Δεύτερος ελληνικός αποικισμός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

'''Δεύτερος ελληνικός αποικισμός''' ονομάστηκε η οργανωμένη αποικιακή εξάπλωση των [[αρχαία Ελλάδα|αρχαίων Ελλήνων]] στον χώρο της [[Μεσόγειος|Μεσογείου]] και του [[Εύξεινος Πόντος|Εύξεινου Πόντου]], κατά την περίοδο του 8ου, του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. Ο αποικισμός αυτός διέφερε από τον [[πρώτος ελληνικός αποικισμός|πρώτο αποικισμό]] γιατί αποτέλεσε οργανωμένη επιχείρηση από την μητρόπολη σε αντίθεση με την απλή μετακίνηση φυλών που συντελέστηκε κατά τον πρώτο αποικισμό. Πολλές αποικίες που ιδρύθηκαν αυτή την περίοδο εξελίχθηκαν σε πόλεις ισχυρές και έγιναν ανεξάρτητες από την μητρόπολη.

 

[[Αρχείο:Boat Cdm Paris 322 n1.jpg|250px|right|thumb|Αρχαίο ελληνικό πλοίο σε αγγείο]]

Τα αίτια του δεύτερου αποικισμού είχαν να κάνουν με την δημογραφική έκρηξη αυτής της περιόδου, την ανάπτυξη του [[εμπόριο|εμπορίου]], την ανάγκη για εξασφάλιση περισσότερων πρώτων υλών αλλά και με πολιτικά γεγονότα της περιόδου που οδήγησαν ομάδες πληθυσμού στην εξορία. Η αύξηση του πληθυσμού δημιούργησε στενότητα χώρου και περιορισμό των καλλιεργήσιμων εκτάσεων που αναλογούσαν σε κάθε πολίτη κάτι που ενίσχυσε την ανάγκη για εγκατάσταση μέρους του πληθυσμού σε άλλη περιοχή. Η περιοχή εγκατάστασης που διέθετε ανεκμετάλλευτους πόρους θα μπορούσε επίσης να προμηθεύει την μητρόπολη με μέρος των αγαθών που θα παρήγαγε. Η ανάπτυξη του εμπορίου ήταν από τα σημαντικότερα κίνητρα ίδρυσης αποικιών. Οι αποικίες αυτές θα δημιουργούσαν νέες αγορές, θα προμήθευαν την μητρόπολη με σημαντικές πρώτες ύλες και θα αποτελούσαν σημαντικούς ενδιάμεσους σταθμούς στα μακρινά εμπορικά ταξίδια της εποχής. Τέλος η ταραγμένη πολιτική κατάσταση σε πολλές πόλεις με την εγκαθίδρυση τυραννικών πολιτευμάτων οδηγούσε τους πολιτικούς αντιπάλους στην εξορία και στην αναζήτηση νέου τόπου εγκατάστασης.

 

[[Αρχείο:Constantine Volanakis Argo.jpg|250px|thumb|[[Αργοναυτική εκστρατεία]]. Ο μύθος θεωρείται πως σχετίζεται με τα τολμηρά ναυτικά ταξίδια αυτής της περιόδου]]

Η ίδρυση των αποικιών ήταν αποτέλεσμα οργανωμένης επιχείρησης. Η αποστολή οργανωνόταν από τη μητρόπολη, ενώ σε πολλές περιπτώσεις συνεργάζονταν περισσότερες πόλεις. Η θέση της αποικίας επιλεγόταν προσεκτικά με στόχο να προσφέρει εμπορικά πλεονεκτήματα αλλά και ασφάλεια απέναντι σε επιδρομείς. Για να δημιουργηθεί ένα αίσθημα ασφάλειας και εμπιστοσύνης σχετικά με τη θέση της νέας αποικίας απέδιδαν την επιλογή της θέσης σε χρησμό του [[μαντείο των Δελφών|μαντείου των Δελφών]]<ref>[http://www.fhw.gr/chronos/04/gr/society/422oracl_delfi.html Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Δελφικό μαντείο]</ref>. Η αποστολή διέθετε πάντα έναν αρχηγό που ονομαζόταν οικιστής. Στις νέες πόλεις οι άποικοι μοιράζονταν τη γη, συνήθως με κλήρωση. Το σύστημα εξουσίας που διαμορφωνόταν θύμιζε συνήθως αυτό που ίσχυε στη μητρόπολη.

 

Πρώτοι ιδρυτές αποικιών ήταν οι [[Ευβοείς]] που ίδρυσαν αποικίες κατά τις αρχές του 8ου αιώνα π.Χ. στην [[Κάτω Ιταλία]] και στην [[Χαλκιδική]]. Τα δύο ισχυρά κράτη τις Εύβοιας, η [[Χαλκίδα]] και η [[Ερέτρια]] ίδρυσαν πολυάριθμες αποικίες στην Χαλκιδική με σημαντικότερη την [[Όλυνθος Χαλκιδικής|Όλυνθο]] και ήταν οι πρώτοι που αποίκησαν την Κάτω Ιταλία. Πρώτη αποικία που ίδρυσαν εκεί ήταν οι [[Πιθηκούσσες]] στο νησί [[Ίσκια]]. Στην συνέχεια ίδρυσαν τις αποικίες [[Κύμη (Κάτω Ιταλία)|Κύμη]], [[Ζάγκλη]], [[Ρήγιο]] και [[Νάξος (Σικελία)|Νάξο]]<ref name="histnat">Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμος Β΄</ref>. Στα τέλη του 8ου αιώνα η Εύβοια πέφτει σε παρακμή με το ξέσπασμα του [[Ληλάντιος πόλεμος|Ληλάντιου πολέμου]] και την σκυτάλη της ίδρυση αποικιών την πήραν άλλες ελληνικές πόλεις. Κατά τον 7ο αιώνα ιδρύονται πολυάριθμες αποικίες στο [[Ιόνιο]], στην Κάτω Ιταλία, στην [[Θράκη]] και στην Μάυρη Θάλασσα. Ελληνικές αποικίες ιδρύθηκαν ακόμα και στις Μεσογειακές ακτές της Γαλλίας, στην Κυρρηναϊκή χερσόνησο στην Αφρική αλλά και στην Αίγυπτο. Στην αποικιακή εξάπλωση αυτή πρωτοστάτησαν πόλεις όπως η [[αρχαία Κόρινθος|Κόρινθος]], η [[Μίλητος]], τα [[Μεγαρείς|Μέγαρα]] και η [[Φώκαια]].

 

[[Αρχείο:Abdera.JPG|250px|right|thumb|Τα Άβδηρα]]

Στην Βόρεια Ελλάδα ιδρύθηκαν πολλές αποικίες κυρίως στην περιοχή της Χαλκιδικής αλλά και στην περιοχή της Θράκης. Η Χαλκιδική αποικίστηκε από [[Ευβοείς]], κυρίως από την [[Χαλκίδα]]. Στις αποικίες αυτές όφειλε το όνομά της. Σημαντικότερες αποικίες των Ευβοέων στην Χαλκιδική ήταν η [[Όλυνθος Χαλκιδικής|Όλυνθος]] (στον αποικισμό της συμμετείχαν και [[αρχαία Αθήνα|Αθηναίοι]]), η [[Τορώνη]], η [[Μένδη]], η [[Σερμύλη]], ή [[Άφυτις]] και οι [[Κλέωνες (Χαλκιδική)|Κλεώνες]] στην χερσόνησο του [[χερσόνησος του Άθω|Άθου]]. Άλλες σημαντικές αποικίες στην Χαλκιδική ήταν η [[Άκανθος]] , αποικία που ίδρυσαν άποικοι από την [[Άνδρος|Άνδρο]]<ref>[http://web.archive.org/20110820194257/www.arxaiologia.gr/assets/media/PDF/migrated/1369.pdf arxaiologia.gr] Άκανθος, άρθρο της Ελένης Τρακοσοπούλου-Σαλακίδου</ref> και η [[Ποτίδαια]], αποικία της [[αρχαία Κόρινθος|Κορίνθου]].

Στην περιοχή της Θράκης οι περισσότερες αποικίες ιδρύθηκαν από Ίωνες από τα παράλια της Μικράς Ασίας. Σημαντικότερες αποικίες ήταν η [[Αρχαία Μαρώνεια Θράκης|Μαρώνεια]] και τα [[Άβδηρα]] . Οι [[Μίλητος|Μιλήσιοι]] ίδρυσαν επίσης στα στενά του [[Ελλήσποντος|Ελλήσποντου]] τις πόλεις [[Άβυδος Μυσίας|Άβυδος]] και [[Καρδία Μυσίας|Καρδία]] και στην [[Προποντίδα]] την [[Ραιδεστός|Ραιδεστό]]. Οι [[Σάμιοι]] αποίκισαν το νησί της [[Σαμοθράκη]]ς, γεγονός στο οποίο οφείλει το όνομά της. Τέλος οι [[Πάρος|Πάριοι]] αποίκησαν την [[Θάσος|Θάσο]] με αρχηγό οικιστή τον πατέρα του ποιητή Αρχίλοχου

 

Η περιοχή του [[Ιόνιο|Ιονίου]] και της [[Ιλλυρία]]ς αποικίστηκε αποκλειστικά σχεδόν από Κορινθίους. Οι [[Κορίνθιοι]] ίδρυσαν σημαντικές αποικίες κατά μήκος του θαλάσσιου δρόμου προς την [[Κάτω Ιταλία]] και την δύση με τις οποίες πέτυχαν να γίνουν κυρίαρχοι στο εμπόριο της δυτικής πλευράς της Μεσογείου. Σημαντικότερες αποικίες των Κορινθίων ήταν η [[Λευκάδα]], ο [[Αστακός Αιτωλοακαρνανίας|Αστακός]], το [[Ανακτόριο]], το [[Άκτιο]], η [[αρχαία Αμβρακία|Αμβρακία]], και η [[Κέρκυρα]]. Οι Κορίνθιοι ίδρυσαν ακόμα δύο σημαντικές αποικίες στην Ιλλυρία που εξελίχθηκαν σε σημαντικές πόλεις, την [[Απολλωνία η Ιλλυρική|Απολλωνία]] και την [[Επίδαμνος|Επίδαμνο]].

 

[[Αρχείο:Theatre at Syracuse, Sicily.jpg|250px|right|thumb|Θέατρο στις Συρακούσσες]]

Οι πρώτοι που αποίκησαν την Κάτω Ιταλία ήταν οι [[Ευβοείς]], οι οποίοι με εκκίνηση τις [[Πιθηκούσσες]] (στο νησί [[Ίσχια]]) ίδρυσαν μια σειρά από πόλεις στην περιοχή. Δεύτερη πόλη που ίδρυσαν ήταν η [[Κύμη (Κάτω Ιταλία)|Κύμη]], σχεδόν απέναντι από την Ίσχια. Άποικοι από την Κύμη ίδρυσαν στην [[Σικελία]] την [[Ζάγκλη]] και στην απέναντι ακτή το [[Ρήγιο]]. Οι Ευβοείς ίδρυσαν ακόμα την πόλη [[Νάξος (Σικελία)|Νάξο]] η οποία έγινε η βάση για την ίδρυση των πόλεων [[Λεοντίνοι]], [[Ταυρομένιο]] και [[Κατάνη]]<ref name="histnat"/><ref name="stravo">[[s:Στράβων/1|Στράβων Γεωγραφικά, Βιβλίο Α]]</ref>.

Πολλές αποικίες της περιοχής έγιναν με την σειρά τους μητροπόλεις για νέες αποικίες όπως οι Συρακούσσες που ίδρυσαν την πόλη [[Καμάρινα]] στα νότια της Σικελίας ή η Ζάγκλη που πρωτοστάτησε στην ίδρυση της αποικίας [[Ιμέρα]]. Επίσης η Νάξος όπως είδαμε παραπάνω συμμετείχε στην ίδρυση πολλών αποικιών ενώ η πολή [[Σύβαρη]] ίδρυσε την αποικία [[Ποσειδωνία (Κάτω Ιταλία)|Ποσειδωνία]] στα βόρειά της. Η πόλη [[Γέλα]] που ήταν αποικία Ροδίων και Κρητικών ίδρυσε την πόλη του [[Ακράγαντας|Ακράγαντα]]<ref name="stravo"/>.

 

[[File:Ελληνικές αποικίες Ευξείνου Πόντου.svg|thumb|250x250px|Οι Ελληνικές αποικίες του [[Εύξεινος Πόντος|Ευξείνου Πόντου]]]]

Στον αποικισμό του Εύξεινου Πόντου πρωτοστάτησαν οι Μεγαρείς και κάποιες Ιωνικές πόλεις όπως η [[Μίλητος]], η [[Φώκαια]] και η [[Τέως]]. Οι περισσότερες αποικίες στην περιοχή του Πόντου και της Προποντίδας ιδρύθηκαν τον 7ο αιώνα π.Χ. Στην περιοχή της Προποντίδας οι [[Μεγαρείς]] ίδρυσαν τις πόλεις [[Αστακός Βιθυνίας|Αστακό]], [[Χαλκηδόνα]] και [[Βυζάντιο]] σε ιδιαίτερα προνομιακές θέσεις. Η Μίλητος ίδρυσε την [[Κύζικος|Κύζικο]] και οι Φωκαείς την [[Λάμψακος|Λάμψακο]]<ref name="meiz">[http://blacksea.ehw.gr/forms/filePage.aspx?lemmaId=3683 Ίδρυμα μείζονος ελληνισμού, αποικισμός του Εύξεινου Πόντου]</ref>.

Στα ανατολικά παράλια που ανήκαν στην αρχαία [[Κολχίδα]] και τα οποία σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος τους ανήκουν κυρίως στη [[Γεωργία]] και στην αυτόνομη περιοχή της [[Αμπχαζία]]ς,Έλληνες ίδρυσαν την πόλη Φάσι και τη Διουσκουριάδα. Η τελευταία ονομάστηκε Σεβαστούπολη από τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς και εκεί βρίσκεται σήμερα το [[Σουχούμι]]) -τα ερείπια των αρχαίων και βυζαντινών κτισμάτων βρίσκονται κυρίως κάτω από το νερό πλέον.

 

[[Αρχείο:Odysseus Sirens BM E440 n2.jpg|250px|right|thumb|Ο Οδυσσέας στο νησί των Σειρήνων. Η [[Οδύσσεια]] αποτύπωνε στοιχεία αυτής της περιόδου]]

Οι ελληνικές αποικίες εξαπλώθηκαν μέχρι την Ισπανία και την βόρεια Αφρική. Στην Βόρεια Αφρική, στην χερσόνησο της [[Κυρηναϊκή]]ς άποικοι από την [[Θήρα]], ίδρυσαν την [[Κυρήνη]], που εξελίχθηκε σε πολύ ισχυρή πόλη της περιοχής<ref name="histnat"/>. Άλλες αποικίες στην Κυρηναϊκή που αποτέλεσαν αργότερα μαζί με την Κυρήνη την Κυρηναϊκή Πεντάπολη ήταν η [[Βάρκη]], οι [[Ευεσπερίδες]] (στην θέση της σημερινής [[Βεγγάζη]]ς), η [[Ταύχειρα]] και η [[Απολλωνία Κυρηναϊκής|Απολλωνία]].

Κατά τα μέσα του 7ου αιώνα ιδρύθηκε και η μοναδική ελληνική αποικία στην [[αρχαία Αίγυπτος|Αίγυπτο]], ή [[Ναύκρατη]]<ref>[http://www.fhw.gr/chronos/04/gr/economy/trade_station.html Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, η Ναύκρατις]</ref>. Ο Φαραώ [[Ψαμμήτιχος Α΄ της Αιγύπτου]] παραχώρησε σε Μιλήσιους εμπόρους μία έκταση στις όχθες του Νείλου για να ιδρύσουν έναν εμπορικό σταθμό ο οποίος εξελίχθηκε σε ακμάζουσα πόλη μέχρι την Περσική εισβολή στην Αίγυπτο το 525 π.Χ.

 

{{Location map start |Μεσόγειος |width=800|float=center}}

{{Location map marker |Μεσόγειος |lat=41.97 |long=31.10 |label=[[Ηράκλεια η Ποντική|Ηράκλεια]]}}