Αμβρακικός κόλπος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1:
{{coord|38.9724|20.9692|type:waterbody|format=dms|display=title}}
[[Αρχείο:EFS highres STS066 STS066-101-39.JPG|thumb|298x298px300px|Ο Αμβρακικός κόλπος, από το διαστημικό λεωφορείο, Νοέμβριος 2004]]
[[Αρχείο:Ambracian Gulf, Greece.jpg|thumb|right|300px|Ηλιοβασίλεμα στον Αμβρακικό κόλπο.]]
[[File:Dalmatian Pelican, Amvrakikos Gulf, Greece.jpg|thumb|300 px|Αργυροπελεκάνος, το πουλί σύμβολο του Αμβρακικού κόλπου]]
Ο '''Αμβρακικός κόλπος''' είναι ένας από τους μεγαλύτερους κλειστούς [[Κόλπος (γεωγραφία)|κόλπους]] της Ελλάδας. Η είσοδος του κόλπου είναι στο στενό πέρασμα μεταξύ του Ακτίου (από την πλευρά της [[Νομός Αιτωλοακαρνανίας|Αιτωλοακαρνανίας]]) και της [[Πρέβεζα|Πρέβεζας]]. Ο κόλπος πήρε το όνομά του από την [[αρχαία Αμβρακία]], πόλη κτισμένη στον ποταμό Άραχθο, στη θέση της σημερινής [[Άρτα|Άρτας]].
Στον κόλπο χύνουν τα νερά τους οι ποταμοί [[Λούρος]] και [[Άραχθος]]. Στον μυχό του Αμβρακικού είναι κτισμένη η [[Αμφιλοχία]]. Κοντά στην [[Αμφιλοχία]] είναι το ακρωτήρι του Αγίου Γεωργίου, όπου λειτουργεί [[φάρος]]. Η [[Βόνιτσα]] είναι επίσης μια άλλη σημαντική κωμόπολη στην πλευρά του δρόμου από Αμφιλοχία προς [[Πρέβεζα]] και [[Λευκάδα]].
 
Στην είσοδο του κόλπου κατασκευάστηκε και δόθηκε στη κυκλοφορία το 2002 [[Υποθαλάσσια σήραγγα Πρέβεζας - Ακτίου|υποθαλάσσια σήραγγα]] η οποία συνδέει το [[Άκτιο]] με την Πρέβεζα <ref>[http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_politics_1_29/06/2002_29825 Πρέβεζα – Aκτιο, εγκαίνια σε ένα έργο πνοής] Άρθρο της εφημερίδας [[Καθημερινή]] στις 02 Ιουνίου 2002 (Ανάκτηση 19 Νοεμβρίου 2012)</ref>. Στον κόλπο και ιδιαίτερα στον λιμένα της [[Αμφιλοχία|Αμφιλοχίας]] παρουσιάζεται κατά τους θερινούς μήνες (ιδιαίτερα τον Αύγουστο) το φαινόμενο φωσφορισμού της θάλασσας, το οποίο οφείλεται σε συσσώρευση μικροοργανισμών ([[πλαγκτόν|πλαγκτού]]).
 
== Ιστορία ==
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι λουρονησίδες των λιμνοθαλασσών Τσουκαλιού και Λογαρού. Πρόκειται για σπάνιες γεωμορφολογικές διαπλάσεις ξηράς, αποτελούμενες σχεδόν στο σύνολό τους από όστρακα διθύρων μαλακίων ή ελασματοβραγχίων, όπως τα μύδια, τα στρείδια, τα χτένια ( καποσάνδες ) και λοιπά όστρακα. Ειδικά η λουρονησίδα της λιμνοθάλασσας Τσουκαλιού, η οποία έχει μείνει μέχρι σήμερα σχεδόν ανέπαφη, αποτελεί μοναδικό φυσικό φαινόμενο και προσελκύει κάθε χρόνο πολλούς επισκέπτες.
 
Η ανεξάντλητη αυτή πηγή πλούτου ήταν αρκετή να θρέψει όχι μόνο τους κατοίκους των παράκτιων περιοχών, αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου. Το λιμάνι της Πρέβεζας δεν ήταν αρκετό για τη διακίνηση του αλιευτικού πλούτου του Αμβρακικού και των γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων της περιοχής και γι αυτό κατασκευάζεται δεύτερο κάτω από τον λόφο της Σαλαώρας από τον Αλή- Πασά, και το οποίο με καλντερίμι (πετρόκτιστο δρόμο) ίχνη του οποίου σώζονται ακόμη και σήμερα στο βυθό Λογαρού, Τσουκαλιού και ροδιάς μέσα από τον βάλτο και δρόμο του Πασά συνέδεε τον Αμβρακικό με τα Ιωάννινα. Παράλληλα την ίδια εποχή αναπτύχθηκε στη Σαλαώρα έντονη ναυπηγική δραστηριότητα. Το λιμάνι της Σαλαώρας ήταν εξοπλισμένο με τελωνείο, εκεί όπου βρίσκεται το σημερινό Κέντρο Πληροφόρησης Σαλαώρας, αποθήκες και σεράϊ. Τελευταίο κατασκευάστηκε το λιμάνι της Κόπραινας στα παράλια της Άρτας και ανατολικά του λόφου της Σαλαώρας, όπου εγκαταστάθηκαν Ελληνικά τελωνεία, μετά την απελευθέρωση της Άρτας το 1890. Το λιμάνι αυτό απέκτησε ζωτική σημασία τόσο για την οικονομική ανάπτυξη της Άρτας όσο και της Ηπείρου γενικότερα, αφ ότου έπαψε να λειτουργεί το λιμάνι της Σαλαώρας.
 
Έτσι το λιμάνι της Κόπραινας άκμασε ως επίνειο της Άρτας την περίοδο 1890 - 1945 και λειτούργησε μέχρι το Β' παγκόσμιο πόλεμο. Εκείνα τα χρόνια η Κόπραινα ήταν η μοναδική θέση στη βόρεια ακτή του Αμβρακικού η οποία ενωνόταν οδικά με την Άρτα, με καλντερίμι, τμήμα του οποίου σώζεται ακόμη και σήμερα. Για την εξυπηρέτηση των εμπορευμάτων, μία μικρή σιδηροδρομικά γραμμή ένωνε τις αποθήκες του τελωνείου με την πλατεία του χωριού και το μόλο, απ όπου τα εμπορεύματα μεταφερόταν με μαούνες και πλοία.
 
Τα ιστιοφόρα εμπορικά, που έμπαιναν στον Αμβρακικό, όπως τα γατζάο, τα περάματα και οι μαούνες, ξεφόρτωναν στο λιμάνι της Κόπραινας. Από την Κόπραινα τα εμπορεύματα μεταφερόταν με άμαξες στην Άρτα και τα άλλα χωριά της περιοχής, συμβάλλοντας κατ αυτόν τον τρόπο στην ανάπτυξη του εμπορίου και την περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη της περιοχής.
 
Άλλο στοιχείο μεταφόρτωσης ήταν η γέφυρα της Πέτρας πάνω στον Λούρο, όπου εισερχόταν τα γατζάο γεμάτα εμπορεύματα.
 
Το υγρό στοιχείο λοιπόν καθόριζε την οικονομική και κοινωνική ζωή της περιοχής του Αμβρακικού. Η ανάπτυξη των λιμανιών της Κόπραινας και Πρέβεζας ως αλιευτικών και εμπορικών κέντρων, σηματοδοτούσε την συνύπαρξη της αλιευτικής δραστηριότητας, στον κόλπο και τις λιμνοθάλασσες με την εμπορική δραστηριότητα
 
Η περιοχή ήταν τόσο πλούσια σε αλιεύματα, ώστε ήταν αδύνατο να τα λογαριάσεις και από κει βγήκε το όνομα της λιμνοθάλασσας Λογαρού. Επίσης χρειαζόταν Τσουκάλια για να μεταφερθούν και έτσι προέκυψε το όνομα Τσουκαλιού. Οι οικογένειες των παράκτιων οικισμών του βόρειου Αμβρακικού είχαν ως κύρια πηγή εισοδήματος την αλιεία και δεύτερη τη γεωργία «εξ ου και η ονομασία ακόμη και σήμερα «γεωργοαλιείς»αφού οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις της περιοχής ήταν περιορισμένες και βρισκόταν κάτω από τον διαρκή κίνδυνο πλημμυρών.
 
Τη περίοδο Φεβρουαρίου - Μαίου, τα ψάρια με αντοχή σε ευρύ φάσμα αλατότητας, (ευρύαλα είδη ),όπως οι τσιπούρες, οι κέφαλοι, τα λαυράκια, τα μελανούρια, και οι γλώσσες κινούμενα προς περιοχές με μειωμένη αλατότητα και πλούσιας τροφής, εισέρχονται στις λιμνοθάλασσες, μέσα από τα στόμια που τις συνδέουν με τα νερά του κόλπου. Εκεί οι ψαράδες των διβαριών τοποθετούσαν τις ιδιότυπες παγίδες - φράγματα, τις «καλαμωτές».
 
Την υπόλοιπη περίοδο, οι ιχθυοπληθυσμοί κινούνται αντίθετα και μέσα από τα εσοδευτικά στόμια, επιστρέφουν στις σταθερότερες θερμοκρασιακές συνθήκες του κόλπου και της ανοιχτής θάλασσας και έτσι παγιδευόταν στα στόμια των διβαριών.
 
Οι κάτοικοι της Μεσογείου και του Αμβρακικού ειδικότερα, εκμεταλλεύτηκαν από την αρχαιότητα τη συγκεκριμένη συμπεριφορά των ευρυάλων ψαριών, η οποία είναι κοινή σ όλες τις παράκτιες περιοχές της Μεσογείου, σε περιοχές με παρόμοια μορφολογία και υδρολογία.
 
Με απλές επεμβάσεις μετέτρεψαν τις υφάλμυρες λεκάνες σε πλούσια φυσικά ιχθυοτροφεία Η αλιεία επιτρεπόταν μόνο με ειδική άδεια, η οποία δινόταν από τις κρατικές υπηρεσίες της περιοχής. Παλαιότερα μεγάλα τμήματα των λιμνοθαλασσών αποτελούσας εκκλησιαστική περιουσία και μισθωνόταν για αλιευτική εκμετάλλευση, ορισμένη χρονική περίοδο, κυρίως σε προύχοντες της περιοχής, επειδή η μεγάλη έκτασή τους απαιτούσε πολύ προσωπικό και υψηλό κόστος λειτουργίας. Όταν η κυριότητά τους πέρασε στο Ελληνικό Δημόσιο, άρχισαν σταδιακά να σχηματίζονται αλιευτικοί συνεταιρισμοί από τους ψαράδες κατοίκους των παραλιμνίων χωριών, στους οποίους παραχωρούσαν τις λιμνοθάλασσες, κατά προτεραιότητα, με δημοπρασία. Με την υποχρέωση της ίσης προσφοράς εργασίας από τα μέλη, γινόταν ίσος καταμερισμός των καθαρών κερδών σε μερίδες των συνεταιριστών.
 
Έτσι με δίχτυα, παραγάδια, καμάκια, βωλκούς, καλαμωτές, νταούλια και νταλιάνια οι κάτοικοι των παράκτιων περιοχών του Αμβρακικού ψάρευαν στον Κόλπο, τα ποτάμια και τις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού.
 
Από τη θάλασσα έβγαζαν γαρίδες, κουτσομούρες, λαυράκια, γλώσσες, μελανούρια, σαργούς συναγρίδες, ροφούς και σάρπες καθώς και τα χάβαρα (γυαλιστερές), τις πίνες , τα στρείδια και τα μύδια.
 
Στα διβάρια των λιμνοθαλασσών, στους βολκούς-βάρδιες παγίδευαν τα περίφημα χέλια του Αμβρακικού ενώ στις καλαμωτές, ιχθυοπαγίδες τους κεφάλους, τα κεφαλόπουλα, τις τσιπούρες, τα λαυράκια, τα μελανούρια και τους γωβιούς.
 
Στα ποτάμια έπιαναν κυπρίνους και στο δέλτα τους κέφαλους και τις γαρίδες. Από τους θηλυκούς αυγομένους κέφαλους ή μπάφες παραγόταν το περίφημο χαβιάρι του Αμβρακικού, το αυγοτάραχο, το οποίο κέρωναν για να διατηρηθεί όλο το χρόνο. Τους μεγάλους κέφαλους χώριζαν σε φιλέτα, τα οποία αλάτιζαν με θαλασσινό αλάτι και μετά τα ξέραναν στον ήλιο. Αυτά τα διατηρημένα φιλέτα γνωστά σε όλες τις παραλίες του Αμβρακικού και Ιονίου ως ψημένα στα κάρβουνα, θεωρούνται και σήμερα μια από τις θαλασσινές λιχουδιές του Αμβρακικού.
 
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο πλούτος αυτός του Αμβρακικού Κόλπου με το οικοσύστημά του δημιούργησαν από τα παλαιότερα χρόνια μια σειρά οικονομικών δραστηριοτήτων που είχαν άμεση ή έμμεση η πλειοψηφία των κατοίκων της περιοχής και των πεδινών περιοχών του νομού μας ειδικότερα.
 
Οι δραστηριότητες αυτές συνέβαλαν στην εμπορική άνθιση της Πρέβεζας, της Σαλαώρας αρχικά και κατόπιν της Κόπραινας και η διακίνηση των τοπικών προϊόντων όπως το περίφημο τότε χαβιάρι του Αμβρακικού, το σημερινό αυγοτάραχο, είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη της περιοχής σε σημαντικό εμπορικό κόμβο.
 
Όταν το αυτοκίνητο άρχισε να ανταγωνίζεται τα πλοία που μετέφεραν τα εμπορεύματα μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο, το λιμάνι της Κόπραινας υποβαθμίστηκε και μαζί του όλος ο οικισμός, ο οποίος ουσιαστικά ζούσε από το λιμάνι. Σήμερα το λιμάνι αυτό έχει μπαζωθεί από τον κυματισμό της θάλασσας και ένα μέρος του χρησιμοποιείται ως αλιευτικό καταφύγιο από τους ψαράδες της περιοχής, και τα παλαιά κτίρια του λιμανιού ανακαινίστηκαν και εγκαταστάθηκε εκεί το Κέντρο Περιβάλλοντος Κόπραινας, το οποίο σε συνεργασία με το Κέντρο Έρευνας και Πληροφόρησης της Σαλαώρας (παλαιό κτίριο τουρκικού τελωνίου το οποίο πρόσφατα ανακαινίστηκε) έχουν ανανεώσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών για την ευρύτερη περιοχή, την ιστορία της, τις παραδόσεις της και τις δραστηριότητες που ανέπτυξαν και εξακολουθούν να αναπτύσσουν οι κάτοικοι της περιοχής.
 
Η ίδρυση στις εγκαταστάσεις του παλαιού τελωνείου του λιμανιού της Κόπραινας, θα ενισχύσει το ενδιαφέρον για το φυσικό και πολιτισμικό πλούτο της περιοχής, η δε θεσμοθέτηση του Αμβρακικού ως Εθνικό Πάρκο με έδρα το κτίριο του Κέντρου Πληροφόρησης της Σαλαώρας θα αποτελέσουν μαζί με τους ψαράδες και τους φίλους του Αμβρακικού το θεματοφύλακα του επίγειου αυτού παράδεισου. Παρατηρούμε λοιπόν εδώ και δύο χιλιάδες χρόνια ο Αμβρακικός αποτελούσε μια σημαντική πηγή πλούτου και οικονομικής ανάπτυξης για τους κατοίκους τηςπεριοχής του.
 
Σήμερα απασχολούνται με την επαγγελματική αλιεία γύρω στα 1200 άτομα στη θάλασσα και λιμνοθάλασσες στο νομό Άρτας ενισχύοντας την αγορά της με ζεστό χρήμα περίπου 2,000,000 ευρώ το χρόνο. Εκτός αυτού η ερασιτεχνική αλιεία και οι εμπορικές δραστηριότητες που εξαρτώνται από αυτή, είναι ακόμη ένας οικονομικός παράγοντας για την αγορά της Άρτας. Ακολουθώντας το κύκλωμα παραγωγή- διακίνηση- εμπορία -κατανάλωση-επενδύσεις δημιούργησαν ένα ζωτικό σύνολο οικονομικών δραστηριοτήτων και συνθήκες ενός μέσου βιοτικού επιπέδου, που κρατούν τους κατοίκους στις παράκτιες περιοχές του Νομού μας.
 
Το όνομα του Αμβρακικού είναι πλέον σήμα ποιότητας κατατεθέν διεθνώς, και αρχίζουν σιγά - σιγά να προσέρχονται σε αυτόν περιηγητές για να θαυμάσουν τις φυσικές του περιοχές. Ανήκει στις περιοχές που προστατεύονται από τη συνθήκη RAMSAR και έχει ενταχθεί στο NATURA της Ε.Ε ως ζώνη ειδικής προστασίας, υποχρεώνοντας έτσι τα κράτη μέλη να λαμβάνουν μέτρα για την προστασία τους.
 
== Πτηνά ==
[[File:Dalmatian Pelican, Amvrakikos Gulf, Greece.jpg|thumb|300 px|Αργυροπελεκάνος, το πουλί σύμβολο του Αμβρακικού κόλπου|αριστερά]]Οι βασικοί δημιουργοί του τεράστιου υγρότοπου του Αμβρακικού είναι οι δύο μεγάλοι ποταμοί που εκβάλλουν στον κόλπο, ο Άραχθος και ο Λούρος. Με την προαιώνια δράση των νερών τους οι δύο αυτοί ποταμοί συμβάλλουν στο σχηματισμό ενός εξαιρετικά περίπλοκου όσο και μοναδικού για τα Ελληνικά δεδομένα υγροτοπικού συστήματος 220.000 περίπου στρεμμάτων που περιλαμβάνουν μεγάλες και μικρές λιμνοθάλασσες, μακρόστενες χαμηλές λουρονησίδες που χωρίζουν τις λιμνοθάλασσες από την θάλασσα, παραποτάμιες ζώνες, εκβολές ποταμών, αλμυρόβαλτους και γλυκόβαλτους, απέραντους καλαμιώνες, υγρολίβαδα και αλίπεδα. Είναι μία θαυμαστή ποικιλία οικοτόπων, που εναλάσσονται διαρκώς ξεδιπλώνοντας μια συνολική εικόνα σπάνιας ομορφιάς. Κάποιες λοφοπλαγιές στην περιφέρια του κόλπου σκεπάζονται από δρυοδάση, ενώ δε λείπουν τα απομεινάρια παραποτάμιων δασών, που μαζί με τα βοσκοτόπια και τις διάφορες καλιέργειες, συμπληρώνουν το υπέροχο αυτό μωσαΐκό των τόσο δοαφορετικών τοπίων και εικόνων. Στον Αμβρακικό περιλαμβάνονται 20 τουλάχιστον ακέραιες λιμνοθάλασσες, αριθμός που δεν συναντάται σε κανένα μέρος της Ελλάδας. Η συνολική έκταση τους ξεπερνάει τα 70 τετ. χιλιόμετρα, ενώ οι περισσότερες χωρίζονται από τη θάλασσα με μία λουρονησίδα, δηλαδή μια μακρόστενη λωρίδα γης. Παρατηρώντας κάποιος μια λουρονησίδα από μακριά σχηματίζει την εντύπωση ότι αποτελείται από άμμο.Αν σκύψει όμως στο έδαφος των περισσοτέρων, θα διαπιστώσει έκπληκτος, ότι η σύνθσεσή του αποτελείται από αμέτρητα κελύφη αχιβάδων Τι είναι όμως οι λιμνοθάλασσες; Είναι ρηχές λιμναίες εκτάσεις ακριβώς δίπλα στη θάλασσα. Δημιουργούνται από τη δράση των ποταμών και των κυμάτων, που για πολλά χρόνια συσσωρεύουν λάσπη, άμμο και κοχύλια σε μία αβαθή ακτή. Όλα αυτά τα φερτά υλικά σχηματίζουν σιγά σιγά μια λωρίδα στεριάς, που κάποια στιγμή απομονώνει ένα κομμάτι θάλασσας και το μετατρέπει σε λιμνοθάλασσα. Οι τρεις μεγαλύτερες λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού, κάθε μια με τις δικές της ιδιαιτερότητες, είναι η "Λογαρού" μεέκταση 25,75 τετ. χιλιόμετρα, το "Τσουκαλιό" με 16,5 τετ. χιλιόμετρα και η "Ροδιά" με 13,5 τετ. χιλιόμετρα. Ένα βασικό χαρακτηριστικό των λιμνοθαλασσών του Αμβρακικού είναι η μεγάλη τους βιολογική παραγωγικότητα. Με τις ιδιαιτερότητες της διαμόρφωσής τους λειτουργούν ως φυσικά εκτρφεία ψαριών και καρκινοειδών με αποτέλεσμα να παράγουν μεγάλους αριθμούς ψαριών αλλά και πολλών άλλων ζωντανών οργανισμών. Στα φυσικά ανοίγματα που υπάρχουν στις λουρονησίδες και τα οποία επιτρέπουν την επικοινωνία των λιμνοθαλασσών με τη θάλασσα, οι ψαράδες του Αμβρακικού έχουν εδώ και πολλά χρόνια εγκαταστήσει τα λεγόμενα "ιβάρια" ή "διβάρια". Είναι ειδικές κατασκευές με καλάμια, που, ενώ επιτρέπουν την ελεύθερη είσοδο ψαριών από τη θάλασσα, τα εμποδίζουν να επιστρέψουν, με αποτέλεσμα να παγιδεύονται. Ο Αμβρακικός κόλπος αποτελεί τη μοναδική περιοχή στην Ελλάδα όπου πραγματοποιείται συστηματικά χρήση δορυφορικών πομπών σε χελώνες και ειδικών σημάτων (tag), για την κατανόηση των μετακινήσεων που πραγματοποιούν στο θαλάσσιο περιβάλλον μακριά από τις παραλίες που ωοτοκούν. Παράλληλα, έχουν αναπτυχθεί συνεργασίες με παράκτιους αλιείς και αλιευτικούς συλλόγους, που στοχεύουν στην καταγραφή των ζημιών που προκαλούν οι τυχαίες εμπλοκές των χελωνών στα αλιευτικά εργαλεία και στην πρόταση λύσεων για την ενίσχυση των αλιέων. Βουβάλια Η συχνές παρατηρήσεις τραυματισμένων χελωνών, αλλά και η μεγάλη απόσταση από το μοναδικό Κέντρο Διάσωσης για Θαλάσσιες Χελώνες στην Ελλάδα (Γλυφάδα Αττικής), αποτέλεσαν το κίνητρο δημιουργίας ενός Σταθμού Α' Βοηθειών στην περιοχή. Ο Σταθμός δημιουργήθηκε στο πλαίσιο Κοινοτικού προγράμματος Life Nature και στεγάζεται στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Άραχθου, στην Κόπραινα Άρτας. Σε συνεργασία με το Κέντρο πραγματοποιούνται εκδηλώσεις ενημέρωσης των επισκεπτών, όπως απελευθερώσεις χελωνών που ανάρρωσαν τραυματισμών, προβολές διαφανειών και βίντεο κλπ.
 
== Λιμνοθάλασσες ==
Γραμμή 93 ⟶ 48 :
<references />
 
== Πηγές ==
{{Commonscat|Ambracian Gulf}}
{{Βικιφθέγματα}}
 
* {{Cite web|url=http://romiazirou.blogspot.gr/2015/03/video_30.html|title=RomiaNews|last=|first=|date=2 Ιουνίου 2017|website=romiazirou.blogspot.gr|publisher=www.istockphoto.com|accessdate=}}
[[Κατηγορία:Νομός Άρτας]]
[[Κατηγορία:Νομός Πρέβεζας]]