Χαρακτηριστική ομάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Vchorozopoulos (συζήτηση | συνεισφορές)
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Vchorozopoulos (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
[[File:Benzyl_acetate_-_functional_groups_and_moieties.svg|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Benzyl_acetate_-_functional_groups_and_moieties.svg|μικρογραφία|150x150εσ|Ο [[αιθανικός βενζυλεστέρας]] έχει μια εστερική (κύρια χαρακτηριστική) ομάδα (-COO-, εντοπισμένη στο σχήμα με κόκκινο χρώμα), μια ακετυλομάδα (CH<sub>3</sub>CO-, περικυκλωμένη με σκούρα πράσινη διακεκομένη γραμμή, δευτερεύουσα χαρακτηριστική ομάδα) και μια βενζοϋλομάδα (PhCH<sub>2</sub>O-, περικυκλωμένη με ανοικτή πορτοκαλί διακεκομένη γραμμή, άλλη δευτερεύουσα χαρακτηριστική ομάδα). Άλλες διαιρέσεις της ένωσης είναι επίσης δυνατές. ]]
'''Χαρακτηριστική ομάδα''' ή '''λειτουργική ομάδα,''' στην [[οργανική χημεία]]<ref>Σημείωση: Μερικές φορές η λογική των χαρακτηριστικών ομάδων επεκτείνεται και στην [[ανόργανη χημεία]].</ref>, ονομάζεται κάθε ειδική ομάδα [[Άτομο|ατόμων]] ή και [[Χημικός δεσμός|δεσμών]] που μπορούν να βρήσκονται σε [[Μόριο|μόρια]] μιας ομάδας [[Χημική ένωση|χημικών ενώσεων]], που είναι υπεύθυνη για χαρακτηριστικές για την ομάδα) χημικές ιδιότητες (και οι οποίες, επομένως, χρησιμοποιούνται για τη διαφοροποίηση των μελών της συγκεκριμένης ομάδας από τα μη μέλη. Η ύπαρξη μιας χαρακτηριστικής ομάδας σηματοδοτεί την πραγματοποίηση των ίδιων (ή τουλάχιστον παρόμοιων) [[Χημική αντίδραση|χημικών αντιδράσεων]], ανεξάρτητα από το μέγεθος των μορίων των ενώσεων των οποίων αποτελούν τμήματα.<ref>[[Compendium of Chemical Terminology]] (IUPAC "Gold Book") http://goldbook.iupac.org/F02555.html</ref><ref>{{JerryMarch}}</ref> Ωστόσο, η δραστικότητα κάποιων από τις ενώσεις της ομάδας μπορεί να επιρεαστεί από την συμπαρουσία και άλλων χαρακτηριστικών ομάδων (ιδιαίτερα αν αυτές βρίσκονται) σε (σχετικά) μικρή απόσταση. Τα άτομα της χαρακτηριστικής ομάδας συνδέονται τόσο μεταξύ τους, όσο και με άτομα του υπόλοιπου μορίου της ένωσης στην οποία ανήκουν, [[Ομοιοπολικός δεσμός|με ομοιοπολικούς δεσμούς]]. Αν η συνολική χαρακτηριστική ομάδα ομοιοπολικά συνδεμένων ατόμων συμβαίνει να έχει συνολικό ηλεκτρικό φορτίο, τότε η συγκεκριμένη χαρακτηριστική ομάδα αναφέρεται σε πολυατομικό, πιθανώς και σε [[σύμπλοκο]] [[ιόν]]. Κάθε υποομάδα ατόμων μιας χημικής ένωσης είναι δυνατό να ονομάζεται «[[Χημική ρίζα|ριζικό]]», αν περιέχει τμήμα ομοιοπολικού δεσμού που διασπάστηκε ομολυτικά, χωριζόμενη, δηλαδή, σε δυο τμήματα που ονομάζονται «ελεύθερες ρίζες». Ο (σωστός) συνδυασμός των ονομάτων των χαρακτηριστικών ομάδων με τα ονόματα των «μητρικών» [[ΥδρογονάνθρακεςΑλκάνια|υδρογονανθράκωναλκανίων]] δίνουν τη [[Ονοματολογία οργανικών ενώσεων|συστηματική ονομασία]] μιας οργανικής ένωσης. Συχνά, το πρώτο άτομο [[Άνθρακας|άνθρακα]], δηλαδή αυτό που συνδέεται άμεσα με ένα (τουλάχιστον) άτομο της χαρακτηριστικής ομάδας (αν η χαρακτηριστική ομάδα περιέχει άτομο άνθρακα), ή με το άτομο άνθρακα που συνδέεται άμεσα με τη χαρακτηριστική ομάδα (αν η χαρακτηριστική ομάδα δεν περιέχει άτομο άνθρακα), ονομάζεται «άλφα» άτομο και συμβολίζεται διεθνώς με το [[Ελληνική γλώσσα|ελληνικό]] [[γράμμα]] «α-». Το δεύτερο άτομο άνθρακα, μετρημένο με τον ίδιο τρόπο, ονομάζεται «βήτα» άτομο και συμβολίζεται διεθνώς με το ελληνικό γράμμα «β-». Το τρίτο άτομο άνθρακα, μετρημένο με τον ίδιο τρόπο, ονομάζεται «γάμα» άτομο και συμβολίζεται διεθνώς με το ελληνικό γράμμα «γ-», κ.ο.κ.. Μερικές φορές χρησιμοποιείται ο συμβολισμός «ω-» για το τελευταίο άτομο άνθρακα της ανθρακικής αλυσίδας μετά τη χαρακτηριστική ομάδα (κανονικά θα χρησιμοποιούνταν για το 24<sup>ο</sup>, αλλά επειδή αυτό είναι σπάνιο να υπάρχει, ομοίως σπάνια το ω χρησιμοποιείται με αυτήν την έννοια), «ω-1», για το προτελευταίο, κ.ο.κ..
 
Κάθε χαρακτηριστική ομάδα προσδιορίζει τις οργανικές ενώσεις αντίστοιχα σε [[χημική τάξη|χημικές τάξεις]].<br>Κυριότερες χαρακτηριστικές ομάδες, κατά σειρά φθίνουσας προτεραιότητας για τον χαρακτηρισμό ως κύριας, είναι:
 
== Συνηθισμένες χαρακτηριστικές ομάδες ==
 
Οι ακόλουθες είναι ορισμένες συνηθισμένες χαρακτηριστικές ομάδες<ref>{{cite book|title=Chemistry : the central science|last=Brown|first=Theodore|publisher=Prentice Hall|year=2002|isbn=0130669970|location=Upper Saddle River, NJ|page=1001}}</ref>. Τα R<sub>i</sub> και R΄ μπορεί να είναι άτομα υδρογόνου ή υδροκαρβύλια, όχι αναγκαστικά ίδια.
 
=== Υδρογονάνθρακες ===
Οι χαρακτηριστικές ομάδες που περιέχουν μόνο [[υδρογόνο]] και άνθρακα ονομάζονται «'''υδροκαρβύλια»''', ανεξάρτητα από τον αριθμό, τη διάταξη των ατόμων άνθρακα ή και τον αριθμό και τα είδη πολλαπλών δεσμών που (ίσως) περιέχουν. Οι κυριότερες τέτοιες χαρακτηριστικές ομάδες είναι οι ακόλουθες:
{| class="wikitable" style="background: #ffffff; text-align: center;width:550px"
![[Χημική τάξη]]
!Ομάδα
!Τύπος
!Συντακτικός τύπος
!Πρόθεμα
!Κατάληξη
!Παράδειγμα
|-
|[[Αλκάνια]]
|[[Αλκύλια|Αλκύλιο]]
|R(CH<sub>2</sub>)<sub>n</sub>
|[[File:Alkyl-(general)-skeletal.svg|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Alkyl-(general)-skeletal.svg|75x75εσ|Alkyl]]
|αλκυλ(ο)-
| -άνιο
|[[File:Ethan_Keilstrich.svg|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ethan_Keilstrich.svg|135x135εσ]][[Αιθάνιο]]
|-
|[[Αλκένια]]
|[[Αλκενύλιο]]
|R<sub>2</sub>C=CR
|[[File:Alkene-2D-skeletal.svg|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Alkene-2D-skeletal.svg|75x75εσ|Alkene]]
|αλκενυλ(ο)-
| -ένιο
|[[File:Ethylene.svg|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ethylene.svg|75x75εσ|ethylene]][[Αιθένιο]]''(Αιθυλένιο)''
|-
|[[Αλκίνια]]
|[[Αλκινύλιο|Aλκινύλια]]
|RC≡C-
|R-C≡C-
|αλκινυλ(ο)-
| -ίνιο
|<ce>H-C{\equiv}C-H</ce>[[Αιθίνιο]]''(Ακετυλένιο)''
|-
|-
|Παράγωγα [[Βενζόλιο|βενζολίου]]
|[[Φαινύλιο]]
|C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>-
Ph-
|[[File:Phenyl-group.png|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Phenyl-group.png|75x75εσ|Phenyl]]
|φαινυλ(ο)-
| -βενζόλιο
|[[File:Cumene-2D-skeletal.svg|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cumene-2D-skeletal.svg|110x110εσ]][[Κουμένιο]]''(Ισοπροπυλοβενζόλιο)''
|}
Υπάρχει, επίσης, ένας μεγάλος αριθμός από διακλαδισμένους και κυκλικούς υδρογονάνθρακες με ειδικά ονόματα, όπως [[Μεθυλοπροπάνιο|τριτοταγές βουτυλο-]], [[Βορνεόλιο|βορνυλο-]], [[Κυκλοεξάνιο|κυκλοεξυλο-]], κ.τ.λ.. Τα υδροκαρβύλια μπορεί να σχηματίσουν ιόντα. Συγκεκριμένα μπορούν να σχηματίσουν κατιόντα, που ονομάζονται [[Καρβωνιόν|καρβωνιόντα]] (R<sup>+</sup>), και ανιόντα, που ονομάζονται [[Καρβανιόν|καρβανιόντα]] (R<sup>-</sup>).
 
== Κυριότερες χαρακτηριστικές ομάδες, κατά σειρά φθίνουσας προτεραιότητας για τον χαρακτηρισμό ως κύριας ==
# Η [[καρβονικά οξέα|καρβοξυομάδα]] ('''-COOH''').
# Η [[οργανοσουλφονικά οξέα|σουλφοξυομάδα]] ('''-SO<sub>3</sub>H''')