάρχης κρατά την θέση του ισόβια, και ότι η εξουσία μεταβιβάζεται συνήθως σε μέλος της οικογένειάς του χωρίς εκλογές.
== Ιστορική εξέλιξη ==
Η συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια ενός και μόνο ανθρώπου έχει προταθεί ότι εμφανίστηκε μετά τη [[Νεολιθική επανάσταση]], με τη μορφή του [[δεσποτισμός|δεσποτισμού]]. Μοναρχικά κυβερνιόταν η [[Αρχαία Αίγυπτος]], η αρχαία [[Κίνα]], η [[Περσία]], η [[Βυζαντινή αυτοκρατορία|Βυζαντινή]] και [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] κλπ. Στην [[αρχαία Ελλάδα]], η μοναρχία εμφανίζεται, με τη μορφή της [[βασιλεία]]ς και της [[τυραννία]]ς, με αντίστοιχα παραδείγματα το [[βασίλειο της Μακεδονίας|Μακεδονικό βασίλειο]] και τις [[Συρακούσες]].
=== Πεφωτισμένη Δεσποτεία ===
Με τον όρο [[Πεφωτισμένη Δεσποτεία]] (ή ''Πεφωτισμένη Μοναρχία'') περιγράφεται η διακυβέρνηση ορισμένων μοναρχών της [[Ευρώπη]]ς του 18-19ου αιώνα, που επηρεάστηκαν από τις ιδέες του [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμού]]. Οι "Πεφωτισμένοι Μονάρχες" υιοθετούσαν τις ιδέες του [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμού]] και κυρίως έδιναν έμφαση στην [[Λογική]] με την οποία προσπαθούσαν να διακυβερνήσουν την χώρα τους. Υποστήριζαν την ανεξιθρησκεία, την ελευθερία του λόγου και του τύπου και την κατοχύρωση της ιδιωτικής περιουσίας. Οι περισσότεροι ασχολούνταν με τις τέχνες, την επιστήμη και την εκπαίδευση γενικά.
== Κληρονομική και εκλεκτορική βασιλεία ==
Η εκλεκτορική βασιλεία είναι πιο παλιά από την κληρονομική βασιλεία. Στην εκλεκτορική βασιλεία ο κίνδυνος επαναστάσεων και εξεγέρσεων ήταν πολύ μικρότερος. Παραδείγματα εκλεκτορικής βασιλείας είναι η [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]] και η [[Πολωνία]], ενώ στο παρόν είναι η [[Μαλαισία]] και τα [[Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα]].
Από τον Μεσαίωνα η Ευρώπη αρχίζει σιγά σιγά και κυριαρχείται από κληρονομικές βασιλείες. Ο βασιλιάς βρίσκεται στην κορυφή ενός κτήματος. Το φεουδαρχικό σύστημα ήταν η βάση για την κληρονομική βασιλεία, αλλά αργότερα ο βασιλιάς προστάτευε τους υπηκόους του από τους φεουδάρχες.
== Μορφές της μοναρχίας ==
Με την δημιουργία των σύγχρονων κρατών στην Ευρώπη μετά το 1500 εμφανίζονται 3 είδη μοναρχιών:
===Τη Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία ===
* [[Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]]
Η Ενιαία [[Βασιλευομένη Kοινοβουλευτική Δημοκρατία]] είναι η εξέλιξη της Απόλυτης Μοναρχίας σε [[Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]], στην οποία ο Βασιλιάς δεν ασκεί εξουσία ([[νομοθετική εξουσία|νομοθετική]] ή [[εκτελεστική εξουσία|εκτελεστική]]). Αυτές ασκούνται από το Κοινοβούλιο και την κυβέρνηση. Στον Βασιλιά ανήκουν μόνο αντιπροσωπευτικές δικαιοδοσίες. Παράδειγμα χώρας με τέτοιο πολίτευμα είναι η [[Μεγάλη Βρετανία]] και το τέως [[Βασίλειο της Ελλάδας]].
* [[Ομοσπονδιακό κράτος|Ομοσπονδιακή]] [[Βασιλευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία]]
Η Ομοσπονδιακή Βασιλευομένη Δημοκρατία, είναι πολιτειακό σύστημα που συνδυάζει την Συνταγματική Βασιλεία με τις αρχές της Ομοσπονδιακής δημοκρατίας. Αυτό σημαίνει ότι το κράτος αποτελείται από ομοσπονδιακά κρατίδια («πολιτείες», «επαρχίες», κ.λπ.) με δική τους κυβέρνηση και δικές τους εξουσίες, όπως π.χ. σε θέματα υγείας και παιδείας. Η κεντρική (ομοσπονδιακή) κυβέρνηση συνήθως διατηρεί τις κύριες εξουσίες της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας, καθώς και την διοίκηση της κεντρικής τράπεζας του κράτους. Κεφαλή της ομοσπονδίας, δηλ. ολοκλήρου του κράτους, είναι ο βασιλιάς, οι εξουσίες του οποίου καθορίζονται από το σύνταγμα της χώρας — συνήθως πρόκειται για εξουσίες μάλλον διακοσμητικές. Παράδειγμα χώρας με τέτοιο πολίτευμα σήμερα είναι η [[Αυστραλία]], [[Ισπανία]], [[Καναδάς]] κ.α.
=== τη [[Συνταγματική Μοναρχία]] ===
Παρόμοιο πολίτευμα την Βασιλευόμενη Δημοκρατία με την διαφορά ό,τι ο ρόλος του βασιλιά δεν είναι συμβολικός καθώς διαθέτει πολιτικές αρμοδιότητες. Υπάρχει πρωθυπουργός και κοινοβούλιο μα ο βασιλιάς κατέχει ενεργό ρόλο στην πολιτική ζωή. Τέτοιες πολίτευμα έχουν η [[Μαλαισία]], η [[Ιορδανία]] και ορισμένες άλλες αραβικές και αφρικανικές χώρες. Στην Ευρώπη Συνταγματική Μοναρχία έχει το Λίχτενσταϊν. Επίσης, η Συνταγματική Μοναρχία μπορεί να υπάρχει είτε σε ενιαίο κράτος (π.χ. [[Ιορδανία]]) είτε σε ομοσπονδιακό κράτος(π.χ. [[Μαλαισία]]). Συνταγματική Μοναρχία είχε και το [[Μαρόκο]], αλλά σταδιακά το πολίτευμα του αλλάζει και μετατρέπεται σε Βασιλευομένη Δημοκρατία.
=== και την [[Απόλυτη Μοναρχία]] ===
Η απόλυτη μοναρχία είναι το πιο συχνό φαινόμενο στην Ευρώπη, μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Σε αυτήν την περίπτωση ο μονάρχης κατέχει όλη την δύναμη στο κράτος. Το πιο γνωστό παράδειγμα για έναν απόλυτο μονάρχη είναι ο Βασιλιάς Ήλιος [[Λουδοβίκος ΙΔ΄]]. Σήμερα οι απόλυτες μοναρχίες είναι λίγες και αυτές είναι το [[Μπρουνέι]], το [[Βατικανό]], η [[Σαουδική Αραβία]], το [[Μπουτάν]], καθώς και άλλα αραβικά κράτη στον Περσικό κόλπο. Και σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να υπάρξουν δύο υποείδη: την Ενιαία [[Απόλυτη Μοναρχία]](π.χ. [[Σαουδική Αραβία]], [[Ομάν]]) και την [[Ομοσπονδιακό κράτος|Ομοσπονδιακή]] [[Απόλυτη Μοναρχία]](π.χ. [[ΗΑΕ]]).
== Εμφάνιση της μοναρχίας σε κράτη==
Το [[2007]] υπήρχαν τα εξής Βασίλεια, στα οποία ζει το 8,6% του παγκόσμιου πληθυσμού (541.293.000 κάτοικοι):
'''[[Αυτοκρατορία]]'''
* Ιαπωνία
'''[[Βασίλειο]]'''
* [[Βέλγιο]]
* [[Δανία]]
* [[Ηνωμένο Βασίλειο]]
* [[Ισπανία]]
* [[Ιορδανία]]
* [[Καμπότζη]]
* [[Λεσότο]]
* [[Μπαχρέιν]]
* [[Μπουτάν]]
* [[Μαλαισία]]
* [[Μαρόκο]]
* [[Νορβηγία]]
* [[Ολλανδία]]
* [[Σαουδική Αραβία]]
* [[Σουηδία]]
* [[Σουαζιλάνδη]]
* [[Ταϊλάνδη]]
* [[Τόγκο]]
και 15 μέλη της [[Κοινοπολιτεία των Εθνών|Κοινοπολιτείας των Εθνών]], ανεξάρτητα κράτη με μονάρχη τον εκάστοτε μονάρχη του [[Ηνωμένο Βασίλειο|Ηνωμένου Βασιλείου]]
* [[Αυστραλία]]
* [[Άγιος Χριστόφορος και Νέβις]]
* [[Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες]]
* [[Αγία Λουκία]]
* [[Αντίγκουα και Μπαρμπούντα]]
* [[Γρενάδα]]
* [[Καναδάς]]
* [[Μπαχάμες]]
* [[Μπαρμπάντος]]
* [[Μπελίζ]]
* [[Νέα Ζηλανδία]]
* [[Παπούα Νέα Γουινέα]]
* [[Νήσοι Σολομώντα]]
* [[Τουβαλού]]
* [[Τζαμάικα]]
'''[[Μεγάλο Δουκάτο]]'''
* [[Λουξεμβούργο]]
'''[[Πριγκιπάτο]]'''
* [[Μονακό]]
* [[Ανδόρα]]
* [[Λίχτενσταϊν]]
'''[[Σουλτανάτο]]'''
* [[Μπρούνεϊ]]
* [[Ομάν]]
'''[[Εμιράτο]]'''
* [[Κατάρ]]
* [[Κουβέιτ]]
* Τα 7 μέλη κράτη που αποτελούν τα [[Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα]]
** [[Αμπού Ντάμπι]]
** [[Αϊμάν]]
** [[Ντουμπάι]]
** [[Ουμ αλ-Καϊγιάν]]
** [[Ρας αλ-Καϊμά]]
** [[Σάρια]] (Sarjah)
** [[Φουτζέιρα]]
'''Εκκλησιαστικό κράτος'''
* [[Βατικανό]]
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{βικιλεξικό}}
{{commonscat}}
=== Βασιλικοί και Αυτοκρατορικοί Οίκοι ===
Μοναρχίες που έχουν πια καταργηθεί σημειώνονται με ένα *
* [http://zaher-shah.ifrance.com/ Αφγανιστάν] *
* [http://www.imperialethiopia.org/ Αιθιοπία] *
* [http://www.monarchie.be/ Βέλγιο]
* [http://www.monarquia.org.br/ Βραζιλία] *
* [http://www.kongehuset.dk/ Δανία]
* [http://www.preussen.de/ Γερμανία] *
* [http://www.royalfamily.org/ Γιουγκοσλαβία]*
* [http://www.greekroyalfamily.gr/ Ελλάδα] *
* [http://www.royal.gov.uk/ Μεγάλη Βρετανία και B. Ιρλανδία]
* [http://www.royalfamilyjaipur.com/ Ινδία] *
* [http://www.kunaicho.go.jp/ Ιαπωνία]
* [http://www.kingabdullah.jo/ Ιορδανία]
* [http://www.facebook.com/Monarhija/ Σερβία]*
* [http://www.norodomsihanouk.org/ Καμπότζη]
* [http://www.royalcity.or.kr/ Κορέα] *
* [http://www.casaimperial.org/ Μεξικό] *
* [http://www.koninklijkhuis.nl/ Ολλανδία]
* [http://www.kongehuset.no/ Νορβηγία]
* [http://www.casareal.co.pt/ Πορτογαλία]*
* [http://www.royalcourt.se/ Σουηδία]
* [http://www.casareal.es/ Ισπανία]
{{authority control}}
[[Κατηγορία:Μοναρχία| ]]
| |||