Μιθριδάτης ΣΤ΄ Ευπάτωρ: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Μιθριδάτης ΣΤ΄ Ευπάτωρ Διόνυσος''' ([[Αμάσεια]], [[132 π.Χ.]] - [[Παντικάπαιον]], [[63 π.Χ.]]) ήταν βασιλιάς του [[Πόντος|Πόντου]] και της Μικράς Αρμενίας στη βόρεια [[Μικρά Ασία]] (στη σημερινή [[Τουρκία]]) από το [[120 π.Χ.]] έως το [[63 π.Χ.]]. Ήταν ένας από τους διασημότερους αντιπάλους του ρωμαϊκού επεκτατισμού στην Ανατολή. Γιος του [[Μιθριδάτης Ε΄ ο Ευεργέτης|Μιθριδάτη Ε΄ του Ευεργέτη]], εξαναγκάστηκε μετά το θάνατο του πατέρα του να εγκαταλείψει τα ανάκτορα της [[Σινώπη]]ς, επειδή υποψιάζονταν ότι η μητέρα του [[Λαοδίκη Στ' της Συρίας|Λαοδίκη]] επιβουλευόταν τη ζωή του.

 

Ύστερα από μια περιπετειώδη νεανική ζωή, κατά την οποία περιπλανήθηκε στα βουνά της πατρίδας του, σκληραγωγήθηκε στις διάφορες κακουχίες και- το σπουδαιότερο- συνήθισε τον οργανισμό του στη χρήση δηλητηρίων ([[μιθριδατισμός]]), ο ''Μιθριδάτης'' ανακηρύχτηκε στη [[Σινώπη]], μόνος αυτός, βασιλιάς του κράτους του Πόντου ([[112 π.Χ.]]). Προσλαμβάνοντας Έλληνες συμβούλους επιδόθηκε στην αναδιοργάνωση του στρατού του με κύριο σκοπό την επέκταση της κυριαρχίας του. Πρώτος στόχος του ήταν η προσάρτηση του κράτους του [[Κιμμέριος Βόσπορος|Κιμμερίου Βοσπόρου]], στη σημερινή χερσόνησο της [[Κριμαία]]ς. Την αφορμή του έδωσε η αδυναμία του βασιλιά του κράτους αυτού [[Παιρισάδης Ε΄|Παιρισάδου Ε΄]] και των ελληνικών πόλεων της περιοχής να αντιμετωπίσουν την πίεση ων γειτονικών βαρβαρικών φύλων και ιδιαίτερα των [[Σκύθες|Σκυθών]].

<blockquote>Ο Μιθριδάτης στις διαπραγματεύσεις επέβαλε την προσωπικότητά του αντλώντας από την καταγωγή του. Από την πλευρά του πατέρα του οι πρόγονοί του έφθαναν ως τον [[Κύρος Β΄|Κύρo]] και τον [[Δαρείος Α΄|Δαρείο]], ενώ από την πλευρά της μητέρας του ως τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μέγα Αλέξανδρο]]. Πέραν τούτου ήταν ικανότατος ιππέας και κυνηγός, ιδιότητες εξαιρετικές όταν σχετίζεται κανείς με ασιάτες ιππείς όπως οι Σαρμάτες<ref>Για να κατανοήσουμε το μέγεθος της καλής ή κακής εντύπωσης που προκαλούσε η γνώση της ιππικής τέχνης στην επιγραφή Ναξ-ι-Ρουστάμ ο Δαρείος καυχάται ότι είναι καλός ιππέας (Βλ. ''DNb'' 41 — 2: ''asabāra uvāsabāra amiy''. Σε μεταγενέστερη ιστορική περίοδο οι Πάρθοι διώχνουν τον βασιλιά [[Ονώνης Α' της Παρθίας|Ονώνη Α']] διότι παραμελούσε το κυνήγι και δεν ενδιαφερόνταν για τα άλογα. Βλ. Τάκιτος, ''Annales'' II, 2 [...] raro venatu, segni equorum cura [...]</ref> Πέραν, ωστόσο της προσωπικής γοητείας που πιθανώς ασκούσε ο Μιθριδάτης, ενίσχυσε περαιτέρω τους δεσμούς φιλίας παντρεύοντας τις κόρες του με αρχηγούς των Σαρματών, προσφέροντάς τους παράλληλα πλούσια δώρα. Αποτέλεσμα αυτής της συνειδητής πολιτικής του ήταν να αντιπροσωπεύονται όλες οι περιοχές του Πόντου στο στράτευμά του και να έχει σχεδόν ανεξάντλητες εφεδρείες στους επερχόμενους πολέμους<ref>Ο Αππιανός ''Μιθριδάτειος'' 19, αναφέρει ότι χρησιμοποιούσε σαρματικό ιππικό ως εμπροσθοφυλακή ήδη από τον πρώτο πόλεμο ενάντια στους Ρωμαίους. Πρβλ. [...] πρόδρομοί τε αὐτοῦ, Σαυροματῶν ἑκατὸν ἱππεῖς [...], εκδ. Mendelssohn L. 1879.</ref></blockquote>

Ο Μιθριδάτης ΣT´ πέραν της εξέγερσης προς τον μεγάλο αντίπαλο, τη ρωμαϊκή δημοκρατία, προσπάθησε και το κατόρθωσε εξαιτίας της στρατωτικής του ανωτερότητας να απελευθερώσει τις ελληνικές πόλεις της επικράτειας της [[Κριμαία|κριμαϊκής χερσονήσου]] από την πίεση των [[Σκύθες|σκυθών]] [[Σαρμάτες|Σαρματών]] (Σαυροματών). Ωστόσο, αντιλαμβανόμενος τη διαρκή ανάλωση ζωτικών πόρων που απαιτούσε η οποιαδήποτε προσπάθεια να διατηρηθούν οι Σαρμάτες μακριά από τις ελληνικές πόλεις της [[Ταυρική]]ς οδηγήθηκε στην τακτική της ειρήνευσης και των φιλικών σχέσεων μαζί τους.

 

Κατά τη δεύτερη φάση του τρίτου Πολέμου με τους Ρωμαίους ([[66]]-[[63]]), ο αντίπαλός του [[Πομπήιος|Γναίος Πομπήιος]], με αναμφισβήτητο κύρος στο στρατό, με στόλο που δέσποζε -μετά την εξόντωση των πειρατών- από την [[Φοινίκη]] ως το [[Βόσπορος|Βόσπορο]] και αφού είχε αναγκάσει τον [[Τιγράνης ο Μέγας|Τιγράνη]] να δηλώσει υποταγή στη Ρώμη, ζήτησε από τον Μιθριδάτη να παραδοθεί άνευ όρων. Εκείνος αρνήθηκε και τότε άρχισε η τελευταία περιπέτεια της ζωής του. Από τον Ευφράτη όπου έφτασε (και νικήθηκε), πέρασε με λίγες δυνάμεις την [[Αρμενία]], κατόπιν στην [[Κολχίδα]] και τέλος στην [[Κριμαία]]. Εκεί παραμέρισε το γιο του Μαχάρη (που λίγο αργότερα αυτοκτόνησε), πήρε ο ίδιος την εξουσία, σχεδιάζοντας μάλιστα να ηγηθεί των [[Σκύθες|Σκυθών]] και άλλων γειτονικών λαών σε μια εκστρατεία προς την Ιταλία. Ωστόσο, το κύρος του είχε ανεπανόρθωτα κλονιστεί. Ο διοικητής της φρουράς στην πόλη [[Φαναγόρεια]] στασίασε, ο πληθυσμός των ελληνικών πόλεων της περιοχής εξεγέρθηκε, εξαιτίας των καταπιεστικών μέτρων του γιου του [[Φαρνάκης Β΄|Φαρνάκη Β΄]] που αναγορεύτηκε βασιλιάς, πράγμα που σήμαινε καθαίρεση του Μιθριδάτη.<ref>Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Τόμ. 6, σ. 182, Εκδοτική Αθηνών,, 1987</ref>

Βλέποντας πως πλησιάζει το τέλος του, ο Μιθριδάτης έδωσε εντολή να αυτοκτονήσουν όλες οι γυναίκες και τα παιδιά του, που τον συνόδευαν και ύστερα αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει και ο ίδιος. Επειδή όμως ο οργανισμός του είχε συνηθίσει στα δηλητήρια, τον σκότωσε τελικά-ύστερα από επιθυμία του- ένας Γαλάτης μισθοφόρος. Μετά το θάνατό του, το κράτος του [[Πόντος|Πόντου]] (στην Μικρά Ασία) έγινε (μαζί με τη Βιθυνία) από τον Πομπήιο ρωμαϊκή επαρχία, ενώ στο κράτος του [[Κιμμέριος Βόσπορος|Κιμμερίου Βοσπόρου]] παρέμεινε ως βασιλιάς ο γιος του [[Μιθριδάτης Φαρνάκης Β΄]], ως «φίλος και σύμμαχος» της [[Ρώμη]]ς.<ref>Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό., όπ. π.</ref>

 

<blockquote>«προσλαβόντα δὲ καὶ Βιθυνίαν, ἣν ἔχει Γλαβρίων, πολεμεῖν Μιθριδάτῃ καὶ Τιγράνῃ τοῖς βασιλεῦσιν, ἔχοντα καὶ τὴν ναυτικὴν δύναμιν καὶ τὸ κράτος τῆς θαλάσσης».<ref>[[Πλούταρχος]] , Πομπήιος 30.5</ref></blockquote>

Η αποτυχία των προσπαθειών του Μιθριδάτη για την ίδρυση ενός μεγάλου ελληνιστικού βασιλείου στην ανατολή, το οποίο και θα αντιστάθμιζε την ισχύ του ρωμαϊκού κόσμου, είχε βαθύτατες συνέπειες στην ιστορία του αρχαίου κόσμου. Μόλις έγινε προφανές πως ένα τέτοιο κράτος δεν ήταν παρά ένα ουτοπικό όνειρο, ένα προς ένα τα βασίλεια της ανατολής, υποτάχθηκαν στη ρωμαϊκή υπερδύναμη, που μισό αιώνα αργότερα μετατράπηκε στην πανίσχυρη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

<references />

 

*[[s:Βίοι Παράλληλοι/Σύλλας#p11|Βίοι Παράλληλοι/Σύλλας 11-15 και 20-24]]

*[[s:Βίοι Παράλληλοι/Σύγκρισις Κίμωνος και Λευκόλλου#p3|Σύγκρισις Κίμωνος και Λευκόλλου 3.6-8]]