Μονή Παμμακάριστου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Μονή Παμμακάριστου,''' γνωστή και ως Θεοτόκου μονή<ref>'''Παμμακάριστος''' είναι προσωνύμιο της [[Θεοτόκος|Θεοτόκου]] (εκ του ''παν + μακαριστός'')</ref> (σήμερα είναι το Τέμενος-μουσείο Φετιγιέ [[Τουρκικά]]: Fethiye Camii, μεταφράζεται ως "''το τέμενος της κατάκτησης''") είναι σημαντικό μνημείο στη [[Κωνσταντινούπολη]].

ΚτίσθηκεΗ Μονή Παμμακάριστου κτίσθηκε το [[1294]] στον πέμπτο λόφο της πόλης πάνω από το [[Φανάρι]] από τον Μιχαήλ Γκλαβά Δούκα Ταρχανιώτη, πρωτοστράτορα του Αυτοκράτορα [[Ανδρόνικος Β'|Ανδρόνικου Β' Παλαιολόγου]] και τη σύζυγό του Μαρία, αδελφή του [[Αλέξιος Α΄ Κομνηνός|Αλέξιου Α΄ Κομνηνού]]<ref name=":0">{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας|last=|first=|publisher=Τεγόπουλος - Μανιατέας|year=1996|isbn=|location=Αθήνα|page=297, τομ. 26}}</ref>. Κατ' άλλη άποψη ιστορικών και αρχαιολόγων, το 1294 ανακαινίστηκε παλαιότερη κατασκευή, ίσως του 8ου αιώνα, ενώ άλλοι συνδέουν το ναό με τον [[Μιχαήλ Ζ'|Μιχαήλ Ζ' Δούκα]] ή το μέγα δομέστικο και [[κουροπαλάτης|κουροπαλάτη]] Ιωάννη Κομνηνό (11ος αιώνας) όταν αυτός έχτισε ένα αντρικό μοναστήρι αφιερωμένο στην Παναγία<ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.saint.gr/869/saint.aspx|title=Ορθόδοξος Συναξαριστής :: Σύναξη της Παναγίας της Παμμακάριστου στην Κωνσταντινούπολη|last=ix8ys|website=www.saint.gr|accessdate=2017-08-04}}</ref>. Τους μεσοβυζαντινούς χρόνους λειτούργησε ως γυναικείο μοναστήρι<ref name=":2">{{Cite web|url=http://constantinople.ehw.gr/forms/fLemmaBodyExtended.aspx?lemmaId=11777|title=Μεγάλη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια της Κωνσταντινούπολης|website=constantinople.ehw.gr|accessdate=2017-08-04}}</ref>. Στη μονή και πιο συγκεκριμένα στο ναό της Παναγίας βρισκόταν η ονομαστή ψηφιδωτή φορητή εικόνα της Παναγίας της Παμμακαρίστου η οποία σήμερα βρίσκεται στο [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως|Πατριαρχείο]] στο [[Φανάρι]]<ref>{{Cite web|url=http://www.ec-patr.org/mones/fanarion/patr-eikones1.htm|title=Η ΨΗΦΙΔΩΤΗ ΕΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΠΑΜΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ|website=www.ec-patr.org|accessdate=2017-08-04}}</ref>.

Μετά την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453)|Άλωση της Κωνσταντινούπολης]] παρέμεινε στα χέρια των Ελλήνων. ΛέγεταιΣύμφωνα μάλισταμε ότιτον [[Μιχαήλ Κριτόβουλος|Μιχαήλ Κριτόβουλο]] εκεί συναντήθηκε ο Πατριάρχης [[Γεννάδιος Σχολάριος]] με τον [[Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής|Μωάμεθ τον Πορθητή]], προκειμένου να παραχωρηθούν προνόμια στο Πατριαρχείο<ref name=":1" />. Από το [[1456]] χρησίμευσε ως έδρα του [[Οικουμενικό Πατριαρχείο|Οικουμενικού Πατριαρχείου]] και εκτίθεντο εκεί πολύτιμα σκεύη και ιερά λείψανα. Το [[1587|1591]], ο [[Σουλτάνος]] [[Μουράτ Γ']] μετέτρεψε την Παμμακάριστο σε μουσουλμανικό τέμενος και το ονόμασε «Φετχιέ Τζαμί» (''Fethiye Camii''= τέμενος της Κατάκτησης, ως ανάμνηση της κατάκτησης της [[Γεωργία|Γεωργίας]] και του [[Αζερμπαϊτζάν]])<ref name=":2" />. Τότε, τα ιερά σκεύη και λείψανα μεταφέρθηκαν στο Ναό της Θεοτόκου Παραμυθίας στο Βλαχ Σεράι, όπου μετεγκαταστάθηκε το Πατριαρχείο.

Στην Ιερή αυτή Μονή έχουν ταφεί ο Αυτοκράτορας [[Αλέξιος Α' Κομνηνός]], η κόρη του [[Άννα Κομνηνή]] και πολλά από τα μέλη της δυναστείας των Παλαιολόγων, αν και σήμερα δεν υπάρχουν κάποια ίχνη από τους βυζαντινούς αυτούς τάφους<ref name=":0" />. ΣώζονταιΠαρόλα αυτά, σήμερα σώζονται πολλά και θαυμάσια μωσαϊκά. Από το [[1951]] που ξεκίνησαν οι φιλότιμες προσπάθειες των Αμερικανών βυζαντινολόγων συντηρητών ήλθαν στο φως άριστης τέχνης ενδιαφέροντα μωσαϊκά μεταξύ των οποίων και το λεγόμενο «Δέηση». Επίσης στο τέμενος αυτό έγιναν και πολλές εργασίες και παρεμβάσεις αρχιτεκτονικής υποστήριξης και συντήρησης. Σήμερα ο κυρίως Ναός λειτουργεί ως τέμενος, ενώ το παρεκκλήσιο με τα εξαιρετικά μωσαϊκά έχει μετατραπεί σε Μουσείο.

Το μοναστικό σύμπλεγμα απετελείτο από δύο ναούς, οι οποίοι είχαν οικοδομηθεί στη βόρεια πλευρά ενός τειχισμένου προαυλίου, καθώς επίσης και από κελιά, χώρους υποδοχής, γραφεία, κλπ. Το σωζόμενο έως σήμερα καθολικό, της Μονής και το παρεκκλήσι, που μετά τα έργα του Αμερικανικού Βυζαντινού Ινστιτούτου έχουν επανέλθει στην προ-οθωμανική τους μορφή, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται για αντιπροσωπευτικά δείγματα της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής του [[13ος αιώνας|13ου αιώνα]]<ref name=":2" />.

Η εκκλησία ανήκει στον τύπο του μονόχωρου τρουλαίου ναού με περιμετρικό διάδρομο. Ο κεντρικός τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις πεσσούς, ενώ η κόγχη του ιερού καταστράφηκε κατά τη μετατροπή του ναού σε τέμενος. Κατά τα έτη [[1314]]-[[1315]], η Μαρία Γλαβά (μοναχή Μάρθα), χήρα του κτήτορα Μιχαήλ Γλαβά Δούκα Ταρχανιώτη, πρόσθεσε το ταφικό παρεκκλήσιο στα νότια, το οποίο είναι αφιερωμένο στο [[Ιησούς Χριστός|Χριστό]]. και ανήκειΑνήκει στο σύνθετο σταυροειδή εγγεγραμμένο τύπο με τρούλο και νάρθηκα και αποτελεί το πλέον αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της υστεροβυζαντινής τάσης για επιμήκυνση των αρχιτεκτονικών μορφών<ref name=":2" />. Στο εσωτερικό του παρεκκλησίου υπήρχαν τοιχογραφίες αγίων και πατέρων της Εκκλησίας.