|
[[File:Ancientbitola.jpg|thumb|right|300px|Η αρχαία πόλη της Ηράκλειας, κοντά στην πόλη Μπίτολα.]]
Η '''Ηράκλεια Λυγκηστίς''', ή και '''Ηράκλεια Λύγκου''' ήταν αρχαία Ελληνική πόλη στη [[Μακεδονία (αρχαίο βασίλειο)|Μακεδονία]], που στη συνέχεια διοικήθηκε από τους Ρωμαίους. Τα ερίπιά της βρίσκονται 2 χλμ. νότια του κέντρου της σημερινής πόλης [[Μπίτολα]], της [[πΓΔΜ]]. Την ίδρυσε ο [[Φίλιππος Β' ο Μακεδών|Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας]] μέσωστα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., αφού είχε κατακτήσει τη γύρω περιοχή και την είχε ενσωματώσει στο βασίλειό του της οποίας[[Μακεδονία αργότερα(αρχαίο διέρχοντανβασίλειο)|Μακεδονίας]], η σε ανάμνηση κάποιας νίκης του εναντίον των [[ΑρχαίαΙλλυρία|Ιλλυριών]] Εγνατίαπροφανώς. ΟδόςΗ πόλη πήρε το όνομά της προς τιμή του μυθολογικού Ελληνα ήρωα [[Ηρακλής (μυθολογία)|Ηρακλή]] και επελέγη διότι ο Φίλιππος θεωρούσε τον εαυτό του Ηρακλείδη και επομένως απόγονο του ημιθέου Ηρακλέους. Το όνομα ''[[Λυγκηστίδα|Λυγκηστίς]]'' προέρχεται από το όνομα του αρχαίου βασιλείου, που καταλήφθηκε από το Φίλιππο, όπου χτίστηκε η πόλη.
Βρισκόταν νότια τής σύγχρονης πόλης [[Μπίτολα]] (Μοναστήρι), όπου σώζονται ερείπια και βρέθηκαν επιγραφές. Κατά τη ρωμαϊκή κυριαρχία ονομάστηκε Ηράκλεια [[Πελαγονία]]ς.<ref>[[Πολύβιος]], Ιστορία xxviii. 1</ref><ref>[[Τίτος Λίβιος]], Ab Urbe Condita (από κτίσεως κόσμου )xxxiv. 12 . xxvi. 25, xxxi.</ref> Η Λυγκηστίδα Ηράκλεια (Ηράκλεια Λυγκηστίς<ref>[[NGL Hammond|Hammond, N. G. L.]], (1972), ''A History of Macedonia'', Oxford: Oxford University Press, pg. 59</ref> - ''Πόλη του Ηρακλή στη Γη του Λύγκα'') ήταν σημαντική εγκατάσταση της [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστικής περιόδου]] που διατήρησε την ύπαρξή της έως τον πρώιμο [[Μεσαίωνας|μεσαίωνα]]. Το [[475]] πυρπολήθηκε από τους [[Γότθοι|Γότθους]], ανοικοδομήθηκε όμως γρήγορα και ο [[Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος]] την αναφέρει μεταξύ των οκτώ πόλεων της επαρχίας της Μακεδονίας.<ref name=D>''Εγκυκλοπαίδεια Δομή'', τόμος 6, σελ. 362, Αθήνα 1999</ref> ▼==Γενικά==
▲Βρισκόταν νότια τής σύγχρονης πόλης [[Μπίτολα]] (Μοναστήρι), όπου σώζονται ερείπια και βρέθηκαν επιγραφές. Κατά τη ρωμαϊκή κυριαρχία ονομάστηκε Ηράκλεια [[Πελαγονία]]ς.<ref>[[Πολύβιος]], Ιστορία xxviii. 1</ref><ref>[[Τίτος Λίβιος]], Ab Urbe Condita (από κτίσεως κόσμου )xxxiv. 12 . xxvi. 25, xxxi.</ref> Η Λυγκηστίδα Ηράκλεια (Ηράκλεια Λυγκηστίς<ref>[[NGL Hammond|Hammond, N. G. L.]], (1972), ''A History of Macedonia'', Oxford: Oxford University Press, pg. 59</ref> - ''Πόλη του Ηρακλή στη Γη του Λύγκα'') ήταν σημαντική εγκατάσταση της [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστικής περιόδου]] που διατήρησε την ύπαρξή της έως τον πρώιμο [[Μεσαίωνας|μεσαίωνα]]. Το [[475]] πυρπολήθηκε από τους [[Γότθοι|Γότθους]], ανοικοδομήθηκε όμως γρήγορα και ο [[Κωνσταντίνος ο Πορφυρογέννητος]] την αναφέρει μεταξύ των οκτώ πόλεων της επαρχίας της Μακεδονίας.<ref name=D>''Εγκυκλοπαίδεια Δομή'', τόμος 6, σελ. 362, Αθήνα 1999</ref>
==Ιστορικές αναφορές==
{{Διπλή εικόνα|right|Heraclea_Lyncestis_1.JPG|250|Heraclea Lyncestis 49.JPG|250|<center>Η Ηράκλεια κοντά στο ναό - Διάζωμα θεάτρου </center>}}
Η πόληΗράκλεια ιδρύθηκεαπέκτησε σταεξέχουσα μέσαστρατηγική τουσημασία 4ουκατά αιώνα π.Χ. από τον βασιλέα τηςτην [[Μακεδονία]]ς [[Φίλιππος Β' οΕλληνιστική Μακεδώνπερίοδος|ΦίλιπποΕλληνιστική Β΄περίοδο]], σεκαθώς ανάμνησηήταν κάποιαςστο νίκης του εναντίονάκρο των Ιλλυριώνσυνόρων προφανώς.της Το[[Μακεδονία όνομα(αρχαίο επελέγηβασίλειο)|Μακεδονίας]] διότιμε οτην Φίλιππος[[Αρχαία θεωρούσεΉπειρος|Ηπειρο]] τονπρος εαυτό του Ηρακλείδηδυσμάς και επομένως απόγονο του ημιθέου Ηρακλέους. Η Ηράκλεια απέκτησε εξέχουσα σημασία κατά την επακολουθήσασα[[Παιονία]] ελληνιστικήπρος περίοδοβορράν. Το 148 π.Χ. όταν οι Ρωμαίοι κατέστησαν τηντη Μακεδονία ρωμαϊκή επαρχία, αν και κατέστρεψανεξέλειπε τηνη πολιτική δύναμη της πόλεωςπόλης, εντούτοις η Ηράκλεια εξακολουθούσε να ευημερεί χάρη στην [[Εγνατία Οδός|Εγνατία οδό]], τον κύριο Ρωμαϊό δρόμο στην περιοχή, που περνούσε δίπλα της. ΚατάΑπό την περίοδο της ρωμαιοκρατίαςΡωμαιοκρατίας ηστην πόληΗράκλεια κοσμήθηκεέχουν μεανασκαφεί αναθηματικά στοέςμνημεία, αμφιθέατρομια καιστοά, αρκετές[[θέρμες]] βασιλικές.(λουτρά), Τοένα θέατρο ήτανκαι ικανότείχη να χωρέσει περίπου 3.000της άτομαπόλης.
Κατά την πρώιμη βυζαντινή περίοδο (4ος -6ος αιώνας) η Ηράκλεια προήχθη σε επισκοπικό κέντρο της Πελαγονίας, με πιο σημαντικό τον επίσκοπο ''Ευάγριο'' που αναφέρεται στα πρακτικά της Οικουμενικής Συνόδου της Σαρδικής (σημ. [[Σόφια]] της [[Βουλγαρία]]ς) το 343 μ.Χ. Η πόλη σταδιακά εγκαταλείφθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. μετά από ένα σεισμό και Σλαβικές επιδρομές.
Εξαιτίας της στρατηγικής της θέσης η Λυγκηστίδα αναπτύχθηκε ιδιαίτερα και ευημέρησε. Οι Ρωμαίοι κατάκτησαν αυτό το τμήμα της [[Μακεδονία]]ς το 148 ΠΚΕ και εκμηδένισαν την πολιτική δύναμη της πόλης. Ωστόσο, η οικονομική της ευημερία συνεχίστηκε εξαιτίας της [[Αρχαία Εγνατία Οδός|Εγνατίας]] που περνούσε κοντά στην πόλη. Αρκετά μνημεία της ρωμαϊκής εποχής υπάρχουν στη Ηράκλεια, ανάμεσα στα οποία προπύλαια, θέρμες, ένα αμφιθέατρο και αριθμός βασιλικών. Στην πλήρη δομή του το θέατρο υπολογίζεται ότι χωρούσε πλήθος 3.000 θεατών.
==Υστερη αρχαιότητα και Βυζαντινή περίδος==
Κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο από τον 4<sup>ο</sup> έως τον 6<sup>ο</sup> αι. Η Ηράκλεια έγινε σημαντικό επισκοπικό κέντρο. Μια μικρή και μια μεγάλη βασιλική, η κατοικία του επισκόπου και μια βασιλική κοντά στην νεκρόπολη είναι ορισμένα από τα υπολείμματα της περιόδου. Ο κύριος ναός στη μεγάλη βασιλική είναι καλυμμένος με μωσαϊκό πλούσιας φυτικής εικονογραφίας και θεωρούνται εξαιρετικά δείγματα της πρώιμης περιόδου της [[Χριστιανική τέχνη|χριστιανικής τέχνης]]. Τα ονόματα των επισκόπων της Ηράκλειας από τον 4<sup>ο</sup> έως τον 6<sup>ο</sup> αιώνα έχουν καταγραφεί. Η πόλη λεηλατήθηκε από τις δυνάμεις των [[Οστρογότθοι|Οστρογότθων]] υπό τον [[Θεοδώριχος ο Μέγας|Θεοδώριχο]] το 472 παρά τα πλούσια δώρα που τού απέστειλε προσωπικά ο επίσκοπος της πόλης. Η πόλη λεηλατήθηκε και δεύτερη φορά από τους Οστρογότθους το 479.
|
