|
[[Αρχείο:AthensMarathon2005.jpg|right|300px|thumb|Τερματισμός Μαραθώνιου Αθήνας, Παναθηναικό Στάδιο, Νοέμβριος 2005]]
Ο '''Μαραθώνιος Δρόμος''' είναι αγώνας αντοχής δρόμου κάλυψης επίσημης απόστασης 42,195 χιλιομέτρων (26,219 μίλια), που περιλαμβάνεται στα σύγχρονα ολυμπιακά αθλήματα.<br />
Ο αγώνας ονομάζεται έτσι από την ιστορική διαδρομή του Αθηναίου στρατιώτη ημεροδρόμου [[Φειδιππίδης|Φειδιππίδη]] που μετά τη [[μάχη του Μαραθώνα]] (490 π.χ) έτρεξε από το πεδίο της μάχης στην [[Αθήνα]] για να μεταφέρει τα νικητήρια νέα με τη λέξη "'''νενικήκαμεν'''".<br />
Η ιστορική ακρίβεια αυτού του γεγονότος επιβεβαιώνεται από τον Φιλόστρατο, που αναφέρεται στο θεσμό των στρατιωτών ημεροδρόμων αγγελιαφόρων, τον [[Ηρόδοτος|Ηρόδοτο]], τον [[Πλούταρχος|Πλούταρχο]] και τον [[Λουκιανός|Λουκιανό]].
== Γέννηση του Μαραθωνίου ==
Στην [[αρχαιότητα]] δεν υπήρχε ως άθλημα "μαραθώνιος δρόμος", αλλά και ούτε είχε θεσμοθετηθεί κάτι παρόμοιο. Η ιδέα της γέννησης αυτού του αθλήματος και η ένταξή του στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες οφείλεται στον Γάλλο γλωσσολόγο και ελληνιστή Michel Breal φίλο του [[Πιέρ ντε Κουμπερτέν]] που πρότεινε κατά την αναβίωση των [[Ολυμπιακοί Αγώνες 1996|Ολυμπιακών Αγώνων του 1896]] στην Αθήνα "''την επανάληψη του διάσημου εκείνου δρόμου που εξετέλεσε ο στρατιώτης του Μαραθώνος''".<br />
Μάλιστα λέγεται για τον Μ. Breal, πως αν και είχε ασχοληθεί με τη συγγραφή βιβλίων με θέματα από την [[Ελληνική Μυθολογία]] και την αρχαία ελληνική ιστορία, αρχικά όταν έκανε την παραπάνω πρόταση δεν γνώριζε πόση ήταν στην πραγματικότητα η απόσταση αυτή. Όταν όμως ενημερώθηκε ότι αυτή ήταν περίπου 40 χλμ. προσπάθησε να υπαναχωρήσει πλην όμως ήταν αργά, το αγώνισμα είχε ήδη συμπεριληφθεί στο επίσημο πρόγραμμα των αγώνων εκείνων και είχε σταλεί σε διάφορες χώρες. Τελικά προσφέρθηκε να αθλοθετήσει ο ίδιος το νέο αυτό αγώνισμα, για το οποίο και ο εθνικός ευεργέτης [[Γεώργιος Αβέρωφ]] αθλοθέτησε κύπελλο.
== Απόσταση ==
Έτσι ο Μαραθώνιος κατέστη ένα από τα πρώτα σύγχρονα ολυμπιακά αθλήματα των αγώνων του 1896, του οποίου η συναρπαστική ιστορία ξεκινά στις [[10 Μαρτίου]] του [[1896]] (π.η.) όπου στην Αθήνα διεξάχθηκαν οι πανελλήνιοι προκριματικοί του αγωνίσματος για τον καθορισμό των πρώτων έξι αθλητών που θα λάμβαναν μέρος στους επίσημους Ολυμπιακούς τον επόμενο μήνα. Αφέτης του προκριματικού εκείνου αγώνα ήταν ο ταγματάρχης Παπαδιαμαντόπουλος. Μετείχαν 38 δρομείς και οι τρεις πρώτοι νικητές ήταν:
* Πρώτος ο Χ. Βασιλάκος (ελεύθερης συμμετοχής) που πέτυχε χρόνο 3 ώρες και 18 πρώτα λεπτά.
* Δεύτερος ο Ν. Μπελόκας (αθλητής του Πανελληνίου) με χρόνο 3 ώρες και 21 πρώτα λεπτά και
* Τρίτος ο Δ. Δεληγιάννης (επίσης αθλητής του Πανελληνίου) με χρόνο 3 ώρες και 33 πρώτα λεπτά.
Κρίνοντας όμως η επιτροπή ότι οι προβλεπόμενοι έξι θα ήταν πολύ λίγοι έναντι του αριθμού των συμμετοχών των ξένων χωρών αποφασίστηκε την επόμενη ημέρα να αυξηθούν σε 16 και να γίνουν σχετικές ανακοινώσεις για συμμετοχή και άλλων αθλητών, αναρτώντας έντυπα στην Αθήνα και στην επαρχία. Έτσι οι νέες εγγραφές αθλητών έφθασαν τις 85. Στους δεύτερους προκριματικούς που ακολούθησαν, στις [[25 Μαρτίου]] (την ημέρα έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων) έλαβαν μέρος οι 38 από τους 85 όπου και προκρίθηκαν οι:
* Πρώτος ο Δ. Δεληγιάννης με χρόνο 3 ώρες και 3 λεπτά
* Δεύτερος ο Αυστραλός Έντγουϊν Φλακ
* Τρίτος ο Ν. Μπελόκας, ....7ος ο Χ. Βασιλάκος και 17ος ο [[Σπύρος Λούης]] με 3 ώρες και 22΄.
Αν και η Ελλανόδικος Επιτροπή είχε αποφασίσει την πρόκριση μόνο των πρώτων 16 μετά από απαίτηση του Τ/ρχη Παπαδιαμαντόπουλου έγινε δεκτή η συμμετοχή του Σ. Λούη, αν και ο χρόνος του υστερούσε κατά 4΄ από εκείνον του Βασιλάκου στους Πανελληνίους, επειδή ο 2ος μαραθώνιος έγινε σε λασπώδες έδαφος εξαιτίας της προηγηθείσας βροχής.
=== Ολυμπιακός Μαραθώνιος του 1896 ===
Ο Πρώτος επίσημος Ολυμπιακός Μαραθώνιος διεξήχθη την 5η ημέρα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, των πρώτων από της αναβίωσής τους, στις 29 Μαρτίου του 1896 ημέρα Παρασκευή. Αφετηρία ήταν ο Τύμβος του Μαραθώνα και ακολουθώντας την πιθανότερη και ασφαλή κατά τους ιστορικούς διαδρομή, δηλαδή διαδρομή Βρανά - Εκάλη - Κηφισιά - Ψυχικό - Αθήνα (λεωφόρο Κηφισίας) - Ηρώδου Αττικού, τερμάτισε εντός του Παναθηναϊκού Σταδίου, η ανέγερση του οποίου είχε σχεδόν ολοκληρωθεί, που ήταν κατάμεστο από κόσμο.
Κατά τη διαδρομή υπήρξαν πολλές αλλαγές στη θέση των πρώτων δρομέων. Στα πρώτα 10 χιλιόμετρα προηγούνταν σαφώς οι ξένοι δρομείς Λερμουσό (Lermusiau), Φλακ (Flack) και Μπλαίηκ (Blake), μετά όμως από τα 20 χλμ. που αποτελούσε το μέσο της διαδρομής άρχισαν οι Έλληνες δρομείς Βασιλάκος, Λούης και Μπελόκας να αναπτύσσουν την ταχύτητά τους. Στο 23ο χλμ. ο Μπλαίηκ δεν αντέχει άλλο και εγκαταλείπει τον αγώνα. Στο 32ο χλμ ο Λερμουζό παράπεσε χάνοντας πολύτιμο χρόνο, ενώ λίγο μετά εγκαταλείπει και ο Φλακ, οπότε και τέθηκαν στην αρχή του αγώνα ο Λούης ακολουθούμενος από τον Βασιλάκο.
Σύμφωνα με αφήγηση του Βασιλάκου, ως το Σταυρό της Αγ. Παρασκευής έτρεχαν μαζί με το Λούη, αλλά εκεί τους εγκατέλειψαν οι συνοδοί αξιωματικοί και έσπευσαν στον Στάδιο. Τότε πολλοί χωρικοί, συντοπίτες του Λούη, οι οποίοι παρακολουθούσαν άρχισαν να τον επευφημούν και στη συνέχεια τον ακολούθησαν με άλογα, κάρα και ποδήλατα εμποδίζοντας τον Βασιλάκο να προσπεράσει: ''"οι παριστάμενοι χωρικοί ηκολούθησαν τον Λούη ενθαρρύνοντες αυτόν. Κατόπιν τον ηκολούθησαν άμαξαι, κάρρα, ποδήλατα, ίπποι κτλ. Εγώ δεν έσπευσα να διασχίσω το πλήθος δια να τον νικήσω ή να τον συναγωνισθώ και κατ' ανάγκην παρέμεινα όπισθεν του πλήθους."''<ref>[http://srv-web1.parliament.gr/display_doc.asp?item=39716&seg=6960 "Αθλητική ιστορία", εφ. "Βραδυνή", 21/2/1936, ψηφ. σελ. 364-365.] </ref>
Όταν ιππέας αγγελιαφόρος φτάνει στο Στάδιο και αναγγέλλει «προηγείται Έλλην» ακολούθησε παραλήρημα. Ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος σπεύδει και αναμένει τον πρώτο δρομέα στη συμβολή των οδών Λ. Κηφισίας (όπως λέγονταν τότε τη Βασιλίσσης Σοφίας) και Ηρώδου Αττικού όπου καταφθάνει ο Σπύρος Λούης τον οποίο και συνοδεύει τιμητικά μέχρι το τέρμα εντός του Σταδίου.<br />
Η είσοδος του Λούη στο Στάδιο ξεσήκωσε όλους τους θεατές που όρθιοι παραληρούσαν και ζητωκραύγαζαν ρυθμικά το επίθετό του όπου και τερματίζει με χρόνο 2 ώρες, 58΄ και 50΄΄, ενώ δεύτερος εισήλθε στο Στάδιο, μόλις μετά επτά λεπτά, ο Χαρίλαος Βασιλάκος τερματίζοντας σε χρόνο 3 ώρες, 06΄ και 30΄΄.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896 έζησαν εκείνη την ημέρα την σπουδαιότερη στιγμή. Απευθυνόμενος ο Πιέρ ντε Κουμπερτέν στο Σπύρο Λούη του είπε «Σήμερα έγραψες ιστορία».
=== Ολυμπιακός Μαραθώνιος του 1906 ===
Σήμερα περισσότεροι από 800 μαραθώνιοι γίνονται σε όλο τον κόσμο κάθε έτος, με τη μεγάλη πλειοψηφία να είναι ερασιτέχνες που τρέχουν για φιλανθρωπικούς σκοπούς ή απλά για την εμπειρία. Οι μεγαλύτεροι μαραθώνιοι μπορούν να έχουν δεκάδες χιλιάδες συμμετεχόντων.
== Ιστορία ==
Ο Μαραθώνιος προέρχεται από την ιστορία του Φειδιππίδη, ενός Έλληνα αγγελιοφόρου. Σύμφωνα μ΄ αυτή ο Μιλτιάδης αμέσως μετά την περίφημη εκείνη μάχη απέστειλε τον Φειδιππίδη, που θεωρούνταν ο ταχύτερος τότε ημεροδρόμος του αθηναϊκού στρατού, από το πεδίο του Μαραθώνα στην Αθήνα για να αναγγείλει τη νίκη κατά των Περσών<ref>[http://www.jeffgalloway.com/retreats/athens.html Retreats - Athens]</ref>. Λέγεται ότι έτρεξε όλη την απόσταση χωρίς διακοπή και μπήκε στην Συνέλευση της Βουλής, όπου αναφώνησε "Νενικήκαμεν" (νικήσαμε) πριν καταρρεύσει και πεθάνει.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/Olympics/faq10.html Ancient Olympics FAQ 10]</ref>. Η ιστορία της πορείας από το Μαραθώνα στην Αθήνα εμφανίζεται αρχικά στον Πλούταρχο στη “στην Δόξα της Αθήνας” του 1ου αιώνα π.χ που αναφέρει την χαμένη εργασία του Ηρακλείδη Ποντικού. Αυτός δίνει το όνομα του δρομέα ως είτε Θέρσιπος ή Ευκλής. Ο [[Λουκιανός]] (2ος αιώνας π.X.) επίσης δίνει την ιστορία αλλά ονομάζει το δρομέα Φειλιππίδη (εκ παραφθοράς του ονόματος Φειδιππίδη). Η ιστορική ακρίβεια ίσως του ονόματος δεν είναι εξακριβωμένη.<ref name=Prologue>[http://www.marathonguide.com/history/olympicmarathons/prologue.cfm Prologue: The Legend]</ref>. Ο [[Ηρόδοτος]], η κύρια πηγή για τους ελληνο-περσικούς πολέμους, αναφέρει τον Φειδιππίδη ως τον αγγελιοφόρο που έτρεξε από την Αθήνα στη Σπάρτη ζητώντας βοήθεια, και έτρεξε έπειτα πίσω, μια απόσταση πάνω από 240 χιλιομέτρων <ref>[http://www.spartathlon.gr/TheRace.html SPARTATHLON ::: International Spartathlon Association<!-- Bot generated title -->]</ref> <ref>[http://www.coolrunning.co.nz/articles/2002a007.html#appendix The Great Marathon Myth]</ref>. Σε μερικά χειρόγραφα το όνομα του δρομέα μεταξύ της Αθήνας και Σπάρτης δίνεται ως Φειλιππίδης. Ο [[Ηρόδοτος]] δεν κάνει καμία αναφορά για κανένα αγγελιοφόρο που στέλνεται από το Μαραθώνα στην Αθήνα. Αναφέρει ότι το κύριο μέρος του αθηναϊκού στρατού, που έχει αγωνίστηκε ήδη και κέρδισε την εξαντλητική μάχη, φοβάται μια ναυτική επιδρομή από τον Περσικό στόλο ενάντια σε μια ανυπεράσπιστη Αθήνα, και βάδισε γρήγορα πίσω από τη μάχη στην Αθήνα, φθάνοντας την ίδια μέρα.
== Διαδρομή ==
Μεταξύ του Μαραθώνα και της Αθήνας υπάρχει η [[Πεντέλη]], έτσι αυτό σημαίνει ότι, εάν ο Φειδιππίδης έκανε πραγματικά το διάσημο τρέξιμό του μετά από τη μάχη, έπρεπε να τρέξει γύρω από το βουνό. Η προφανέστερη διαδρομή ταιριάζει σχεδόν ακριβώς με τη σύγχρονη εθνική οδό Μαραθώνα-Αθήνας, που ακολουθεί την εθνική οδό προς τα νότια από τον κόλπο Μαραθώνα και κατά μήκος της ακτής, κατόπιν ένας ομαλός αλλά παρατεταμένος ανήφορος δυτικά προς την ανατολική προσέγγιση στην Αθήνα, μεταξύ Υμηττού και Πεντέλης, και έπειτα κατηφορικά προς την Αθήνα. Αυτή η διαδρομή είναι περίπου 42 χιλιόμετρα και καθορίζει τα πρότυπα για την απόσταση. Εντούτοις υπάρχει μια άλλη προταση, ότι ο Φειδιππίδης να είχε ακολουθήσει μια άλλη διαδρομή: μια δυτική ανάβαση κατά μήκος των ανατολικών και βόρειων προπόδων της Πεντέλης, στο πέρασμα Διόνυσος, και έπειτα μια ευθεία νότια πορεία προς τα κάτω στην Αθήνα. Αυτή η διαδρομή είναι αρκετά μικρότερη, περίπου 35 χιλιόμετρα, αλλά είναι πολύ απότομη.
=== Η ιστορία του Φειδιππίδη ===
Συχνά η προσωπικότητα του Φειδιππίδη ταυτίζεται με τον στρατιώτη ο οποίος, σύμφωνα με τον τότε θεσμό, μετά το πέρας της μάχης έτρεξε πάνοπλος ως την πόλη της Αθήνας καλύπτοντας σε μερικές ώρες την απόσταση των 40 χιλιομέτρων και όταν έφθασε αναφώνησε «Χαίρετε! Νενικήκαμεν!». Στην πραγματικότητα όμως το όνομα του στρατιώτη αυτού παραμένει άγνωστο. Το όνομα του Φειδιππίδη το γνωρίζουμε χάρη στον Ηρόδοτο, ο οποίος αναφέρει ότι ήταν ο ημεροδρόμος που απέστειλαν οι Αθηναίοι στη Σπάρτη προκειμένου να εξασφαλίσουν τη βοήθειά της κατά των Περσών. Σύμφωνα με τον «πατέρα της Ιστορίας», ο Φειδιππίδης κάλυψε την απόσταση των 240 χιλιομέτρων που χωρίζει τις δύο πόλεις σε δύο ημέρες, ωστόσο η απάντηση των Σπαρτιατών υπήρξε αποκαρδιωτική, λόγω αυστηρού εθίμου.<ref>http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=149419&ct=83&dt=23/02/2003#ixzz13VU05ktW</ref>
== Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες ==
[[Αρχείο:1896 Olympic marathon.jpg|thumb|left| Μαραθώνιος 1896 ]]
Όταν οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν πραγματικότητα στο τέλος του 19ου αιώνα, οι ιδρυτές και οι διοργανωτές έψαχναν ένα μεγάλο γεγονός, που να υπενθυμίζει την αρχαία δόξα της Ελλάδας. Η ιδέα της οργάνωσης του αγώνα του μαραθωνίου προήλθε από τον [[Μισέλ Μπρεάλ]] (Michel Bréal). Αυτή η ιδέα υποστηρίχθηκε και από τον [[Πιερ ντε Κουμπερτέν]] (Pierre de Coubertin), τον ιδρυτή των σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, καθώς επίσης και τους Έλληνες. Οι Έλληνες οργάνωσαν ένα αγώνα επιλογής και αυτός ο πρώτος μαραθώνιος κερδήθηκε από το Χαρίλαο Βασιλάκο σε 3 ώρες και 18 λεπτά (με το Σπύρο Λούη να έρχεται πέμπτος). Ο νικητής του πρώτου ολυμπιακού μαραθωνίου το 1896 (μόνο για άνδρες) ήταν ο [[Σπύρος Λούης]], ένας Έλληνας μεταφορέας νερού. Νίκησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες με χρόνο 2 ώρες 58 λεπτά και 50 δευτερόλεπτα. Ο μαραθώνιος των γυναικών εισήχθη στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του [[1984]] (Λος Άντζελες, ΗΠΑ) και κερδήθηκε από την Joan Benoit των Ηνωμένων Πολιτειών με χρόνο 2 ωρών 24 λεπτά και 52 δευτερόλεπτα .<ref>[http://www.coolrunning.com/engine/3/3_1/olympic-champion-joan-ben.shtml Cool Running :: Olympic Champion Joan Benoit Samuelson To Be Guest of Honor at Manchester Marathon - Registration Closed<!-- Bot generated title -->]</ref>. Έχει γίνει παράδοση ο μαραθώνιος των ανδρών να είναι το τελευταίο αγώνισμα με τερματισμό στο Ολυμπιακό Στάδιο, και συχνά ώρες αργότερα, η τελετή λήξης.
Ο μαραθώνιος των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του [[2004]] αναβίωσε στην παραδοσιακή διαδρομή από το Μαραθώνα στην Αθήνα που τερματίζει στο Παναθηναϊκό στάδιο Το ολυμπιακό ρεκόρ είναι 2:06:32, από το 2008, από τον [[Κένυα|Κενυάτη]] Samuel Kamau Wanjiru.
== Απόσταση ==
{| class="wikitable" align="right" style="margin-left:15px;"
Η απόσταση των 42,195 μέτρων καθορίστηκε αρχικά κατά τους Ολυμπιακούς αγώνες του Λονδίνου του 1908. Η απόσταση των 42 χιλιομέτρων είναι η απόσταση μεταξύ των ανακτόρων του Ουίνδσορ και του Ολυμπιακού σταδίου στο ''Shepherd’s Bush'' στα δυτικά του Λονδίνου. Η απόσταση καθορίστηκε στα 42 χιλιόμετρα και επίσης ένα γύρο του σταδίου το οποίο κατέληξε να είναι 42,195 μέτρα, παίρνοντας υπόψη και την καλύτερη θέση για την βασιλική οικογένεια. Στον αγώνα ο Dorando Pietri μπήκε πρώτος στο Στάδιο για τον τελευταίο γύρο αλλά παραπαίοντας, έπεσε 7 φορές μέσα στο στάδιο και τελικά υποβοηθήθηκε από τους διαιτητές να περάσει τη γραμμή του τερματισμού πριν τον Αμερικανό Johnny Hayes, ο οποίος πλησίασε στα λίγα μέτρα. Τελικα ο Pietri αποκλείστηκε αλλά η κούρσα πήρε το όνομα η “Kούρσα του Aιώνα” και ο Pietri πήρε ένα αναμνηστικό κύπελλο από την Βασίλισσα Αλεξάνδρα της Δανίας.
Για τους επόμενους Ολυμπιακούς η απόσταση καθορίστηκε στα 40,2 χλμ και μετά στα 42.75 χλμ για τους ολυμπιακούς του 1920. Αλλά έγινε ξανά τα 42,195 το 1924 έπειτα από την απόφαση της Ολυμπιακής επιτροπής το 1921 <ref>{{cite web|url=http://www.european-athletics.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6235&Itemid=2|title=The Marathon journey to reach 42.195km |date=25 April 2008 |publisher=european-athletics.org|accessdate=2009-07-23|archiveurl=https://archive.is/Ey0T|archivedate=2012-07-29}}</ref>. Ένας μεγάλος λόγος ίσως να είναι η θρυλική κούρσα του 1908 στο Λονδίνο. {{Ενσωμάτωση κειμένου|en|marathon}}
== Ρεκόρ ==
Τα παγκόσμια ρεκόρ δεν αναγνωρίζονταν επισήμως από την IAAF έως την 1η Ιανουαρίου του 2004. Οι καλύτεροι χρόνοι έως τότε αναφέρονταν ως "παγκοσμίως βέλτιστες επιδόσεις". Οι διαδρομές πρέπει να πληρούν τις προδιαγραφές της IAAF προκειμένου να αναγνωριστεί κάποιο ρεκόρ. Ωστόσο, οι συγκρίσεις σε χρόνους μαραθωνίου εξακολουθούν να είναι πολύ δύσκολες αφού οι διαδρομές διαφέρουν κατά πολύ όσον αφορά τις υψομετρικές εναλλαγές, την επιφάνεια, τις καιρικές συνθήκες κτλ. Συνήθως, οι γρηγορότεροι χρόνοι καταγράφονται σε σχετικά επίπεδες διαδρομές, κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας, με καλές καιρικές συνθήκες και συνήθως με την βοήθεια "λαγών" (δρομείς που δίνουν έναν καθορισμένο ρυθμό).
Το παγκόσμιο ρεκόρ ανδρών για τον Μαραθώνιο είναι 2 ώρες, 2 λεπτά και 57 δευτερόλεπτα. Σημειώθηκε στον Μαραθώνιο του Βερολίνου από τον [[Ντένις Κιμμέτο]] από την [[Κένυα]], στις 28 Σεπτεμβρίου του 2014, βελτιώνοντας κατά 26 δευτερόλεπτα το προηγούμενο ρεκόρ που είχε σημειώσει στην ίδια διαδρομή στις 29 Σεπτεμβρίου του 2013 ο συμπατριώτης του [[Ουίλσον Κιπσάνγκ]].<ref>{{cite web|title=World marathon record for Dennis Kimetto in Berlin|url=http://www.bbc.com/sport/0/athletics/29399623|publisher=[[BBC]]|accessdate=28 Σεπτεμβρίου 2014}}</ref> Ο Κιμμέτο έγινε έτσι ο πρώτος άνθρωπος που σπάει το όριο των 2 ωρών και 3 λεπτών. Στην ίδια διοργάνωση είχε σημειωθεί και το προηγούμενο παγκόσμια ρεκόρ, αυτό του Πάτρικ Μακάου το 2011.<ref>{{cite web|url=http://www.nytimes.com/2011/09/26/sports/patrick-makau-sets-world-record-in-berlin.html |title=Kenyan Sets World Record in Winning Berlin Marathon|work=New York Times|accessdate=25 September 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.alltime-athletics.com/mmaraok.htm |title=All-time men's best marathon times under 2h 10'30 |publisher=Alltime-athletics.com |accessdate=22 August 2009}}</ref> Για τις γυναίκες, η παγκοσμίως βέλτιστη επίδοση (υποβιβασμένη από κύρος παγκοσμίου ρεκόρ από την IAAF)<ref>[http://www.guardian.co.uk/sport/2011/sep/21/paula-radcliffe-marathon-record-world]</ref> έχει σημειωθεί από την Βρετανή [[Πώλα Ράντκλιφ]] στον [[Μαραθώνιο του Λονδίνου]] στις 13 Απριλίου του 2003, με 2 ώρες, 15 λεπτά και 25 δευτερόλεπτα. Ο λόγος για αυτόν τον υποβιβασμό, είναι ότι κατά την επίτευξη του εν λόγω χρόνου, χρησιμοποιήθηκαν άνδρες "λαγοί". Ο καλύτερος χρόνος χωρίς την χρήση ανδρών "λαγών" έχει σημειωθεί πάλι από την Πώλα Ράντκλιφ στον Μαραθώνιο του Λονδίνου, με χρόνο 2 ώρες 17 λεπτά και 42 δευτερόλεπτα, στις 17 Απριλίου του 2005.<ref>{{cite web|url=http://www.alltime-athletics.com/wmaraok.htm |title=All-time women's best marathon times under 2h 30'00 |publisher=Alltime-athletics.com |accessdate=22 August 2009}}</ref>
== Προετοιμασία ==
Οι περισσότεροι συμμετέχοντες δεν τρέχουν έναν μαραθώνιο για να κερδίσουν. Σημαντικότερο για τους περισσότερους δρομείς είναι ο προσωπικός χρόνος τερματισμού τους και η τοποθέτησή τους μέσα στο στη ηλικιακή ομάδα τους, αν και μερικοί δρομείς θέλουν μόνο να τερματίσουν.
Οι στρατηγικές για έναν μαραθώνιο περιλαμβάνουν το τρέξιμο ολόκληρης της απόστασης όπως και της στρατηγικής τρέξιμο-περπάτημα. Μια ενδιάμεση προσέγγιση είναι τρέξιμο από τη μία στάση νερού στη άλλη, και περπάτημα για λίγα μέτρα για την πόση του νερού.
Το 2005, ο μέσος χρόνος μαραθωνίου στις ΗΠΑ ήταν 4 ώρες 32 λεπτά 8 δευτερόλεπτα για τους άνδρες, 5 ώρες 6 λεπτά 8 δευτερόλεπτα για τις γυναίκες. Ένας άλλος στόχος είναι το σπάσιμο ορισμένων χρονικών εμποδίων. Παραδείγματος χάριν, οι πρωτάρηδες προσπαθούν συχνά να τρέξουν το μαραθώνιο κάτω από 4 ώρες, και οι πιο ανταγωνιστικοί δρομείς θέλουν να τελειώσουν κάτω από 3 ώρες.
Η συμμετοχή μπορεί να είναι δύσκολη πολλές φορές. Ο μαραθώνιος της Βοστώνης, ο παλαιότερος μαραθώνιος στις Ηνωμένες Πολιτείες απαιτεί χρονικά όρια για την συμμετοχή, άρα μόνο οι καλοί αθλητές μπορούν να συμμετάσχουν. Επίσης πχ στο Λονδίνο υπάρχουν 60,000 αιτήσεις για τις 30,000 θέσεις, έτσι πολλές φορές ο συμμετέχοντας καταφεύγει σε συμμετοχή μέσω φιλανθρωπικής οργάνωσης οι οποίες απαιτούν κάποιο χρηματικό ποσό, γύρω στα 500 Ευρώ, τα οποία δωρίζονται από φίλους και συγγενείς συνήθως.
=== Προπόνηση ===
Οι περισσότεροι προπονητές θεωρούν ότι το πιο σημαντικό στοιχείο στην προετοιμασία για ένα μαραθώνιο είναι το τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων, αλλά μεθοδικά. Οι ερασιτέχνες δρομείς προσπαθούν συνήθως να φθάσουν σε ένα μέγιστο 32 χιλιόμετρα σε μία μεμονωμένη κούρσα και σε εβδομαδιαία βάση τα 64 χιλιόμετρα, αλλά αυτό μεταβάλλεται από εβδομάδα σε εβδομάδα. Οι πεπειραμένοι επαγγελματίες μπορούν να τρέξουν μια μέχρι και 200 χλμ την εβδομάδα. Αλλά τα πολλά χιλιόμετρα εγκυμονούν και μεγαλύτερο κίνδυνο τραυματισμού.
Πολλά προγράμματα προετοιμασίας διαρκούν πέντε ή έξι μήνες για τους αρχάριους που δεν τρέχουν καθόλου, με μια βαθμιαία αύξηση (κάθε δύο εβδομάδες) στην απόσταση που τρέχουν και τελικά μια μικρή μείωση (1 έως 3 εβδομάδες) για ξεκούραση. Συνήθως ο αθλητής θα τρέξει 5 φορές την εβδομάδα. Το πρόγραμμα γενικά αυξάνει την απόσταση, φτάνοντας στην ανώτερη απόσταση (32 χλμ) 3 εβδομάδες πριν τον αγώνα. Μετά η εβδομαδιαία απόσταση μειώνεται σταδιακά μέχρι τον αγώνα.
Για ένα πιο έμπειρο ερασιτέχνη, 3 μήνες προετοιμασίας 5 φορές την εβδομάδα είναι συνήθως αρκετές για ένα χρόνο γύρω στις 4 ώρες. Για ένα αρχάριο 6 μήνες.
Τα προγράμματα προετοιμασίας μπορούν να βρεθούν στο Runner's World <ref name=runnersworld>[http://www.runnersworld.com/subtopic/0,7123,s6-238-244-255-0,00.html Marathon Training at Runner's World<!-- Bot generated title -->]</ref>, Hal Higdon <ref name=higdon>[http://www.halhigdon.com/ Hal Higdon<!-- Bot generated title -->]</ref>, Jeff Galloway, Αθλητική Ένωση της Βοστώνης <ref name=boston>[http://www.bostonmarathon.org/BostonMarathon/MarathonTraining.asp Boston Athletic Association<!-- Bot generated title -->]</ref> και από πολυάριθμες άλλες πηγές.
Η πολύ προπόνηση μπορεί επίσης να προκαλέσει τραυματισμούς οπότε συνιστάται η προπόνηση ακολουθώντας κάποιο πρόγραμμα, όπως π.χ του Hal Higdon.
=== Εξοπλισμός ===
Ο καλός εξοπλισμός μπορεί να είναι η διαφορά μεταξύ τερματισμού η τραυματισμού. Τα αθλητικά παπούτσια ειναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Υπάρχουν 3 διαφορετικά στυλ τρεξίματος τα οποία είναι όλα φυσιολογικά, ''overpronation'', ουδέτερα και ''underpronation''. Για τους τρεις διαφορετικούς τύπους υπάρχουν και τρεις διαφορετικοί τύποι παπουτσιών τα οποία μπορούν να προμηθευτούν από ειδικά καταστήματα. Φορώντας λάθος τύπο παπουτσιού μάλλον θα οδηγήσει σε τραυματισμό κατά την προετοιμασία αν όχι την ημέρα του αγώνα.
Ο αθλητής επίσης θα πρέπει να διαλέξει σωστά τον εξοπλισμό, και επίσης να φορέσει το κοντό παντελόνι και το φανελάκι σε μια προηγούμενη διαδρομή για να διαπιστώσει ότι δεν προκαλεί προβλήματα. Είναι πολύ συνηθισμένο για ένα παντελονάκι να κόψει τον αθλητή κατά την διάρκεια ενός μαραθωνίου. Άλλα φαινόμενα είναι μαύρα νύχια, ερεθισμένες θηλές (και στα δύο φύλα), εκτός από τους μυϊκούς και σκελετικούς τραυματισμούς.
Υπάρχει ειδικός εξοπλισμός από κάλτσες, μέχρι εσώρουχα και σκευάσματα θερμίδων για τον αγώνα.
=== Λίγο πριν τον αγώνα ===
Κατά την διάρκεια των τελευταίων 2 εβδομάδων πριν τον αγώνα η εξάσκηση μειώνεται δραστικά για να επιτρέψει στον οργανισμό να ανακάμψει, γύρω στα 20 χλμ την εβδομάδα τον ανώτερο. Η τελευταία εβδομάδα περιλαμβάνει 2-3 μικρές διαδρομές. Πολλοί αθλητές καταναλώνουν περισσότερους υδατάνθρακες αλλά διατηρώντας τις θερμίδες στο ίδιο επίπεδο ώστε ο οργανισμός να μπορέσει να αποθηκεύσει γλυκόζη.
== Κατά την διάρκεια του αγώνα ==
Κατά τη διάρκεια του αγώνα το μυστικό είναι ο αθλητής να κρατήσει ένα σταθερό ρυθμό, τυπικά το πρώτο μισό του αγώνα να έχει την ίδια διάρκεια με το δεύτερο αν ο ρυθμός είναι σταθερός και ο αθλητής ακολουθήσει καλή στρατηγική.
=== Κατανάλωση νερού ===
Η κατανάλωση νερού είναι πολύ σημαντική κατά την διάρκεια του αγώνα, τυπικά 500ml νερού κάθε 5-10 χλμ είναι αρκετά. Βασικά ο αθλητής θα πρέπει να σταματήσει σε όλους τους σταθμούς νερού που θα υπάρχουν κατά την διάρκεια της διαδρομής, και να πιει κάποια ποσότητα νερού ακολουθώντας τις οδηγίες παραπάνω.
Υπάρχει όμως και ο κίνδυνος υπερκατανάλωσης νερού και αυτό μπορεί να είναι ένα από το πιο τυπικά προβλήματα για το ιατρικό προσωπικό ενός μαραθώνιου, παρά η μη κατανάλωση νερού. Η υπερκατανάλωση προκαλεί [[υπονατραιμία]] που είναι η χαμηλή περιεκτικότητα νατρίου στο αίμα λόγω της υπερκατανάλωσης νερού. Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στη κατάσταση. Ένα 13% των αθλητών που τερμάτισαν τον μαραθώνιο της [[Βοστώνη|Βοστώνης]] είχαν [[υπονατραιμία]], και εδώ αναφερόμαστε για έμπειρους ερασιτέχνες αθλητές γιατί η Βοστώνη δέχεται μόνο ερασιτέχνες με πολύ καλό χρόνο.
=== Ο «τοίχος» ===
Ένας κανονικός αθλητής μπορεί να αποθηκεύσει γύρω στις 2000kcal γλυκόζη στον οργανισμό, αρκετά για γύρω στα 30χλμ. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατόν ένας αθλητής να μην έχει αρκετή ενέργεια στα τελευταία 10 χλμ του αγώνα. Αυτό λέγεται "χτυπώ τον τοίχο" (hit the wall) και είναι ένα συναίσθημα απότομης αναπάντεχης εξάντλησης.
Ένα από τα βασικά στοιχεία της προπόνησης μαραθωνίου είναι η προετοιμασία του οργανισμού ώστε να μπορεί να αποθηκεύει στο συκώτι περισσότερη ενέργεια από 2000kcal. Επίσης ο οργανισμός μαθαίνει να καταναλώνει λίπος με μεγαλύτερη ευκολία, μόλις τα αποθέματα υδατανθράκων στερέψουν κατά την διάρκεια του αγώνα.
Ο ερασιτέχνης αθλητής επίσης θα πρέπει να έχει μαζί του κάποια παρασκευάσματα γλυκόζης σε μορφή γέλης τα οποία παρέχουν αποθέματα ενέργειας, και νάτριο, κάλιο για την αποφυγή του “τοίχου”. Καμία μορφή τροφής δεν θα πρέπει να ληφθεί σε στερεά μορφή κατά την διάρκεια της κούρσας, γιατί συνήθως προκαλεί στομαχικές / εντερικές διαταραχές.
== Καλύτεροι χρόνοι παγκοσμίως ==
{| class="wikitable"
|+'Ανδρες
!Χρόνος
!Αθλητής
!Χώρα
!Ημερομηνία
!Τόπος
|-
|2h02:57
|[[Ντένις Κιμμέτο]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|28 Σεπτεμβρίου 2014
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h03:23
|[[Ουίλσον Κιπσάνγκ]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|29 Σεπτεμβρίου 2013
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h03:38
|[[Πάτρικ Μακάου]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|25 Σεπτεμβρίου 2011
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h03:42
|[[Γουίλσον Κιπσάνγκ]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|30 Οκτωβρίου 2011
|[[Μαραθώνιος Φρακνφούρτης|Φρανκφούρτη]]
|-
|2h03:59
|[[Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ]]
|{{flagcountry|Ethiopia}}
|28 Σεπτεμβρίου 2008
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h04:27
|[[Ντάνκαν Κιμπέτ]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|5 Απριλίου 2009
|[[Μαραθώνιος Ρότερνταμ|Ρότερνταμ]]
|-
|2h04:27
|[[Τζέιμς Κουαμπάι]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|5 Απριλίου 2009
|[[Μαραθώνιος Ρότερνταμ|Ρότερνταμ]]
|-
|2h04:55
|[[Πολ Τεργκάτ]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|28 Σεπτεμβρίου 2003
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h04:56
|[[Σάμι Κορίρ]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|28 Σεπτεμβρίου 2003
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h05:04
|[[Άμπελ Κιρούι]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|5 Απριλίου 2009
|[[Μαραθώνιος Ρότερνταμ|Ρότερνταμ]]
|-
|2h05:10
|[[Σάμιουελ Γουαντζίρου]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|26 Απριλίου 2009
|[[Μαραθώνιος Λονδίνου|Λονδίνο]]
|-
|2h05:15
|[[Μάρτιν Λελ]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|13 Απριλίου 2008
|[[Μαραθώνιος Λονδίνου|Λονδίνο]]
|-
|2h05:20
|[[Τσεγκάγιε Κεμπέντε]]
|{{flagcountry|Ethiopia}}
|26 Απριλίου 2009
|[[Μαραθώνιος Λονδίνου|Λονδίνο]]
|-
|2h05:27
|[[Τζαουάντ Γκαρίμπ]] διορθ. Τζαουάντ Γαρίμπ
|{{flagcountry|Morocco}}
|26 Απριλίου 2009
|[[Μαραθώνιος Λονδίνου|Λονδίνο]]
|}
{| class="wikitable"
|+Γυναίκες
!Χρόνος
!Αθλητής
!Χώρα
!Ημερομηνία
!Τόπος
|-
|2h15:25
|[[Πάουλα Ράντκλιφ]]
|[[Αρχείο:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] [[Μεγάλη Βρετανία]]
|13 Απριλίου 2003
|[[Μαραθώνιος Λονδίνου|Λονδίνο]]
|-
|2h18:47
|[[Κάθριν Ντερέμπα]]
|{{flagcountry|Kenya}}
|7 Οκτωβρίου 2001
|[[Μαραθώνιος Σικάγου|Σικάγο]]
|-
|2h19:12
|[[Μιζούκι Νογκούτσι]]
|{{flagcountry|Japan}}
|25 Σεπτεμβρίου 2005
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h19:19
|[[Ιρίνα Μικιτένκο]]
|{{flagcountry|Germany}}
|28 Σεπτεμβρίου 2008
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h19:36
|[[Ντίνα Κάστορ]]
|{{flagcountry|United States}}
|23 Απριλίου 2006
|[[Μαραθώνιος Λονδίνου|Λονδίνο]]
|-
|2h19:39
|[[Σουν Γινγκτζιέ]]
|{{flagcountry|China}}
|19 Οκτωβρίου 2003
|[[Πεκίνο]]
|-
|2h19:41
|[[Γιόκο Σιμπούι]]
|{{flagcountry|Japan}}
|26 Σεπτεμβρίου 2004
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h19:46
|[[Ναόκο Τακαχάσι]]
|{{flagcountry|Japan}}
|30 Σεπτεμβρίου 2001
|[[Μαραθώνιος Βερολίνου|Βερολίνο]]
|-
|2h19:51
|[[Ζου Τσουνσιού]]
|{{flagcountry|China}}
|12 Μαρτίου 2006
|[[Σεούλ]]
|-
|2h20:42
|[[Μπερχάν Αντέρ]]
|{{flagcountry|Ethiopia}}
|22 Οκτωβρίου 2006
|[[Μαραθώνιος Σικάγου|Σικάγο]]
|}
==Δείτε επίσης==
{{βικιλεξικό}}
*[[Μαραθώνιος στις Ολυμπιάδες]]
== Παραπομπές ==
{{παραπομπές|2}}
== Βιβλιογραφία ==
* ''Β. Βυτινάρος "Από τα 800 ως το Μαραθώνιο" - Αθήνα.''
* ''Μ. Ανδίελος "Ο Μαραθώνιος για όλους" – Εκδοση Τελέθριον.''
* ''Ν. Τσιώτος – Α. Νταμπίλης "Γεννημένος νικητής" – Εκδόσεις Κέδρος''
* ''Τ. Κοντογιαννίδης "Η Θρυλική Ολυμπιάδα του Σπύρου Λούη" – Εκδόσεις Άγκυρα''
* ''Σ. Γιάτσης "Ιστορία ΟΑ στην Ελλάδα" – Έκδοση Α.Π.Θ.''
{{Authority control}}
{{Ενσωμάτωση κειμένου|en|marathon}}
[[Κατηγορία:Μαραθώνιος|*]]
| 