Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
Ο '''Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών''', γνωστότερος από το ακρωνύμιο '''ΙΔΕΑ''', ήταν μία μυστική οργάνωση αξιωματικών του [[Ελληνικός Στρατός Ξηράς|Ελληνικού Στρατού]], η οποία αναμίχθηκε στα πολιτικά πράγματα της χώρας, ειδικότερα μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε, με σκοπό την αντιμετώπιση "τυχόν επαπειλούμενου κομμουνιστικού κινδύνου" και δημιουργήθηκε από αξιωματικούς με συντηρητικό και φιλοβασιλικό προσανατολισμό και οι θέσεις τους δεν απείχαν πολύ από αυτές του Μεταξικού καθεστώτος<ref>Γεώργιος Καραγιάννης 1940-1952, το δράμα της Ελλάδας, έπη και αθλιότητες, σελ.244</ref>.
Παρά ταύτα και ενώ τότε ο ΙΔΕΑ θεωρήθηκε επίσημα πλέον ως οργάνωση που εργαζόταν κατά της δημοκρατίας, οι συμμετέχοντες συνωμότες σ΄ αυτή έλαβαν αμνηστία. Έτσι η οργάνωση, σε αντίθεση με την "ελαφρά" αντίληψη των τότε πολιτικών, δεν εξαρθρώθηκε, αλλά παρέμεινε να υφίσταται με εναλλασσόμενους ως αρχηγούς της τον [[Σόλων Γκίκας|Σ. Γκίκα]], τον Πατίλη κ.ά. συνδεόμενη πλέον άμεσα με το παρακράτος που άρχισε να αναπτύσσεται και να γιγαντώνεται ειδικότερα μετά τις εκλογές του 1958. ▼
==Ίδρυση==
Το σπέρμα της οργάνωσης του ΙΔΕΑ ως αντίληψη εντοπίζεται κατά τον [[Β' Π.Π.]], στη [[Μέση Ανατολή]] και ειδικότερα λίγο μετά την ίδρυση του στρατιωτικού συνδέσμου ΕΝΑ (Ένωση Νέων Αξιωματικών) που συγκροτήθηκε από μια ομάδα κατωτέρων στελεχών του ελληνικού στρατού, στη Διοίκηση των εκεί Σχολών ΓΚΕΣ (Γενικό Κέντρο Εκπαίδευσης Στρατιωτικών) τον Αύγουστο του 1943. Παράλληλα, δημιουργήθηκαν τότε κι άλλες παρόμοιες αντικομμουνιστικές οργανώσεις όπως ο ΣΑΝ (Σύνδεσμος Αξιωματικών Νέων), ο ΔΕΑ κ.ά που όμως δεν ευδοκίμησαν. Οι μικρότερες ομάδες δημιουργήθηκαν με βάση το έτος αποφοίτησης από τη [[Σχολή Ευελπίδων]]. Παρά ταύτα όλες μαζί αυτές οι ομάδες έπαιξαν ένα έντονο διχαστικό και διαλυτικό ρόλο φθάνοντας στο σημείο ν΄ απαιτούν και την αλλαγή της κυβέρνησης επιδεικνύοντας μια ανεπίτρεπτη απείθεια. Συνέπεια αυτών ήταν να συλληφθούν οι πρωταίτιοι να καταδικαστούν κάποιοι εις θάνατο πλην όμως ακολούθησε η αμνηστία τους.
Οι εν λόγω κατώτεροι αξιωματικοί είχαν "γαλουχηθεί" σ΄ ένα ακραίο εθνικό μεταξικό περιβάλλον όπου αυτό στη Μέση Ανατολή είχε πλέον αλλάξει με συνέπεια ν΄ αντιδράσουν ευαγγελιζόμενοι την επαναφορά του. Από την άλλη πλευρά οι ανώτεροι αξιωματικοί είχαν μεταφέρει τα πολιτικά τους πάθη διακρινόμενοι σε "μεταξικοί" - "
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας επανερχόμενοι όλοι οι παραπάνω αξιωματικοί και διαβλέποντας από τις συνθήκες που επικρατούσαν τα σύννεφα του εμφυλίου αποφάσισαν να κινηθούν περισσότερο αποτελεσματικά. Έτσι ιδρύθηκε στις 25 Οκτωβρίου του [[1944]] στην [[Αθήνα]]<ref>Ν. Αντωνακέας, Φως εις το σκότος της κατοχής : Εθνική αντίστασις 1941-1944 : Ηρωϊσμοί - αυτοθυσίαι, αθλιότητες - προδοσίαι, Αθήνα, 1947· ''Σπ. Λιναρδάτος'', Από τον Εμφύλιο στη Χούντα, τ. Α', σελ. 235.</ref> και έξι αντιπροσώπους της «Τρίαινας», μυστικής οργάνωσης σαμποτάζ και πληροφοριών που είχε δραστηριοποιηθεί στην κατεχόμενη Ελλάδα και από ένα εκπρόσωπο της «ΕΝΑ» ([[Ένωση Νέων Αξιωματικών]]) οργάνωσης με σκοπούς σαφώς αντικομμουνιστικούς.<ref>{{cite book| title=Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, 1941-1974 |volume=τ.4 |last=Γρηγοριάδης |first=Σόλων Ν. |year=2011 |origyear=1973 |authorlink=Σόλων Ζέφυρος Γρηγοριάδης |page=84 |others=Ειδική έκδοση για την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία |isbn=978-960-9487-70-2}}</ref>
== Σκοπός και οργάνωση ==
Σκοπός του ΙΔΕΑ ήταν η πλήρης διάλυση του [[κομμουνισμός|κομμουνιστικού]] κινήματος και η εγκαθίδρυση και αναπαραγωγή του στρατιωτικού μηχανισμού στην οργάνωση του αστικού μεταπολεμικού κράτους στην Ελλάδα ή, σύμφωνα με την ορολογία απόρρητου εσωτερικού εγγράφου του ίδιου του ΙΔΕΑ, η «δικτατορία του ΙΔΕΑ»<ref name=auto1>''Σπ. Λιναρδάτος'', Από τον Εμφύλιο στη Χούντα, τ. Α', σελ. 235.</ref>. Η αντίληψη και ουσιαστική θέση του ΙΔΕΑ ήταν η ταύτιση του στρατού με το έθνος και η πλήρης ανεξαρτησία του από την πολιτική εξουσία. Ουσιαστικός θεσμός έκφρασης των εθνικών συμφερόντων θα ήταν ο ίδιος ο ΙΔΕΑ, ενώ πουθενά στις θέσεις του ΙΔΕΑ δεν αναφέρεται η μοναρχία. Ήταν οργανωμένος κατά το τριαδικό σύστημα που περιλάμβανε την ''α)μύηση, β)το Ιδρυτικό ,γ) και το δογματικό μέρος που περιλάμβανε τον σκοπό της οργάνωσης. Ο ΙΔΕΑ ήταν οργανωμένος κατά το φασιστικό πρότυπο και τα όργανά του ονομάζονταν «δέσμες». Η οργάνωση δεν είχε αρχηγό και την διοίκηση ασκούσε μια επταμελής ''Δέσμη''. Αργότερα όμως η διοίκηση πέρασε στα χέρια του [[Σόλων Γκίκας | Σόλων Γκίκα]], για να αποκατασταθεί και πάλι στην συνέχεια από την ''Δέσμη''<ref>Καραγιάννης, το δράμα της Ελλάδος, σελ 206-208</ref>
Το 1948 στην οργάνωση είχαν ενταχθεί πάνω από 2500 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί. Ανάμεσα τους και 448 πρώην συνεργάτες των Ναζί.<ref>Ο βιασμός της Ελλάδας, Peter Murtagh, Εκδόσεις Παπαζήση,</ref> Η εξάπλωση του ΙΔΕΑ υπήρξε ταχύτατη σε μάχιμους στρατιωτικούς σχηματισμούς όπως την [[Τρίτη Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία | Ταξιαρχία Ρίμινι]] και τις [[Ελληνικές Ειδικές Δυνάμεις | δυνάμεις καταδρομών]].
Το 1951 ήρθε στην δημοσιότητα ένα έγγραφο το οποίο φέρεται να κατέθεσε στην Διοικούσα Επιτροπή ο Συνταγματάρχης Νικόλαος Γωγούσης, βάση του οποίου θα συγκροτούνταν μια ειδική υπηρεσία η οποία θα δολοφονούσε οποιοδήποτε θα έβλαπτε τον αγώνα και πρόδιδε την πατρίδα.<ref>Θάνος Βερέμης, Ο στρατός στην ελληνική πολιτική, Κούριερ εκδοτική, σελ.242</ref>
== Πολιτική αποδοχή ==
Από το 1947 είχαν αρχίσει απροκάλυπτες παρεμβάσεις του ΙΔΕΑ στην πολιτική ζωή με επισκέψεις σε πολιτικούς και υπαγόρευση των θέσεών του<ref name=auto1 />.
==Το κίνημα του ΙΔΕΑ==▼
Αποκορύφωμα της παρέμβασής του ήταν όταν, το 1951, αποπειράθηκε να καταλάβει την εξουσία δια των όπλων, αμέσως μετά την δήλωση της παραίτησής του Στρατάρχη [[Αλέξανδρος Παπάγος|Αλέξανδρου Παπάγου]] από το στράτευμα. Ο ίδιος ο Παπάγος, έκπληκτος τότε, όπως δηλώθηκε, από την αιφνίδια αυτή δράση του ΙΔΕΑ, κάλεσε τους αξιωματικούς που συμμετείχαν να αποσυρθούν στις μονάδες τους και στα κυρίως καθήκοντά τους, οδηγώντας έτσι το κίνημα σε καταστολή.
▲==Το κίνημα του ΙΔΕΑ==
Το βράδυ της 30ης προς 31η Μαΐου 1951, μόλις έγινε γνωστή η απόφαση του [[Αλέξανδρος Παπάγος|Αλέξανδρου Παπάγου]] να παραιτηθεί από την Αρχιστρατηγία των Ενόπλων Δυνάμεων, ηγετικά στελέχη του [[ΙΔΕΑ]] κατέλαβαν τα γραφεία του [[ΓΕΕΘΑ]] και του [[ΓΕΣ]] στα [[Παλαιά Ανάκτορα]]. Ταυτόχρονα έμπιστοι συνεργάτες τους κατέλαβαν κρίσιμες εγκαταστάσεις στο κέντρο της [[Αθήνα|Άθήνας]]. Ο [[Αλέξανδρος Παπάγος]] πληροφορήθηκε έκπληκτος το κίνημα και νωρίς το πρωί της 31 Μαΐου κατέβηκε από το σπίτι του στην [[Εκάλη Αττικής|Εκάλη]] στα Παλαιά Ανάκτορα, διέταξε κάποιες μονάδες να επιστρέψουν στα στρατόπεδά τους και όχι μόνο επέπληξε του κινηματίες που είχαν προχωρήσει στο κίνημα χωρίς την άδειά του, αλλά αργότερα μετά τη σύλληψη και καταδίκη τους από την κυβέρνηση Πλαστήρα υπερασπίστηκε την αμνηστία τους την οποία και πέτυχε, όταν ο ίδιος ανέλαβε αργότερα την πρωθυπουργία, τους επανέφερε στην ενεργό υπηρεσία.
▲Παρά ταύτα και ενώ τότε ο ΙΔΕΑ θεωρήθηκε επίσημα πλέον ως οργάνωση που εργαζόταν κατά της δημοκρατίας, οι συμμετέχοντες συνωμότες σ΄ αυτή έλαβαν αμνηστία. Έτσι η οργάνωση, σε αντίθεση με την "ελαφρά" αντίληψη των τότε πολιτικών, δεν εξαρθρώθηκε, αλλά παρέμεινε να υφίσταται με εναλλασσόμενους ως αρχηγούς της τον [[Σόλων Γκίκας|Σ. Γκίκα]], τον Πατίλη κ.ά. συνδεόμενη πλέον άμεσα με το παρακράτος που άρχισε να αναπτύσσεται και να γιγαντώνεται ειδικότερα μετά τις εκλογές του 1958.
==Αίτια της κρίσης==
O Παπάγος ήταν ενοχλημένος από τις επιθέσεις που δεχόταν από συμβούλους και μέλη της βασιλικής οικογένειας, που ήταν ενάντια στην κάθοδό του στη πολιτική. Σε αποκλειστική συνέντευξη στην εφημερίδα «Ελευθερία», στις 25 Μαρτίου 1951, ο [[Παύλος Α΄ της Ελλάδας|Βασιλιάς Παύλος]] διακήρυξε την προσήλωσή του στους δημοκρατικούς θεσμούς και επετέθη κατά της λύσης Παπάγου, επικρίνοντας έμμεσα αλλά φανερά τον στρατάρχη για την απόφασή του ν' αναμιχθεί με την πολιτική. Εκμεταλλευόμενη η κυβέρνηση την ανοιχτή πια διαμάχη μεταξύ βασιλιά και Παπάγου, ανακοίνωσε στις [[2 Μαΐου]] [[1951]] την απόφασή της να προκηρύξει εκλογές<ref>Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα, Ανδρέας Γ. Παπανδρέου, σελ 129</ref>.
| |||