Ξεσηκωμός της Πάτρας (1821): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
αφαίρεση των περιττών συνδέσμων σε ημερομηνίες και των επαναλ. συνδέσμων
Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Patras (Ancient Patrae) Achaia engraving by William Miller after H W Williams (detail).jpg|thumb|right|340px|Το Κάστροκάστρο της Πάτρας περί το 1829]]
Η [[Ελληνική Επανάσταση του 1821]] βρήκε την [[Πάτρα]], (Παλαιαί Πάτραι, την εποχή εκείνη), πρωτεύουσα της [[Νομός Αχαΐας|Αχαΐας]], με ιδιαίτερη μητρόπολη, να είναι μια αναπτυγμένη πόλη με αξιόλογο εμπορικό λιμένα με κατ΄ εξοχήν ελληνικό πληθυσμό, [[Επτάνησα|Επτανήσιους]], λιγότερο [[Οθωμανοί|Τούρκους]] και ελάχιστους [[Αλβανοί|Αλβανούς]], αποτελώντας και έδρα προξενείων του [[Πελοπόννησος|Μωριά]] όπως της [[Αγγλία]]ς, [[Γαλλία]]ς και [[Ρωσία]]ς. Το [[1821]], καθώς πλησίαζε η [[25η Μαρτίου]], όπου σύμφωνα με το σχέδιο της [[Φιλική Εταιρεία|Φιλικής Εταιρείας]] θα άρχιζε η [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|επανάσταση]], άρχισαν σταδιακά διάφορα επεισόδια μεταξύ [[Έλληνες|Ελλήνων]] και [[Οθωμανοί|Τούρκων]]. Λίγες μέρες πριν την [[25η Μαρτίου]] έγινε ένοπλη εξέγερση και άρχισε η πολιορκία του κάστρου της πόλης, το οποίο ήταν και ένας από τους σημαντικότερους στρατηγικούς στόχους των επαναστατών. Λόγω κακής οργάνωσης, έλλειψης πειθαρχίας και οπλισμού, αλλά και λόγω της συνεργασίας του Άγγλου προξένου με τους [[Οθωμανοί|Τούρκους]], δεν έγινε δυνατό να κυριευθεί το κάστρο παρά μόνο στο τέλος της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης]]. Η πόλη γνώρισε μεγάλη καταστροφή από τις αλλεπάλληλες μάχες.
 
== Ιστορικό της εξέγερσης ==
[[File:Courier Ain 1821 Patra+title.JPG|thumb|right|360px|Η είδηση για την επανάσταση στην Πάτρα την 25 Μαρτίου (6 Απριλ. Ν.Ημ.) 1821, στη γαλλική εφημερίδα Courrier de l' Ain, 29-5-1821 (Ν.Ημ.)<ref>Le Courrier de l' Ain, 29-5-1821, σελ. 4. Διαθέσιμο [http://www.archives-numerisees.ain.fr/archives/resultats/journauxnumerises/n:100?RECH_nom%5B0%5D=Courrier+de+l%27Ain&type=journauxnumerises]</ref>]]
Σε πολλά μέρη της [[Πελοπόννησος|Πελοποννήσου]], γίνονταν επαναστατικές προετοιμασίες αρκετούς μήνες πριν την επίσημη κήρυξη της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης]]. Στην [[Πάτρα]] από τον [[Φεβρουάριος|Φεβρουάριο]] του [[1821]] οι πατρινοίΠατρινοί είχαν αρνηθεί να πληρώσουν τους φόρους και άρχισαν να κυκλοφορούν στην πόλη ένοπλοι. Για την ολιγοήμερη και ώριμη φάση της εξέγερσης ελάχιστα αναφέρουν οι [[Έλληνες]] ιστορικοί και απομνημονευματογράφοι. Ακόμη και ο αυτόπτης [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Παλαιών Πατρών Γερμανός]] δίνει μόνο το περίγραμμα των γεγονότων στα ενθυμήματά του.<ref>Σιμόπουλος Κυριάκος, "Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του '21", έκδοση 2004, τ. Α', σ. 183.</ref>
 
Αμέσως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης στα [[Καλάβρυτα]] που γενικεύτηκε στις [[21 Μαρτίου]] του [[1821]] με την κατάληψη της πόλης, άρχισε να εκδηλώνεται ένας έντονος αναβρασμός στην πόλη της [[Πάτρα]]ςΠάτρας με απειλές κατά των [[Έλληνες|Ελλήνων]]. Την ίδια μέρα ([[21 Μαρτίου]]) κατά τον [[Σπυρίδων Τρικούπης|Τρικούπη]], κατ΄ άλλους στις [[23 Μαρτίου]], [[Οθωμανοί|Τούρκοι]] εξαγριωμένοι, αφού μετέφεραν την προηγουμένη τις οικογένειές τους στο κάστρο της πόλης και ενισχυόμενοι από 150 ομοεθνείς τους από το [[κάστρο του Ρίου|φρούριο του Ρίου]], σκότωσαν έναν ρακοπώλη.<ref>Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου τομ.15ος, σελ.612</ref> Μετά ξεχύθηκαν στην πόλη και πυρπόλησαν την οικία του προεστού [[Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Πρεσβύτερος)|Ι. Παπαδιαμαντοπούλου]] βάζοντας φωτιά και στα γύρω οικήματα και τρομοκρατώντας τον ελληνικό πληθυσμό. Ταυτόχρονα τα κανόνια του κάστρου άρχισαν να βάλουν κατά του μητροπολιτικού ναού και άλλων σημείων της Άνω πόλης με αποτέλεσμα ν΄ ακολουθήσει ένα χάος.<ref>Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britanica τομ.48ος, σελ.252.</ref><br />
Τότε βρίσκονταν στην [[Πάτρα]] πολλοί Επτανήσιοι, μεταξύ των οποίων και Φιλικοί. Αυτοί βλέποντες τις φλόγες και τους πυροβολισμούς οπλίστηκαν και οχυρώθηκαν σε διάφορα μέρη. Μερικοί, μαζί με Πατρινούς, προχώρησαν προς την περιοχή Τάσι όπου συνήθως μαζεύονταν [[Οθωμανοί|Τούρκοι]]. Εκεί συγκρούστηκαν για πρώτη φορά και σκοτώθηκε ο Κεφαλλονίτης Βασίλης Ορκουλάτος. Από εκεί αποσύρθηκαν προς την ενορία του Αγ. Γεωργίου. Από το βράδυ της ίδιας μέρας άρχισαν να αποσύρονται προς τα πλοία οι πρόξενοι ευρωπαϊκών κρατών για να σωθούν από την οργή των [[Οθωμανοί|Τούρκων]]. Αυτές τις ημέρες έδρασε ως επικεφαλής ομάδας ενόπλων και ο [[Παναγιώτης Καρατζάς]], έμπιστος του πλούσιου εμπόρου και Φιλικού Ι. Παπαδιαμανατόπουλου και διακριθείς για την ανδρεία και τον πατριωτισμό του. Αυτός, θέλοντας να δώσει χρόνο στους Πατρινούς να απομακρύνουν τις οικογένειες και τα πράγματά τους, συνεννοήθηκε με τους Επτανήσιους Βαγγέλη Λιβαδά, (έμπορο), Νικόλαο Γερακάρη (φαρμακοποιό) και άλλους, και το βράδυ βγήκαν στους δρόμους καλώντας τον κόσμο σε επαγρύπνηση, ώστε οι [[Τούρκοι]] να νομίσουν ότι οι [[Έλληνες]] είναι πολλοί και σε επιφυλακή και να μήν τολμήσουν νυχτερινή έφοδο. Ο άμαχος πληθυσμός κυρίως γυναικόπαιδα, έτρεχε στη "Ντογάνα" (=Τελωνείο) μπαίνοντας στη θάλασσα μέχρι το λαιμό ζητώντας να σωθεί από τα ελλιμενισμένα εκεί πλοία. Την επόμενη μέρα ([[22 Μαρτίου]]) κατά τον [[Σπυρίδων Τρικούπης|Τρικούπη]] κατ' άλλους στις [[24 Μαρτίου]] οι [[Οθωμανοί|Τούρκοι]] βρέθηκαν όλοι συγκεντρωμένοι στο [[κάστρο της Πάτρας]] απ' όπου κανονιοβολούσαν την πόλη. Σύντομα, οι σημαντικοί Αχαιοί της γύρω περιοχής άρχισαν να εισέρχονται στην πόλη με όσους οπλοφόρους μπόρεσε να συγκεντρώσει ο καθένας. Πρώτος εισήλθε περί το μεσημέρι ο [[Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Πρεσβύτερος)|Παπαδιαμαντόπουλος]] και μετά από αυτόν ο [[Ανδρέας Σ. Λόντος|Ανδρέας Λόντος]] με κόκκινη σημαία με μαύρο σταυρό. Κατά τον [[Σπυρίδων Τρικούπης|Τρικούπη]] την ίδια ημέρα εισήλθαν στην [[Πάτρα]] και ο [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Π. Πατρών Γερμανός]], ο [[Επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος|επίσκοπος Κερνίτσης (Καλαβρύτων)]], ο [[Ανδρέας Ζαΐμης|Ζαΐμης]] και ο [[Μπενιζέλος Ρούφος|Ρούφος]], ακολουθούμενοι από πλήθος οπλοφόρων και ροπαλοφόρων. Με την είσοδό τους οι Πατρινοί και άλλοι [[Έλληνες]] ζητωκραύγαζαν με ενθουσιασμό "Ζήτω η ελευθερία, ζήτωσαν οι αρχηγοί, και εις την Πόλιν να δώση ο Θεός".<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/8/8/5/metadata-02-0000351.tkl&do=109673_01.pdf&pageno=87&width=368&height=581&maxpage=413&lang=el Τρικούπης Σπ., Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, έκδ. 1853, σ. 79 κ.ε.]</ref>
 
Με ιδιαίτερη ζωντάνια και υποβλητικότητα τις δραματικές εκείνες εξελίξεις που συνέβαιναν στην [[Πάτρα]] περιγράφει στο ημερολόγιό του ο εκεί τότε πρόξενος της [[Γαλλία]]ςΓαλλίας Ούγος Πουκεβίλ (αδελφός του [[Φρανσουά Πουκεβίλ]]). Μόνο ως προς την ημερομηνία έναρξης των γεγονότων έχει υπάρξει διαφωνία με τους ιστορικούς. Γράφει λοιπόν ο Πουκεβίλ<ref>Α. Βακαλόπουλου "Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης" (Αθήναι 1971) σελ.63</ref>:
:«''Πάτρα 4 Απριλίου'', (δηλαδή 23 Μαρτίου 1821), ''το βράδυ στις 6. Η φωνή της ελευθερίας ακούεται, φωτιά έχει αρχίσει μέσα στην πόλη... Ο αέρας που σπρώχνει τις φλόγες, μας απειλεί με γενική πυρκαϊά! Ο ήλιος έχει δύσει μέσα από ένα πέπλο κοκκινωπών καπνών... Ο πάταγος των σπιτιών, που γκρεμίζονται, οι αλλεπάλληλες κανονιές από το κάστρο, το σφύριγμα και η έκρηξη μερικών βομβών, οι φωνές των γυναικών και παιδιών, πάνω από 500, που έχουν προσφύγει στο γαλλικό προξενείο, σκορπίζουν παντού την σύγχυση και τον τρόμο. Ο ουρανός, σαν πύρινος θόλος μας φωτίζει με ένα φως μαυροκίτρινο. Η ταραγμένη θάλασσα μοιάζει να κυλά κύματα από αίμα, και το μεγαλύτερο μέρος από τα πλούτη της Πάτρας συσσωρεύονται στα δωμάτιά μου''».
 
Στο μεταξύ ο [[Νικόλαος Λόντος]] κάλεσε τον [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Παλαιών Πατρών Γερμανό]] που ήταν στα [[Καλάβρυτα]]<ref>Γ. Βαλέτας (εκδότης) (1962) "''Δημητρίου Ανιάνος Άπαντα Απομνημονεύματα Καραϊσκάκη και άλλων αγωνιστών''", Εκδόσεις "Ο.Ε.Ε. Άτλας", Αθήνα, 1962, σελ. 370, 371.<br />
"''Οι κατά τας Πάτρας κατοικούντες Οθωμανοί βλέποντες επιβαρυνόμενον πανταχόθεν τον πολιτικόν ορίζοντα και θέλοντες να ασφαλισθώσιν απέναντι της επαπειλουένης καταιγίδος, μετέφερον τας οικογενείας αυτών εις το φρούριον .... Το βίαιον τούτο μέτρον των Τούρκων (δηλ. πυρπόληση οικιών) έδωκεν εις όλους τους χριστιανούς κατοίκους να εννοήσωσιν εις όν ευρίσκονται κίνδυνον, και ... επεκαλέσθησαν δια του εκεί έτι διαμένοντος ιεράρχου αυτών (εννοεί τον Π.Π.Γ.) την σύμπραξιν των Καλαβρυτινών, δια να διασώσωσι τας οικογενείας των ... Ο Γερμανός ... έσπευσε να δράμη εις βοήθειαν, επικαλεσθείς την συνδρομήν των Καλαβρυτινών, οίτινες '''συνηκολούθησαν προθύμως αυτόν''' ... και συγκαλέσας εις πολιορκίαν της πόλεως (δηλ. της Πάτρας)...''"</ref>, καθώς και όλους τους οπλαρχηγούς της περιοχής, να σπεύσουν με τις ομάδες τους προς βοήθεια των Πατρινών. Έτσι τις ημέρες που ακολούθησαν άρχισαν να συρρέουν στην Πάτρα οπλισμένοι χωρικοί με τους αρχηγούς τους και να παίρνουν μέρος στον Αγώνα της πολιορκίας του Κάστρου.
 
===Ο ρόλος των Άγγλων===
Η Αγγλική κυβέρνηση από την αρχή της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης]] τήρησε εχθρική στάση κατά των [[Έλληνες|Ελλήνων]]. Μερικοί από τους λόγους ήταν ότι η [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάσταση]] απειλούσε τη σταθερότητα στην Ανατολική [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]] και την εμπορική επικοινωνία με τις κτήσεις της [[Αγγλία]]ςΑγγλίας στην [[Ινδία]], επίσης απειλείτο η ισορροπία δυνάμεων στην [[Ευρώπη]], ενώ η αγγλική εμπορική ναυτιλία δεχόταν ισχυρό ανταγωνισμό από την ελληνική που κυριαρχούσε στη [[Μεσόγειος|Μεσόγειο]].<br />
Η φιλοτουρκική δράση του προξένου της [[Αγγλία]]ςΑγγλίας στην [[Πάτρα]], του Φίλιπ Τζέιμς Γκρην (Philip James Green), σε συνδυασμό με άλλα γεγονότα, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέγερση και ίσως στη μετέπειτα πορεία της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης]]. Οι [[Οθωμανοί|Τούρκοι]] προειδοποιήθηκαν έγκαιρα για την εξέγερση και βοηθήθηκαν να αμυνθούν τις πρώτες ημέρες, έτσι ώστε κατάφεραν να κρατήσουν το [[κάστρο της Πάτρας]] έως το τέλος της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης]]. Εκτιμάται ότι αν το κάστρο είχε πέσει στα χέρια των επαναστατών θα ήταν διαφορετική η τύχη του [[Μεσολόγγι|Μεσολογγίου]] και της [[Στερεά Ελλάδα|Ρούμελης]]. Ο Γκρην υπήρξε φιλότουρκος και κατάσκοπος των [[Οθωμανοί|Οθωμανών]]. Αντίθετα ο Γάλλος πρόξενος Υγκ Πουκεβίλ κράτησε ουδετερότητα αλλά πρόσφερε ανθρωπιστική βοήθεια στον ελληνικό πληθυσμό. <br /> Οι [[Άγγλοι]] είχαν υιοθετήσει εχθρική στάση προς την [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάσταση]] από την αρχή της. Επισήμως δήλωναν ότι τηρούσαν ουδετερότητα, αλλά στην πράξη συνεργάζονταν με τους [[Οθωμανοί|Τούρκους]] και προκάλεσαν πολλά δεινά στους [[Έλληνες]]. Στη δράση αυτή συνέβαλε και ο [[Θωμάς Μαίτλαντ|Τόμας Μέτλαντ]] (Thomas Maitland), Ύπατος Αρμοστής της [[Μεγάλη Βρετανία|Βρετανίας]] στα [[Επτάνησα]]. Ο Γκρην με τον αδελφό του είχαν οργανώσει δίκτυο πρακτόρων και επικοινωνούσαν με τουτον Τούρκο πασά [[Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς|Χουρσίτ]] (που βρισκόταν στα [[Ιωάννινα]]) και με τους έγκλειστους στο [[κάστρο της Πάτρας]] [[Οθωμανοί|Τούρκους]], δίνοντάς τους πληροφορίες για τις κινήσεις των [[Έλληνες|Ελλήνων]]. Ταυτόχρονα ο Γκρην ενημέρωνε τους προϊσταμένους του. Τις αναφορές του αυτές και άλλα σχετικά με την [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάσταση]] εξέδωσε σε βιβλίο το [[1827]]. <br />
Ο Γκρην είχε ενημερωθεί για την επικείμενη επανάσταση μήνες πριν, από τον πρόξενο της [[Αγγλία]]ςΑγγλίας στην Αρκαδιά ([[Κυπαρισσία]]) Αναστάσιο Πασχαλίγκο. Στα χέρια του [[βοεβόδας|βοεβόδα]] της [[Κυπαρισσία]]ςΚυπαρισσίας είχε πέσει γράμμα του [[Θεόδωρος Κολοκοτρώνης|Κολοκοτρώνη]] από τη [[Ζάκυνθος|Ζάκυνθο]] πουο οποίος επικοινωνούσε με Πελοποννήσιους και τους ανέφερε ότι ετοιμάζεται να διεκπεραιωθεί στο [[Πελοπόννησος|Μωριά]] με Επτανήσιους ενόπλους. Ο [[βοεβόδας]] ενημέρωσε τον αντικαταστάτη του [[Χουρσίτ Μεχμέτ Πασάς|Χουρσίτ]] στην [[Τρίπολη Αρκαδίας|Τριπολιτσά]]. Στις [[17 Μαρτίου]] ο Γκρην πληροφορεί τους [[Οθωμανοί|Τούρκους]] ότι κυκλοφορούν φήμες για επανάσταση. Οι [[Οθωμανοί|Τούρκοι]] ανάγκασαν τους [[Έλληνες]] να σύρουν ως το κάστρο μερικά βαριά κανόνια που βρίσκονταν στην παραλία, και έκαναν επίταξη των φούρνων για να παράγουν παξιμάδι. Στις [[21 Μαρτίου]] οι [[Οθωμανοί|Τούρκοι]] έλαβαν μικρές ενισχύσεις από την Έπαχτο ([[Ναύπακτος|Ναύπακτο]]) και τα [[Καλάβρυτα]]. Γύρω στις [[23 Μαρτίου]] οι [[Άγγλοι]] υπήκοοι που βρίσκονταν στην [[Πάτρα]] επιβιβάστηκαν σε πλοία και κατέφυγαν στα [[Επτάνησα]]. Στο μεταξύ ο MaitlandΜέτλαντ απαγόρευσε σε υπήκοους των [[Επτάνησα|Επτανήσων]] να πολεμούν στο πλευρό των επαναστατών. Στις [[3 Απριλίου]] διεκπεραιώθηκε από τη [[Στερεά Ελλάδα|Στερεά]] στο [[Ρίο]] ο [[Γιουσούφ Σέρεζλης|Γιουσούφ πασάς]] με 600 ενόπλους, με στόχο να λύσει την πολιορκία του [[κάστρο της Πάτρας|κάστρου της Πάτρας]]. Η επιχείρισήεπιχείρησή του πέτυχε χάριχάρις στην κατασκοπευτική δραστηριότητα του Γκρην και στην έλλειψη ηγεσίας στο ελληνικό στρατόπεδο. Ο Άγγλος πρόξενος είχε πληροφορηθεί ότι οι [[Έλληνες]] σκάβουν λαγούμι κάτω από τα τείχη του κάστρου για να το ανατινάξουν. Ενώ αυτό το λαγούμι ήταν στα τελειώματά του, ο Γκρην έστειλε τον αδελφό του στο [[Ρίο]] και ειδοποίησε τον [[Γιουσούφ Σέρεζλης|Γιουσούφ]]. Η έλευσή του στην [[Πάτρα]] φόβισε τους πολιορκητές οι οποίοι διασκορπίστηκαν. Ο Γκρην γράφει ότι διέσωσε στο προξενείο του αρκετούς [[Έλληνες]]. Αντίθετα ο [[Ιωάννης Φιλήμων|Φιλήμων]] γράφει ότι οι πρόξενοι της [[Αγγλία]]ςΑγγλίας και της [[Ισπανία]]ς δεν δέχτηκαν τα γυναικόπαιδα που ζήτησαν άσυλο. Ο ίδιος αναφέρει ότι ο Γκρην ζητούσε από τον [[Γιουσούφ Σέρεζλης|Γιουσούφ πασά]] την εξόντωση των [[Έλληνες|Ελλήνων]]. Γι' αυτό κάποια μέρα αποκεφαλίστηκαν έξη [[Έλληνες]] μπροστά στην πόρτα του Γκρην, την ώρα που ο τελευταίος έβγαινε από το σπίτι του. Στις [[21 Μαΐου]] ο Γκρην φεύγειέφυγε για τα [[Επτάνησα]], αφού ο [[Γιουσούφ Σέρεζλης|Γιουσούφ]] τον ειδοποίησε ότι σκοπεύει να ισοπεδώσει την [[Πάτρα]]. <br />
Στην αφήγησή του για την [[Ελληνική επανάσταση του 1821|Επανάσταση]], ο Γκρην για να μειώσει τη σημασία των επιτυχιών των [[Έλληνες|Ελλήνων]] στον θαλάσσιο πόλεμο, αναφέρει την άθλια κατάσταση του τουρκικού ναυτικού. Κατά τον ίδιο, το πρώτο τουρκικό κάστρο που κατέλαβαν οι επαναστάτες ήταν αυτό της [[Κυπαρισσία|Αρκαδιάς]]. Με τη μεσολάβηση του εκεί Άγγλου πρόξενου οι [[Οθωμανοί|Τούρκοι]] έφυγαν σώοι με ελληνική συνοδεία, άλλοι προς το [[Ναυαρίνο]] και άλλοι προς την [[Τρίπολη Αρκαδίας|Τριπολιτσά]].<br />Οι πρόκριτοι της [[Πάτρα]]ςΠάτρας απέστειλαν στον Γκρην επιστολή διαμαρτυρίας στην οποία τον κατηγορούν ότι έγινε αίτιος να σκοτωθούν πολλοί [[Έλληνες]] και τον καλούν "να δώκη λόγον εν καιρώ περί απάντων των ανωτέρω συμβεβηκότων και περί των ζημιών οπού παρανόμως έγινε αίτιος". Τον [[χειμώνας|χειμώνα]] του [[1821]], οΕπτανήσιοι Γκρηνεπαναστάτες βρέθηκεβρήκαν απότον Επτανήσιους επαναστάτεςΓκρην πάνω σε μια αγγλική [[Ημιολία|γολέτα]] που αιχμαλωτίστηκεείχαν αιχμαλωτίσει. Για εκδίκηση, ο Γκρην υπέστη γενναίο ξυλοδαρμό.<ref>Σιμόπουλος Κ., "''Πώς είδαν οι ξένοι'' ...", κεφ. "Ο φιλότουρκος Άγγλος Πρόξενος της Πάτρας", τ. Α', σ. 183-211. </ref>
 
== Ορκωμοσία αγωνιστών ==
Την επομένη των παραπάνω γεγονότων (στις [[22 Μαρτίου]], κατ' άλλους στις [[24 Μαρτίου|24]]-[[25 Μαρτίου]]) κατέφθασαν στην [[Πάτρα]] οι πρόκριτοι με τις ομάδες τους ο [[Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Πρεσβύτερος)|Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος]], ο [[Ανδρέας Σ. Λόντος|Ανδρέας Λόντος]], ο [[Μπενιζέλος Ρούφος]], ο [[Ανδρέας Ζαΐμης]], ο [[Σωτήριος Θεοχαρόπουλος]], ο [[Επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος]] και ο μητροπολίτης [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄]] επικεφαλής πολυάριθμων επαναστατών, περίπου 1000, όπου και ο τελευταίος, στήνοντας έναν σταυρό στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου, όρκισε τους παραπάνω αγωνιστές. Στο τέλος της τελετής εκείνης ακούσθηκαν οι ζητωκραυγές "Ελευθερία ή Θάνατος" καθώς "Και στην Πόλη να δώσει ο Θεός". <br />
Την είσοδο του [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Γερμανού]] στην [[Πάτρα]] την [[25 Μαρτίου]] επικεφαλής χιλιάδων ενόπλων αναφέρουν προς τους προϊσταμένους τους και οι πρόξενοι της [[Σουηδία]]ς-[[Νορβηγία]]ς και της [[Ολλανδία]]ς στην [[Πάτρα]]. Ο πρώτος αναφέρει ότι ο [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Γερμανός]] και άλλοι προύχοντες "''ενεφανίσθησαν και πάλιν''" (την [[25η Μαρτίου]]) χωρίς να εξηγείται εκεί τί εννοεί. Ο πρόξενος της [[Ολλανδία]]ςΟλλανδίας αναφέρει ότι την ίδια μέρα οι επαναστάτες εχάραξαν σταυρό στην πλατεία του Αγ. Γεωργίου με τις λέξεις “''Νίκη ή θάνατος''”.<ref>Ζώρας Θ. Γεώργιος, ''Αι κατά πληροφορίας του Ολλανδικού Προξενείου πρώται επαναστατικαί εκδηλώσεις εν Πάτραις το 1821.'' Πρακτικά του Α' εν Πάτραις Τοπικού Συνεδρίου Αχαϊκών Σπουδών, περιοδικό “Πελοποννησιακά”, Παράρτημα 1, 1974 σελ. 194- 215.<br />
Σελ. 200: Επιστολή Λουδοβίκου Στράνη, προξένου του Βασιλέως της Σουηδίας και Νορβηγίας στην Πάτρα, προς τον Ιππότην, πρεσβευτή αυτού του Βσιλέως στην Κωνσταντινούπολη. 8 Απριλίου 1821 (νέο ημ.):
“''Ο αρχιεπίσκοπος της επαρχίας ταύτης (εννοεί τον Γερμανό), εκείνος των Καλαβρύτων ως και τρεις προύχοντες, οίτινες είχον αρνηθή να μεταβούν εις την Τρίπολιν, όπου είχον κληθή υπό της κυβερνήσεως, ενεφανίσθησαν και πάλιν προχθές, τώρα δε ευρίσκονται εις την πόλιν και διευθύνουν τα πράγματα.''" <br />
Γραμμή 29:
 
[[Αρχείο:Epanastasi.jpg|thumb|right|200px|Ο πίνακας του Βρυζάκη: ''Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί την σημαία της επανάστασης''.]]
Κατ' άλλες πηγές της εποχής η εν λόγω ορκωμοσία έγινε την [[25η Μαρτίου]] του [[1821]] (όπως είχε οριστεί από τηντη [[Φιλική Εταιρεία]]) στηνστη Μονή[[Δοξολογία τηςστην [[Αγία Λαύρα|Μονή της Αγίας Λαύρας]]. Ιστορικοί του [[20ος αιώνας|20ου αιώνα]] αμφισβητούν αυτό το γεγονός (βλέπε λεπτομέρειες στο άρθρο [[Δοξολογία στην Αγία Λαύρα]]). Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι η ορκωμοσία στην [[Αγία Λαύρα]] ναι μεν είναι πραγματικό γεγονός, αλλά πραγματοποιήθηκε όχι την [[25η Μαρτίου]] αλλά την [[17 Μαρτίου|17η Μαρτίου]] [[1821]], και ασφαλώς είναι το γεγονός που ενέπνευσε το [[1851]] τον εθνικό ζωγράφο [[Θεόδωρος Βρυζάκης|Θ. Βρυζάκη]] να φιλοτεχνήσει τον περίφημο πίνακά του με θέμα την ορκωμοσία των αγωνιστών. Άλλωστε στον πίνακα αυτό ο [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Π. Πατρών Γερμανός]] ευλογεί τη σημαία της Επανάστασης μπροστά στην Ωραία Πύλη μικρού ναού, και όχι στην ύπαιθρο όπως έγινε στην περίπτωση της [[Πάτρα]]ςΠάτρας. Όσοι απορρίπτουν την άποψη αυτή τείνουν να ταυτίζουν ακόμα και τα πρόσωπα που απεικονίζονται στο συγκεκριμένο πίνακα με κάποιους από τους πρωταγωνιστές του ξεσηκωμού της [[Πάτρα]]ςΠάτρας. Έτσι λοιπόν σύμφωνα με ανώνυμο παρατηρητή στον πίνακα διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά, πρώτος ο [[Μπενιζέλος Ρούφος|Μπ. Ρούφος]] να ορκίζεται υψώνοντας το χέρι, δίπλα του ο [[Ανδρέας Σ. Λόντος|Λόντος]] φέροντας τη σημαία, (που είχε υψώσει στο [[Αίγιο]]), πίσω τους διάφοροι άλλοι Πατρινοί αγωνιστές, ο [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄]] ευλογώντας τη σημαία, δεξιότερα ο τότε διάκος και μετέπειτα [[Αρχιεπίσκοπος Θεόφιλος|επίσκοπος Πατρών Θεόφιλος]], ο [[επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος]] (μη συλλειτουργών), προ αυτών πιθανώς οι αδελφοί Καλαμογδάρτες και δεξιότερα όλων ο [[Ανδρέας Ζαΐμης]].{{πηγή}}
 
== Αχαϊκόν Διευθυντήριον - Διακήρυξη ==
Αμέσως μετά συγκροτήθηκε η πρώτη επαναστατική Αρχή της [[Νομός Αχαΐας|Αχαΐας]], το λεγόμενο "[[Αχαϊκόν Διευθυντήριον]]", με σκοπό την φροντίδα του επαναστατικού αγώνα στη ΒΔ. [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]], η οποία και επέδωσε "Προς τους εν Πάτραις προξένους των ξένων επικρατειών" προκήρυξη (μανιφέστο) με ημερομηνία [[26 Μαρτίου]] δια της οποίας τονίζονταν η απόφαση των [[Έλληνες|Ελλήνων]] "''ν΄ απελευθερωθούν ή ν΄ αποθάνουν''" και στη συνέχεια ακολουθούσε διεθνής έκκληση για συνδρομή στον ελληνικό Αγώνα. Την διακήρυξη υπογράφουν κατά σειρά οι:
[[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Αρχιεπίσκοπος Πατρών Γερμανός]], [[επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων Προκόπιος|Επίσκοπος Καλαβρύτων Προκόπιος]], [[Ανδρέας Ζαΐμης]], [[Ανδρέας Σ. Λόντος]], [[Μπενιζέλος Ρούφος]], [[Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος (Πρεσβύτερος)|Παπαδιαμαντόπουλος]] και Σωτηράκης ([[Σωτήριος Θεοχαρόπουλος]]).<br />
Μετά άρχισε η στενή πολιορκία του [[κάστρο της Πάτρας|κάστρου της Πάτρας]] στην οποία και διακρίθηκαν εκτός των παραπάνω αγωνιστών οι Πατρινοί: [[Παναγιώτης Καρατζάς|Π. Καρατζάς]], οι αδελφοί Κουμανιώτες, ο [[Νικόλαος Λόντος|Ν. Λόντος]], οι Καλαμογδάρτες κ.ά.<br />
ΤηνΤη διακήρυξη αυτή αναφέρει στους ανωτέρους του και ο Άγγλος πρόξενος Φ. Γκρην και μεταγράφει στο ιστορικό δοκίμιο που έγραψε επί των γεγονότων αυτών<ref>[http://books.google.gr/books?id=4lwbAAAAMAAJ&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false Sketches of the War in Greece: In a Series of Extracts, by Philip James Green, R. L. Green. Published 1827. T. Hurst and Co. London.) σελίδες 9, 10 κ.ε. Η Διακήρυξη της Επανάστασης στη σελ. 271.]
</ref>.
Σημειώνεται ότι και οι [[Οθωμανοί|Τούρκοι]] ζήτησαν από τους προξένους της [[Πάτρα]]ςΠάτρας την επέμβασή τους προκειμένου να συνετίσουν τους [[Έλληνες]] και να παραδώσουν τα όπλα, μάταια όμως, εκτός του Άγγλου προξένου Φίλιπ Γκρήν, που διευκόλυνε τα μέγιστα στην έλευση τουρκικών δυνάμεων για την αποκατάσταση της τάξης.
 
== Καταστολή της εξέγερσης ==
Λίγες μέρες αργότερα στις [[3 Απριλίου]] ([[Κυριακή των Βαΐων]]) και με υπόδειξη του Άγγλου προξένου, κατέφθασε στην [[Πάτρα]] ο Τούρκος στρατηγός [[Γιουσούφ Σέρεζλης]] ο οποίος και έλυσε την πολιορκία που επιχειρούσαν οι [[Έλληνες]] στο κάστρο ενώ ακολούθησε αυτόν στη συνέχεια ο Μουσταφά μπέης που κατευθύνθηκε προς το [[Αίγιο]] και την [[Τριπολιτσά]]. ΟΣτη συνέχεια ο [[Γιουσούφ Σέρεζλης|Γιουσούφ]] κατέστρεψε και λεηλάτησε την [[Πάτρα]].
 
Μετά την καταστολή της εξέγερσης δεν ακολούθησε καμία άλλη τοπική δραστηριότητα ή οργάνωση του Αγώνα στην περιοχή τόσο της πόλης όσο και ευρύτερα, στην [[Επαρχία Αιγιαλείας|ΑιγιαλείαΑιγιάλεια]] και τα [[Καλάβρυτα]] (περιοχές που ήταν ήδη ελεύθερες). Το δε [[Αχαϊκόν Διευθυντήριον]], ειδικά μετά τη [[μάχη του Λάλα]] επισκιάσθηκε από την [[Πελοποννησιακή Γερουσία]]. Εικάζεται ότι αμέσως μετά τα παραπάνω συμβάντα θα έφθασε στο Ρωσικό Προξενείο της [[Πάτρα]]ςΠάτρας είδηση περί της αποκήρυξης του [[Αλέξανδρος Υψηλάντης|Α.Υψηλάντη]] από τον Τσάρο καθώς και ο αφορισμός του από τον Πατριάρχη, από την οποία να προκλήθηκε απογοήτευση και ανησυχία, που όμως, όπως αποδείχθηκε, γρήγορα ξεπεράστηκαν από την ορμή που είχαν πάρει ήδη οι επαναστατικές κινητοποιήσεις.
 
Επαναλήφθηκαν κάποιες περιορισμένες χρονικά πολιορκίες του κάστρου μέχρι τον [[Οκτώβριος|Οκτώβριο]] του ίδιου έτους. Στη συνέχεια ακολούθησαν τον επόμενο χρόνο εντονότερα γεγονότα από τον [[Θεόδωρος Κολοκοτρώνης|Θ. Κολοκοτρώνη]] που αφορούσαν ευρύτερη περιοχή και όχι το κάστρο.
[[Αρχείο:PATRAS2006 012.jpg|thumb|260px|Μνημείο για την [[Ελληνική Επανάσταση]] στην πλατεία Αγίου Γεωργίου.]]
Γεγονός είναι ότι ο [[Θεόδωρος Κολοκοτρώνης]] επιθυμούσε μετά την [[Άλωση της Τριπολιτσάς|απελευθέρωση της Τριπολιτσάς]] την απελευθέρωση ολόκληρης της [[Πελοπόννησος|Πελοποννήσου]] και βέβαια της [[Πάτρα]]ςΠάτρας. Η κυβέρνηση ήθελε να τον ορίσει αρχηγό της πολιορκίας, αλλά οι τοπικοί άρχοντες δεν το δέχονταν. Όμως, τον χρειάστηκαν τον [[Φεβρουάριος|Φεβρουάριο]] του [[1822]], όταν ο τουρκικός στόλος αποβίβασε χιλιάδες στρατό στην πόλη της [[Πάτρα]]ςΠάτρας. Γρήγορα, ο [[Θεόδωρος Κολοκοτρώνης]] συγκέντρωσε 6.000 στρατό και κατάφερε να περιορίσει όλους τους [[Οθωμανοί|Τούρκους]] στο κάστρο, στην περίφημη [[μάχη του Γηροκομείου]].
 
Το οριστικό τέλος της πολιορκίας έφερε η ήττα του [[Μαυροκορδάτος|Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου]] στο [[Μάχη του Πέτα|Πέτα]] και η εκστρατεία του [[Δράμαλης|Δράμαλη]] στην [[Πελοπόννησος|Πελοπόννησο]].
 
Κατόπιν αυτών η [[Πάτρα]], αν και επαναστάτησε σχεδόν πρώτη, παρέμεινε υπό την κυριαρχία των [[Οθωμανοί|Οθωμανών]] σε όλη τη διάρκεια της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επανάστασης]], μέχρι τις [[7 Οκτωβρίου]] [[1828]] πουοπότε παραδόθηκε από τους [[Οθωμανοί|Τούρκους]], τελευταία, στο γαλλικό στράτευμα του [[Νικόλαος - Ιωσήφ Μαιζών|Ν. Μαιζών]].
 
Προς τιμή του [[Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄|Παλαιών Πατρών Γερμανού Γ΄]] έχει ανεγερθεί σπουδαίος ανδριάντας του επί μαρμάρινου βάθρου στην πλατεία [[Ψηλαλώνια Πάτρας|Ψηλά Αλώνια]] της [[Πάτρα]]ςΠάτρας.
 
== Δείτε επίσης ==