Λάρισα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

 

===Βυζαντινή περίοδος===

Μετέπειτα η πόλη περιήλθε στο Βυζάντιο και σε όλους αυτούς τους αιώνες δέχτηκε αλλεπάλληλες επιδρομές. Στα τέλη του 6ου αιώνα υπήρξε μια μεγάλη περίοδος ταραχών και αναστατώσεων, κατά την οποία οι πόλεις της Θεσσαλίας παύουν να αναφέρονται στις πηγές. Το φαινόμενο αυτό δημιουργήθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος από τις βαρβαρικές επιδρομές.

 

 

===Οθωμανική περίοδος===

Η παρακμή που επικράτησε το 14ο αιώνα διευκόλυνε την εδραίωση της [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|οθωμανικής]] κυριαρχίας με διάφορους Έλληνες και ξένους δυνάστες να εκμεταλλεύονται οικονομικά μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού. Η οθωμανική κυριαρχία συνέβαλε στο μαρασμό της ήδη παρηκμασμένης οικονομίας, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να μετακινηθεί προς τα ορεινά για μεγαλύτερη ασφάλεια, μακριά από την οθωμανική εξουσία. Το [[1881]] η Θεσσαλία ελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό και προσαρτήθηκε στο ελληνικό κράτος. Μέχρι την προσάρτηση της Θεσσαλίας η πόλη έφερε το όνομα ''Γενί Σεχίρ Φενερί'', σε αντιδιαστολή με τη ''Γενί Σεχίρ Εγιαλετή'' που αποτελούσε το όνομα της ευρύτερης περιοχής, περίπου του σημερινού νομού<ref>[http://culture.larissa-dimos.gr/article.php?article_id=53&topic_id=70&level=3&belongs=10&area_id=1&lang=gr Πρώιμη Οθωμανική Περίοδος (14ος - 16ος αιώνας)]</ref>.

 

[[Αρχείο:20111009 Anient Theater Larissa Thessaly Greece Panorama.jpg|thumb|220px|To Α' Αρχαίο θέατρο της Λάρισας.]]

*'''Α΄ Αρχαίο θέατρο Λάρισας'''.<ref name=auto1>[http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=738 Υπουργείο πολιτισμού, Πύλη Οδυσσέας]</ref> Χτισμένο τον 3ο αιώνα π.Χ., στη νότια πλευρά του λόφου Φρούριο, όπου κατά την αρχαιότητα δέσποζε η οχυρωμένη ακρόπολη της πόλης, είναι ένα από τα σημαντικότερα και μεγαλύτερα θέατρα της περιόδου. Εκτός από τη χρήση του για ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων χρησιμοποιήθηκε και για τις συνελεύσεις του κοινού των Θεσσαλών. Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο μετατράπηκε σε αρένα, και έγινε μεταφορά των θεατρικών δρώμενων της πόλης στο Β΄ [[Θέατρο|Αρχαίο θέατρο]]. Οι ανασκαφές το έφεραν στην επιφάνεια στα μέσα της δεκαετίας του '90. Το Α’ Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας οικοδομήθηκε το α’ μισό του 3ου αι. π.Χ. στα χρόνια του βασιλιά της [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Μακεδονίας]] [[Αντίγονος Β΄ Γονατάς|Αντιγόνου Γονατά]] με προσανατολισμό προς την αρχαία αγορά στο σημείο των σημερινών περίπου πλατειών Κεντρικής και Ταχυδρομείου. Στο Αρχαίο Θέατρο πραγματοποιούνταν λατρευτικές εκδηλώσεις, θεατρικά έργα, μουσικά δρώμενα, ωδικοί αγώνες και πολιτικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με το κορυφαίο διοικητικό όργανο της πόλης, το Κοινό των Θεσσαλών. Σύμφωνα με αρχαιολογικές ενδείξεις και επιγραφές φέρεται σε κάποιο χώρο κοντά στο θέατρο να υπήρχε το ιερό του Διόνυσου. Το μνημείο έχει τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού θεάτρου με τα τρία βασικά στοιχεία: κοίλο, ορχήστρα, σκηνή. Κοίλο του αρχαίου θεάτρου αποτελούσε η πλαγιά του λόφου «Φρούριο». Ένας διάδρομος, το διάζωμα, για την διακίνηση των θεατών χωρίζει το κοίλο σε δύο τμήματα, το κυρίως θέατρο και το επιθέατρο. Το Α΄ Αρχαίο Θέατρο αποτελεί μεγαλοπρεπές οικοδόμημα και υπολογίζεται πως είχε χωρητικότητα περίπου 12.000 θεατών.<ref>[http://culture.larissa-dimos.gr/article.php?article_id=15&topic_id=89&level=3&belongs=11&area_id=1&lang=gr Πολιτιστική Πύλη Λάρισας - Α' Αρχαίο Θέατρο]</ref>

*'''Β΄ Αρχαίο θέατρο Λάρισας'''. Πρόκειται για το [[θέατρο]] που αντικατέστησε το Α΄ Αρχαίο θέατρο κατά τη [[Ρωμαϊκή αυτοκρατορία|ρωμαϊκή περίοδο]]. Είναι κτισμένο στη νοτιοδυτική πλευρά του λόφου Πευκάκια, που όμως δεν υπάρχει σήμερα λόγω ισοπέδωσής του λόφου το 1950 για πολεοδομικούς λόγους. Η ανακάλυψή του έγινε το 1978 κατά τη διάρκεια εκσκαφής για ανέγερση οικοδομής. Οι αρχαιολόγοι το ανέσκαψαν οριστικά το 1985 -1986 και έφεραν στο φως τη σκηνή, την [[ορχήστρα]], το κοίλο, καθώς και τη δεξιά πάροδο και τμήμα της αριστερής. Το κοίλο του θεάτρου χωρίζεται με δεκατέσσερις κλίμακες σε δεκατρείς κερκίδες. Δύο σειρές εδωλίων αντιστοιχούν σε κάθε κερκίδα. Στο υπόλοιπο τμήμα του υπήρχαν τοποθετημένα ικρία. Η διάμετρος της ορχήστρας υπολογίζεται σε 29,70 μ. Από τις τρεις βαθμίδες σώζεται η βάση και η κατώτερη βαθμίδα. Στα νότιά της έχει αποκαλυφθεί μαρμάρινος κυβόλιθος, ενώ τα μάρμαρα που χρησιμοποιήθηκαν για τα εδώλια και τις κλίμακες του κοίλου αποτελούνται από χρησιμοποιημένο οικοδομικό υλικό παλιότερου κτιρίου. Εικάζεται πως το Β΄ Αρχαίο Θέατρο εξυπηρετούσε συγκεκριμένες πολιτιστικές ανάγκες των Λαρισαίων πολιτών και αποτελεί τον ιδανικό χώρο για το ανέβασμα ποιοτικών καλλιτεχνικών δρωμένων, όπως το 1987 που ανέβηκε η τραγωδία «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Ακολούθησαν παραστάσεις του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Λάρισας, όπως οι «Χοηφόροι» του Αισχύλου (1992) και ο «Φιλοκτήτης» του Σοφοκλή (2004).<ref>[http://culture.larissa-dimos.gr/article.php?article_id=16&topic_id=90&level=3&belongs=11&area_id=1&lang=gr Πολιτιστική Πύλη Λάρισας - Β' Αρχαίο Θέατρο]</ref> Λόγω οικονομικής δυσπραγίας δεν ολοκληρώθηκε ποτέ η μαρμάρωσή του και συνεπώς το κοίλον διαθέτει μόνο δύο σειρές μαρμάρινων εδωλίων.

*'''Αναθηματική στήλη Ποσειδώνα'''. Το μνημείο του [[Ποσειδώνας (μυθολογία)|Ποσειδώνα]] βρίσκεται στη συμβολή των οδών Δήμητρας και Νίκης. Αποκαλύφθηκε όρθιο στην αρχική του θέση το 1955, μετά από μικρή ανασκαφή που διεξήγαγε ο αρχαιολόγος Νίκος Βερδελής. Πρόκειται για αναθηματική στήλη από λευκό μάρμαρο με διαστάσεις, ύψους 2,63 μ. και πλάτους 0,50 μ. Η στήλη στεφανώνεται από αέτωμα. Ήταν στερεωμένη μέσα σε ορθογώνια μαρμάρινη πλίνθο, η οποία στηριζόταν σε λίθινο υπόβαθρο. Στο μέσο της περίπου είναι χαραγμένη η τρίστιχη επιγραφή: «Ποτείδωνι Κρανναίωι Πυλαίωι» (η κρήνη, στην αχαϊκή – [[Αιολική διάλεκτος|αιολική διάλεκτο]] στην οποία είναι χαραγμένη η επιγραφή, λέγεται κράν(ν)α, λέξη από την οποία προέρχεται το επίθετο Κρανναίος). Η στήλη χρονολογείται στις αρχές του 4ου αι.π.Χ. και με αυτή οι Θεσσαλοί τίμησαν τον Ποσειδώνα ως θεό των πηγαίων υδάτων. Το 2010 αποφασίστηκε, λόγω της μεγάλης αξίας του μνημείου, αυτό να μεταφερθεί σε μουσειακό χώρο και στη θέση του να τοποθετηθεί ακριβές αντίγραφο μαζί με πινακίδες με πληροφορίες τόσο για το ίδιο όσο και για την ανασκαφή του και ευρύτερα την περιοχή.<ref>http://larisa.culture.gr/siteapps/joomla-20418/htdocs/index.php/index.php?option=com_content&view=article&id=192&catid=9&Itemid=435</ref>

 

===Βυζαντινά Μνημεία===

*'''Παλαιοχριστιανική βασιλική Αγίου Αχιλλίου''', η [[Βασιλική (αρχιτεκτονική)|βασιλική]] αυτή βρίσκεται στον λόφο του Φρουρίου. Πιθανολογείται πως πρόκειται για την πρώτη εκκλησία της πόλης, αφιερωμένη στον πολιούχο [[Άγιος Αχίλλειος Πρεσπών|Άγιο Αχίλλειο]] (ή Αχίλλιο), πρώτο [[Μητροπολίτης (Ορθόδοξη Εκκλησία)|μητροπολίτη]] της πόλης. Χτίστηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα, πάνω σε τάφο που ανήκει στον Άγιο Αχίλλειο και υπάρχει ακόμη. Σήμερα διατηρείται μόνο στο επίπεδο της θεμελίωσης, Ο [[Νάρθηκας (αρχιτεκτονική)|νάρθηκας]] κοσμείται με βυζαντινό ψηφιδωτό δάπεδο.<ref>[http://larisa.culture.gr/siteapps/joomla-20418/htdocs/images/odngoi/agios_axillios.pdf «Βασιλική Αγίου Αχιλλέιου Λάρισας»] ''7η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων'', Λάρισα 2013</ref>

*'''Παλαιοχριστιανικά λουτρά (βαλανεία)''', έχουν αποκαλυφθεί σε διάφορα σημεία του ιστορικού κέντρου της πόλης. Σε καλή διατήρηση βρίσκονται αυτά στην πλατεία Μπλάνα και στην πλατεία Λαμπρούλη.<ref>[http://culture.larissa-dimos.gr/article.php?article_id=56&topic_id=93&level=3&belongs=11&area_id=1&lang=gr Πολιτιστική Πύλη Δήμου Λαρισαίων-Παλαιοχριστιανικά λουτρά]</ref>

**Το Λουτρό της πλατείας Μπλάνα χρονολογείται στον 5ο αι. μ.Χ. Διέθετε τρεις χώρους και φαίνεται να σχετίζεται με το εκκλησιαστικό συγκρότημα της βασιλικής της οδού Κύπρου, λόγω του μεγέθους του και της γειτνίασής του με αυτήν. Θεωρείται πιθανό πως σταμάτησε να λειτουργεί μετά την ολοκλήρωση της παλαιοχριστιανικής οχύρωσης.<ref name="larissa-dimos1">[http://culture.larissa-dimos.gr/article.php?article_id=46&topic_id=92&level=3&belongs=11&area_id=1&lang=gr Πολιτιστική Πύλη Δήμου Λαρισαίων-Παλαιοχριστιανικά λουτρά]</ref>