Ηγεμονία της Σάμου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 38:
*α)η άρνηση των Σαμίων να αποδεχθούν τις ρυθμίσεις του Πρωτοκόλλου του Λονδίνου (3 Φεβρουαρίου 1830)<ref>Για τις ρυθμίσεις και τη διπλωματία που αναπτύχθηκε σχετικά με το ζήτημα της Σάμου δες: Γιώργος Μουτάφης, «Το ζήτημα της Σάμου και η διάσκεψη του Λονδίνου του 1830», στο:1821, Σάμος και Επανάσταση. Ιστορικές προσεγγίσεις Πρακτικά Συνεδρίου, εκδ.Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Σάμου, Αθήνα, 2011, σελ.59-111</ref> και η συνακόλουθη προς την άρνηση συγκρότηση και επί τέσσερα χρόνια λειτουργία της [[Σαμιακή Πολιτεία|Σαμιακής Πολιτείας]], ως αυτόνομης κρατικής οντότητας.
*β)η παρέμβαση των ''Προστάτιδων Δυνάμεων'', Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας που υπαγοερευόταν από την ανάγκη ισορροπιών στο Αιγαίο και
*γ) Η αδυναμία της [[Υψηλή Πύλη|Υψηλής Πύλης]] να ενσωματώσει τη Σάμο στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]].<ref>Αλέξης Σεβαστάκης, «Διακοπή διπλωματικών-εμπορικών σχέσεων της Ηγεμονίας Σάμου και του Ελληνικού Βασιλείου», στο: Η Σάμος από τα Βυζαντινά χρόνια μέχρι σήμερα, Πρακτικά Συνεδρίου, τομ.Β, εκδ.Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου Νικόλαος Δημητρίου, Αθήνα, 1998, σελ.473</ref>
Τελικά η απειλή των πρέσβεων των Τριών Μεγάλων Δυνάμεων Δυνάμεων το Σεπτέμβριο του 1833 ότι εντός διμήνου θα έπαυαν οποιαδήποτε προσπάθεια μεσολάβησης στην [[Υψηλή Πυλή]] για το Σαμιακό ζήτημα, η ύπαρξη κινήματος μέσα στη Σάμο υπέρ του συμβιβασμού με την [[Υψηλή Πύλη]] και κατά της μετανάστευσης και τέλος, ο αποκλεισμός του νησιού από μοίρα του Οθωμανικού στόλου του Hasan Bey τον Απρίλιο του 1834, οδήγησαν στην αποδοχή του ηγεμονικού καθεστώτος, το οποίο επικυρώθηκε επισήμως από το ψήφισμα της γενικής συνέλευσης της 21ης Αυγούστου της ίδιας χρονιάς.<ref>Σοφία Λαΐου, «Η προφορική παράδοση ως όπλο διαπραγμάτευσης. Το ζήτημα των προνομίων της Σάμου,1830-1834»,στο:Συνταγματικά Κείμενα της Ηγεμονίας Σάμου, εκδ.Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων,Αθήνα, 2013,σελ37</ref>
Η αποδοχή από την Πύλη του συστήματος της ηγεμονίας για τη Σάμο και η παραχώρηση Οργανικού Χάρτη ως ρυθμιστικού πολιτειακού κειμένου της διοίκησης του νησιού,μαζί με την αναγνώριση της γλώσσας και της θρησκείας ως εθνικών χαρακτηριστικών εντασσόταν στις πολιτικές ενσωμάτωσης που εφάρμοζε η [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]] σε πολλές περιοχές προκειμενου να δώσει επωφελείς λύσεις σε περιπτώσεις αναταραχών.<ref>Χρίστος Λάνδρος, «Ηγεμονία Σάμου 1834-1912: οργάνωση και εξέλιξη»,στο:Συνταγματικά Κείμενα της Ηγεμονίας Σάμου, εκδ.Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων,Αθήνα, 2013,σελ103</ref>
===Ο χαρακτήρας του καθεστώτος===
Τον Δεκέμβριο του 1832 η [[Υψηλή Πύλη]] εξέδωσε το μπεράτι με το οποίο καθόριζε το διοικητικό καθεστώς του νησιού και διοριζόταν ο πρώτος Μπέης-Ηγεμόνας. Ήταν το αποτέλεσμα της συναίνεσης της οθωμανικής κυβέρνησης και των Μεγάλων Δύναμεων. η Σάμος αποτελούσε τμήμα της οθωμανικής επικράτειας και η διοίκηση ανατίθετο σε χριστιανό, ο οποίος θα διοριζόταν από την Υψηλή Πύλη και θα διοικούσε το νησί με τη βοήθεια του ''Συμβουλίου ή Βουλής'' (meclis-i-șûrâ). Το τελευταίο θα αποτελείτο από προύχοντες εκλεγμένους από τους πλέον επιφανείς του τόπου, ενώ την προεδρία θα είχε ο Μπέης-Ηγεμόνας. Το μπεράτι παραχωρούσε αμνηστία στους Σαμίους,όριζε την πληρωμή φόρου υποτέλειας στην Υψηλή Πύλη ύψους 400.000 γροσίων, απαγόευε την εγκατάσταση οθωμανικών στρατευμάτων στο νησί, όριζε την απόλυτη ελευθερία στην άσκηση του εμπορίου και των λατρευτικών καθηκόντων, ενώ συμπεριλάμβανε στις αρμοδιότητες του Ηγεμόνα και την έκδοση των αδειών ναυσιπλοΐας και την αδεια εγκατάστασης ή απομάκρυνσης ξένων υπηκόων από το νησί.<ref>Σοφία Λαΐου, «Η προφορική παράδοση ως όπλο διαπραγμάτευσης. Το ζήτημα των προνομίων της Σάμου,1830-1834»,στο:Συνταγματικά Κείμενα της Ηγεμονίας Σάμου, εκδ.Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων,Αθήνα, 2013,σελ.36</ref>
Καθεστως ημικυριαρχίας ίσχυε για την Σάμο. Η Σάμος δεν μπορούσε να έχει συμβολή σε διακρατικές συνθήκες, να αναλαμβάνει υποχρεώσεις ή να αποκτά δικαιώματα με τις συνθήκες που συνήπτε η Υψηλή Πύλη, δεν μπορούσε να έχει διπλωματικούς εκπροσώπους και η Πύλη μόνη διόριζε τον εκάστοτε Ηγεμόνα.<ref>Αλέξης Σεβαστάκης, «Διακοπή διπλωματικών-εμπορικών σχέσεων της Ηγεμονίας Σάμου και του Ελληνικού Βασιλείου»,στο:Η Σάμος από τα Βυζαντινά χρόνια μέχρι σήμερα, Πρακτικά Συνεδρίου, τομ.Β, εκδ.Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου Νικόλαος Δημητρίου, Αθήνα, 1998, σελ.474</ref>
Η δυνατότητα των Σαμίων να οργανώσουν ίδιον κρατικό μηχανισμό, νομοθετική και δικαστική εξουσία, και διοικητικό κλάδο, να εμπλουτίζουν τον δημόσιο βίο με κατάλληλους θεσμούς, να εισάγουν νομοθεσίες (π.χ Σαμιακή Πολιτική Δικονομία, Αστικός Κώδικας Ηγεμονίας Σάμου κλπ) προσδιόριζε την εσωτερική αυτονομιά των Σαμίων.<ref>Αλέξης Σεβαστάκης, «Διακοπή διπλωματικών-εμπορικών σχέσεων της Ηγεμονίας Σάμου και του Ελληνικού Βασιλείου»,στο:Η Σάμος από τα Βυζαντινά χρόνια μέχρι σήμερα, Πρακτικά Συνεδρίου, τομ.Β, εκδ.Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου Νικόλαος Δημητρίου, Αθήνα, 1998, σελ.475</ref>
Η διαμόρφωση των θεσμών της Ηγεμονίας συνέπεσε χρονικά με την έναρξη του [[Τανζιμάτ]] το λεξιλόγιο των Οθωμανικών πολιτειακών κειμένων της Ηγεμονίας παρακολουθεί την πολιτική ορολογία και ιδεολογία στην [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]]. Ωστόσο απαντώνται όροι μη καθιερωμένοι ακόμα στο οθωμανικό πολιτικό λεξιλόγιο(π.χ ''ελευθερία'',''γενική συνέλευση'')<ref>Μαρίνος Σαρηγιάννης, «Η πολιτειακή ορολογία στα οθωμανικά έγγραφα της Ηγεμονίας της Σάμου», στο:Συνταγματικά Κείμενα της Ηγεμονίας Σάμου, εκδ.Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων,Αθήνα, 2013,σελ.208</ref>
Ως προς τα προνόμιά της η Σάμος τοποθετείται σε ένα ενδιάμεσο καθεστώς μεταξύ προνομιούχων περιοχών όπως η Κρήτη ή ο Λίβανος και στις αυτόνομες επαρχίες όπως η Ρουμανία και η Αίγυπτος.<ref>Μαρίνος Σαρηγιάννης, «Η πολιτειακή ορολογία στα οθωμανικά έγγραφα της Ηγεμονίας της Σάμου», στο:Συνταγματικά Κείμενα της Ηγεμονίας Σάμου, εκδ.Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων,Αθήνα, 2013,σελ.209</ref>
Η ηγεμονική εξουσία περιγράφεται με προσωποπαγείς όρους: η ''ηγεμονία'' αποδίδεται ως προσωπική εξουσία του Ηγεμόνα και όχι ως πολιτειακό μόρφωμα του νησιού ή του νησιού ως οντότητας γενικά, ενώ τα χαρακτηιστικά της πολιτειακής οργάνωσης του νησιού ανανεώνονται εν είδει προνομίων στα διοριστήρια μπεράτια κάθε νέου Ηγεμόνα. Τα ελληνικά κείμενα χρησιμοποιούν συστηματικά όρους που υποδεικνύουν κρατική υπόσταση (''Βουλή'', ''Δημόσιαι οικοδομαί'', ''Πατρίς''). Τα οθωμανικά έγγραφα αντίθετα προκειμένου να συρρικνωθεί και συμβολικά η αυτονομία του νησιού χρησιμοποιούν αυτοδιοικητικούς όρους.<ref>Μαρίνος Σαρηγιάννης, «Η πολιτειακή ορολογία στα οθωμανικά έγγραφα της Ηγεμονίας της Σάμου», στο:Συνταγματικά Κείμενα της Ηγεμονίας Σάμου, εκδ.Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων,Αθήνα, 2013,σελ.210</ref>
==Διακυβέρνηση==
| |||