Φοίνικες (αρχαίος λαός): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
→Ακμή: Πλοίο ρωμαϊκής εποχής = άσχετο με την περίοδο που μας ενδιαφέρει |
→Ακμή: ελλείψεις παραπομπών |
||
Γραμμή 85:
===Τέχνες===
[[Αρχείο:Ahiram Sarcophagus 1.JPG|thumb|left|Σαρκοφάγος της [[Βύβλος|Βύβλου]] -Εθνικό Μουσείο Βηρυτού]]
Η φοινικική τέχνη επηρεάστηκε σημαντικά από την αιγυπτιακή και τη βαβυλωνιακή, αλλά επειδή ο λαός ήταν κατ εξοχήν εμπορικός, είχε μεγάλη παραγωγή (κυριολεκτικά βιομηχανική ως προς την ποσότητα) ειδών που είχαν ευρεία ζήτηση την εποχή εκείνη. Αυτό δεν επέδρασε πολύ θετικά στην ανάπτυξη της τέχνης. Επίσης τα βαρύγδουπα, μεγαλοπρεπή αλλά δίχως λεπτοδουλειά{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=}} πρότυπα των γειτονικών τους λαών δεν βοήθησαν ούτε τους Φοίνικες να δημιουργήσουν κάτι ξεχωριστό στην τέχνη. Στις φοινικικές πόλεις έχουν βρεθεί και έργα που μαρτυρούν σαφώς περισσότερη λεπτομέρειες και επεξεργασία από άλλων λαών. Επίσης έχουν βρεθεί και έργα ξεχωριστά και γενικά θεωρείται ότι επιμελούνταν με ιδιαίτερη τέχνη τις σαρκοφάγους τους. Η γλυπτική τους άκμασε ιδιαίτερα κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, όπως και οι άλλες τέχνες, έχει βρεθεί δε ένας Ερμής στη [[Σιδώνα]] που θεωρείται εξαιρετικό δείγμα της λεπτής τέχνης που άρχισε να αναπτύσσεται τότε στην περιοχή.
===Ακμή===
Γραμμή 92:
Ο λαός που αποκαλούμε Φοίνικες ζούσαν στην ανατολική Μεσόγειο από την 3η χιλιετία, όμως λίγα γνωρίζουμε για το απώτερο παρελθόν του. Γύρω στο 1200 όταν στην ανατολική Μεσόγειο σημειώθηκε μεγάλη αναστάτωση από [[Λαοί της Θάλασσας|θαλάσσιες επιδρομές]], από την κάθοδο των Φρυγών στη Μικρά Ασία, την [[Κάθοδος των Δωριέων|Κάθοδο των Δωριέων]] στην Ελλάδα και τις συνεπαγόμενες μετακινήσεις πληθυσμών, αλλά και από τη διαμάχη [[Χετταίοι|Χετταίων]] - [[Αιγύπτιοι|Αιγυπτίων]], οι Φοίνικες που ήταν ουσιαστικά υποτελείς των Αιγυπτίων πήραν μια ανάσα λόγω της αποδυνάμωσης των εξουσιαστών τους αλλά και των Χιττιτών. Επίσης τους αναπτέρωσε το εμπορικό ηθικό και ο διωγμός των Αχαιών από τους Δωριείς και γενικά ο τότε "μεσαίωνας" της Ελλάδας.
Η περιοχή τους ήταν μικρή και φτωχή, αλλά βρισκόταν σε εξαιρετική θέση και γι'αυτό εξάλλου ήταν πάντα δύσκολο να αποφεύγουν τους πολέμους -η χώρα τους είχε πρόσβαση στην ξυλεία των βουνών, διέθετε καλό κλίμα, είχε
Η δυσκολία στη μεταφορά των κοχυλιών έγινε αιτία οι Φοίνικες να διαδραματίσουν τον σημαντικότερο ρόλο τους στην ιστορία του πολιτισμού, δηλαδή με τα ταξίδια τους να μεταλαμπαδεύσουν γνώσεις του ενός τόπου στον άλλο. Ο λόγος ήταν πως τα κοχύλια δεν μπορούσαν να αντέξουν σε μακρινά ταξίδια χωρίς επεξεργασία και έτσι οι Φοίνικες όπου τα έβρισκαν, ίδρυαν μικρούς σταθμούς επεξεργασίας σε διάφορα σημεία με αγκυροβόλια και με επαρκή αριθμό οικισμών ντόπιων ώστε να διασφαλίζεται το εμπόριο. Στους σταθμούς αυτούς οι τεχνίτες της πορφύρας έκαναν τις αναγκαίες επεξεργασίες επί τόπου και έβγαζαν το χυμό των "ντόπιων" κοχυλιών. Τέτοιοι σταθμοί είχαν συσταθεί στην Κύπρο, στη Ρόδο, στην Κρήτη, στα Κύθηρα, στην Κρανάη της Λακωνικής, στη Σαλαμίνα κ.α.<ref>Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Παύλου Δρανδκάκη</ref> Από εκεί οι Φοίνικες έπαιρναν όσα προϊόντα τους έλειπαν, όπως μέταλλα ή βαφές που δεν είχαν εκείνοι, καθώς και αγροτικά είδη. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως έδειχναν για τα μεταλλεύματα. Περιέπλεαν τα νησιά και όπου έβρισκαν δυνατότητα για εξόρυξη μετάλλων, έφτιαχναν λιμάνια αλλά και δρόμους. Οι σταθμοί τους εξελίχθηκαν σε εμπορικά πρακτορεία και αυτά με τη σειρά τους σε μόνιμες εγκαταστάσεις και μικρές [[αποικία|αποικίες]]. Χάρη στους Φοίνικες οι Έλληνες δεν πήραν μόνον την έξυπνη ιδέα του αλφαβήτου (αντί των συλλαβών και των λέξεων), αλλά εισήγαγαν και φυτά που δεν διέθεταν, όπως [[φοινικιά|φοίνικες]], [[κυπαρίσσι]]α, [[συκιά|συκιές]], [[αμυγδαλιά|αμυγδαλιές]], [[ροδιά|ροδιές]] κ.α.
Γραμμή 99:
[[Αρχείο:Murex sp.jpg|thumb|Τα περίφημα κοχύλια.]]
Όταν οι Αχαιοί έχασαν την εξουσία (περί το 1200 π.Χ.) οι Φοίνικες ξεχύθηκαν σε όλο το Αιγαίο για αλιεία κοχυλιών και όχι μόνον{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=}}. Τότε η Σιδώνα και η Τύρος έγιναν ουσιαστικά οι πρώτες "βιομηχανικές" πόλεις του αρχαίου κόσμου, καθώς εκατοντάδες άτομα ρίχνονταν στην επεξεργασία του εμπορικού αυτού είδους με την διεθνή κατανάλωση -όχι μόνον του χρώματος, αλλά κυρίως των εκλεκτών υφασμάτων που έβαφαν. Έκαναν διαμετακομιστικό τους κέντρο την Θάσο και άρχισαν να αναζητούν και [[χρυσός|χρυσό]] στα παράλια της Μικράς Ασίας. Οι Τύριοι αποφάσισαν επίσης η Φοινίκη να αναζητήσει και [[άργυρος|άργυρο]] και [[κασσίτερος|κασσίτερο]] στη [[Σικελία]] και στην [[Ισπανία]]. Οι τολμηροί θαλασσοπόροι πέρασαν και τα στενά του Γιβραλτάρ για να βρουν μέταλλα, και βρήκαν όντως στη Βρετανία και στις "Κασσιτερίδας νήσους" που δεν ξέρουμε ποιες ήταν. Για το εμπόριο με τη δυτική λεκάνη της Μεσογείου έχτισαν την [[Καρχηδόνα]] και τα [[Γάδειρα]] στην [[Ιβηρική]]. Επειδή όμως δεν δημιουργούσαν πολλές αποικίες αλλά απλώς μικρούς σταθμούς, δεν μπόρεσαν να στηρίξουν την διεθνή τους παρουσία. Ηδη από τον 9ο αιώνα οι Έλληνες τους απαγορεύουν να διαπλέουν το [[Αιγαίο πέλαγος]]{{Εκκρεμεί παραπομπή|σχόλιο=}} και σταδιακά οι Φοίνικες περιορίζονται στην Τύρο, με μοναδικό κέντρο δικό τους εκτός Φοινίκης, την [[Καρχηδόνα]].
Οι Φοίνικες στο μεταξύ πάντως δεν είχαν περιοριστεί στη θάλασσα. Είχαν και καραβάνια στη στεριά, που λειτουργούσαν με παρόμοιο τρόπο και συνέδεαν τη χώρα τους με τον Περσικό κόλπο αλλά και με την [[Κασπία Θάλασσα|Κασπία]]. Ουσιαστικά έλεγχαν όλο το διαμετακομιστικό εμπόριο. Στην ξηρά εμπορεύονταν [[αχάτης|αχάτη]], [[λίβανος|λίβανο]], [[όνυξ|όνυχα]], [[σμύρνα]] Αραβίας, [[μαργαριτάρι]]α, αρώματα, [[ελεφαντοστούν]], [[έβενος|έβενο]], φτερά [[στρουθοκάμηλος|στρουθοκαμήλου]], [[πίθηκος|πιθήκους]] από την [[Ινδία]] καθώς και [[μπαχαρικά]], [[μετάξι]] από την Κίνα, [[άσφαλτος|άσφαλτο]], [[λινό|λινά]] και [[βαμβακερό|βαμβακερά]] υφάσματα κ.α. Επίσης εμπορεύονταν και ανθρώπους καθώς ασκούσαν [[δουλεμπόριο]] με άτομα αφρικανικής καταγωγής.
===Παρακμή===
Γύρω στο 880 π.Χ. είναι γνωστό ότι βασιλιάς στην Τύρο και τη Σιδώνα (επειδή είχε υποταγεί η μία στην άλλη) ήταν ο Ιθαβάαλ που εκφράζοντας το εμπορικό και αντιπολεμικό πνεύμα του λαού του δέχτηκε να είναι φόρου υποτελής στον [[Ασουρμπανιπάλ]] των [[Ασσυρία|Ασσυρίων]] ώστε να αποφύγει τον πόλεμο.
Αργότερα, για να γλυτώσει από τον φόρο, η Φοινίκη συμμάχησε εναντίον του Σεναχερίβ των Ασσυρίων με τους [[Ιουδαίοι|Ιουδαίους]] και τους [[Αιγύπτιοι|Αιγύπτιους]], πόλεμος ο οποίος, όμως, έληξε με την καταστροφή της [[Τύρος|Τύρου]] το 702 π.Χ. Επωφελήθηκε τότε η [[Σιδώνα]] που έως τότε ήταν υποτελής της [[Τύρος|Τύρου]] και πήρε εκείνη την εξουσία των δύο μεγαλουπόλεων της εποχής. Όμως η παρακμή είχε αρχίσει και όταν τριάντα χρόνια αργότερα η Τύρος καταστράφηκε για δεύτερη φορά (τώρα από τον [[Ναβουχοδονόσωρ Β´|Ναβουχοδονόσορα]], εκμεταλλεύτηκαν την ήττα της οι Έλληνες και συγκεκριμένα οι [[Ρόδος|Ρόδιοι]] και οι [[Μεγαρείς]] που κινήθηκαν για να προασπίσουν τα συμφέροντα των δικών τους αποικιών στην ευρύτερη περιοχή. Το ίδιο έκαναν και οι [[Αιγύπτιοι]] που επί της βασιλείας [[Άμασις Β' της Αιγύπτου|του Άμασιος]] (570-526) απέσπασαν από τους Φοίνικες την [[Κύπρος|Κύπρο]].
| |||