|
Η '''Σέριφος''' είναι [[νησί]] του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου Πελάγους]] που ανήκει στις [[Κυκλάδες]]. [[Πρωτεύουσα]] του νησιού είναι η [[Σέριφος (πόλη)|Χώρα]] (ή ''Σέριφος''), η οποία είναι χτισμένη σε υψόμετρο 200 μ. Επίνειο είναι το [[Λιβάδι (Σέριφος)|Λιβάδι]], ενώ άλλοι μεγάλοι οικισμοί είναι ο Κουταλάς, το [[Μεγάλο Λιβάδι]] και ο [[Κένταρχος]]. Η επιφάνεια της Σερίφου εκτιμάται στα 75,207 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] ενώ έχει μήκος ακτών 83 χιλιόμετρα. Στην [[Ελληνική απογραφή του 2011|απογραφή του 2011]] είχε [[πληθυσμός|πληθυσμό]] 1.420 άτομα. Το νησί άκμασε στα τέλη του 19ου - αρχές του 20ου αιώνα, όταν εγκαταστάθηκαν μεταλλευτικές εταιρίες που εκμεταλλεύονταν το πλούσιο υπέδαφός του. Αργότερα όμως τα μεταλλεία εγκαταλείφθηκαν, επειδή η εξόρυξη κρίθηκε ασύμφορη, και αρκετοί οικισμοί ερημώθηκαν.
Από την αρχαιότητα είναι γνωστή σαν άγονο νησί. Η ψηλότερη κορυφή είναι ο Τούρλος και έχει 585 μ. υψόμετρο. Το υπέδαφός της έχει κοιτάσματα [[αιματίτης|αιματίτη]] (Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) και [[μαγνητίτης|μαγνητίτη]] (Fe<sub>3</sub>O<sub>4</sub>) που σχηματίσθηκαν από [[μεταμόρφωση επαφής]] στα όρια μίας [[γρανίτης|γρανιτικής]] διείσδυσης και είναι κοιτάσματα τύπου [[skarn]] πλούσια σε διάφορα ορυκτά. Στη νοτιοδυτική περιοχή της νήσου, θέση Κούνδουρο, υπάρχουν κοιτάσματα χαλκού καθώς και υπολείμματα εκκαμίνευσης μεταλλευμάτων χαλκού στην θέση με το εύγλωττο τοπωνύμιο''' '''"Σκουριές". Οι σκουριές χαλκού στη θέση αυτή πάνω από τον παρακείμενο κόλπο του Αβεσσαλού, στέκουν εκεί αψευδείς μάρτυρες μεταλλουργικών δραστηριοτήτων από την προϊστορική εποχή έως την ύστερη αρχαιότητα<ref>{{Cite web|url = http://www.oryktosploutos.net/2014/09/blog-post_13.html#.VHdnrvl_vLc|title = Η πύλη για τον Ελληνικό Ορυκτό Πλούτο: Η αρχαία μεταλλουργία χαλκού στη Σέριφο}}</ref>.
Στην περιοχή Μούτουλα, στο Βόρειο τμήμα του νησιού, κοντά στον οικισμό Γαλανή, είναι γνωστή μία μικρή εμφάνιση μικτών θειούχων ορυκτών, όπου κατά το παρελθόν έγινε περιορισμένη εκμετάλλευση. Το 2004 κατασκευάστηκε φράγμα χωρητικότητας 700.000 μ<sup>3</sup> στην τοποθεσία ''Στενό'' κοντά στο Λιβάδι για την ύδρευση και άρδευση του νησιού <ref>[http://www.serifos-island.com/gr/sights/dam/ serifos-island.com<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>.
Γνωστές παραλίες είναι τα ''[[Λιβαδάκια]]'', το ''Καλό Αμπέλι'', το ''Γάνεμα'' και η ''Βαγιά'' στον νότο, το ''Μαλλιάδικο'', το ''Μεγάλο Λιβάδι'' και ο ''Αβεσσαλός'' στα δυτικά, η ''Συκαμιά'', ο ''Πλατύς Γιαλός'' και τα ''Δυο Γιαλούδια'' στα βόρεια και η ''Ψιλή Άμμος'', ο ''Άγιος Σώστης'', ο ''Άγιος Ιωάννης'' και η ''Λια'' στα ανατολικά. Το νησί έχει τρεις κύριους ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Ο πρώτος οδηγεί από το Λιβάδι στη Χώρα. Μετά τη Χώρα ο δρόμος διακλαδίζεται. Ένας δρόμος καλύπτει το βόρειο και το ανατολικό τμήμα του νησιού (βόρειος περιφερειακός) και ο άλλος το νοτιοανατολικό (νότιος περιφερειακός). Και οι δύο διακλαδώσεις επιστρέφουν κυκλικά από τα νότια στο Λιβάδι. Κοντά στη Σέριφο βρίσκονται οι νησίδες ''Σεριφοπούλα'' στον Βορρά και ''Βους'' στα ανατολικά.
===Μέσοι χρόνοι===
[[Εικόνα:Μονή Ταξιαρχών, Σέριφος 1946.jpg|thumb|250px|Η μονή Ταξιαρχών]]
Η ιστορία της Σερίφου τον Μεσαίωνα είναι όμοια με αυτήν των υπόλοιπων Κυκλάδων. Την εποχή που ιδρύθηκε το [[Δουκάτο του Αιγαίου]] περιήλθε και αυτή σε οικογένειες Ιταλών ευγενών, των αδελφών [[Γκίζι]], οι οποίοι την διοικούσαν ως υποτελείς στον Δούκα του Αιγαίου, ενώ έπεφτε συχνά θύμα πειρατικών επιδρομών με αποκορύφωμα την επιδρομή του [[Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα]] το [[1537]]. Το [[1566]] όλες οι Κυκλάδες περιήλθαν στην [[Οθωμανική αυτοκρατορία]], όπου και παρέμειναν ως την [[Επανάσταση του 1821]].
Στη Σέριφο βρίσκεται και η Μονή Ταξιαρχών, η οποία είναι μονή φρούριο και χρονολογείται από το [[1572]] <ref>[http://www.serifos-island.com/gr/sights/taksiarhes/ serifos-island.com<!-- Αυτόματα δημιουργημένος τίτλος -->]</ref>. Ιδρύθηκε με την έλευση της εικόνας των Ταξιαρχών από την [[Κύπρος|Κύπρο]]. Είναι χτισμένη με ψηλούς εξωτερικούς τοίχους (περί τα 10 μέτρα ύψος) με πολεμίστρες και τα κελιά και το καθολικό βρίσκονται εντός των τειχών. Στο παρελθόν ήταν πλούσια και διέθετε κειμήλια και ακίνητη περιουσία και σε γειτονικά νησιά. Για τον λόγο αυτόν ήταν συχνά αντικείμενο επιδρομών από πειρατές. Στη Μονή λειτούργησε αλληλοδιδακτικό σχολείο.
===Νεότεροι χρόνοι===
[[Εικόνα:Serifos-miners-1895b.jpeg|thumb|left|Μεταλλωρύχοι στη Σέριφο το 1895]][[Αρχείο:M. Livadi - Neoclassical builing.JPG|thumb|left|220px|To νεοκλασικό κτήριο που ήταν η έδρα της μεταλλευτικής εταιρίας]]Από τα τέλη του 19ου αιώνα ξεκίνησε η συστηματική εξόρυξη μετάλλων από εταιρίες στις οποίες είχε παραχωρηθεί το αποκλειστικό δικαίωμα από το κράτος. Πρώτη ήταν η ''«Ελληνική Μεταλλευτική Εταιρεία»'' το [[1870]], η οποία εξήγε ακατέργαστο σιδηρομετάλλευμα σε ευρωπαϊκές χώρες<ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2016/04/1880-1904.html#.VyWc-DCLTIU|title=Μια εταιρεία γεννιέται: "Σέριφος-Σπηλιαζέζα" (1880-1904)|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>. Το [[1880]] την εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων του νησιού ανέλαβε η εταιρεία ''«Σέριφος–Σπηλιαζέζα»'' που ίδρυσαν πλούσιοι Έλληνες [[Κωνσταντινούπολη|Κωνσταντινουπολίτες]] με την βοήθεια της Οθωμανικής Τράπεζας (βρετανικών, γαλλικών και οθωμανικών συμφερόντων). Η εταιρεία εκχώρησε την εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων εργολαβικά στον [[Γερμανία|Γερμανό]] Αιμίλιο Γρώμαν ή Γκρώμαν (Emile Grohmann). Στο Μεγάλο Λιβάδι σώζεται νεοκλασικό κτήριο που ήταν η έδρα της μεταλλευτικής εταιρίας.[[Αρχείο:Metalia Serifou headquarters.JPG|thumb|right|220px|Τα γραφεία της μεταλλευτικής εταιρίας]] Το [[1882]] και [[1884]] η εταιρεία διήλθε οικονομική κρίση και ξέσπασαν οι πρώτες εργατικές αναταραχές. Το [[1885]] άρχισε η συστηματική εκμετάλλευση των σιδηρομεταλλευμάτων με ανοδικό ρυθμό παραγωγής έως το [[1910]] περίπου. Η λειτουργία των μεταλλείων έφερε άνθηση στο νησί και ο πληθυσμός διπλασιάστηκε κατά την περίοδο [[1880]] –[[ 1910]] εξαιτίας της εισροής εργατών (μεταλλωρύχων) από άλλα κυκλαδίτικα νησιά. Το [[1915]] περίπου ξέσπασε κρίση στις τιμές των μετάλλων και η παραγωγή των μεταλλείων κατέρρευσε.
Οι συνθήκες εργασίας στα μεταλλεία ήταν όμως κακές και τα εργατικά ατυχήματα πολύ συχνά. Τον Αύγουστο του [[1916]] κήρυξαν απεργία οι μεταλλωρύχοι στο Μεγάλο Λιβάδι ζητώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας και μεγαλύτερους μισθούς. Οργανωτής της απεργίας ήταν ο τότε [[αναρχοσυνδικαλισμός|αναρχοσυνδικαλιστής]] [[Κώστας Σπέρας]], ο οποίος είχε οργανώσει και άλλες απεργίες σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Επειδή η εργοδότρια εταιρία ήταν αδιάλλακτη, οι μεταλλωρύχοι κατέλαβαν το λιμάνι και δεν επέτρεπαν στα πλοία επί 20 ημέρες να φορτώσουν μετάλλευμα. Στις [[21 Αυγούστου]] [[1916]] επενέβη η [[χωροφυλακή]] και με διαταγή του επικεφαλής της άνοιξε πυρ κατά των απεργών που εμπόδιζαν τη φόρτωση με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τέσσερις από αυτούς. Απαντώντας οι μεταλλωρύχοι επιτέθηκαν με πέτρες και ξύλα στους χωροφύλακες σκοτώνοντας τέσσερις (μεταξύ αυτών και τον επικεφαλής) και τραυματίζοντας περισσότερους. Οι απεργοί στη συνέχεια κατέλαβαν τα μεταλλεία και ύψωσαν γαλλική σημαία ζητώντας την προστασία της Γαλλίας. Η πράξη αυτή στη συνέχεια επικρίθηκε από το [[ΚΚΕ]] (που δεν είχε ιδρυθεί ακόμη τότε) ως απόδειξη ότι ο Σπέρας εξυπηρετούσε «αλλότρια» συμφέροντα. Σήμερα στο Μεγάλο Λιβάδι υπάρχει μνημείο προς τιμήν των νεκρών απεργών. Το [[1925]] τέθηκε σε εφαρμογή και στα μεταλλεία το οκτάωρο που είχε ήδη νομοθετηθεί το [[1920]].[[Αρχείο:ΣΕΡΙΦΟΣ. ΜΕΓΑ ΛΙΒΑΔΙ.JPG|μικρογραφία|αριστερά|Το Μέγα Λιβάδι από ψηλά]]
Τα μεταλλεία φυτοζωούν μέχρι το [[1934]], οπότε, λόγω της ανάκαμψης στις παγκόσμιες αγορές, αρχίζει και πάλι η εντατική εκμετάλλευση με διευθυντή τον γιο του Γρώμαν, Γεώργιο. Κύριος προορισμός των μεταλλευμάτων ήταν η Γερμανία. Τα μεταλλεία παραμένουν ενεργά κατά την διάρκεια της [[Κατοχή]]ς. Με το τέλος της Κατοχής, ο Γεώργιος Γρώμαν εγκαταλείπει την [[Ελλάδα]] ως δωσίλογος. Τα μεταλλεία κλείνουν οριστικά το καλοκαίρι του [[1963]] ως συνέπεια της εξάντλησης των αποθεμάτων, του υψηλού κόστους της σχετικά μικρής κλίμακας εκμετάλλευσης, και κυρίως ως συνέπεια της κατάρρευσης των τιμών των σιδηρομεταλλευμάτων παγκοσμίως.<ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2016/04/blog-post_24.html#.VyWdLDCLTIU|title=Μεταλλεία Σερίφου, Προσωπικές Αναμνήσεις...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2012/07/blog-post_26.html#.VyWdWTCLTIU|title=Π. Τζεφέρη: τα μεταλλεία της Σερίφου...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2012/07/blog-post_23.html#.VyWdhDCLTIU|title=Η λήθη δεν ταιριάζει στην Μεταλλευτική!|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://elladitsamas.blogspot.gr/2012/07/blog-post_24.html|title=Ο Γερομεταλλωρύχος της Σερίφου...|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.protagon.gr/scripta/ideas/i-serifos-kai-i-metalleftiki-periigisi-36183000000|title=Η Σέριφος και η μεταλλευτική περιήγηση|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>.
Τις τελευταίες δεκαετίες γίνονται προσπάθειες διατήρησης της μεταλλευτικής μνήμης αλλά και των γεγονότων του 1916. Το 2016, εκατό χρόνια μετά, γιορτάστηκε η επέτειος των εκατό χρόνων από την ιστορική απεργία των μεταλλωρύχων<ref>{{Cite web|url=http://www.oryktosploutos.net/2016/09/2016-1916.html#.V9xAVpiLTIU|title=Σέριφος 2016: ένας αιώνας μετά την ιστορική απεργία των μεταλλωρύχων του 1916|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.huffingtonpost.gr/petros-tzeferis/-_7415_b_12027180.html|title=Κτίρια μεταλλευτικής μνήμης ή σκουπίδια του καιρού μας!|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>.
|Λεζάντα χάρτη=
|Πρωτεύουσα= [[Σέριφος (πόλη)|Σέριφος]]
|Τοπικές έδρες=
|Έκταση (τ.χμ.)=75,2
|Πληθυσμός=1.420
|Δήμαρχος=Αντώνης Αντωνάκης
|Περιφερειακή ενότητα= [[Περιφερειακή Ενότητα Μήλου|Μήλου]]
|Περιφέρεια= [[περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου|Νοτίου Αιγαίου]]
|Αποκεντρωμένη διοίκηση= [[Αποκεντρωμένη διοίκηση Αιγαίου]]
|Νομός=[[Νομός Κυκλάδων|Κυκλάδων]]
Αναλυτικά οι οικισμοί και οι νησίδες που αποτελούν τον δήμο Σερίφου:
: ''' [[Δημοτικό διαμέρισμα Σερίφου|Δ.δ. Σερίφου]] ''' [ 1.420 ]
::* η [[Χώρα Σερίφου|Σέριφος]] [ 357 ]
::* ο [[Αβυσσαλός Σερίφου|Αβυσσαλός]] [ 24 ]
::* ο [[Άγιος Ιωάννης Σερίφου|Άγιος Ιωάννης]] [ 33 ]
::* ο [[Βους Σερίφου|Βους]] (νησίδα) [ 0 ]
::* η [[Γαλανή Σερίφου|Γαλανή]] [ 71 ]
::* το [[Γάνεμα Σερίφου|Γάνεμα]] [ 13 ]
::* το [[Γλαρονήσιο Σερίφου|Γλαρονήσιο]] (νησίδα) [ 0 ]
::* ο [[Κένταρχος Σερίφου|Κένταρχος]] [ 46 ]
::* ο [[Κουταλάς Σερίφου|Κουταλάς]] [ 23 ]
::* το [[Λιβάδι Σερίφου|Λιβάδι]] [ 537 ]
::* το [[Μεγάλο Λιβάδι Σερίφου|Μεγάλο Λιβάδι]] [ 52 ]
::* το [[Μεγάλο Χωριό Σερίφου|Μεγάλο Χωριό]] [ 24 ]
::* η [[Μονή Ευαγγελιστρίας Σερίφου|Μονή Ευαγγελιστρίας]] [ 1 ]
::* η [[Μονή Ταξιαρχών Σερίφου|Μονή Ταξιαρχών]] [ 1 ]
::* η [[Παναγία Σερίφου|Παναγία]] [ 102 ]
::* ο [[Πλατύ Γιαλός Σερίφου|Πλατύ Γιαλός]] [ 29 ]
::* ο [[Ράμος Σερίφου|Ράμος]] [ 67 ]
::* η [[Σεριφοπούλα Σερίφου|Σεριφοπούλα]] (νησίδα) [ 0 ]
::* η [[Συκαμιά Σερίφου|Συκαμιά]] [ 34 ]
Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το [[Πρόγραμμα Καλλικράτης]] το 2011, ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.29.Γ. αυτού.
Τοπικό φαγητό θεωρείται η ''ρεβιθάδα'', που είναι [[ρεβύθι|ρεβίθι]]α στον φούρνο με [[δενδρολίβανο]].
Τοπικό έδεσμα της Σερίφου είναι η ''Λούζα''. Η Λούζα είναι ένα είδος [[παστουρμάς|παστουρμά]] που παρασκευάζεται από το κρέας του χοίρου. Ο χοίρος σφάζεται συνήθως στα μέσα του Φθινοπώρου, όταν αρχίζει να πιάνει το κρύο. Το πιο κατάλληλο για λούζα μέρος του ζώου είναι η πλάτη το "ψάρι". Το κρέας αυτό κόβεται σε μακρόστενα κομμάτια και πασπαλίζεται με μπόλικο [[αλάτι]], [[πιπέρι]], [[κίμινο|κύμινο]], [[μπαχάρι]] και [[κανέλλα|κανέλα]]. Μετά περνιέται σε έντερο, που έχει πρώτα καλά πλυθεί και ύστερα σταθεί για δύο μέρες σε νερό με [[λεμόνι]]. Το κρέας περνιέται στο έντερο, ράβεται με σακοράφα και στρώνεται επάνω σε πλαστήρι-φαρδύ ξύλο. Πάνω στο ξύλο τοποθετούνται πέτρες, πάνω στις πέτρες άλλο πλαστήρι και πάνω στο δεύτερο πλαστήρι κι άλλες πέτρες. Αφήνεται έτσι για τρεις μέρες και εν συνεχεία αλατοπιπερώνεται και στραγγίζεται στον ήλιο. Η λούζα είναι έτοιμη σε ένα- ενάμιση μήνα περίπου, όταν θα έχει απόλυτα στεγνώσει. Τα κομμάτια της τα κρεμάμε ύστερα στην αποθήκη όπου φυλάσσονται τα τρόφιμα ή στην κουζίνα. Τρώγεται σαν μεζές του κρασιού σκέτη ή με αυγά.
Τοπικό έδεσμα είναι το ντόπιο τυρί. Το γάλα που χρησιμοποιείται ως βάση για το τυρί αυτό είναι κατά προτίμηση κατσικίσιο. Άλλοι χρησιμοποιούν μείγμα κατσικίσιου και προβατίσιου. Η διαδικασία αρχίζει περίπου το Μάρτη. Το γάλα πήζεταιπήζει με πυτιά από το κατσικάκι. Αφού το πηγμένο γάλα σταθεί, μαζεύεται, αλατίζεται και αποτίθεται σε τυροβόλι πλεγμένο με βούρλα. Εκεί το πηγμένο γάλα στραγγίζει ολονυχτίς. Την άλλη μέρα το πρωί τοποθετείται σε καλαμωτή για να στραγγίξει τελείως. Μετά το μήνα το τυρί τοποθετείται μέσα σε πήλινο κιούπι, αφού πρώτα αλειφθεί με λάδι, θρούμπι (μυρωδικό που μοιάζει με [[ρίγανη]]) και την ύλη του [[κρασί|κρασιού]] (το κατακάθι). Τα υλικά αυτά δημιουργούν προστατευτική κρούστα γύρω από το τυρί, ώστε να μην έρχεται σε επαφή με το ατμοσφαιρικό αέρα. Στη συνέχεια το κιούπι σφραγίζεται και χώνεται σε λάκκο, όπου πρέπει να παραμείνει όλο το καλοκαίρι, μέχρι περίπου του Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου). Μέσα στα μεγάλα κιούπια, που είναι ειδικά για αυτή τη δουλειά, μπορεί να χωρέσουν και εκατό κεφάλια τυρί. Το τυρί αυτό είναι αλμυρό και χρησιμοποιείται είτε στα μακαρόνια είτε σκέτο για φάγωμα.
==Παραπομπές==
| 