Βέλος (αστερισμός): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Gts-tg (συζήτηση | συνεισφορές)
επιμέλεια, συμπλήρωση
Γραμμή 32:
Οι αρχαίοι `Ελληνες το συνέδεσαν με διάφορους μύθους: Θεωρήθηκε ως ένα από τα βέλη που εκτόξευσε ο [[Ηρακλής]] προς τις [[Στυμφαλίδες Όρνιθες]], αλλά ο [[Ερατοσθένης ο Κυρηναίος|Ερατοσθένης]] ισχυριζόταν ότι ήταν το βέλος με το οποίο ο [[Απόλλων]] εξολόθρευσε τους [[Κύκλωπες]] — και για κάποιους ήταν το Βέλος του [[Έρως|`Ερωτος]]. Ο Ερατοσθένης εξάλλου αποκαλούσε τον αστερισμό '''Τόξον''' (μια σύγχυση που συμβαίνει και σήμερα από τους Νεοέλληνες στην ομιλία τους). Ο [[Άρατος ο Σολεύς|`Αρατος]] το χαρακτήρισε ποιητικά με τα επίθετα «φτερωτό», «καλοσχηματισμένο» και ως '''''«άλλος οϊστός»''''', «το άλλο βέλος», για να το διακρίνει από αυτό του [[Τοξότης (αστερισμός)|Τοξότου]]. Κι όμως, από άλλους πάλι έχει θεωρηθεί ως το όπλο του τελευταίου, που ξέφυγε κατά λάθος από τον ιδιοκτήτη του. Ο [[Ίππαρχος ο Ρόδιος|Ίππαρχος]] και ο [[Κλαύδιος Πτολεμαίος|Πτολεμαίος]] αναφέρουν τον αστερισμό απλά ως '''«Οϊστός»'''.
 
Στους λατίνουςΛατίνους συγγραφείς βρίσκουμε τις ονομασίες '''Canna''', '''Calamus''' και '''Harundo''', από την πρώτη ύλη που έφτιαχναν τα βέλη (το καλάμι). Επίσης, '''Missile''', '''Jaculum''' και '''Telum''' (= `Οπλο, Ακόντιο και Κεντρί), με το τελευταίο να διασώζεται ως την εποχή του [[Κέπλερ]]. Αλλά το '''Sagitta''' ήταν το κοινό όνομα για όλους τους Ρωμαίους που ανέφεραν τους αστέρες του. Ο [[Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας|Κικέρωνας]] χαρακτηρίζει τον αστερισμό ως «φωτεινό» και «φλογώδη» (μόνο τέτοιος δεν είναι).
 
Οι `Αραβες τον αποκαλούσαν '''Al Sahm''', οι Αρμένιοι και οι Πέρσες '''Tigris''', και οι Εβραίοι '''Hes''' ή '''Hets'''. Οι ονομασίες αυτές σημαίνουν όλες «βέλος». Το Al Sahm παραφράσθηκε σε '''Alsoham''', σε '''Schaham''' από τον Ριτσιόλι και σε '''Sham''' από τον [[Τζουζέπε Πιάτζι|Πιάτζι]]. Σε κάποιους από τους ''[[Αλφόνσειοι Πίνακες|Αλφόνσειους Πίνακες]]'' ο αστερισμός εμφανίζεται ως '''Istusc''', που επαναλαμβάνεται στην ''[[Αλμαγέστη]]'' του 1515 ως '''Istiusc''', αμφότερες μάλλον παρεφθαρμένες μορφές του ''οϊστός''. Αντιθέτως, στην έκδοση του 1521 των ''Αλφόνσειων Πινάκων'' τον βρίσκουμε ως '''Alahance''', ίσως από το αραβικό '''Al Hams''' ή '''Hamsah''' που σημαίνει «οι Πέντε» (Αστέρες), το διακριτικό γνώρισμα του Βέλους. Ο Julius Schiller αντιστοίχισε στον αστερισμό τη Λόγχη ή ένα από τα Καρφιά της [[Σταύρωση|Σταυρώσεως]].
Γραμμή 38:
Καθώς βρίσκεται στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, ο αστερισμός Βέλος φαίνεται ψηλά στον ουρανό της Ελλάδας τις καλοκαιρινές νύχτες και το φθινόπωρο μόλις βραδιάσει, λίγο νότια του [[ζενίθ]]. Επειδή οι αστέρες του είναι αμυδροί, κανένας τους δεν έχει ιδιαίτερο όνομα, παρότι το σημερινό μήκος του αστερισμού είναι πενταπλάσιο από εκείνο του αρχαίου αστερισμού (σχεδόν 20 αντί 4 μοίρες). Ο [[Αργκελάντερ]] του απέδιδε μόλις 16 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 18. Ωστόσο, επειδή το Βέλος τέμνεται από το επίπεδο του [[Γαλαξίας|Γαλαξία]] μας, περιέχει εκατομμύρια άστρα ορατά με τηλεσκόπιο.
 
==Οι φωτεινότεροι αστέρες==
Ο αστέρας '''α Βέλους''' δεν είναι και ο φωτεινότερος. Μερικές φορές αναφέρεται ως ο "Al Sham", με το αραβικό όνομα δηλαδή ολόκληρου του αστερισμού. Το [[φαινόμενο μέγεθος]] που του αποδίδεται είναι 4,37 και ο [[φασματικός τύπος]] G0 II (κίτρινος γίγαντας). Ο '''β Βέλους''' έχει ακριβώς το ίδιο φαινόμενο μέγεθος και φασματικό τύπο G8 IΙIa. Ο '''γ''' είναι ο φωτεινότερος αστέρας όλου του αστερισμού, με φαιν.μέγεθος 3,47 και φασματικό τύπο [[ερυθρός γίγαντας|ερυθρού γίγαντα]]. Για το λόγο αυτό μάλλον σημειώνει και την αιχμή του βέλους. Ο '''δ Βέλους''' είναι διπλός αστέρας με συνολικό φαιν.μέγεθος 3,82 και φασματικούς τύπους M2 II και A0 V. Οι '''ε''' και '''θ''' είναι επίσης διπλοί, πράγμα που διακρίνεται και με κιάλια.
* Ο αστέρας '''[[α Βέλους]]''' δεν είναι και ο φωτεινότερος. Μερικές φορές αναφέρεται ως '''Αλ Σαμ''', με το αραβικό όνομα δηλαδή ολόκληρου του αστερισμού. Το [[φαινόμενο μέγεθος]] που του αποδίδεται είναι 4,37 και ο [[φασματικός τύπος]] G0 II (κίτρινος γίγαντας).
* Ο '''[[β Βέλους]]''' έχει ακριβώς το ίδιο φαινόμενο μέγεθος και φασματικό τύπο G8 IΙIa.
* Ο '''[[γ Βέλους]]''' είναι ο φωτεινότερος αστέρας όλου του αστερισμού, με φαινόμενο μέγεθος 3,47 και φασματικό τύπο [[ερυθρός γίγαντας|ερυθρού γίγαντα]]. Για τον λόγο αυτό μάλλον σημειώνει και την αιχμή του βέλους.
* Ο '''[[δ Βέλους]]''' είναι διπλός αστέρας με συνολικό φαινόμενο μέγεθος 3,82 και φασματικούς τύπους M2 II και A0 V.
* Οι '''ε''' και '''θ''' είναι επίσης διπλοί, πράγμα που διακρίνεται και με κιάλια.
 
== Αξιοσημείωτα στον αστερισμό ==
- Το γηραιό [[σφαιρωτό σμήνος]] '''[[Μεσιέ 71|M71]]''' ή NGC 6838, φαινόμενου μεγέθους 8,3, υπολογίζεται ότι απέχει από τη Γη 13.000 έτη φωτός και έχει διάμετρο 23 έτη φωτός.
 
- Στα σύνορα με την [[Αλώπηξ|Αλώπεκα]] βρίσκεται ο πρώτος [[πάλσαρ]] (''pulsar'') που ανακαλύφθηκε ποτέ, ο CP 1919+21, με περίοδο παλμών 1,377 δευτερόλεπτο. Η ανακάλυψη έγινε από την Αγγλίδα μεταπτυχιακή φοιτήτρια Jocelyn[[Τζόσελυν BellΜπελ]] τον Οκτώβριο [[1967]]. Τα σήματα αυτού και άλλων τέτοιων σωμάτων θεωρήθηκαν πιθανώς τεχνητής προελεύσεως (από εξωγήινα όντα), μέχρι που ταυτοποιήθηκαν ως [[αστέρες νετρονίων]].
 
- Αλλά και ο [[Πάλσαρ Μαύρη χήρα|Πάλσαρ «Μαύρη χήρα»]] έχει ενδιαφέρον, όντας σε μέλος διπλού συστήματος με [[Φαιός νάνος|φαιό νάνο]], τον οποίο «κατασπαράζει».
 
==Δείτε επίσης==
* [[Κατάλογος αστέρων του Βέλους]]
 
== Εξωτερικοί σύνδεσμοι ==
{{Commonscat|Sagitta}}
* [http://www.astrologicon.org/bibliotheca/eratosthenes/eratosthenes_katasterismoi7.htm Ερατοσθένης, Καταστερισμοί ή Αστροθεσίαι: Οϊστός ή Βέλος]
Γραμμή 55 ⟶ 62 :
{{Αστερισμοί}}
{{Portal bar|Αστρονομία}}
 
 
[[Κατηγορία:Βέλος (αστερισμός)| ]]