Έντουαρντ Τζέννερ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Robot: Αφαίρεση κατηγοριών έτους γέννησης/θανάτου
CHE (συζήτηση | συνεισφορές)
Το άρθρο αφορά τον Τζέννερ και όχι την ευλογιά. Για την ευλογιά υπάρχει κυρίως λήμμα. Επιπλέον, οι πληροφορίες που αναφέρονταν έρχονται σε α
Γραμμή 1:
{{πληροφορίεςΠληροφορίες επιστήμονα}}
|όνομα = Έντουαρντ Τζέννερ
|εικόνα = Edward_Jenner._Pastel_by_John_Raphael_Smith._Wellcome_L0026138.jpg
|λεζάντα =
|γέννηση = [[17 Μαΐου]] [[1749]]
|τόπος γέννησης = Μπέρκλεϊ, Γκλόστερσερ, [[Αγγλία]]
|ημερομηνία θανάτου = [[26 Ιανουαρίου]] [[1823]] (74 ετών)
|τόπος θανάτου = Μπέρκλεϊ, Γκλόστερσερ, [[Αγγλία]]
|εθνικότητα = Άγγλος
|υπηκοότητα =
|γονείς =
|σύζυγος =
|σύντροφος =
|τέκνα =
|ερευνητικός τομέας = Ιατρική/χειρουργική<br>Φυσική ιστορία
|σπουδές = Ιατρική Σχολή του Νοσοκομείου Σαιντ Τζορτζ<br>[[Πανεπιστήμιο του Σαιντ Άντριους]]
|διδακτορικός καθηγητής = Τζον Χάντερ
|επάγγελμα = Ιατρός
|εργοδότης =
|ακαδημαϊκός τίτλος =
|φοιτητές =
|βραβεύσεις =
|θρήσκευμα =
|επηρεάστηκε από =
|ιστοσελίδα =
|υπογραφή =
|σημειώσεις =
}}
[[Αρχείο:Edward Jenner2.jpg|right||thumb|250px|Έντουαρντ Τζέννερ]]
Ο '''Έντουαρντ Τζέννερ''' (''Edward Jenner'', [[17 Μαΐου]] [[1749]] – [[26 Ιανουαρίου]] [[1823]]) ήταν [[Αγγλία|Άγγλος]] γιατρός, ο επινοητής του [[Εμβόλιο|εμβολιασμού]] και θεωρούμενος ως ο "πατέρας της Ανοσολογίαςανοσολογίας". Η ανακάλυψή του θεωρείται ότι έσωσε περισσότερες ζωές σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ανακάλυψη.
 
== Βιογραφία ==
Ο Τζέννερ γεννήθηκε στις 6/17 Μαΐου του 1749<ref>Παλαιό/νέο ημερολόγιο</ref> στη μικρή πόλη Μπέρκλεϊ του ΓκλόστερσαϊρΓκλόστερσερ. Γιος κληρικού, από μικρός διδάχθηκε να συντρέχει πάντοτε και ήταννα γιοςβοηθά τουτους τοπικούάλλους. Τα πρώτα γράμματα έμαθε στο Γούτον-άντερ-Ετζ και στο πάστοραΣάιρονσεστερ. Σε ηλικία 14 ετών ανέλαβε ως μαθητευόμενος του χειρουργού στο νοσοκομείο της περιοχής Ντάνιελ Λάντλοου (Daniel Ludlow) και αργότερα στάλθηκε στο [[Λονδίνο]] (νοσοκομείο ΣενΣαιντ Τζορτζ) ως μαθητευόμενος στην ανατομία υπό το διάσημο, τότε, χειρουργό Τζον Χάντερ (John Hunter).<ref>[http://www.zephyrus.co.uk/edwardjenner.html Zephyrus Interactive Education]</ref>. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του επέστρεψε στο Μπέρκλεϊ και άρχισε να εξασκεί το ιατρικό επάγγελμα. Στην πόλη του παρέμεινε μέχρι το θάνατό του το 1823.
 
Ο Τζέννερ ήταν ιδιαίτερα παρατηρητικός, καθώς είχε πολλές ενασχολήσεις που απαιτούσαν παρατηρητικότητα, όπως η μελέτη φυτών και η συλλογή [[απολίθωμα|απολιθωμάτων]]. Στην περιοχή του ήταν πολύ συχνή η προσβολή των βοοειδών από δαμαλίτιδα, η οποία είναι μία μορφή [[ευλογιά|ευλογιάς]] που προσβάλλει κατά κύριο λόγο τα βοοειδή. Το [[1788]], η επιδημία δαμαλίτιδας στο Γκλόστερσερ ήταν πολύ έντονη και ο Τζέννερ παρατήρησε ότι όσοι γεωργοί είχαν προσβληθεί από την -πολύ ηπιότερη- δαμαλίτιδα, δεν προσβάλονταν από ευλογιά, ενώ αντίθετα όσοι πορσβάλλονταν δεν είχαν ποτέ αρρωστήσει από δαμαλίτιδα. Τις παρατηρήσεις του αυτές, τις έθεσε υπ' όψη μεγάλων επιστημόνων της ιατρικής επιστήμης, εκείνοι όμως δεν έδωσαν σημασία στο πόρισμα του Τζέννερ, ότι το μικρόβιο της δαμαλίτιδας δημιουργεί ανοσία για την ευλογιά, αποδίδοντας τις περιπτώσεις που ανέφερε, σε απλή σύμπτωση.
Ο Τζέννερ εργαζόταν σε αγροτική περιοχή και, κατά συνέπεια, οι περισσότεροι πελάτες του ήταν αγρότες και αγελαδοτρόφοι. Κατά το 18ο αιώνα η [[ευλογιά]] ήταν πολύ κοινή νόσος και αποτελούσε μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου. Η [[ευλογιά]] είναι ιογενής ασθένεια (οφείλεται στον ιό "Variolae Vaccinae") και μαρτυρίες για την ύπαρξή της χρονολογούνται από το 1157 π.Χ., καθώς πιθανολογείται ότι από ευλογιά πέθανε ο [[Φαραώ]] [[Ραμσής ο 5ος]]. Από την ίδια ασθένεια πιθανολογείται ότι πέθαναν ή προσβλήθηκαν πολλά επιφανή μέλη της ανθρώπινης κοινωνίας, όπως ο [[Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ|Μότσαρτ]], η βασίλισσα [[Ελισάβετ Α']], ο [[Τζορτζ Ουάσινγκτον]], ο [[Αβραάμ Λίνκολν]]. Ήταν ευρύτατα διαδεδομένη ανά τον Κόσμο και ιδιαίτερα επικίνδυνη. Χάρη στον Τζέννερ και το εμβόλιό του η [[Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας]] διακήρυξε, το 1980, ότι οι κάτοικοι του πλανήτη είναι πλέον "απαλλαγμένοι από την ενδημική ευλογιά". Τελευταίο θύμα της αναφέρθηκε το 1977 στη [[Σομαλία]].<ref>[http://www.dinweb.org/dinweb/DINMuseum/Edward%20Jenner.asp DIN.org]</ref>
 
Όταν πήρε το δίπλωμα της ιατρικής, ο Τζέννερ γύρισε στη γενέτειρά του για να εξασκήσει την επιστήμη του. Στο εξής η καταπολέμηση της ευλογιάς είχε γίνει σκοπός της ζωής του. Του χρειαζόταν, όμως, εκτός από τη στατιστική παρατήρηση, και μια πιο απτή απόδειξη. Με πειράματα διαπίστωσε ότι η δαμαλίτιδα μπορούσε να μεταδοθεί από έναν άνθρωπο στον άλλο με εμβολιασμό. Ήταν βέβαιος ότι ο εμβολιασμένος έτσι δεν θα είχε φόβο να τον πιάσει η ευλογιά, δεν μπορούσε όμως να βρει κανένα να δεχτεί να του κάνει εμβόλιο δαμαλίτιδας.
Στην [[Κίνα]] είχαν γίνει ορισμένες προσπάθειες για την προστασία του ανθρώπου από την ευλογιά: Αποξήραιναν και κονιοποιούσαν μια εφελκίδα από προσβεβλημένο άτομο και στη συνέχεια εισήγαγαν τη σκόνη με τη βοήθεια ενός αργυρού σωλήνα στο αριστερό ρουθούνι - για τους άρρενες - ή στο δεξιό - για τις θήλεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όσοι δέχονταν αυτή τη σκόνη προσβάλλονταν από ήπια μορφή ευλογιάς, η οποία τους εξασφάλιζε ανοσία. Ένας Άγγλος περιηγητής που είδε τη μέθοδο και τα αποτελέσματά της την πρότεινε στη [[Βασιλική Εταιρεία]] (Royal Society) αλλά η πρότασή του δεν έγινε δεκτή. Οι Άραβες επίσης ακολουθούσαν μια - διαφορετική - μέθοδο: Έκαναν μικρές εγχαράξεις στο δέρμα υγιούς ατόμου και σε αυτές απέθεταν πύον από φλύκταινες προσβεβλημένου ατόμου. Τα αποτελέσματα ήταν όπως της διαδικασίας των Κινέζων, αλλά ούτε αυτή η μέθοδος έτυχε αποδοχής στη Δύση. Το 1701 στην Κωνσταντινούπολη ο ιατρός Ιάκωβος Πυλαρινός (1659-1718, που είχε σπουδάσει στην Πάδοβα,άρχισε την πρώτη επιστημονική εφαρμογή του εμβολιασμού για την προστασία από την ευλογιά εμβολιάζοντας τα παιδιά με υγρό που έπαιρνε από φλύκταινες νοσούντων. Τα αποτελέσματά του τα δημοσίευσε στο αγγλικό περιοδικό Philosophical Transactions, αρ. 339, Απρίλιος-Ιούνιος 1714, τόμ. ΧΧΙΧ, 1714-1716, Λονδίνο, 1717, σελ. 393-399, "Pylarinus, James. M.D. A new and safe method of procuring the smal pox by transplantation, lately invented and drawn into use". Στο ίδιο τόνο επίσης δημοσιεύθηκε και του Εμμανουήλ Τιμόνη η αντίστοιχη εργασία σελ. 72-82, "An account or history of the procuring the small-pox by incision or innoculation as it has for some time been practised at Constantinople", και είχε παρουσιαστεί στην Βασιλική Ιατρική Εταιρεία του Λονδίνου στις 27 Μαϊου 1714 από τον φίλο του ιατρό J. Woodward. Την μέθοδο αυτή του εμβολιασμό την διέδωσε στην Αγγλία με επιστολές της το 1717 η Lady Mary Worthley Montagu,(1689-1762), σύζυγος του Άγγλου πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη και η οποία είχε ενημερωθεί από τον Τιμόνη για τον εμβολιασμό έχοντας εμβολιάσει τον γιό της. Η μέθοδος αυτή του εμβολιασμού για την προστασία από την ευλογιά των Τιμόνη και Πυλαρινού διαδόθηκε και στην Αμερική από τον ιατρό Zabdied Boylston (1680-1766) με το βιβλίο του "Some account of what is said of inoculation or transplanting the small pox by the learned Dr. E. Timoni and J. Pylarinus with some remarks thereon. To which are added a few queries in answer to the scruples of many about the lawfulness of this method, Boston 1721. Την μέθοδο αυτή του εμβολιασμού από υγρό φλυκταινών νοσούντων ανθρώπων, ο Ed. Jenner την τροποποίησε παίρνοντας υγρό από τις φλύκταινες νοσούντων αγελάδων, με καλλίτερα αποτελέσματα.
 
Ο Τζέννερ ήταν ιδιαίτερα παρατηρητικός, καθώς είχε πολλές ενασχολήσεις που απαιτούσαν παρατηρητικότητα, όπως η μελέτη φυτών και η συλλογή [[απολίθωμα|απολιθωμάτων]]. Στην περιοχή του ήταν πολύ συχνή η προσβολή των βοοειδών από δαμαλίτιδα, η οποία είναι μια μορφή ευλογιάς που προσβάλλει κατά κύριο λόγο τα βοοειδή. Το 1788 η επιδημία δαμαλίτιδας στο Γκλόστερσαϊρ ήταν πολύ έντονη και ο Τζέννερ παρατήρησε ότι οι ασθενείς του που ασχολούνταν με τα βοοειδή και μερικές φορές προσβάλλονταν και οι ίδιοι από την - πολύ ηπιότερη - δαμαλίτιδα, αλλά κανείς από όσους εκδήλωναν αυτή τη νόσο δεν προσβαλλόταν από ευλογιά. Του χρειαζόταν, όμως, εκτός από τη στατιστική αυτή παρατήρηση, και μια πιο απτή απόδειξη. Η ευκαιρία του δόθηκε το Μάιο του 1796, όταν μιαμία νεαρή αγρότισσα τον επισκέφθηκε με συμπτώματα δαμαλίτιδας. Ο Τζέννερ προσεκτικά πήρε το υγρό των εξελκώσεων που είχαν εμφανιστεί στο χέρι της νεαρής γυναίκας και αποφάσισε να το μεταγγίσει στο σώμα ενός υγιούς ατόμου. Πίστευε ότι οι μικροοργανισμοί που προκαλούσαν τη δαμαλίτιδα θα έκαναν το σώμα του υγιούς ατόμου ικανό να αντιμετωπίσει μελλοντικό κρούσμα ευλογιάς. ΠλησίασεΣτις ένα[[14 γνωστόΜαΐου]] του αγρότη[[1796]], ονόματιο Τζέννερ έκανε το πείραμά του στον οκτάχρονο Τζέιμς Φιπς, (Phipps)ο καιοποίος ήταν γιος του ζήτησεκηπουρού νατου "εμβολιάσει"Τζέννερ. τονΠρος ενδεκάχρονομεγάλη γιοκατάπληξη του Τζέννερ, ο κηπουρός του δέχτηκε τη διεξαγωγή του πειράματος. Ο Τζέννερ εμβολίασε τον Τζέιμς, κατάΦιπς τηςμε ευλογιάςμικρόβιο δαμαλίτιδας. Αν η θεωρία του Τζέννερ ήταν ορθή, ο Τζέιμς δεν θα πάθαινε ποτέ ευλογιά. Προς μεγάλη του κατάπληξη, ο αγρότης δέχτηκε τη διεξαγωγή του πειράματος. Έτσι, ο Τζέννερ έκανε δύο μικρές επιφανειακές τομές στον αριστερό βραχίονα του μικρού και τις επάλειψε με το υγρό που είχε αφαιρέσει από τη νεαρή αγρότισσα. Ύστερα επέδεσε τον βραχίονα.
 
Ο μικρός Τζέιμς προσβλήθηκε από πολύ ήπια μορφή δαμαλίτιδας. ΈξιΤον εβδομάδεςεπόμενο αργότεραΙούλιο, όταν ο μικρός είχε συνέλθει τελείως, ο Τζέννερ τον "εμβολίασε" και πάλι, αυτή τη φορά με κανονικό ιό ευλογιάς. Ο μικρός δεν προσβλήθηκε από ευλογιά, κι έτσι ο Τζέννερ είχε την επιβεβαίωση της θεωρίας του. Το πείραμά του, ωστόσο, θα μπορούσε να του έχει στοιχίσει ως και τη ζωή του: Αν αποτύγχανε και ο μικρός πέθαινε από ευλογιά, θα θεωρούνταν δολοφόνος. ΩστόσοΟ Τζέννερ δε δίστασε να επαναλάβει το πείραμα και σε άλλα παιδιά, μεταξύ των οποίων ήταν και ο ηλικίας 11 μηνών γιος του.<ref>[http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/jenner_edward.shtml BBC History]</ref>. Μετά την επιτυχία του πειράματος, πολλοί δέχτηκαν χωρίς δυσκολία να τους εμβολιάσει κατά της ευλογιάς.
 
[[Αρχείο:The cow pock.jpg|right|thumb|300px|Χαρακτικό προς εμπαιγμό του Τζέννερ και του εμβολιασμού του. Λονδίνο, 1802.]]
Το [[1797]] υπέβαλε τα αποτελέσματα των ερευνών του στη Βασιλική Εταιρεία, η οποία τα απέρριψε. Το [[1798]], ο Τζέννερ υπέβαλε εκ νέου τις ανακαλύψεις του και η Εταιρεία ενέκρινε τη δημοσίευσή τους, η οποία πραγματοποιήθηκε υπό τον τίτλο "''Έρευνα επί των αιτίων και των αποτελεσμάτων της ευλογιάς'' (An Inquiry into the Causes and Effects of the Variolae Vaccinae"). Ο Τζέννερ αποκάλεσε τη διαδικασία "vaccination" (ελλ. εμβολιασμός), από το όνομα του ιού (variolae '''vaccinae'''), ενώ ήταν και ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο "virus" (ιός).<ref>[http://www.zephyrus.co.uk/edwardjenner.html Zephurys... ό. π.]</ref>. Η δημοσίευσή του δεν έγινε ευμενώς δεκτή. Αντίθετα λοιδορήθηκε σχεδόν από το σύνολο του τύπουΤύπου, ενώ σφοδρή ήταν και η επίθεση που δέχθηκε από τον Κλήρο, που ισχυριζόταν ότι ο εμβολιασμός ήταν απεχθής πράξη και ενάντια στη θεϊκή θέληση.<ref>[http://sundaytimes.lk/080601/FunDay/famous.html Sunday Times Online]</ref>.
Παρά τις αντιδράσεις, οι ιατροί αρχικά στο Λονδίνο και το Γκλόστερσάιρ και κατόπιν σε όλη τη Βρετανία, άρχισαν να εμβολιάζουν τους πελάτες τους. Η μέθοδος γρήγορα διαδόθηκε τόσο στις [[ΗΠΑ]] όσο και στην υπόλοιπη [[Ευρώπη]]. Ο Βασιλιάς της Αγγλίας εντυπωσιάστηκε από τα αποτελέσματα της μεθόδου του Τζέννερ ώστε του παραχώρησε την άδεια να "αφιερώσει τη δεύτερη έκδοση του έργου του στο Βασιλέα". Η αντίδραση, ωστόσο, εξακολουθούσε και ο Τζέννερ, ο οποίος είχε κατασκευάσει ένα μικρό νοσοκομείο πλάι στο ιατρείο του και εμβολίαζε τον κόσμο δωρεάν, άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρές οικονομικές δυσχέρειες. Οικονομική ενίσχυση του ήλθε από τη Βρετανική κοινότητα της Ινδίας και μόνο το 1807 ευδόκησε το Κοινοβούλιο να τον επιχορηγήσει με το ποσό των 20.000 λιρών.
 
ΠαράΛίγο αργότερα, και παρά τις αντιδράσεις, οιο ιατροίεμβολιασμός αρχικάεισάχθηκε στο Λονδίνονοσοκομείο καιτου τοΑγίου ΓκλόστερσάιρΘωμά. καιΣτην κατόπινπράξη, σεπρώτα όληχρησιμοποιήθηκε τηστο βρετανικό στρατό και το Βρετανίαναυυτικό, άρχισανγια να εμβολιάζουνδιαδοθεί τουςκατόπιν πελάτεςσε όλη την τουςΑγγλία. Η μέθοδος γρήγορα διαδόθηκε τόσο στις [[ΗΠΑΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής]] όσο και στην υπόλοιπη [[Ευρώπη]]. Ο Βασιλιάςβασιλιάς της Αγγλίας εντυπωσιάστηκε από τα αποτελέσματα της μεθόδου του Τζέννερ ώστε του παραχώρησε την άδεια να "αφιερώσει τη δεύτερη έκδοση του έργου του στο Βασιλέαβασιλέα". Η αντίδραση, ωστόσο, εξακολουθούσε και ο Τζέννερ, ο οποίος είχε κατασκευάσει ένα μικρό νοσοκομείο πλάι στο ιατρείο του και εμβολίαζε τον κόσμο δωρεάν, άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρές οικονομικές δυσχέρειες. Οικονομική ενίσχυση του ήλθε από τη Βρετανικήβρετανική κοινότητα της [[Ινδία|Ινδίας]] και μόνο το 1807 ευδόκησε το Κοινοβούλιοκοινοβούλιο να τον επιχορηγήσει με το ποσό των 20.000 λιρών. Αρκεί να σημειωθεί ότι κάθε μέρα ο Τζέννερ έκανε 300 εμβολιασμούς, φυσικά δωρεάν. Έτσι, μέσα σε 18 μήνες η ευλογικά ελαττώθηκε στην Αγγλία κατά 75%.
Ο Τζέννερ αποφάσισε να αποσυρθεί από τις έρευνές του το 1809 και αποσύρθηκε και από το επάγγελμά του το 1822. Απεβίωσε το 1823 στο Μπέρκλεϊ. Εκατόν ογδόντα χρόνια αργότερα, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανακοίνωσε επίσημα ότι το όραμα που ο Τζέννερ είχε το 1801, την ολοσχερή εξάλειψη της ευλογιάς, είχε επιτέλους γίνει πραγματικότητα: "Η ευλογιά είναι νεκρή" (Smallpox is dead).
 
Ο Τζέννερ έλαβε πολλές τιμές. Μεταξύ των άλλων ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του [[Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης|Πανεπιστημίου της Οξφόρδης]].
 
Ο Τζέννερ αποφάσισε να αποσυρθεί από τις έρευνές του το [[1809]]. Μετά τον θάνατο της γυναίκας του το και[[1815]], αποσύρθηκε καιστην απόιδιωτική ζωή, ευχαριστημένος να είναι γιατρός στην επαρχία. Από το επάγγελμά του αποσύρθηκε το [[1822]]. Απεβίωσε τοστις 24 Ιανουαρίου του 1823 στο Μπέρκλεϊ. Εκατόν ογδόντα χρόνια αργότερα, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ανακοίνωσε επίσημα ότι το όραμα που ο Τζέννερ είχε το 1801, την ολοσχερή εξάλειψη της ευλογιάς, είχε επιτέλους γίνει πραγματικότητα: "Η ευλογιά είναι νεκρή" (Smallpox is dead).
 
== Παραπομπές ==