Πομάκοι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[Εικόνα:Pomak Photos 0011.jpg|thumb|right|300px|Πομάκες στο χωριό Μούγλα της Βουλγαρίας (1934).]]

 

Η γλώσσα των Πομάκων αναφέρεται ως παλαιοσλαβική (αλλιώς, αρχαία βουλγαρική ή εκκλησιαστική σλαβική), με πολλές τουρκικές λέξεις, λόγω της τουρκικής παρουσίας στα Βαλκάνια. Η γλώσσα αυτή αντιπροσωπεύει την πρώτη γραπτή φιλολογική μορφή σλαβικής γλώσσας και με τα αρχαϊκά χαρακτηριστικά της βρίσκεται πολύ κοντά στην κοινή σλαβική ή πρωτοσλαβική (στη γλώσσα δηλαδή εκείνη που αποκαθίσταται υποθετικά βάσει της σύγκρισης των παραδεδομένων σλαβικών γλωσσών.)

* Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία οι Πομάκοι είναι ξεχωριστή εθνότητα. Η Βουλγάρικη γλώσσα οφείλεται με την συχνή επαφή με τους χριστιανούς Βούλγαρους.<ref name="Ghodsee_pomaks_p38"/>Σε αυτή τη θεωρία το αναπάντητο ερώτημα είναι παρά το γεγονός ότι είχαν επαφή με τις ελληνικές κοινότητες των Βαλκανίων, γιατί να μην πάρουν ελληνική ή τουρκική ως μητρική τους γλώσσα. Η απάντηση μάλλον βρίσκεται στην ίδια ερώτηση.

 

The Origin of Pomaks and Their Genetic Relatedness with Other Mediterranean Populations, Διεθνές συνέδριο με θέμα «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, 17-19 Μαρτίου 2017, Δημοκρήτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας, Κομοτηνή.]</ref><ref>[http://inkomotini.gr/vieos-%CF%84%CE%BF-dna-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%BA%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BA%CE%BD%CF%8D%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7-%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B9/ [[Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης|Τριανταφυλλίδης Κωνσταντίνος]], συνέντευξη στα πλαίσια του Συμποσίου «Οι Πομάκοι της Θράκης: Πολυεπιστημονικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις», Δημοκρήτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μάρτιος 2017, βίντεο στον ιστοχώρο IN KOMOTINI, 18-3-2017.]</ref>

 

Στη Βουλγαρία, ο [[Μέγας Βεζίρης]] [[Κιοπρουλού Μεχμέτ πασάς]] (1656-1661) απείλησε τους Βούλγαρους της κοιλάδας του Τσεπίνου (στη βορειοδυτική [[Ροδόπη]]) ότι αν δε προσέρχονταν στο Ισλάμ, θα εξοντώνονταν. Πράγματι, το 1656 Οθωμανικές δυνάμεις εισέβαλαν στην κοιλάδα του Τσεπίνου, συνέλαβαν τους προύχοντες των Βούλγαρων και τους μετέφεραν στον τοπικό πασά, όπου αναγκάστηκαν με βίαιο τρόπο να υποκύψουν. Ο Μέγας Βεζίρης Μεχμέτ Κιοπρουλού, μετά τον ομαδικό εξισλαμισμό, κατέστρεψε 218 εκκλησίες και 336 παρεκκλήσια στις περιοχές των Βούλγαρων.<ref name="phd_liazos_p18"/> Τα ερείπια της καταστροφής παραμένουν έως και σήμερα σε πολλά μέρη. Το γεγονός αυτό έχει μείνει ως ανάμνηση στις Πομακικές κοινότητες. Ο εξισλαμισμός δεν έγινε πάντοτε οικειοθελώς. Πολλοί Βουλγαροι Χριστιανοί προτίμησαν να πεθάνουν παρά να εξισλαμιστούν, πηδώντας σε κάποιο βάραθρο. Σημεία θυσίας των Βούλγαρων Χριστιανών αναφέρονται σε πολλές κωμοπόλεις και χωριά των Πομάκων, όπως το ''Γκούλεμ Κάμεν'' στη [[Γλαύκη Ξάνθης]], το ''Μόμτσι Κάμεν'' στο [[Ωραίο Ξάνθης]], το ''Τσερβέν Κάμεν'' στη [[Μάνταινα Ξάνθης]], η ''κορυφή Μαρίνα'' στην [[Αιώρα Ξάνθης]], ο ''βράχος Νεβιάστα'' στο [[Σμόλυαν]] [[Βουλγαρία]]ς, το ''Μόμιν Κάμεν'' στο [[Ζλάτογκραντ]] [[Βουλγαρία]]ς, στην [[Πάχνη Ξάνθης]], στην [[Κοττάνη Ξάνθης]] και στη [[Σιρόκα Λάκα]] [[Βουλγαρία]]ς.<ref>Μ. Γ. Βαρβούνης "Λαογραφικά των Πομάκων της Θράκης", Αθήνα 1996</ref>

 

 

Το 1886 η Οθωμανική κυβέρνηση αποδέχτηκε την προσάρτηση της [[Ανατολική Ρωμυλία|Ανατολικής Ρωμυλίας]] στη Βουλγαρία. Κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, πολλοί Πομάκοι συμμετείχαν στην πλευρά των Ελλήνων, έναντι των Τούρκων. Αξιοσημείωτη είναι η μορφή του '''Αλή Ζεΐρ Χαβούζ''', από τη [[Δράμα (πόλη)|Δράμα]], ο οποίος πήρε μέρος σε πολλές μάχες<ref name=auto3>["Αφανείς Γηγενείς Μακεδονομάχοι" Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ), University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008]</ref>.

 

[[Εικόνα:Baptizing the village of Banite.jpg|thumb|right|300px|1912: Βάφτιση Πομάκων στο χωριό Μπανίτε, στην περιοχή του Σμόλυαν της Βουλγαρίας (βορείως της Ξάνθης).]]

 

Το 1920, κατά τη διάρκεια της οριοθέτησης των νέων συνόρων της Βουλγαρίας και της Ελλάδας με την ανταλλαγή πληθυσμών, οι Πομάκοι θα έπρεπε να εγκατασταθούν στη Βουλγαρία όπως οι υπόλοιποι Βούλγαροι της Θράκης. Οι Πομάκοι που παραμένουν στην Ελλάδα δεν ήταν επιθυμητοι από τις βουλγαρικές αρχές λόγω τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν από αυτούς στο Θρακικό πληθυσμό της Βουλγαρίας κατά τη διάρκεια των σφαγών το 1913<ref>{{Cite news|url=|title=Carnegie (1914). Report of the international commission to inquire into the causes and conduct of the Balkan Wars. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace|last=Carnegie|first=|date=(1914)|work=|first5=|accessdate=|via=}}</ref>

Ίδιοι οι Πομάκοι επίσης, φοβούνται να μην κριθούν από το Δικαστήριο της Βουλγαρίας, και επιθυμούν να παραμείνουν στην Ελλάδα, ως Έλληνες πολίτες. Η [[wikipedia:Treaty_of_Sèvres|Συνθήκη των Σεβρών (1920) - The Treaty of Sèvres (French: Traité de Sèvres)]], δέχθηκε το αίτημά τους και διέταξε τις ελληνικές αρχές να αφήσούν στην Ελλάδα τους Πομάκους που για δικούς τους λόγους δεν μπορούσαν να πάνε στη Βουλγαρία.

 

 

Κατά τη διάρκεια της [[Βουλγαρία|βουλγαρικής]] Κατοχής της [[Ανατολική Μακεδονία και Θράκη|Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης]] το 1941, ένας μικρός αριθμός Πομάκων της ορεινής Ξάνθης υποστήριξε τους αντάρτες του [[Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός|ΕΛΑΣ]] ενώ αρκετοί Πομάκοι ενίσχυσαν τις [[Εθνικισμός|εθνικιστικές]] αντάρτικες ομάδες του [[Αντών Τσαούς]] τόσο ως τροφοδότες και σύνδεσμοι όσο και ως αντάρτες κατά το τέλος της Κατοχής<ref>Χατζηαναστασίου Τάσος (2003) Αντάρτες και καπετάνιοι - Η εθνική αντίσταση κατά της βουλγαρικής κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, 1942-1944, εκδ. αδελφών Κυριακίδη, σελ 169 - 170 και 231 - 232.</ref> και την περίοδο των [[Δεκεμβριανά|Δεκεμβριανών]]. Οι Πομάκοι σύμμαχοι των εθνικιστών ανταρτών υπολογίζονταν μεταξύ 300<ref>Παρμενίων Παπαθανασίου, Για τον ελληνικό Βορρά, εκδόσεις Παπαζήσης, τόμος Β', σελ 740.</ref> και 600<ref>Φοίβος Νεοκόσμου Γρηγοριάδης, Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου 1945 - 49 : Το δεύτερο αντάρτικο, τόμος 2, σελ 324.</ref> ανδρών ενώ έγγραφο του [[Αντών Τσαούς|Φωστερίδη]] προς το [[ΓΕΣ]] περιλάμβανε τα ονόματα 89 Πομάκων<ref>K. Featherstone, Δ. Παπαδημητρίου, Α. Μαμαρέλης, Γ. Νιάρχος, Οι τελευταίοι Οθωμανοί - Η μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης, 1940-1949, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2013, σελ 259 - 262.</ref>.