Αρχαιολογία: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Πρόκειται ουσιαστικά για μια ξεχωριστή προσέγγιση στην αρχαιολογική ερμηνεία που αντλεί το θεωρητικό της υπόβαθρο από τις θεωρίες του [[Καρλ Μαρξ]] και του [[Φρίντριχ Έγκελς]] για τις κοινωνικές αλλαγές και τα ανακύπτοντα ζητήματα κοινωνικών σχέσεων. Έχει διατυπωθεί η άποψη πως "υιοθέτησε γενικά μια [[υλισμός|υλιστική]] βάση και διαδικαστική προσέγγιση δίνοντας παράλληλα έμφαση στο ιστορικό-εξελικτικό πλάισιο των αρχαιολογικών δεδομένων<ref>{{cite journal|last=Earle, Timothy K.|first=and Preucel, Robert W.|year=1987|title=Processual Archaeology and the Radical Critique|journal=Current Anthropology|volume=28|issue=4|page=506}}</ref>. Η κατανόηση του ποιος κατέχει τη δύναμη και του πώς ασκείται η δύναμη είναι ένα ζωτικό στοιχείο για την ερμηνεία των κοινωνικών αλλαγών. Οι Μαρξιστές θεωρούν πώς κάθε κοινωνία καθορίζεται και διαμορφώνεται από τον "τρόπο παραγωγής" της, στον οποίο ενσωματώνονται τόσο οι "δυνάμεις παραγωγής" (επιστήμη, τεχνολογία και όλοι οι άλλοι ανθρώπινοι και φυσικοί πόροι) και οι "σχέσεις παραγωγής" (οι τρόποι δηλαδή με τους οποίους σχετίζονται οι άνθρωποι μεταξύ τους στην παραγωγή και την κατανομή των αγαθών). Η κοινωνική οργάνωση και η αλλαγή είναι όροι που στη μαρξιστική θεωρία σχετίζονται με τη σύγκρουση κοινωνικών ομάδων βασισμένων στο γένος, τις τάξεις, το φύλο ή την ηλικία. Ανάμεσα στους δυτικούς αρχαιολόγους ο πρώτος που στηρίχθηκε στη μαρξιστική θεωρία ήταν ο Βηρ Γκόρντον Τσάιλντ, που είδε τις δυνάμεις παραγωγής ως θεμελιώδεις παράγοντες επίδρασης των προϊστορικών κοινωνιών, οικονομιών και ιδεολογιών. Σε πολλά από τα πρώιμα έργα του προκάλεσε ανοικτά τις κρατούσες τότε [[φασισμός|φασιστικές]] αντιλήψεις περί [[προϊστορία]]ς, παρόλο που δεν θεωρούσε την [[μαρξισμός|μαρξιστική θεωρία]] αυταπόδεικτα συνδεδεμένη με το έργο του.