|
Ο ανταγωνισμός ωθεί τις επιχειρήσεις να προσπαθήσουν να κερδίσουν περισσότερους πελάτες από τους ανταγωνιστές τους προκειμένου να επιβιώσουν, να αναπτυχθούν και να επιτύχουν μεγαλύτερο κέρδος. Για να προσελκύσουν τους πελάτες αναγκάζονται να αυξήσουν την παραγωγή τους, να μειώσουν τις τιμές και να βελτιώσουν τα προϊόντα τους. Αποτέλεσμα είναι η [[ευημερία του καταναλωτή]] (consumer welfare), ο οποίος αντίστοιχα ωφελείται αφού πληρώνει λιγότερο για τα ίδια προϊόντα, έχει περισσότερες επιλογές και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του με νέα προϊόντα. Έτσι ο ανταγωνισμός ρίχνει τις τιμές, αυξάνει την ποιότητα και ευνοεί την καινοτομία. Βασικός όρος στη μικροοικονομία είναι η [[αποτελεσματικότητα]] (efficiency). Η αποτελεσματικότητα αυξάνεται, όταν με το ίδιο κόστος παράγονται περισσότερα αγαθά ή αντίστοιχα για τα ίδια αγαθά απαιτείται λιγότερο κόστος. Η αποτελεσματικότητα διακρίνεται στα οικονομικά του ανταγωνισμού σε τρία είδη:
* τη διανεμητική αποτελεσματικότητα (allocative efficiency): τα αγαθά κατανέμονται εκεί που ο καταναλωτής τα έχει περισσότερη ανάγκη πυργοσ λευκος
*
* την παραγωγική αποτελεσματικότητα (productive efficiency): οι πρώτες ύλες βρίσκονται στον παραγωγό που τις αξιοποιεί καλύτερα
* τη δυναμική αποτελεσματικότητα (dynamic efficiency): η καινοτομία επιτυγχάνεται με το λιγότερο δυνατό κόστοςκόστο
== Πως λειτουργεί ο ανταγωνισμός ==
Ο ανταγωνισμός ευνοεί και τα τρία είδη αποτελεσματικότητας. Οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να προσαρμόσουν την προσφορά τους στη ζήτηση, για να μη χάσουν τους καταναλωτές από πελάτες. Αφουγκράζονται τις ανάγκες του καταναλωτή και στρέφουν προς τα εκεί την παραγωγή τους ''(διανεμητική αποτελεσματικότητα)'', μειώνουν το κόστος παραγωγής προκειμένου να πωλούν φθηνότερα και επεξεργάζονται πιο αποτελεσματικά τις πρώτες ύλες ''(παραγωγική αποτελεσματικότητα)'' και προσπαθούν διαρκώς να εφεύρουν καινούργια προϊόντα που να καλύπτουν καλύτερα τις ανάγκες του καταναλωτή προκειμένου να έχουν προβάδισμα απέναντι στους ανταγωνιστές τους ''(δυναμική αποτελεσματικότητα)''.
Ταυτόχρονα ο ανταγωνισμός δίνει στον καταναλωτή περισσότερες επιλογές. Ο τελευταίος μπορεί να διαλέξει ανάμεσα σε περισσότερα προϊόντα, σε περισσότερους όρους και τρόπους συναλλαγής (δάνεια, δόσεις, leasing, internet κλπ.). Λόγω του ανταγωνισμού οι επιχειρήσεις δεν έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν τον καταναλωτή χρεώνοντάς του υπερβολικές τιμές και επιφέροντας έτσι μια μετακίνηση του πλούτου από τους πολλούς (καταναλωτές) στους λίγους (μονοπώλια). Μια άποψη υποστηρίζει ότι έτσι αποφεύγεται και η δημιουργία υπερβολικά μεγάλων επιχειρήσεων και τραστ, τα οποία θα επηρέαζαν με αθέμιτα μέσα την [[πολιτική]] και τη [[δημοκρατία]].
Υπάρχει τέλειος ή πλήρης ανταγωνισμός σε ένα κλάδο της οικονομίας, όταν ισχύουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
* '''Μεγάλος αριθμός πωλητών ή επιχειρήσεων'''
Όταν ο αριθμός των επιχειρήσεων σε ένα κλάδο θεωρείται αρκετά μεγάλος, ώστε καμία επιχείρηση από μόνη της, να μπορεί να επηρεάζει τις τιμές που πληρώνει για τους παραγωγικούς συντελεστές, ή τις τιμές που εισπράττει για τα προϊόντα, αυξάνοντας ή μειώνοντας την προσφερόμενη ποσότητα, τότε επικρατούν στον κλάδο, συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού.
* '''Εύκολη είσοδος και έξοδος από τον κλάδο.'''
Ανταγωνισμός δεν σημαίνει μόνο μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων.Είναι και η ευχέρεια εισόδου των νέων επιχειρήσεων και εξόδου των αποτυχημένων.Το χαρακτηριστικό αυτό δίνει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις, να διεισδύσουν σε κερδοφόρους οικονομικούς κλάδους και να αποσυρθούν από τους ζημιογόνους.
* '''Τα προϊόντα των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων δεν είναι διαφοροποιημένα.'''
Διαφοροποιημένο προϊόν είναι αυτό που εύκολα αναγνωρίζεται από τον καταναλωτή. Αν μπορεί ο παραγωγός να διαφοροποιεί το προϊόν του, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να αποκτήσει πιστή πελατεία αλλά και να καθορίσει δικές του τιμές, που μπορεί να είναι διαφορετικές από εκείνες των ανταγωνιστών του. Στην ανταγωνιστική αγορά όμως, το ένα προϊόν μοιάζει ακριβώς με το άλλο. Η έλλειψη διαφοροποίησης καθιστά άχρηστη, για τον επιχειρηματία την δαπάνη για διαφήμιση, μια και τα οφέλη της θα διασκορπιστούν σε ολόκληρο το κλάδο. Έχει όμως και μια άλλη συνέπεια, μεγάλης σημασίας. Ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων για την προσέλκυση των πελατών, διεξάγεται αποκλειστικά και μόνο με την τιμή.
Τέτοιου είδους αγορές είναι περιορισμένες. Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις θεωρείται, ότι λειτουργούν κάτω από συνθήκες που προσεγγίζουν τις συνθήκες του τέλειου ανταγωνισμού. Π.χ προϊόντα όπως το στάρι, το καλαμπόκι, παράγονται από ένα πολύ μεγάλο αριθμό παραγωγών σε ποσότητες, που είναι πολύ μικρές σε σχέση με τη συνολική προσφορά. Οι τιμές αυτών των προϊόντων διαμορφώνονται από τη συνολική ζήτηση και τη συνολική προσφορά και ο παραγωγός δεν έχει άλλη επιλογή παρά να τις αποδεχτεί. Αν ο αγρότης προσπαθήσει να διαθέσει το καλαμπόκι ή το στάρι σε τιμή μεγαλύτερη από εκείνη που διαμορφώθηκε στην αγορά, δεν θα μπορέσει να βρει αγοραστές, γιατί θα υπάρχει στην αγορά το ίδιο ακριβώς προϊόν σε χαμηλότερη τιμή.
== Ισορροπία στον τέλειο ανταγωνισμό ==
Μια ανταγωνιστική επιχείρηση, όση ποσότητα προϊόντος και να παράγει, δεν μπορεί να επηρεάσει την τιμή που επικρατεί στην αγορά, γιατί οι συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού αποκλείουν κάθε δυνατότητα να μπορεί να επηρεάζει από μόνη της, το επίπεδο των τιμών. Επομένως, η καμπύλη ζήτησης του προϊόντος της είναι μια οριζόντια γραμμή που δείχνει ότι, οποιαδήποτε ποσότητα και να ρίξει στην αγορά ο επιχειρηματίας, θα απορροφηθεί από την αγορά σε δεδομένη τιμή. Η τιμή δηλαδή, δεν μεταβάλλεται, άσχετα από την παραγόμενη ποσότητα.
Παράδειγμα
Ένας αγρότης έχει ένα χωράφι στο οποίο καλλιεργεί σιτάρι. Έστω η τιμή του κιλού είναι 2€. Είτε παράγει 100 κιλά είτε 10 τόνους, η τιμή θα είναι 2€. Επομένως, κάθε φορά που θα πουλάει ένα επιπλέον κιλό, το πρόσθετο έσοδο που θα αποκομίζει θα είναι και αυτό 2€. (Οριακό έσοδο=2€). Σταθερό θα είναι και το μέσο έσοδο ανά κιλό, και είναι ίσο με την τιμή.
Πίνακας 1
{| class="wikitable"
|-
! Q <br> (συνολικό προϊόν σε κιλά - τιμή/kg) !! P <br>(οριακό έσοδο/kg) !! MR <br>(συνολικά έσοδα) !! TR <br>(μέσο έσοδο/kg) !! AR <br>(οριακό κόστος/kg)
|-
|1.000
|2,00 €
|2,00 €
|2.000 €
|2,0 €
|-
|2.000
|2,00 €
|2,00 €
|4.000 €
|2,0 €
|-
|5.000
|2,00 €
|2,00 €
|10.000 €
|2,0 €
|-
|10.000
|2,00 €
|2,00 €
|20.000 €
|2,0 €
|-
|20.000
|2,00 €
|2,00 €
|40.000 €
|2,0 €
|-
|40.000
|2,00 €
|2,00 €
|80.000 €
|2,0 €
|-
|80.000
|2,00 €
|2,00 €
|160.000 €
|2,0 €
|-
|100.000
|2,00 €
|2,00 €
|200.000 €
|2,0 €
|}
Διάγραμμα 1
Όπως δείχνουν ο πίνακας 1 και το διάγραμμα 1 ,οριακό και μέσο έσοδο είναι ίδια.
Η καμπύλη ζήτησης του αγρότη είναι οριζόντια
Ο αγρότης υπολογίζει το κόστος ανά μονάδα, καθώς προσθέτει ή αφαιρεί παραγωγικούς συντελεστές και με βάση τα νέα δεδομένα, προκύπτει ο πίνακας 2 και το διάγραμμα 2 :
Πίνακας 2
{| class="wikitable"
|-
! Q <br> (συνολικό προϊόν σε κιλά - τιμή/kg) !! P <br>(οριακό έσοδο/kg) !! MR <br>(συνολικά έσοδα) !! TR <br>(μέσο έσοδο/kg) !! AR <br>(οριακό κόστος/kg) !! MC
|-
|1.000
|2,00 €
|2,00 €
|2.000 €
|2,0 €
|3,00 €
|-
|2.000
|2,00 €
|2,00 €
|4.000 €
|1,50 €
|-
|5.000
|2,00 €
|2,00 €
|10.000 €
|1,20 €
|-
|10.000
|2,00 €
|2,00 €
|20.000 €
|1,30 €
|-
|20.000
|2,00 €
|2,00 €
|40.000 €
|1,50 €
|-
|40.000
|2,00 €
|2,00 €
|80.000 €
|1,67 €
|-
|80.000
|2,00 €
|2,00 €
|160.000 €
|2,0 €
|2,00 €
|-
|100.000
|2,00 €
|2,00 €
|200.000 €
|2,0 €
|2,72 €
|}
|
