Γεννήθηκε στις [[14 Μαρτίου]] [[1939]] στην [[Αθήνα]] όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε στο [[Παρίσι]] και στο Julliard School of Music της Νέας Υόρκης. Έχει γράψει τραγούδια σε περισσότερους από 42 δίσκους, μουσική για [[21]] ταινίες και [[15]] τηλεοπτικές παραγωγές. Ακόμα, έχει συνθέσει μουσική για αρχαία τραγωδία, δράματα και διεθνή μπαλέτα.
Στην αρχή της σταδιοδρομίας του γράφει μουσική κυρίως για το θέατρο και τον κινηματογράφο και έτσι ξεχώρισε ως συνθέτης κινηματογραφικής και θεατρικής μουσικής. Πρώτη του μεγάλη επιτυχία είναι η μουσική που έγραψε το [[1963]] για την κινηματογραφική ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Κόκκινα Φανάρια». Τα τραγούδια «Άπονη ζωή», «Φτωχολογιά» που τα ερμήνευσε ο [[Γρηγόρης Μπιθικώτσης]] και το «Παράπονο» (ερμηνεία από [[Τζένη Καρέζη]]) έγιναν μεγάλες επιτυχίες και ήταν τα πρώτα τραγούδια που έγραψεέγραψαν ο Σταύρος Ξαρχάκος σαν συνθέτης και ο [[Λευτέρης Παπαδόπουλος]] ώς στιχουργός. Η επιτυχία των τραγουδιών αυτών ήταν μεγάλη και αποτέλεσε για τον Σταύρο Ξαρχάκο (και τον Λευτέρη Παπαδόπουλο επίσης) ένα πολύ δυνατό ξεκίνημα. Με ίδιο τίτλο κυκλοφορεί και ο πρώτος του μεγάλος δίσκος που εμπλουτίζεται με τις επιτυχίες «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή» μεκαι ερμηνευτή τον Μπιθικώτση, «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι» με ερμηνεία από την [[Βίκυ Μοσχολιού]] και (όλα σε στίχους Λευτέρη(Λ. Παπαδόπουλου). Όταν από το 1965 και μετά ο μεγάλος στιχουργός και ποιητής [[Νίκος Γκάτσος]] συνεργάστηκε με τον Σταύρο Ξαρχάκο, αποτέλεσε άλλη μια πολύ γόνιμη σε αθάνατες επιτυχίες συνεργασία : «Όνειρο δεμένο» (ερμηνευτής [[Πάνος Γαβαλάς]]), «Ασπρη Μέρα», «Μάτια Βουρκωμένα», πάλι με την αθάνατη ερμηνεία του Μπιθικώτση, «Στου Όθωνα τα χρόνια (Ένα μεσημέρι)», «Με τι καρδιά τον κόσμο ν' αρνηθώ» (ερμηνευτής ο [[Σταμάτης Κόκοτας]]) και πολλά άλλα. Η συνεργασία Ξαρχάκου και Γκάτσου συνεχίστηκε και την δεκαετία του ’70 και στην μεταπολίτευση και με άλλα μεγάλα τραγούδια που ερμήνευσε ο [[Νίκος Ξυλούρης]]: «Γειά σου χαρά σου Βενετιά», «Έβαλε ο Θεός σημάδι», «Παραμύθι παραμύθι» και πολλά άλλα. ο Στάυρος Ξαρχάκος επίσης από τα τέλή της δεκαετίας του ’60 άρχισε να γράφει και κλασική μουσική. Στα έργα του περιλαμβάνονται σουίτες μπαλέτου, κοντσέρτα αλλά και συμφωνικά έργα. Σπουδαίος δίσκος του θεωρείται το βραβευμένο έργο «Το Ρεμπέτικο» [[1983|(1983]]) που ήταν και μουσική για την ομότιτλη ταινία σε σκηνοθεσία του [[Κώστας Φέρρης|Κώστα Φέρρη]]. Ο Σταύρος Ξαρχάκος θεωρείται και σπουδαίος ενορχηστρωτής με πιο πρόσφατη ενορχηστρωτική δουλειά του τον δίσκο "Ερημιά" του [[Μίκης Θεοδωράκης|Μίκη Θεοδωράκη]] και του Λευτέρη Παπαδόπουλου.
Έχει βραβευτεί πολλές φορές σε κινηματογραφικά και μουσικά φεστιβάλ, όπως το Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Τον Μάιο του [[1994]] ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Adelphi της Νέας Υόρκης. Στις αρχές του [[1995]] ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της «Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής» (KOEM).
