Αλεξάνδρεια: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[File:Saint-Marc Alexandria.jpg|thumb|Το Κολλέγιο του Αγίου Μάρκου]]Η Αλεξάνδρεια έχει μακρά παράδοση ως προς τη λειτουργία ξένων μορφωτικών ιδρυμάτων. Τα πρώτα ευρωπαϊκά σχολεία χρονολογούνται στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν Γάλλοι ιεραπόστολοι ξεκίνησαν να ιδρύουν σχολεία φιλανθρωπικού χαρακτήρα τα οποία απευθύνονταν στο εγχώριο στοιχείο. Ένα από γνωστότερα γαλλικά καθολικά σχολεία είναι το κολλέγιο αρρένων του Αγίου Μάρκου που ιδρύθηκε το 1928 από τους Λασαλιανούς Αδελφούς. Τα αγγλόγλωσσα σχολεία είναι σήμερα τα πλέον δημοφιλή. Στην Αλεξάνδρεια εδράζεται η Τοσιτσαία-Πρατσίκειος Σχολή, ένα αμιγώς ελληνικό δημοτικό σχολείο το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο της ελληνόγλωσσης εκπαίδευσης εξωτερικού. Στην πόλη λειτουργούν επίσης το Αβερώφειο Γυμνάσιο-Λύκειο που αναγέρθηκεανεγέρθηκε με τη χορηγία του Γ. Αβέρωφ το 1884 και ονομάσθηκε Τοσιτσαία-Αβερώφειος Σχόλη και η Πατριαρχική Σχολή "Άγιος Αθανάσιος". Σκοπός της τελευταίας είναι η επιμόρφωση και κατάρτιση του προσωπικού των υπηρεσιών του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας σε ποικίλους τομείς (Γεωπονικής, Νοσηλευτικής, Ελληνικής και άλλων Γλωσσών, Νέων Τεχνολογιών, Διαπολιτισμικών Αφρικανικών σπουδών, κλπ.).

* Οι Κήποι Αντωνιάδη και η ομώνυμη βίλα. Πρόκειται για δημόσιο πάρκο με πολλά αγάλματα που μαζί με τη βίλα αποτελούν ένα από τα δημοφιλή αξιοθέατα της πόλης. Λέγεται ότι η βίλα είναι μικρογραφία του ανακτόρου των Βερσαλλιών. Κτίστηκε το 1860 από τον Έλληνα τραπεζίτη σερ Τζον Αντωνιάδη από τη Λήμνο και σήμεραθεωρείται αποτελείσήμερα ιστορικό μνημείο.

* Το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας αποτελείσυνιστά σημαντικό πόλο για τους Έλληνες της Αιγύπτου και διακρίνεται για την ιεραποστολική του δράση ανά την Αφρικανική Ήπειρο.

Αμέσως μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου ο Όμηρος επισκέφτηκε τον Αλέξανδρο σε ένα όνειρο και απήγγειλε τμήματα από την Οδύσσεια στα οποία υπήρχε αναφορά στη νήσο Φάρο. Σύμφωνα με τη διήγηση του Πλούταρχου<ref>Πλούταρχος ''Αλέξ''. 26.5.</ref> «ένας άνδρας με αξιοσέβαστο παρουσιαστικό και πάλλευκα μαλλιά φάνηκε να στέκεται δίπλα στον βασιλιά και να απαγγέλει αυτούς τους στίχους: "«Υπάρχει ένα νησί στην ταραγμένη θάλασσα, μπροστά στην Αίγυπτο. Οι άνθρωποι το αποκαλούν Φάρο"».<ref>''Οδ''. δ 354</ref> Αμέσως ο Αλέξανδρος ξύπνησε και πήγε στη Φάρο που ήταν ακόμη νησί. Όταν αντιλήφτηκεαντιλήφθηκε τα φυσικά πλεονεκτήματα της περιοχής είπε ότι ο Όμηρος δεν ήταν μόνο θαυμάσιος από όλες τις άλλες απόψεις, αλλά επίσης ο σοφότερος των αρχιτεκτόνων, και εκπόνησε το σχέδιο της πόλης του προσαρμόζοντάς το στη συγκεκριμένη τοποθεσία».

Αρκετές αρχαίες πηγές δίνουν περιγραφές του «πύργου», με διαφορετική κατά περίπτωση αξιοπιστία. Ο Στράβωνας (63 π.Χ.-23 μ.Χ.) λέει πως ο καθρέπτης του αντανακλούσε το φως δεκάδες χιλιόμετρα μακριά. Ο ποιητής Πόπλιος Παπίνιος Στάτιος (40-90 μ.Χ.) γράφει πως το φως του έμοιαζε με τη σελήνη. Ο μοναχός Επιφάνιος αναφέρει ότι το ύψος του έφτανε τα 560 μέτρα. Οι θεωρίες για την κατασκευή του κατόπτρου είναι αντικρουόμενες· μερικοίκάποιοι υποστηρίζουν ότι χρησιμοποιήθηκε στιλβωμένο μέταλλο, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι κατασκευάστηκε από γυαλί του οποίου η μία όψη ήταν επαργυρωμένη. Ο Φάρος, ως ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, παρέμεινε πόλος έλξης τουριστών καθ' όλη τη μεσαιωνική περίοδο και προσέλκυε πολλούς ταξιδιώτες που καταπλήσσονταν από το μέγεθός του. Επιστρέφοντας στα πάτρια εδάφη οι τελευταίοι επιχειρούσαν να εντυπωσιάσουν το κοινό τους με φανταστικές υπερβολές και με αυτό τον τρόπο εξυφάνθηκαν διάφοροι θρύλοι. Για παράδειγμα, ο Άραβας περιηγητής Αμπού Χαμίντ αλ Γκαρνάτι λέει ότι οσκοπός καθρέπτηςτου χρησιμοποιούντανκαθρέπτη ως όπλο γιαήταν να συγκεντρώνειεστιάζει τις ακτίνες του ήλιου και να πυρπολεί τασε εχθρικά πλοία που προσέγγιζαν το λιμάνι με στόχο την πυρπόλησή τους. Ο Άραβας γεωγράφος και ταξιδιώτης του 10ου αιώνα Ιμπν Χαουκάλ ισχυρίστηκε ότι η κατασκευή, στο σύνολό της, ήταν αστρονομικό παρατηρητήριο. Ο Ιμπν Κχορδαδμπέχ γράφει κατά τον 9ο αιώνα ότι με το τηλεσκόπιο του Φάρου είναιήταν δυνατόδυνατή ναη παρατηρεί κανείς ακόμη καιπαρατήρηση ανθρώπουςανθρώπων στην Κωνσταντινούπολη. Με τις παραπάνω απόψεις φαίνεται ότι συντάσσοντανσυντασσόταν ο αρχαιολόγος Χάινριχ Τηρς<ref>Thiersch H., ''Pharos, Antike Islam und Occident – Ein Beitrag zur Architekturgeschichte'', B. G. Teubner, Leipzig und Berlin 1909.</ref> ο οποίος πίστευε ότι ο Φάρος της Αλεξάνδρειας πιθανώς χρησιμοποιούνταν ως τηλεσκόπιο.

Σύμφωνα με τον θρύλο ο Πτολεμαίος Σωτήρας ονειρεύτηκε το κολοσσιαίο άγαλμα κάποιου θεού, ο οποίος τον πρόσταξε να τον μεταφέρει το συντομότερο στην Αλεξάνδρεια.· Επειδήεπειδή δεν γνώριζε πού βρισκόταν το άγαλμα διηγήθηκε το όραμα στον πολυταξιδεμένο Σωσίβιο, ο οποίος του είπε ότι είχε δει έναν τέτοιον κολοσσό στη Σινώπη. Ο Πλούταρχος αναφέρει σχετικά:<ref>Πλούτ. ''Περί Ίσιδος και Οσίριδος'' 351, Stephanus page 361 section F line 2.</ref> «Ο Βασιλιάςβασιλιάς ανέθεσε στον Σωτέλη και τον Διονύσιο να μεταφέρουν πάση θυσία το άγαλμα στην Αλεξάνδρεια και –μετά από πολύ χρόνο και με κόπο– οι τελευταίοι κατάφεραν με τη βοήθεια της Θείας Πρόνοιας να κλέψουν το άγαλμα και να του το παραδώσουν. Όταν ο Τιμόθεος (ο εξηγητής των ιεροτελεστιών) και ο αιγύπτιοςΑιγύπτιος ιερέας Μανέθωνας το εξέτασαν, αποφάνθηκαν ότι απεικόνιζε τον Πλούτωνα και έπεισαν τον Πτολεμαίο ότι [στην πραγματικότητα] δεν άνηκε σε κανένα άλλο θεό, παρά στον Σάραπη. Βέβαια, στη Σινώπη αποκαλούνταν Πλούτωνας, αλλά στην Αίγυπτο έπρεπε να έχει το κατάλληλο αιγυπτιακό όνομα, το οποίο ήταν Σάραπης. Και όσα παραδίδει ο Ηράκλειτος ο φυσικός, ότι δηλαδή ο Άδης και ο Διόνυσος είναι ένα και το αυτό, οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα. Θα ήταν κατά συνέπεια λογικό να ταυτίσουν τον Όσιρι με τον Διόνυσο και να σχηματίσουν ένα νέο όνομα από τα ονόματα του Όσιρι και του ταύρου Άπι. Αφού λοιπόν άλλαξε η φύση και η ονομασία του Όσιρι, ο ΣέραπηςΣάραπης έγινε κοινός θεός όλου του κόσμου, μιας και ο Όσιρις λατρεύεται από τους Αιγύπτιους και ο Διόνυσος από τους Έλληνες». Στην πραγματικότητα το τεράστιο άγαλμα ήταν πιθανότατα έργο του γλύπτη Βρύαξη Β΄.<ref>''Κλήμης'' ο ''Αλεξανδρινός, ''Προτρεπτικός'', 4.48-49.'' </ref>

Αμέσως μετά το γάμο του [[Πτολεμαίοςμε Γ΄ Ευεργέτης|Πτολεμαίου Γ΄ Ευεργέτη]] και τηςτη [[Βερενίκη Β΄ της Αιγύπτου|ΒερενίκηςΒερενίκη Β΄]] ο βασιλιάς[[Πτολεμαίος Γ΄ Ευεργέτης|Πτολεμαίος Γ΄ Ευεργέτη]]<nowiki/>ς αναχώρησε από την Αίγυπτο για να υποστηρίξει την αδερφή του, που ονομαζόταν επίσης [[Βερενίκη Φερνοφόρος|Βερενίκη]], στον [[Τρίτος Συριακός πόλεμος|Τρίτο Συριακό πόλεμο]]. Ο [[Καλλίμαχος]] <nowiki/>μάλιστα αναφέρει πως ο Ευεργέτης άφησε τη βασίλισσα στο νυφικό της κρεβάτι. Ο θρύλος λέει πως η Βερενίκη αφιέρωσε στη θεά [[Αφροδίτη (μυθολογία)|Αφροδίτη]] και συγκεκριμένα στον ναό της στο Ζεφύριο, τα πλούσια πανέμορφα μαλλιά της, προκειμένου ο Πτολεμαίος να επιστρέψει ασφαλής. Τελικά ο φαραώ επέστρεψε νικηφόρος και η Βερενίκη εκπλήρωσε το τάμα της. Την άλλη μέρα όμως τα μαλλιά της είχαν εξαφανιστεί από τον ναό. Ο αυλικός [[Κόνων ο Σάμιος|Κόνων]], μαθηματικός και αστρονόμος από τη [[Σάμος|Σάμο]], μαθηματικός και αστρονόμος που ζούσε στην αυλή, υποστήριξε πως οι θεοί τοποθέτησαν τη χαμένη κόμη ανάμεσα στα αστέρια. Ο αστερισμόςεν αυτόςλόγω αστερισμός φέρει ακόμη και σήμερα το όνομα «Κόμη της Βερενίκης» (Coma Berenice) ή «Πλόκαμος της Βερενίκης». Ο [[Καλλίμαχος]] απαθανάτισε το γεγονός σε ποίημά του από το οποίο σώζονται μικρά αποσπάσματα και μια μετάφρασή του στα λατινικά από τον [[Κάτουλλος|Κάτουλλο]].<ref>''Ἐπίτομον Ἐγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν τῆς "Πρωΐας"''. Αθήνα: ΠΡΩΪΑ. 1932.</ref>

Λογοτεχνικό φόρο τιμής στην Αλεξάνδρεια έχουν αποδώσει ο Καβάφης με το ποίημα «Ἀπολείπειν ὁ θεὸς Ἀντώνιον», ο Λώρενς Ντάρρελ με την τετραλογία του «Αλεξανδρινό Κουαρτέτο» (''Ιουστίνη'', ''Βαλτάσαρ'', ''Μαουντόλιβ'', ''Κλέα'') που αποτέλεσε σταθμό στη λογοτεχνία και ο Στρατής Τσίρκας στο τελευταίο μέρος της τριλογίας του «Ακυβέρνητες Πολιτείες», τη «Νυχτερίδα». Στην τριλογία ''Αραμπέσκ'' του Τζον Κόρτνεϊ Γκρίμγουντ η Αλεξάνδρεια αποτελεί το σκηνικό μιας σειράς εναλλακτικών ιστορικών νουβελών. Επίσης, το βιβλίο «Αλεξάνδρεια: Η πόλη της μνήμης», του Μάικλ Χάαγκ, παρουσιάζει την πόλη με τα μάτια των Καβάφη, Ντάρελ και Φόρστερ. Με τη νουβέλα [[:en:Miramar|''Μιραμάρ'']]<ref>Μαχφούζ Ναγκίμπ, ''Μιραμάρ'', μτφρ.: Μαρία Κ. Χωρεάνθη, Ψυχογιός 1999</ref> (1967) ο Αιγύπτιος συγγραφέας [[Ναγκίμπ Μαχφούζ]] δημιούργησε ένα γεμάτο αντιθέσεις πορτραίτο της σύγχρονης μετααποικιακής πόλης. Όπως συμβαίνει και με άλλα έργα του Μαχφούζ, το ''Μιραμάρ'' βρίθει από αλληγορίες. Η ηρωίδα του – σύμβολο της ΑιγύπτουΑιγύπτου–, μια όμορφη αλλά αμόρφωτη εργαζόμενη κοπέλακαμαριέρα που αποτελεί το μήλο της έριδος για τους ενοίκους της πανσιόν Μιραμάρ, άγεται και φέρεται από τις αλληλοσυγκρουόμενες απόψεις τους. Οι τελευταίοι αντιπροσωπεύουν κύκλους προσκείμενους στην κυβέρνηση του Νάσερ, διάφορες πολιτικο-θρησκευτικές οργανώσεις, την ανώτερη εύπορη τάξη, τους Ευρωπαίους, τους Αιγύπτιους εθνικιστές κλπ. Το 1988 η Σουηδική Ακαδημία Γραμμάτων τίμησε τον Μαχφούζ με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Το ''Αλεξάνδρεια'' της Λίντσεϊ Ντέιβις είναι μια ιστορία μυστηρίου, με ήρωα τον Μάρκους Ντίντιους Φάλκο, πληροφοριοδότη, αυτοκρατορικό πράκτορα και «ιδιωτικό ντετέκτιβ» των ρωμαϊκών χρόνων (2009). Άλλες σχετικές ελληνικές εκδόσεις είναι: ''Το φεγγάρι έσβησε στην Αλεξάνδρεια'', Πολυζωίδης Απόστολος 2011· ''Φάρος και φαρίσκος, Ιστορίες της Αλεξάνδρειας και ένα κείμενο του Γιώργου Σεφέρη για τον Ε. Μ. Φόρστερ'', Forster, Edward Morgan· ''Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας,'' Τζίλλιαν Μπράντσοου· ''Ο λύχνος της Ανατολής'', Φωτίου Ελένη· ''Έξοδος από την Αίγυπτο'', Ασιμάν Αντρέ 1951· ''Οι σκιές που αναζητάς στην Αλεξάνδρεια'', Φιλίππου Μάρω 2013· ''Μέρες Αλεξάνδρειας'', Στεφανάκης Δημήτρης Γ.· ''Στην Αλεξάνδρεια ζάχαρη και στο Μισίρι ρύζι'', Γκιάλη, Έλεν - Έλλη 2011.

Το ''Κλεοπάτρα'', μια νουβέλα του Τζέφρι Γκάρντνερ αποκαλύπτει τη μυστική ζωή και τους έρωτες της Βασίλισσαςβασίλισσας (1962)· Το ''Αντώνιος και Κλεοπάτρα'' είναι η έβδομη και τελευταία νουβέλα της σειράς «Κύριοι της Ρώμης» της Κολίν ΜακΚάλοου (2007)· ''Η Κλεοπάτρα εξομολογείται'' (2011) της Κάρολιν Μέιερ είναι ιστορική νουβέλα με κεντρικό πρόσωπο την Κλεοπάτρα VII· Η ''Κλεοπάτρα'' του Ράιντερ Χάγκαρντ είναι μυθοπλασία που αφηγείται την επική προσπάθεια του ιερατείου να ανατρέψει την Κλεοπάτρα και να επαναφέρει την Αίγυπτο στη χρυσή εποχή της (1889).