Εκπαίδευση των Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Στη [[Μακεδονία]] κατά τις παραμονές του [[Μακεδονικός αγώνας|Μακεδονικού αγώνα]] λειτουργούσαν 1041 εκπαιδευτικά ιδρύματα με 1074 δασκάλους και 68.000 περίπου μαθητές επί συνολικού ελληνικού πληθυσμού 650.000 κατοίκων. Οι μαθητές ξεπερνούσαν το 10% του συνολικού πληθυσμού και η αναλογία του διδακτικού προσωπικού ως προς τον αριθμό των μαθητών ήταν 1 προς 40, «σχέση αρκετά ικανοποιητική για την εποχή». Τα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά κέντρα της Μακεδονίας ήταν η [[Θεσσαλονίκη]] με 32 εκπαιδευτικά ιδρύματα, 127 διδάσκοντες και 4000 μαθητές, το [[Μπίτολα|Μοναστήρι]] με 19, 55 και 2000 αντίστοιχα. Ακολουθούν η Κοζάνη, η Καστοριά, η Καβάλα, η Βέρροια, η Σιάτιστα που διέθεταν από 5 έως 9 σχολεία, 30 διδασκάλους και από 1000 έως 1500 μαθητές.<ref>Αθανάσιος Καραθανάσης, «Η παιδεία στη Μακεδονία κατά την Τουρκοκρατία», στο: του ιδίου, Πραγματείαι περί Μακεδονίας. Μελέτες και άρθρα για την πνευματική κίνηση και ζωή της Νέοτερης Μακεδονίας, εκδ. Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 1990, σελ.13</ref> Στην περιφέρεια της Θράκης το σχολικό έτος 1881-1882 στην αρχιεπισκοπή Κωνσταντινούπολης αριθμούνται 61 σχολεία και 10.215 μαθητές. Το 1911-1912 78 σχολεία και 16.928 μαθητές. Στη μητρόπολη Αδριανούπολης οι αντίστοιχοι αριθμοί για το 1884 είναι 78 και 6017 και για το έτος 1907, 97 και 9.154.<ref>Κυριακή Μαμώνη, «Η ζωή και η δράση των υπόδουλων Ελλήνων 1881-1913: Θράκη», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Εκδοτική Αθηνών, τομ. ΙΔ' (1977), σελ.366</ref>

==Το Ελληνικό κράτος και η μέριμνα για την εκπαίδευση των αλύτρωτων==

 

==Δυσχέρειες λειτουργίας των σχολείων==