|
[[Εικόνα:Jerusalem Holy Sepulchre BW 7.JPG|thumb|250px|right|Ο Ναΐσκος του Τάφου, το λεγόμενο «κουβούκλιο», μέσα στον Ναό της Ανάστασης, στην [[Ιερουσαλήμ]].]]
{{πηγές|11|05|2011}}
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία '''Άγιο Φως''' ή '''Φως της Αναστάσεως''' ονομάζεται η φωτιά («φως») η οποία συμβολίζει την [[Ανάσταση του Χριστού|Ανάσταση]] και μεταδίδεται από τον Αρχιερέα στους πιστούς κατά την τελετή της Αναστάσεως το [[Μεγάλο Σάββατο]].
Συστηματικές αναφορές στο Άγιο Φως υπάρχουν περίπου από τον 9ο αιώνα.
* Στις [[3 Μαΐου]] [[1834]], 198 Ορθόδοξοι προσκυνητές έχασαν τη ζωή τους όταν προκλήθηκε πανικός κατά τη διάρκεια της τελετής της αφής του Αγίου Φωτός. Ο Αιγύπτιος [[Ιμπραήμ Πασάς]], που κατέλαβε την [[Παλαιστίνη (ιστορική περιοχή)|Παλαιστίνη]] το [[1831]], παρακολουθούσε την τελετή και μόλις κατάφερε να διαφύγει πριν από την φυγή του πανικόβλητου πλήθους<ref>Curzon Robert, ''Visits to Monasteries in the Levant'', Λονδίνο, 1849, σελ. 208-235, διαθέσιμο απόσπασμα από την ''Εγκυκλοπαίδεια Ποιος Ήταν Χριστιανός στου Άγιους Τόπους;'' (Encyclopedia Who Was a Christian in the Holy Land?), A. Mertens, [http://www.christusrex.org/www1/ofm/sbf/escurs/wwc/e.html εδώ].</ref>, αφού πρώτα, ''"μερικοί από τους ακολούθους του άνοιξαν δρόμο με τα σπαθιά τους μέσα από τις πυκνές τάξεις των προσκυνητών"'' ενώ ''"οι στρατιώτες του σκότωσαν αρκετούς από τους δυστυχείς εξαθλιωμένους με τις ξιφολόγχες τους"'' και οι τοίχοι γέμισαν με το αίμα των ανθρώπων που είχαν χτυπηθεί από τους υποκόπανους των μουσκέτων τους<ref>''"some of his attendants had at last to cut a way for him with their swords through the dense ranks of the frantic pilgrims...soldiers killed a number of fainting wretches with their bayonets, and the walls were splattered with the blood and brains of men who had been felled, like oxen, with the butt ends of the soldiers' muskets"'' (Peters F. E., ''Jerusalem, The Holy City in the Eyes of Chroniclers, Visitors, Pilgrims, and Prophets from the Days of Abraham to the Beginnings of Modern Times'', Princeton University Press, 1985, σελ. 575-576</ref>.<br>
===Ο Πανάγιος Τάφος και το θαύμα του Αγίου Φωτός<ref>{{Cite journal|url=|title=Ο Πανάγιος Τάφος και το θαύμα του Αγίου Φωτός|last=Χατζηιωάννου|first=Αγγελική|date=Μάιος 2016|journal=Κιβωτός της Ορθοδοξίας|accessdate=|doi=}}</ref>===
Τα Ιεροσόλυμα αποτελούν την πόλη στην οποία στρέφεται η σκέψη όλων των Ορθοδόξων, κυρίως κατά τις ημέρες της Μ. Εβδομάδος, αφού εκεί έλαβαν χώρα τα σημαντικότερα, για τη σωτηρία του ανθρώπου, γεγονότα: η Σταύρωση και η Ανάσταση του Χριστού. Ήδη από τις πρώτες δεκαετίες μετά την Ανάληψη του Χριστού, τα Ιεροσόλυμα έγιναν τόπος προσκυνήματος για τους Χριστιανούς, οι οποίοι έσπευδαν με ευλάβεια να προσκυνήσουν τον λόφο του Γολγοθά, τον Πανάγιο Τάφο, αλλά και τα υπόλοιπα μέρη της πόλεως που σχετίζονταν με τον Χριστό. Όμως, η σκέψη των Ορθοδόξων στρέφεται στα Ιεροσόλυμα και κυρίως στον Πανάγιο Τάφο το Μ. Σάββατο και για έναν ακόμη λόγο: διότι εκεί εμφανίζεται θαυματουργικώς το Άγιο Φως.
Κάθε Μ. Σάββατο το μεσημέρι, το Άγιο Φως εμφανίζεται θαυματουργικώς μετά την τέλεση μιας αρχαιότατης ακολουθίας, η τάξη και τα κείμενα της οποίας διασώζονται σε παλαιότατα τυπικά της Εκκλησίας των Ιεροσολύμων. Η ακολουθία έχει τον τίτλο "Ακολουθία του Αγίου Φωτός" και όχι, όπως λανθασμένα αναφέρεται, "Ακολουθία της Αφής του Αγίου Φωτός", αφού το Άγιο Φως δεν ανάβει από κάποιον, αλλά εμφανίζεται. Λίγη ώρα πριν από την τέλεση της ακολουθίας, το Κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου (δηλαδή το μικρό κτίσμα εντός του οποίου βρίσκεται ο τάφος του Χριστού) ελέγχεται εξονυχιστικά τόσο από την ισραηλινή Αστυνομία, όσο και από τους εκπροσώπους των χριστιανικών δογμάτων που κατέχουν δικαιώματα στον Ναό της Αναστάσεως (Αρμενίους και Κόπτες) και σφραγίζεται. Η θύρα του Κουβουκλίου σφραγίζεται με αγνό κερί, το οποίο 40 ημέρες πριν, καθ' όλη τη διάρκεια της Μ. Τεσσαρακοστής, λειτουργείται στον Ναό της Αναστάσεως και είναι γνωστό με την ονομασία "Αγία Σφράγιση". Με το κλείσιμο της θύρας του Παναγίου Τάφου, όλοι οι εκπρόσωποι των δογμάτων σφραγίζουν το κερί με την επίσημη σφραγίδα τους.
Λίγη ώρα αργότερα, ο Έλληνας Ορθόδοξος Πατριάρχης Ιεροσολύμων προσέρχεται στον Ναό της Αναστάσεως και κατευθύνεται προς το Ιερό Βήμα του Καθολικού (του ναού δηλαδή των Ορθοδόξων, που βρίσκεται στο κέντρο του Ναού της Αναστάσεως). Εκεί προσέρχεται κατά την τάξη αντιπροσωπία των Μονοφυσιτών Αρμενίων, καθώς και των Μονοφυσιτών Κοπτών και Μονοφυσιτών Συρίων, οι οποίοι ασπάζονται τη δεξιά του Έλληνα Πατριάρχη και ζητούν την άδεια να παραλάβουν από εκείνον το Άγιο Φως. Η εθιμοτυπία αυτή είναι απαραίτητη και στηρίζεται σε σουλτανικά διατάγματα και μετέπειτα διεθενείς συμφωνίες, οι οποίες αναγνωρίζουν την ιδιοκτησία του ελληνικού έθνους επί του Παναγίου Τάφου και του Ναού της Αναστάσεως.
Στη συνέχεια, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων, φορώντας λευκά άμφια και συνοδευόμενος από τον κλήρο του Πατριαρχείου, φθάνει μπροστά στο Κουβούκλιο του Παναγίου και Ζωοδόχου Τάφου και πραγματοποιεί λιτανεία τρεις φορές γύρω από αυτόν. Κατά τη διάρκεια της λιτανείας ψάλλεται ο αρχαίος εκκλησιαστικός ύμνος "Φως ιλαρόν", τον οποίο διαμόρφωσε ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Άγιος Σωφρόνιος (634-638) προς τιμήν του Αγίου Φωτός. Μετά το τέλος της λιτανείας, ο Πατριάρχης, φορώντας μόνο το στιχάριο, τα επιμανίκια, το επιγονάτιο και τη ζώνη, συμβολίζοντας με αυτό τον τρόπο τον άγγελο που στεκόταν έξω από τον Τάφο του Χριστού μετά την Ανάσταση, εισέρχεται στο Κουβούκλιο του Παναγίου Τάφου, συνοδευόμενος από τον Αρμένιο εκπρόσωπο, ο οποίος δεν έχει το δικαίωμα να εισέλθει μαζί με τον Πατριάρχη στον δεύτερο θάλαμο, όπου βρίσκεται ο Πανάγιος Τάφος, αλλά είναι υποχρεωμένος να αραμένει στον προθάλαμο δίπλα στον Άγ. Λίθο, έχοντας βεβαίως ορατότητα του Παναγίου Τάφου, καθώς μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου θαλάμου δεν υπάρχει πόρτα. Ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων γονυκλινής προσεύχεται επί του Παναγίου Τάφου, διαβάζοντας μια συγκεκριμένη, εκτενή ευχή. Στην ανάγνωση τον βοηθάει το φως το οποίο εισέρχεται από τον μικρό τρούλο που βρίσκεται πάνω από τον Τάφο του Κυρίου, καθώς μέσα στον Πανάγιο Τάφο δεν υπάρχει καμία εστία φωτός. Ο Πατριάρχης, μετά την ανάγνωση της ευχής, παραμένει γονυκλινής και προσευχόμενος μέχρις ότου, ευδοκία Θεού, εμφανισθεί θαυματουργικώς το Άγιο Φως, από το οποίο θα ανάψει τους δύο πυρσούς του, με τους οποίος στη συνέχεια, εξερχόμενος του Κουβουκλίου, θα το μεταδώσει στους πιστούς. Τον τρόπο που εμφανίζεται το Άγιο Φως περιγράφει ο αγιοταφίτης μοναχός Μητροφάνης Παπαϊωάννου, ο οποίος, επειδή δεν πίστευε στη θαυματουργική εμφάνισή του, κρύφτηκε το 1926, από το βράδυ της παραμονής του Μ. Σαββάτου, στον μικρό τρούλο του Κουβουκλίου του Παναγίου Τάφου.
Ο π. Μητροφάνης αναφέρει: "...ήκουσα έναν ελαφρόν συριγμόν. Ήτο παρόμοιος με λεπτήν αύραν πνοής ανέμου. Και αμέσως - αλησμόνητον θέαμα- είδα ένα γαλάζιο Φως να γεμίζει ολόκληρον τον Ιερόν χώρον του Ζωοδόχου Τάφου. Το γαλάζιον εκείνον Φως το είδα εις την συνέχειαν να στριφογυρίζη ως δυνατός ανεμοστρόβιλος... Πόσην ανησυχίαν είχε εκείνο το γαλάζιο Φως! Μέσα από το Φως εκείνο έβλεπα καθαρά τον Πατριάρχην, από το πρόσωπον του οποίου κυλούσαν χονδρές σταλαγματιές ιδρώτος... Και ως να εφωτίζετο από το Φως εκείνο, το μυστηριώδες, ήρχισε να αναγιγνώσκη τας ευχάς. Μόλις ήγγισεν επί της Ιεράς Φυλλάδος και ήνοιξε την σελίδα της και ήρχισε να αναγινώσκη τας ευχάς, εκείνο το κάπως ήρεμον γαλάζιον Φως ήρχισε και πάλιν μιαν ανήσυχον κίνησιν. Ήτο ένα αφάνταστον και απερίγραπον στριφογύρισμα, δυνατώτερον από το πρώτον. Και αμέσως ήρχισε να μεταβάλλεται εις ένα ολόλευκον Φως, όπως περιγράφει ο Ευαγγελιστής την μεταμόρφωσιν του Σωτήρος Χριστού. Εν συνεχεία, το ολόλευκον εκείνον Φως μετεμορφώθη εις έναν ολοφώτεινον, υπέρ τον ήλιον δίσκον και ενετοπίσθη ακίνητον άνωθεν ακριβώς της κεφαλής του Πατριάρχου. Κατόπιν είδα τον Άγιον Γέροντα, Πατριάρχην, να παίρνη εις τα χέρια του τας δεσμίδας των τριάκοντα τριών κεριών. Τας ανύψωσε και έδιδε την εικόνα της αναμονής. Ανέμενεν εκ Θεού την έλευσιν του αοράτου Φωτός. Και όπως σιγά σιγά ύψωνε τα χέρια του, δεν έφθασαν ακόμη εις το ύψος της κεφαλής του, και αμέσως εν ριπή οφθαλμού, ως να ήγγισεν επί αναμμένης καμίνου, ήναψαν αυτομάτως η Αγία Κανδήλα και αι τέσσαρες δεσμίδες των κεριών. Αιφνιδίως, δε, χωρίς καν να αντιληφθώ, εξηφανίσθη από των οφθαλμών μου ο ολοφώτεινος εκείνος δίσκος... Ο Άγιος Γέροντας Πατριάρχης... απεχώρησεν. ¨Εκανε δύο - τρία βήματα προς τα οπίσω, σεβόμενος τον Άγιον Χώρον και εξήλθεν εις τον προθάλαμον του Αγίου Λίθου. Είχεν εις τας χείρας του το Άγιον Φως".
Το Άγιο Φως εμφανίζεται όχι μόνο στον Πατριάρχη, ο οποίος βρίσκεται εντός του Παναγίου Τάφου, αλλά την ίδια στιγμή και στους πιστούς, οι οποίοι βρίσκονται έξω από αυτόν, κυρίως με τη μορφή λευκού φωτός και αστραπών. Υπάρχουν περιγραφές αυτοπτών μαρτύρων περί κανδηλών του Ναού της Αναστάσεως οι οποίες, ενώ είναι σβηστές, από το πρωί του Μ. Σαββάτου ανάβουν μόνες τους από το Άγιο Φως, ενώ είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι το Άγιο Φως δεν έχει καυστικές ιδιότητες. Το θαύμα του Αγίου Φωτός είναι, όπως βεβαιώνουν αυτόπτες μάρτυρες, ένα καταπληκτικό γεγονός, αλλά και ένα θαύμα του Χριστού, προάγγελος του εορτασμού της σπουδαιότερης εορτής των Ορθοδόξων, της Αναστάσεως. Βεβαίως, το θαύμα του Αγίου Φωτός έχει και πολλούς αμφισβητίες και φανατικούς πολεμίους, οι οποίοι δεν αποδέχονται τη θαυματουργική προέλευσή του και συνήθως δεν το έχουν δει, ούτε έχουν παρευρεθεί ποτέ στη συγκεκριμένη ακολουθία.
Το θαύμα του Αγίου Φωτός, όπως και όλα τα θαύματα στον χώρο της Εκκλησίας, είναι γεγονότα υπερφυσικά και υπέρλογα, βρίσκονται δηλαδή πάνω από την πεπερασμένη και πτωτική ανθρώπινη λογική και είτε γίνονται αποδεκτά είτε απορρίπτονται, χωρίς να υπάρχει για αυτά επιστημονική ερμηνεία. Το θαύμα του Αγίου Φωτός ήταν και θα παραμένει "σημείον αντιλεγόμενον", ίσως για να επιβεβαιωθούν για άλλη μια φορά οι αψευδείς λόγοι του Χριστού, "ότι το φως ελήλυθεν εις τον κόσμον και ηγάπησαν οι άνθρωποι μάλλον το σκότος ή το φως".
==Υποσημειώσεις==
|
