Μάχη του Πέτα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Υπάρχω (συζήτηση | συνεισφορές)
Klaaskamzel (συζήτηση | συνεισφορές)
επιμέλεια
Γραμμή 1:
{{χωρίς παραπομπές|20|04|2017}}
{{επιμέλεια|γλώσσα, ορθογραφία}}
 
{{μάχη
| εικόνα =[[Αρχείο:Thesi tis Artas dio polemoi tou Peta.jpg|250px|]]
Γραμμή 8 ⟶ 7 :
|χρονολογία = Τρίτη 4 Ιουλίου 1822
| τόπος = [[Πέτα Άρτας|Πέτα της Άρτας]]
| έκβαση = ΉτταΝίκη των Ελλήνων και ΦιλελλήνωνΟθωμανών
|μαχόμενος1 = {{flagicon|Greece (1821)}} [[Ελλάδα|Έλληνες επαναστάτες]]
|μαχόμενος2 = {{flagicon|the Ottoman Empire (1453-1844)}} [[Οθωμανική αυτοκρατορία]]
Γραμμή 17 ⟶ 16 :
| απώλειες1 = 600, Καταστροφή του Σώματος Φιλελλήνων / Επτανησίων
| απώλειες2 = 1.000
|πλευρά1=|πλευρά2=|έναρξη=|τερματισμός=}}
}}
Η '''μάχη του Πέτα''' ήταν μία από τις μάχες του [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων του 1821]]. πουΈλαβε συνήφθη,χώρα κατά το δεύτερο έτος της επανάστασης, στις [[4 Ιουλίου]] του [[1822]], παρά τοστο χωριό [[Πέτα Άρτας|Πέτα]], κοντά5 στηνχιλιόμετρα ανατολικά της [[Άρτα|Άρτας]],. μεταξύΕμπλεκόμενες πλευρές ήταν οι [[Έλληνες|Ελλήνων]] αγωνιστώναγωνιστές, συνεπικουρούμενωνσυνεπικουρούμενοι από το [[Φιλέλληνας|Τάγμα των Φιλελλήνων]], εναντίονκαι οθωμανικούο τακτικού[[Οθωμανικός στρατούΣτρατός|οθωμανικός συεπικουρούμενουτακτικός στρατός]] συεπικουρούμενος από σώματα ατάκτων μισθοφόρων τουρκαλβανώνΤουρκαλβανών.<br> Η έκβαση της μάχης ήταν ολέθρια ήττα Ελλήνων και Φιλελλήνων, και οι συνέπειές της υπήρξαν ιδιαίτερα δυσάρεστες για τους [[Σουλιώτες]] και για τη συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα στην [[Ήπειρος|Ήπειρο]].
Η έκβαση της μάχης υπήρξε ολέθρια για τους Φιλέλληνες. Οι δε συνέπειες αυτής υπήρξαν ιδιαίτερα δραματικές τόσο για τους [[Σουλιώτες]] όσο και για τη συνέχιση του απελευθερωτικού αγώνα στην Ήπειρο γενικότερα.
 
== Το ιστορικόΙστορικό ==
Μετά τη θανάτωση του [[Αλή Πασάς|Αλή Πασά]] από εκτελεστικό απόσπασμα του [[Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς|Χουρσίτ Πασά]], κατ΄ εντολή του Σουλτάνου [[Μαχμούτ Β']] στις [[24 Ιανουαρίου]] του 1822, και τηςτη διάλυσηςδιάλυση του Πασαλικίου των Ιωαννίνων που επακολούθησε, η κατάσταση ιδιαίτερα των [[Σουλιώτες|Σουλιωτών]] άρχισε να επιδεινώνεται δραματικά. Η δε [[συμφωνίαΣυμφωνία του Πέτα]] (1821)]], που αφορούσε συμμαχία αυτώντων Σουλιωτών με τους Τουρκαλβανούς, είχε πάψει πλέον να υφίσταται μετά από ραδιουργίες του Αλβανού πασά [[Ομέρ Βρυώνης|Ομέρ Βρυώνη]]. Υπό τις συνεχείς πιέσεις του Μεγάλου Βεζίρη Χαλέτ Εφέντη για διάλυση κάθε επαναστατικής εστίας αναγκάζεται, ο Χουρσίτ πασάςΠασάς αναγκάζεται, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες συμβιβασμού, να βαδίσει εναντίον τουςτων Σουλιωτών με 14.000 άνδρες, συνάπτοντας σφοδρές μάχες. Οι Σουλιώτες, εφαρμόζοντας μια επιδέξια ελαστική άμυνα, ακολουθώντας τακτική σύμπτυξης προκειμένου να κερδίσουν χρόνο, αποσύρθηκαν στο [[Σούλι]]. όπουΟργάνωσαν καιτην αντιστάθηκαν ηρωικάαντίστασή τους στα εξωτερικά οχυρά του Σουλίου, στοντον Αβαρίκο, την Κιάφα, και στατα Χόικα, συντρίβονταςαποτρέποντας κάθε επιθετική ενέργειαπροσπάθεια κατάληψής τους. Απογοητευμένος οΟ Χουρσίτ αποσύρθηκε στη [[Λάρισα]], αναθέτοντας τη συνέχιση των επιχειρήσεων στον Ομέρ Βρυώνη.<br>
Στο μεταξύ, αναλαμβάνοντας νέος πασάς της [[Ήπειρος|Ηπείρου]], ο [[Μεχμέτ Ρεσίτ πασάς Κιουταχής|Ρεσίτ Πασάς Κιουταχής]], θέλοντας να δώσει ένα τέλος στις επαναστατικές δράσεις στην περιοχή ενέτεινε την πολιορκία του Σουλίου. Υπό τις συνθήκες στέρησης της συνεχούς πολιορκίας αναγκάστηκαν τότε οι Σουλιώτες να ζητήσουν τη βοήθεια του [[Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος|Α. Μαυροκορδάτου]] και του [[Μάρκος Μπότσαρης|Μ. Μπότσαρη]].
 
Στο μεταξύ, αναλαμβάνοντας νέος πασάς της [[Ήπειρος|Ηπείρου]], ο [[Μεχμέτ Ρεσίτ πασάς Κιουταχής|Ρεσίτ Πασάς Κιουταχής]], θέλοντας να δώσει ένα τέλος στις επαναστατικές δράσεις στην περιοχή, ενέτεινε την πολιορκία του Σουλίου. Υπό τις συνθήκεςτην στέρησηςπίεση της συνεχούς πολιορκίας αναγκάστηκαν τότε, οι Σουλιώτες αναγκάστηκαν να ζητήσουν τη βοήθεια του [[Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος|Α.Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου]] και του [[Μάρκος Μπότσαρης|Μ.Μάρκου Μπότσαρη]].
==Ο Μαυροκορδάτος==
Ο [[Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος]] πού ήταν πρόεδρος του Εκτελεστικού «ήρχισε τον ανταγωνισμό προς τον Δ. Υψηλάντη, τον οποίον ήθελε να υπερτερήση και ως στρατιωτικόν»<ref>[Κόκκινος,ε.α.,τ.Γ,σ.88]</ref>.
Στις 22 του Ιούνη ο «στρατάρχης» Μαυροκορδάτος με 3.000 άνδρες έφθασαν στο Κομπότι.
Ανάμεσα τους και το τάγμα του ταχτικού στρατού με 560 άνδρες, οι 93 από αυτούς - [[Φιλέλληνες]].
Στις 23 του Ιούνη βγήκαν οι Τούρκοι από την [[Άρτα]], αλλά οι Έλληνες και οι ξένοι πολέμησαν πεισματικά και τους πισωγύρισαν στο [[Κομπότι]]. Ξεχώρισε για την παλικαριά του ο Γερμανός στρατηγός [[Καρλ φον Νόρμαν-Έρενφελς|Νόρμαν]].
 
==Κινήσεις Μετάπριν τη μάχη ==
==Το λάθος==
Ο [[Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος]], που ήταν πρόεδρος του Εκτελεστικού, «ήρχισε τον ανταγωνισμό προς τον Δ. Υψηλάντη, τον οποίον ήθελε να υπερτερήση και ως στρατιωτικόν».<ref>[Κόκκινος,ε.α.,τ.Γ,σ.88]</ref> Στις 22 Ιουνίου, ο Μαυροκορδάτος έφτασε στο [[Κομπότι]] με 3.000 άνδρες, ανάμεσά τους και το τάγμα του τακτικού στρατού με 560 άνδρες, οι 93 από αυτούς [[Φιλέλληνες]]. Στις 23 Ιουνίου, οι Τούρκοι βγήκαν από την [[Άρτα]], αλλά η ελληνική πλευρά τούς αναχαίτισε έως το Κομπότι. Ξεχώρισε για την ανδρεία του ο Γερμανός στρατηγός [[Καρλ φον Νόρμαν-Έρενφελς|Νόρμαν]].
Ο στρατάρχης Μαυροκορδάτος έστειλε 1.200 άνδρες με τον Μπότσαρη να πάνε να βοηθήσουν τους Σουλιώτες.
Οι υπόλοιποι 1.500 προχώρησαν προς την [[Άρτα]], πιάνοντας το χωριό [[Πέτα Άρτας|Πέτα]] μα ο Μαυροκορδάτος δεν ήταν μαζί τους. Ο Ομέρ Βρυώνης συνάντησε το ολιγάριθμο στράτευμα του Μπότσαρη στην [[Μάχη της Πλάκας|Πλάκα, στις 29 Ιουνίου]]. Οι Οθωμανοί νίκησαν, το στράτευμα του Μπότσαρη μισοκαταστράφηκε, ο Μπότσαρης γύρισε πίσω στο Πέτα έχοντας χάσει 100 παλικάρια.
 
Ο στρατάρχης Μαυροκορδάτος έστειλε τον Μπότσαρη με 1.200 άνδρες προς βοήθεια των Σουλιωτών. Οι υπόλοιποι 1.500, χωρίς τον Μαυροκορδάτο, προχώρησαν προς την Άρτα, καταλαμβάνοντας το Πέτα. Ο Ομέρ Βρυώνης συνάντησε το ολιγάριθμο στράτευμα του Μπότσαρη στην Πλάκα, στις 29 Ιουνίου, όπου δόθηκε η [[Μάχη της Πλάκας]]. Οι Οθωμανοί υπερίσχυσαν και ο Μπότσαρης οπισθοχώρησε στο Πέτα έχοντας χάσει 100 άνδρες.
Ένα άλλο λάθος, που έκρινε την τύχη της μάχης, ήταν η εγωιστική στάση των Ευρωπαίων απέναντι στον τρόπο πολέμου με τους Τούρκους. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί συμβούλεψαν τους Φιλέλληνες να κάνουν ταμπούρια (δηλαδή οχυρώματα) και αυτοί απάντησαν πως «έχουν τα στήθη τους για ταμπούρια και πως ξέρουν και αυτοί να πολεμούν». Έτσι πολλοί οπλαρχηγοί αποχώρησαν από το Πέτα, όπως ο [[Γεώργιος Καραϊσκάκης|Γ. Καραϊσκάκης]], ο Γ. Κολοκοτρώνης, κ.α.
 
Ένα άλλο λάθος, που έκρινε την τύχη της μάχης, ήταν η εγωιστική στάση των Ευρωπαίων απέναντι στον τρόπο πολέμου με τους Τούρκους. Οι Έλληνες οπλαρχηγοί συμβούλεψαν τους Φιλέλληνες να κάνουν ταμπούρια (δηλαδή οχυρώματα) και αυτοί απάντησαν πως «έχουν τα στήθη τους για ταμπούρια και πως ξέρουν και αυτοί να πολεμούν».{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=}} Έτσι πολλοί οπλαρχηγοί αποχώρησαν από το Πέτα, όπως ο [[Γεώργιος Καραϊσκάκης|Γ.Γεώργιος Καραϊσκάκης]], και ο Γ. Κολοκοτρώνης, κ.α.<sup>[ποιος;]</sup>
== Η μάχη του Πέτα ==
Την Τρίτη 4 Ιουλίου 1822 ο Ρεσίτ πασάς ή Κιουταχής - καταγόταν από την Κιουτάχεια της Μικράς Ασίας- με περίπου 8.000 Οθωμανούς στρατιώτες βγήκε από την Άρτα. Το Πέτα απέχει από την [[Άρτα]] 5 χλμ. και βρίσκεται σε μια κορυφογραμμή από Β προς Ν με απότομες πλαγιές προς την πόλη. Στα αριστερά τοποθετήθηκαν οι Φιλέλληνες, πιο δεξιά το πυροβολικό τους, στη συνέχεια το σώμα των Επτανησίων με τον Σπ. Πανά, και στο δεξιό άκρο πάνω σε ένα λόφο ο [[Γώγος Μπακόλας]] με τους πολεμιστές του. Σε άλλη κορυφογραμμή πιο πίσω τοποθετήθηκαν οι Μ. Μπότσαρης, Βλαχόπουλος κ.α.
 
== Η μάχη του Πέτα ==
Η μάχη άρχισε από τα χαράματα και κράτησε έως το απόγευμα. Η νίκη έγερνε υπέρ των Ελλήνων – Φιλελλήνων, όμως στο ύψωμα που κατείχε ο Μπακόλας, φάνηκαν ξαφνικά περίπου 80 Τούρκοι σημαιοφόροι. Οι Έλληνες θεώρησαν αυτό το περιστατικό ως προδοσία του Μπακόλα και αποχώρησαν, και καθώς άργησε η διαταγή της οπισθοχώρησης οι Φιλέλληνες που έμειναν στην μάχη περικυκλώθηκαν από τους εχθρούς και πολέμησαν ηρωικά. Οι περίπου 15 Πολωνοί Φιλέλληνες με αρχηγό τους τον Μιρζεύσκι, κλείστηκαν πολεμώντας στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του Πέτα και εκεί βρήκαν τραγικό θάνατο <ref> Αρχείο Ιωάννη Κώτση.Επιμέλεια δασκάλου Παναγιώτη Ι.Κώτση </ref>. Από το Σώμα των Φιλελλήνων (Ιταλοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Ελβετοί, Βέλγοι, Ολλανδοί, Δανοί, Σουηδοί, Πολωνοί) 68 σκοτώθηκαν, ανάμεσα στους νεκρούς και ο διοικητής του τακτικού στρατεύματος συνταγματάρχης [[Πιέτρο Ταρέλλα]]. Ο βαριά πληγωμένος στρατηγός Νόρμαν είπε στον Μαυροκορδάτο:
Την Τρίτη 4 Ιουλίου 1822, ο Ρεσίτ πασάς ήΠασάς Κιουταχής - καταγόταν από την Κιουτάχεια της Μικράς Ασίας- με περίπου 8.000 Οθωμανούς στρατιώτες βγήκε από την Άρτα. Το Πέτα απέχει από την [[Άρτα]] 5 χλμ. και βρίσκεται σε μια κορυφογραμμή από Ββορρά προς Ννότο με απότομες πλαγιές που βλέπουν προς την πόληΆρτα. Στα αριστερά τοποθετήθηκαν οι Φιλέλληνες, πιο δεξιά το πυροβολικό τους, στη συνέχεια το σώμα των Επτανησίων με τον Σπ. Πανά, και στο δεξιό άκρο πάνω σε ένα λόφο ο [[Γώγος Μπακόλας]] με τους πολεμιστές του. Σε άλλη κορυφογραμμή πιο πίσω τοποθετήθηκαν οι Μ. Μπότσαρης, Βλαχόπουλος κ.α..
«πρίγκηπα, όλα τα χάσαμε, εκτός από την τιμή».<ref>Δ. Φωτιάδης, Ιστορία του 21, ΜΕΛΙΣΣΑ, Τ. Β, σ. 212 - 215</ref> .
Το δικαστήριο που έγινε αμέσως μετά αθώωσε για την κατηγορία της προδοσίας τον Γ. Μπακόλα{{πηγή}}.
 
Η μάχη άρχισε από τα χαράματα και κράτησε έως το απόγευμα. Η νίκηπορεία έγερνετης υπέρμάχης τωνευνοούσε Ελλήνωντην ελληνική Φιλελλήνωνπλευρά, όμως στο ύψωμα που κατείχε ο Μπακόλας, φάνηκαν ξαφνικά περίπου 80 Τούρκοι σημαιοφόροι. Οι Έλληνες θεώρησανερμήνευσαν αυτό το περιστατικό ως προδοσία του Μπακόλα και αποχώρησανοπισθοχώρησαν, και καθώς άργησε η διαταγή της οπισθοχώρησης οι Φιλέλληνες που έμειναν στην μάχη περικυκλώθηκαν από τους εχθρούς και πολέμησαν ηρωικά. Οι περίπου 15 Πολωνοί Φιλέλληνες, με αρχηγό τους τον Μιρζεύσκι, κλείστηκαν πολεμώνταςοχυρώθηκαν στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο κέντρο του Πέτα και εκείόπου βρήκαν τραγικό θάνατο .<ref> Αρχείο Ιωάννη Κώτση.Επιμέλεια δασκάλου Παναγιώτη Ι.Κώτση </ref>. Από το Σώμα των Φιλελλήνων (Ιταλοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Ελβετοί, Βέλγοι, Ολλανδοί, Δανοί, Σουηδοί, Πολωνοί) 68 σκοτώθηκαν, ανάμεσαανάμεσά στους νεκρούςτους και ο διοικητής του τακτικού στρατεύματος συνταγματάρχης [[Πιέτρο Ταρέλλα]]. Ο βαριά πληγωμένος στρατηγός Νόρμαν είπε στον Μαυροκορδάτο: «πρίγκηπα, όλα τα χάσαμε, εκτός από την τιμή».<ref>Δ. Φωτιάδης, Ιστορία του 21, ΜΕΛΙΣΣΑ, Τ. Β, σ. 212 - 215</ref> Το δικαστήριο που έγινε αμέσως μετά αθώωσε τον Μπακόλα από την κατηγορία της προδοσίας.{{πηγή}}
== Μετά τη μάχη ==
Μετά τη μάχη ο Μπότσαρης, με τα απομεινάρια του εκστρατευτικού σώματος, υποχώρησε στο [[Μεσολόγγι]] μαζί με τον Μαυροκορδάτο εγκαταλείποντας τους Σουλιώτες στην τύχη τους.
 
==Απόηχος==
Στις 2 του Σεπτέμβρη 750 Σουλιώτες και γυναικόπαιδα αποχαιρέταγαν για ύστατη φορά το Σούλι. Ο Μπακόλας, όταν μετά την καταστροφή πληροφορήθηκε τις κατηγορίες που κυκλοφορούσαν εναντίον του, συναντήθηκε με τον Μαυροκορδάτο, ο οποίος τον θεώρησε αθώο. Αδυνατώντας όμως ο Μπακόλας να μείνει σε έναν κόσμο που τον περιφρονούσε και τον μείωνε, απομονώθηκε για ένα διάστημα από τους άλλους και τελικά έλαβε τη δραματική απόφαση να συμβιβαστεί με τους Τούρκους και να τους υπηρετήσει ως το τέλος της ζωής του. Αυτή του η ενέργεια ενίσχυσε την εντύπωση που είχε δημιουργηθεί την ημέρα της μάχης.
Οι απώλειες της ελληνικής πλευράς στο Πέτα ήταν πολύ βαρύτερες σε σχέση με κάθε άλλη μάχη κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης. Οι Φιλέλληνες αξιωματικοί θέλησαν να αποδώσουν την ήττα τους στην φυγή των άτακτων ελληνικών ομάδων από το πεδίο της μάχης, κάτι που επέτρεψε στην Τουρκική πλευρά να περικυκλώσουνπερικυκλώσει το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα, τις δύο τακτικές μονάδες που είχαν παραμείνει παρατεταγμένες στις θέσεις τους, δηλαδή το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα. Το κύριο όμως αίτιο της ήττας τους ήταν ο συνδυασμός στην επιχείρηση δύο τακτικά ασυμβίβαστων στρατευμάτων σε μια ενιαία διάταξη μάχης:, τα δύο τακτικά ασυμβίβαστα στρατεύματα ήτανδηλαδή οι άτακτες ελληνικές μονάδες από τηντη μια και το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα από την άλλη.<ref>Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Ο αγώνας για την ελληνική ανεξαρτησία. Πολιτική και στρατηγική των Ελλήνων και της οθωμανικής αυτοκρατορίας 1821-1832, εκδ.Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 1996, σελ. 160 Όπως παρατηρεί ο Παπασωτηρίου, οι Ευρωπαϊκοί στρατοί της εποχής είχαν σαν τακτική τους την απόλυτη εναρμόνιση των κινήσεών τους, την πυκνή διάταξη της παράταξής τους, αντίθετα τα παραδοσιακά στρατεύματα, μέσα στα οποία ήταν και των Ελλήνων της Επανάστασης, ήταν η άτακτη ορμή προς τον εχθρό και η υποχώρηση. Αυτές οι δύο τακτικές συγκρούστηκαν εντός της Ελληνικής παράταξης στη μάχη του Πέτα. Την πρώτη ασκούσαν τα ξένα Φιλελληνικά σώματα που συμμετείχαν στη μάχη, τη δεύτερη οι Έλληνες άτακτοι. Για μια διεξοδικότερη ανάλυση των δύο στρατιωτικών στρατηγικών βλ. στο ίδιο: σελ.150-158.</ref>
 
ΣτιςΜετά 2τη μάχη ο Μπότσαρης, με τα απομεινάρια του Σεπτέμβρηεκστρατευτικού 750σώματος, Σουλιώτεςυποχώρησε καιστο γυναικόπαιδα[[Μεσολόγγι]] αποχαιρέταγανμαζί γιαμε ύστατητον φοράΜαυροκορδάτο, τοεγκαταλείποντας Σούλιτους Σουλιώτες. Ο Μπακόλας, όταν μετά την καταστροφή πληροφορήθηκε τις κατηγορίες που κυκλοφορούσαν εναντίον του, συναντήθηκε με τον Μαυροκορδάτο, ο οποίος τον θεώρησε αθώο. ΑδυνατώνταςΟ Μπακόλας όμως, ο Μπακόλαςαδυνατώντας να μείνειυποστεί σετην ένανπεριφρόνηση κόσμο πουαπό τον περιφρονούσεκύκλο και τον μείωνετου, απομονώθηκε για ένα διάστημα από τους άλλους και τελικά έλαβε τη δραματικήτην απόφαση να συμβιβαστεί με τους Τούρκους και να τους υπηρετήσει ως το τέλος της ζωής του. Αυτή του η ενέργεια ενίσχυσε την εντύπωση που είχε δημιουργηθεί την ημέρα της μάχης.
==Αποτίμηση της μάχης==
Οι απώλειες της ελληνικής πλευράς στο Πέτα ήταν πολύ βαρύτερες σε σχέση με κάθε άλλη μάχη κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επανάστασης. Οι Φιλέλληνες αξιωματικοί θέλησαν να αποδώσουν την ήττα τους στην φυγή των άτακτων ελληνικών ομάδων από το πεδίο της μάχης, κάτι που επέτρεψε στην Τουρκική πλευρά να περικυκλώσουν τις δύο τακτικές μονάδες που είχαν παραμείνει παρατεταγμένες στις θέσεις τους, δηλαδή το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα. Το κύριο αίτιο της ήττας τους ήταν ο συνδυασμός στην επιχείρηση δύο τακτικά ασυμβίβαστων στρατευμάτων σε μια ενιαία διάταξη μάχης: τα δύο τακτικά ασυμβίβαστα στρατεύματα ήταν οι άτακτες ελληνικές μονάδες από την μια και το Τάγμα των Φιλελλήνων και το Σύνταγμα Ταρέλα από την άλλη.<ref>Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Ο αγώνας για την ελληνική ανεξαρτησία. Πολιτική και στρατηγική των Ελλήνων και της οθωμανικής αυτοκρατορίας 1821-1832, εκδ.Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 1996, σελ. 160 Όπως παρατηρεί ο Παπασωτηρίου, οι Ευρωπαϊκοί στρατοί της εποχής είχαν σαν τακτική τους την απόλυτη εναρμόνιση των κινήσεών τους, την πυκνή διάταξη της παράταξής τους, αντίθετα τα παραδοσιακά στρατεύματα, μέσα στα οποία ήταν και των Ελλήνων της Επανάστασης, ήταν η άτακτη ορμή προς τον εχθρό και η υποχώρηση. Αυτές οι δύο τακτικές συγκρούστηκαν εντός της Ελληνικής παράταξης στη μάχη του Πέτα. Την πρώτη ασκούσαν τα ξένα Φιλελληνικά σώματα που συμμετείχαν στη μάχη, τη δεύτερη οι Έλληνες άτακτοι. Για μια διεξοδικότερη ανάλυση των δύο στρατιωτικών στρατηγικών βλ. στο ίδιο: σελ.150-158.</ref>
 
==Παραπομπές==