Αθηναϊκή δημοκρατία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Tryfonaration (συζήτηση | συνεισφορές)
μ Αφαίρεση εισαγωγικών από σημεία όπου ίσως έχουν κάποιο λεπτό γλωσσολογικό/εννοιολογικό νόημα αλλά συγχέουν τον αναγνώστη.
Tryfonaration (συζήτηση | συνεισφορές)
→‎Ιστορική αναδρομή: Διορθώσεις και βελτιώσεις.
Γραμμή 16:
 
== Ιστορική αναδρομή ==
Τα συστήματα εξουσίας τον 6ο π.Χ. αιώνα πριν τη διαμόρφωση της δημοκρατίας ήταν η βασιλεία και η τυραννίδα με ή άνευ συνοδείας των θεσμοθετών ή της γερουσίας, δηλαδή των πρεσβυτέρων μελών εκ των “ευγενών” .
 
Ο Βασιλέας ή άνακτας ως γενάρχης διοικούσε με την στήριξη των πολεμιστών και των αξιωματούχων που αυτός όριζε, με έδρα τα ανάκτορα . Καθόριζε τους νόμους και τους φόρους, κατεύθυνε τα συλλογικά έργα και όριζε τις συνθήκες ζωής και γειτονίας . Κατείχε μεγάλες εκτάσεις γης αποκομίζοντας έτσι τους καρπούς της γης, δηλαδή τον πλούτο της εποχής, φυλάσσοντάς τον στα ανάκτορα που αποτελούσαν και την αγορά του κράτους . Η εξουσία του δεν απέρρεε από διοικητικές διαδικασίες αλλά από κληρονομική διαδοχή, ήταν ο υιός του προηγούμενου βασιλιά . Η εξουσία του συνδεόταν επίσης με τη λατρεία των θεών ήταν η “σύνδεση” θεών και αρχόντων .
 
Αντίθετα ο τύραννος, αξιοποιώντας την διαφορά δυναμικού του δικού του γένους, κτούσε την εξουσία με τη βία, παρεμβαίνοντας στην κληρονομική διαδοχή της βασιλικής εξουσίας . Για παράδειγμα, ο '''τύραννος [[Δράκων]]''' το 621 π.χ. κατέγραψε για πρώτη φορά τους αυστηρούς νόμους του (δρακόντειους) σε μαρμάρινες πλάκες, ονομαζόμενος με αυτή την πράξη του, ως ένας εκ των μεταρρυθμιστών του εξουσιαστικού συστήματος, στην όδευση της Αθήνας πρόςπρος τη Δημοκρατία .
 
Η εξουσία των ανάκτων και των ευγενών επί των αδυνάτων κατοίκων, λόγω της αύξησης ή μείωσης ανάλογα των δυνάμεων τους ή της παροχής εξουσίας επί των πολεμιστών αυξομειούτοαυξομειωνόταν και διευρυνόταν, με μοναδικό όμως γνώρισμα της περιόδου, την ανυπαρξία δικαιωμάτων των εξωγενών .
 
Με την πάροδο του χρόνου διάφορες ομάδες που περιέβαλλαν την εξουσία ελάμβαναν κατακερματισμένα δικαιώματα συνεξουσίας, μέσω της συμμετοχής τους σε διοικητικές δομές-αξιώματα, αλλά το μεγαλύτερο τμήμα των κατοίκων παρέμεινε κατεξουσιαζόμενο, μέσω των αποφάσεων που οι γενάρχοντες απλώς τους ανακοίνωναν, αλλά και μέσω της δικαστικής εξουσίας που αυτοί διόριζαν, εκ των μελών τους .
 
Το αποτέλεσμα της αδικίας επί των εξουσιαζόμενων και τις διαμάχες μεταξύ τους ορίσθηκε να διαιτητεύσει άλλος λεγόμενος '''μεταρρυθμιστής ο [[Σόλων ο Αθηναίος|Σόλων]]''', όπου μεταξύ μέτρων, κατήργησεκατάργησε μέσω της [[Σεισάχθεια|Σεισάχθειας]] (απόρριψη του βάρους), το δικαίωμα των ισχυρών να δουλοποιούν τους δανειζομένους και τα μέλη των οικογενειών τους λόγω χρεών και εκμηδένισε τα χρέη των ιδιωτών μεταξύ τους και προς το κράτος . Επίσης ο Σόλων, '''θέλοντας να μειώσει τους “ουδέτερους”''' θέσπισε ότι σε περίπτωση τυρραννίαςτυραννίας οι πολίτες έπρεπε να παίρνουν τα όπλα είτε υπέρ είτε εναντίον της .
 
Ο διαρκής ανταγωνισμός των αρχηγών των γενών (ονομαζόμενων πλέον αρχόντων) για την εξουσία διατηρούσε ένα σύστημα εξουσίας υπό διαρκή ταραχή και ανωμαλία . Οι αρχηγοί (άρχοντες) των γενών δεν στηρίζονταν στην προσωπική τους αξία ώστε να αναλάβουν την εξουσία, αλλά στη δύναμη του γένους τους και των συμμαχιών τους . Το σύστημα παρήκμασε .
 
'''Ο άρχων [[Κλεισθένης]]''' (του γένους των Αλκμεωνιδών) το 511 π.χ. διαβλέποντας το πρόβλημα, αποδυνάμωσε τα γένη, ορίζοντας (σύμφωνα με χρησμό της Πυθίας) 10 νέες φυλές, δίνοντάς τους ονόματα “επωνύμων” ηρώων . Διαίρεσε τις φυλές σε [[Τριττύα|τριττύες]], όπου κάθε φυλή είχε ένα τμήμα παράλιο, ένα αστικό και ένα μεσόγειο . Οι δήμοι ήταν υποδιαιρέσεις των τριττυών . Οι κάτοικοι ονοματίζονταν σύμφωνα με τον πατέρα τους, το όνομα του δήμου τους και της φυλής που ανήκαν . Παλιοί και νέοι κάτοικοι ισχυρού γένους ή μη, ορίσθηκαν ανεξαιρέτως όλοι Αθηναίοι .
 
Όμως ο Κλεισθένης όπως και οι προηγούμενοι μεταρρυθμιστές δεν κατάργησαν το [http://users.sch.gr/pchaloul/timokratia.htm τιμοκρατικό σύστημα] δηλαδή την κατάταξη των κατοίκων και των πολιτικών δικαιωμάτων τους, ανάλογα με το ετήσιο εισόδημά τους . Η οικονομική τάξη του κάθε Αθηναίου πολίτη, καθόριζε τη φορολόγησή του και κατ’ επέκταση τα πολιτικά του δικαιώματα .
 
'''Οι τάξεις ήταν :'''
* Πεντακοσιομέδιμνοι,
* Ιππείς (Τριακοσιομέδιμνοι),
* Ζευγίτες (Διακοσιομέδιμνοι) και θήτες .
* Θήτες
 
Ο Αττικός μέδιμνος ήταν μέτρο όγκου εδώδιμων προϊόντων γης που αντιστοιχούσε σε 52-59 λίτρα περίπου, άρα οι 500μέδιμνοι παρήγαν ετησίως 27,5 κυβικά μέτρα αγαθών, οι ιππείς ~16,5 κ.μ. ενώ οι ζευγίτες ~11 κ.μ.
 
Πέρα αποαπό τους πολίτες, στην Αθήνα κατοικούσανάλλες σημαντικές πληθυσμιακές ομάδες ήταν οι μέτοικοι και, οι δούλοι και οι γυναίκες.
 
'''Τα αξιώματα μετά την μεταρρύθμιση του Κλεισθένη ήταν :'''
-* Οι 10 άρχοντες που εκλέγονταν αποκλειστικά εκ των 500μέδιμνων, ένας αποαπό κάθε φυλή,
 
-* Η βουλή του Άρειου Πάγου (συμβούλιο των ευγενών) με καθήκον την εποπτεία της πολιτείας,
- Οι 10 άρχοντες που εκλέγονταν αποκλειστικά εκ των 500μέδιμνων, ένας απο κάθε φυλή,
 
-* Η βουλή των 500 (50/κάθε φυλή) όπου μετέχουν πλέον οι τρεις ανώτερες τάξεις και
- Η βουλή του Άρειου Πάγου (συμβούλιο των ευγενών) με καθήκον την εποπτεία της πολιτείας,
 
-* Η συνέλευση των πολιτών όπου συμμετέχουν όλοι οι πολίτες της Αθήνας .
- Η βουλή των 500 (50/κάθε φυλή) όπου μετέχουν πλέον οι τρεις ανώτερες τάξεις και
'''Επίσης η κατώτερη οικονομικά τάξη -αυτή των θητών- δεν είχε δικαίωμα του εκλέγεσθαι παρά μόνον του εκλέγειν .''' '''ΈπίΕπί Κλεισθένη λοιπόν δεν υπήρξε Δημοκρατία,ούτε τα αξιώματα ήταν προσβάσιμα σε όλους, ενώ υπήρχε και η μερική εκλογή''', παρ' όλα αυτά οι βάσεις της Δημοκρατίας είχαν τεθεί .
 
Εξέλιξη ήτανυπήρξε το γεγονός πως οι βουλευτές έπαψαν να εκλέγονται μόνο από την τάξη των πεντακοσιομεδίμνων και εκλέγονταν πλέον και από τους τριακοσιομέδιμνους και τους ζευγίτες .
- Η συνέλευση των πολιτών όπου συμμετέχουν όλοι οι πολίτες της Αθήνας .
 
ΑποΑπό το 479 π.χ. αντιτιθέμενη στις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, στην Αθήνα εγκαθίσταται μια ιδιόμορφη ολιγαρχία καθώς, '''την εξουσία αναλαμβάνει το συμβούλιο των ευγενών, ο ΑρειοςΆρειος Πάγος, επικαλύπτοντας τα καθήκοντα της εποπτείας και τις θεσπισμένες αρχές''' . Η ιδιότυπη και αναχρονιστική αυτή χούντα δημιούργησε ισχυρές αντιπάθειες, χωρίζοντας τους Αθηναίους σε ολιγαρχικούς και λαϊκούς .
'''Επίσης η κατώτερη οικονομικά τάξη -αυτή των θητών- δεν είχε δικαίωμα του εκλέγεσθαι παρά μόνον του εκλέγειν .''' '''Έπί Κλεισθένη λοιπόν δεν υπήρξε Δημοκρατία,ούτε τα αξιώματα ήταν προσβάσιμα σε όλους, ενώ υπήρχε και η μερική εκλογή''', παρ' όλα αυτά οι βάσεις της Δημοκρατίας είχαν τεθεί .
 
'''Η Δημοκρατία αναδύεται το 462 π.χ.'''
Εξέλιξη ήταν πως οι βουλευτές έπαψαν να εκλέγονται μόνο από την τάξη των πεντακοσιομεδίμνων και εκλέγονταν πλέον και από τους τριακοσιομέδιμνους και τους ζευγίτες .
 
απόΜε πρωτεργάτες τους '''[[Εφιάλτης ο Αθηναίος|Εφιάλτη του Σοφωνίδη]]''' (όχιδεν οπρέπει να συγχέεται με τον [[Εφιάλτης ο ΤραχίνιοςΕυρυδήμου|Εφιάλτη τον Τραχίνιο]] που πρόδωσε τον Λεωνίδα) και '''Αρχέστρατο''', όταν, ως αρχηγοί του λαϊκού κόμματοςκινήματος, κατηγόρησαν τους “ευγενείς” Αρεοπαγίτες για κακοδιαχείριση και η εκκλησία του Δήμου ψήφισε την παραπομπή τους στα δικαστήρια της Ηλιαίας . Οι ποινές για τους ενόχους αρεοπαγίτες ήταν εξοντωτικές .
Απο το 479 π.χ. αντιτιθέμενη στις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, στην Αθήνα εγκαθίσταται μια ιδιόμορφη ολιγαρχία καθώς, '''την εξουσία αναλαμβάνει το συμβούλιο των ευγενών, ο Αρειος Πάγος, επικαλύπτοντας τα καθήκοντα της εποπτείας και τις θεσπισμένες αρχές''' . Η ιδιότυπη και αναχρονιστική αυτή χούντα δημιούργησε ισχυρές αντιπάθειες, χωρίζοντας τους Αθηναίους σε ολιγαρχικούς και λαϊκούς .
 
'''-Έχει Ηενδιαφέρον να σημειωθεί εδώ ότι κατά πάσα πιθανότητα η γνωστή σε όλους μας φράση “είδα εφιάλτη”''', ήτανκαθώς και η λέξη "εφιάλτης" με την έννοια του κακού ονείρου, προέκυψε από την κυριολεκτική φράση '''“είδα τον Εφιάλτη”''' ., καθώς Οιοι Αρεοπαγίτες έβλεπαν στον ύπνο τους να τους κατηγορεί ο Εφιάλτης του Σοφωνίδη και ξυπνούσαν έντρομοι . ΔενΣυνεπώς δεν έχει σχέση με τις Θερμοπύλες και τον Εφιάλτη του Λεωνίδα, αλλά με τον Εφιάλτη που έστερξε τη Δημοκρατία στην Αθήνα .
'''- Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΔΥΕΤΑΙ ΤΟ 462 π.χ.'''
 
Μετά την απελευθέρωση από τον ζυγό του Άρειου Πάγου, οι εξελίξεις στο πολίτευμα είναι συνεχείς και ραγδαίες, με βασικότερο την '''ισότιμη συμμετοχή όλων των πολιτών σε όλα όσατα αξιώματα,''', καθώς κατά την κυρίαρχη άποψη των αρχαίων Αθηναίων (και Ελλήνων γενικότερα) η δημοκρατία δεν απαιτούσε ιδιαίτερες γνώσεις, καθώς η πολιτική δεν εκλαμβανόταν ως επιστήμη αλλά ως χώρος της γνώμης (''"δόξας"''), όπου όλοι όσοι τους αφορούσε είχαν ισότιμο λόγο και δικαίωμα συμμετοχής στη λήψη των αποφάσεων.
από τους '''Εφιάλτη του Σοφωνίδη''' (όχι ο Εφιάλτης ο Τραχίνιος που πρόδωσε τον Λεωνίδα) και '''Αρχέστρατο''', όταν, ως αρχηγοί του λαϊκού κόμματος, κατηγόρησαν τους “ευγενείς” Αρεοπαγίτες για κακοδιαχείριση και η εκκλησία του Δήμου ψήφισε την παραπομπή τους στα δικαστήρια της Ηλιαίας . Οι ποινές για τους ενόχους αρεοπαγίτες ήταν εξοντωτικές .
 
'''- Η γνωστή σε όλους μας φράση “είδα εφιάλτη”''' ήταν '''“είδα τον Εφιάλτη”''' . Οι Αρεοπαγίτες έβλεπαν στον ύπνο τους να τους κατηγορεί ο Εφιάλτης του Σοφωνίδη και ξυπνούσαν έντρομοι . Δεν έχει σχέση με τις Θερμοπύλες και τον Εφιάλτη του Λεωνίδα, αλλά με τον Εφιάλτη που έστερξε τη Δημοκρατία στην Αθήνα .
 
Μετά την απελευθέρωση από τον ζυγό του Άρειου Πάγου, οι εξελίξεις στο πολίτευμα είναι συνεχείς και ραγδαίες, με βασικότερο την '''ισότιμη συμμετοχή όλων των πολιτών σε όλα όσα αξιώματα,''' καθώς η δημοκρατία δεν απαιτούσε ιδιαίτερες γνώσεις .
 
== Ετυμολογία ==