Πίναξ γεωγραφικός της Ελλάδος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
EntMP (συζήτηση | συνεισφορές)
Προσθήκη πληροφοριών περί ομοιοτήτων και διαφορών με τη Χάρτα του Ρήγα. Ενημέρωση πηγών και παραπομπών.
Γραμμή 1:
Ο '''Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος''' είναι ένας χάρτης που εξέδωσε στη [[Βιέννη]] το [[1800]] (β΄έκδοση [[1810]]) ο [[Άνθιμος Γαζής]]. Από μελετητές<ref>Λάιος, Γεώργιος (1960). Οι Χάρτες του Ρήγα. Έρευνα επί νέων πηγών, ''Δελτίον Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος'', τ. 14., :82-88. </ref> θεωρήθηκε μια επανέκδοση σε μικρότερες διαστάσεις της [[Χάρτα του Ρήγα|Χάρτας του Ρήγα Βελεστινλή]], η σύγχρονη σχετική έρευνα ωστόσο έχει δείξει ότι παρά τις εντυπωσιακές ομοιότητες, ο Πίνακας είναι ένα έργο αυτόνομο με σημαντικές διαφορές από τη Χάρτα.<ref name=":0">{{Cite book|title=Άγιον Όρος και Κύπρος στον χάρτης της Ελλάδος του Άνθιμου Γαζή (1800)|last=Λιβιεράτος|first=Ευάγγελος|publisher=Αγιορειτική Βιβλιοθήκη|year=2008|isbn=|location=|page=}}</ref><ref>[http://cartography.web.auth.gr/Kozani/KOZ_Gaz_Ell.pdf Άνθιμος Γαζής, Πίναξ της Ελλάδας, 1800 (Αντίγραφο Φλωρεντίας)] στη μόνιμη έκθεση της Δημοτικής Χαρτοθήκης Κοζάνης (Αρχοντικό Λασσάνη), επιστ. επιμ. Καθ. Ευάγγελος Λιβιεράτος</ref><ref>Pazarli M., A. Tsorlini, E. Livieratos, 2011. [http://www.e-perimetron.org/Vol_6_1/Pazarli_Tsorlini_Livieratos.pdf ‘Vienna, late 18th century…’: Birth and importance of two monuments of Greek cartographic heritage, the Rigas Velestinlis’ Charta and the Anthimos Gazis’ Pinax, from a digital point of view,] ''e-Perimetron'', v. 6, 1:14-28.</ref><ref>{{Cite book|url=http://ikee.lib.auth.gr/record/134409|title=Ρήγα Βελεστινλή, Χάρτα της Ελλάδας: Μία χαρτογραφική προσέγγιση|last=Παζαρλή|first=Μαρία|publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών. (διδακτορική διατριβή) (CC-BY-SA)|year=2014|isbn=|location=Θεσσαλονίκη|page=259-263}}</ref>
Ο '''Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος''' είναι μια νεώτερη έκδοση της [[Χάρτα του Ρήγα|Χάρτας του Ρήγα Φεραίου]] που εξέδωσε στη [[Βιέννη]] το [[1800]] ο [[Άνθιμος Γαζής]]. Διαστάσεων 104 χ 102 εκ., έργο του ίδιο χαράκτη [[Φρανσουά Μύλλερ]], στον Πίνακα δεν γίνεται μνεία του ονόματος του [[Ρήγας Φεραίος|Ρήγα]] ο οποίος είχε δολοφονηθεί πριν μόλις δύο έτη. Στην προμετωπίδα του Γεωγραφικού Πίνακα ο Γαζής περιορίζεται να αναφέρει ότι πρόκειται για μια ''επιδιορθωμένη έκδοση''. Ο χάρτης επανεκδόθηκε το [[1810]] (β' έκδοση). Τα πρωτότυπα αντίτυπα που σώζονται έως σήμερα είναι μόνο 6, όλα σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού. Σε ψηφιακή μορφή παρέχεται στο διαδίκτυο από την [[Κεντρική Εθνική Βιβλιοθήκη Φλωρεντίας]].
 
Ο πλήρης τίτλος του χάρτη είναι: ''Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος Με τα Παλαιά και Νέα Ονόματα. Επιδ. υπό Α. Α. Γαζή Μηλιώτου και εκδοθείς παρά Φρανσοά Μύλλερ. Αφιερωθείς τω Γένει των Ελλήνων. α.ω. 1800. Εν Βιέννη.'' Αξίζει να σημειωθεί ότι πουθενά στον Πίνακα δεν γίνεται αναφορά στη Χάρτα, εκτός από τον ίδιο τον τίτλο, όπου η επισήμανση “επιδ[ιορθωθείς]”, ερμηνεύεται  ως συνδετικός κρίκος μεταξύ των δύο χαρτών<ref>Τόλιας, Γεώργιος (1998). Της ευρυχώρου Ελλάδος: Η Χάρτα του Ρήγα και τα όρια του Ελληνισμού, ''Τα Ιστορικά,'' τ. 28, 29, :12.</ref>.
 
Ο Πίνακας έχει διαστάσεις 104 x 102 εκ. και εκδόθηκε με εκδότη και χαράκτη όπως και στην περιπτωση της Χάρτας τον [[Φρανσουά Μύλλερ]], ενώ σε καποια αντίτυπα αναφέρεται ως εκδότης και ο J. Cappi.<ref name=":1">Βαμβουνάκης, Nίκος (2010). ''[http://issuu.com/pinax.gazis/docs/gazis_20100710versionb Ο ‘Γεωγραφικός Πίναξ της Ελλάδος’ του Άνθιμου Γαζή]'',  (Πρόσβαση: 29/10/2013), σελ. 26-27.</ref> Στον Πίνακα δεν γίνεται μνεία του ονόματος του [[Ρήγας Φεραίος|Ρήγα]], ο οποίος είχε δολοφονηθεί πριν μόλις δύο έτη. Στην προμετωπίδα του Γεωγραφικού Πίνακα ο Γαζής περιορίζεται να αναφέρει ότι πρόκειται για μια ''επιδιορθωμένη έκδοση'' χωρίς να αναφέρει τις πηγές του.
 
Ο Πίνακας εκδόθηκε σε μικρότερες διαστάσεις από τη Χάρτα, σε έντεκα φύλλα<ref>Παζαρλή 2014, ό.π., σελ. 266, σημ. 25</ref>, χωρίς πολλές από τις επιπλέον “θεματικές” προσθήκες της Χάρτας (νομίσματα, σχόλια, λίστες ηρώων, διπλά τοπωνύμια), με την προσθήκη της [[Κύπρος (νησί)|Κύπρου]] και της [[Σικελία|Σικελίας]], με διαφοροποιήσεις στο εμβληματικό [[wikipedia:Cartouche_(cartography)|καρτούς]], σε δύο φορές μικρότερη κλίμακα (1:1.200.000), και, όπως φαίνεται από τη συγκριτική μελέτη των δύο χαρτών, με διαφορές ως προς τη χαρτογραφική προβολική πλαισίωσή του, ακολουθώντας σε αρκετά σημεία διαφορετικά ακτογραμμικά πρότυπα. Επιπλέον, ο Πίνακας είχε καθαρά εκπαιδευτικό χαρακτήρα, όχι επαναστατικό όπως η Χάρτα, και προοριζόταν να ενισχύσει τη γεωγραφική συνιστώσα της [[Μηλιώτικη Σχολή|Σχολής]] που σχεδίαζε να ιδρύσει ο Άνθιμος Γαζής στις [[Μηλιές Μαγνησίας|Μηλιές]] του [[Πήλιο|Πηλίου]].<ref name=":0" />
 
Οι δύο χάρτες απεικονίζουν το ίδιο γεωγραφικό παράθυρο, την περιοχή δηλ. της ΝΑ [[Μεσόγειος Θάλασσα|Μεσογείου]] Νότια του [[Δούναβης|Δούναβη]] και μέρος της [[Μικρά Ασία|Μικράς Ασίας]]. Σε ένθετο παράθυρο  προστίθεται η Σικελία και για πρώτη φορά σε ελληνικό χάρτη του ελληνικού χώρου η Κύπρος, διευρύνοντας έτσι το γεωγραφικό παράθυρο της Χάρτας με αναφορές σε δύο περιοχές με ιστορικά σημαντική ελληνική παρουσία, εκτός των παραδοσιακών, όπως είχαν επικρατήσει στις δυτικής προέλευσης χαρτογραφικές αναφορές από τον 16ο αι. και εξής<ref>Λιβιεράτος E. (2005). ''Χάρτινοι καθρέφτες της Ελλάδος: Από την Αναγέννηση στην Παλιγεννεσία, 1406-1821,'' Θεσσαλονίκη: ΑΠΘ. </ref>. Διατηρείται στον Πίνακα, με διαφορετική ταξιθέτηση αλλά με μεγάλες ομοιότητες, το ανεμολόγιο , ο εμβληματικός τίτλος και το υπόμνημα, σε μικρή σμίκρυνση. Ο εμβληματικός τίτλος του Πίνακα βασίζεται σε εκείνον της Χάρτας, με μικρές αλλά ουσιώδεις για τον συμβολισμό τους διαφοροποιήσεις<ref>Λιβιεράτος 2008, ό.π., 21-23.</ref>.
 
Βάσει των σωζωμένων αντιτύπων, υπολογίζεται ότι ο Πίνακας εκδόθηκε αρχικά σε περ. 300 αντίτυπα.<ref name=":1" /> Τα πρωτότυπα αντίτυπα που σώζονται έως σήμερα είναι εννέα, σε μεγάλες βιβλιοθήκες του εξωτερικού και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα<ref>Παζαρλή 2014, ό.π., 265, όπου λεπτομερής απαρίθμηση των γνωστών αντιτύπων.</ref>. Σε ψηφιακή μορφή παρέχεται στο διαδίκτυο από την [[Κεντρική Εθνική Βιβλιοθήκη Φλωρεντίας]].
 
== Πηγές ==
Λιβιεράτος Ευάγγελος (2008). Άγιον Όρος και Κύπρος στον χάρτη της Ελλάδος του Άνθιμου Γαζή (1800), Αγιορειτική Βιβλιοθήκη.
 
[http://cartography.web.auth.gr/Kozani/KOZ_Gaz_Ell.pdf Άνθιμος Γαζής, Πίναξ της Ελλάδας, 1800 (Αντίγραφο Φλωρεντίας)] στη μόνιμη έκθεση της Δημοτικής Χαρτοθήκης Κοζάνης (Αρχοντικό Λασσάνη), επιστ. επιμ. Καθ. Ευάγγελος Λιβιεράτος
 
Livieratos, E. (2008). [http://www.e-perimetron.org/Vol_3_2/Livieratos.pdf “The Anthimos Gazis World map in Kozani”], ''e-Perimetron,'' Vol. 3, No 2, :95-100.
 
Παζαρλή, Μαρία Θ. (2014). [http://ikee.lib.auth.gr/record/134409 ''Ρήγα Βελεστινλή, “Χάρτα της Ελλάδος”: μία χαρτογραφική προσέγγιση'']. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών. (διδακτορική διατριβή) (CC-BY-SA), κεφ. 5, σελ. 259-305
 
Pazarli M., A. Tsorlini, E. Livieratos, 2011. [http://www.e-perimetron.org/Vol_6_1/Pazarli_Tsorlini_Livieratos.pdf ‘Vienna, late 18th century…’: Birth and importance of two monuments of Greek cartographic heritage, the Rigas Velestinlis’ Charta and the Anthimos Gazis’ Pinax, from a digital point of view,] ''e-Perimetron'', v. 6, 1:14-28.
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
* Ο Γεωγραφικός Πίναξ της Ελλάδος του Άνθιμου Γαζή [http://issuu.com/pinax.gazis/docs/gazis_20100710versionb], Ν. Βαμβουνάκης, Μπανγκόκ 2010
* [http://teca.bncf.firenze.sbn.it/ImageViewer/servlet/ImageViewer?idr=BNCF0003496582 Πίναξ Γεωγραφικός της Ελλάδος], αντίγραφο σε υψηλή ανάλυση, Φλωρεντία
* [http://cartography.web.auth.gr/Kozani/KOZ_Gaz_Ell.pdf Άνθιμος Γαζής, Πίναξ της Ελλάδας, 1800 (Αντίγραφο Φλωρεντίας)] στη μόνιμη έκθεση της Δημοτικής Χαρτοθήκης Κοζάνης (Αρχοντικό Λασσάνη), επιστ. επιμ. Καθ. Ευάγγελος Λιβιεράτος
 
[[Κατηγορία:Χάρτες]]