Αντίγονος ο Μονόφθαλμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αντικατάσταση παρωχημένου προτύπου με references tag
μ διόρθωση συνδέσμων
Γραμμή 2:
|όνομα = Αντίγονος Α΄
|χρώμα = background:#318CE7; color:yellow
|εικόνα = Antigone le Borgne (pièce).jpg
|μέγεθος_εικόνας =
|λεζάντα = Δύο όψεις νομίσματος του Αντιγόνου.
Γραμμή 24:
|υπογραφή =
}}
Ο '''Αντίγονος Α΄ Κύκλωψ''' ή '''Μονόφθαλμος''' ([[382 π.Χ.|382]]-[[301 π.Χ.]]) ήταν Μακεδόνας ευγενής καταγόμενος από την [[Ελιμία|Ελιμεία]], στρατηγός του [[Μέγας Αλέξανδρος|Μεγάλου Αλέξανδρου]]. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, ο Αντίγονος υπήρξε κεντρικό πρόσωπο στους «[[Διάδοχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου|"Πολέμους των Διαδόχων"]]» και ίδρυσε τη [[Δυναστεία των Αντιγονιδών]] αφού ανακηρύχθηκε βασιλιάς το [[306 π.Χ.]]
 
== Κατάτμηση της Αυτοκρατορίας ==
Ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος ή Κύκλωψ (γιατί είχε χάσει το αριστερό του μάτι σε μια μάχη), από το βασιλικό γένος της Ελιμείας, είχε διορισθεί, από τον Αλέξανδρο, κυβερνήτης της Μεγάλης [[Φρυγία]]ς το [[333 π.Χ.]] Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου ([[323 π.Χ.]]), στην πρώτη διανομή του κράτους στην Βαβυλώνα, έγινε σατράπης της χώρας αυτής καθώς και της [[Παμφυλία]]ς και [[Λυκία]]ς. Στη συνέχεια ο Αντίγονος επέσυρε την οργή του [[Περδίκκας|Περδίκκα]] για το λόγο ότι αρνήθηκε, ενώ του ζητήθηκε, να βοηθήσει τον [[Ευμένης ο Καρδιανός|Ευμένη]] να καταλάβει της επαρχίες που του παραχωρήθηκαν ([[Παφλαγονία]] και [[Καππαδοκία]]), των οποίων η κατάκτηση δεν είχε ολοκληρωθεί από τους Μακεδόνες. Επειδή οι φιλοδοξίες του Περδίκκα είχαν εκδηλωθεί, ο Αντίγονος διέφυγε με το γιο του [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Δημήτριο]] στην Ελλάδα, όπου συμμάχησε με τον [[Αντίπατρος|Αντίπατρο]] (αντιβασιλέα της Μακεδονίας). Σε αυτή τη φάση σχηματίζεται ένας συνασπισμός κατά του Περδίκκα με κύριους πρωταγωνιστές τον Αντίπατρο, τον [[Πτολεμαίος ο Σωτήρ|Πτολεμαίο]], τον [[Κρατερός (στρατηγός)|Κρατερό]] και τον Αντίγονο. Σύμμαχος του Περδίκκα παραμένει ο [[Ευμένης ο Καρδιανός|Ευμένης]], ο οποίος καταφέρνει να εξοντώσει τον Κρατερό σε μάχη που έγινε στην Ελλησποντιακή Φρυγία ή στην Καππαδοκία . Το [[321 π.Χ.]] σκοτώνεται ο Περδίκκας στην προσπάθεια να εξουδετερώσει τον Πτολεμαίο και έλαβε χώρα νέα κατάτμηση της αυτοκρατορίας (Δεύτερη [[Συμφωνία του Τριπαραδείσου|διανομή του Τριπαραδείσου]] της Άνω Συρίας το [[321 π.Χ.]]).
 
Στον Αντίγονο ανατέθηκε ο πόλεμος κατά του εναπομείναντος [[Ευμένης ο Καρδιανός|Ευμένη]] ο οποίος αν και ήταν ικανότατος και στα πολεμικά, δεν πλαισιωνόταν από πιστούς συνεργάτες . Ο Αντίγονος κατάφερε να δελεάσει τον Απολλωνίδη, αξιωματικό του ιππικού του Ευμένη, να αυτομολήσει κατά τη διάρκεια της μάχης που έλαβε χώρα στα Ορκύνια πεδία με αποτέλεσμα την ήττα του Ευμένη παρά το γεγονός ότι αυτός είχε διπλάσιες δυνάμεις απ'από αυτές του Αντίγονου. Ο Ευμένης αποσύρθηκε , με 600 άνδρες , στην οχυρή θέση Νώρα στα βόρεια υψώματα του όρους [[Όρος Ταύρος (οροσειρά)|Ταύρος]] στην Καππαδοκία. Μετά τη νίκη αυτή ο Αντίγονος πρόσθεσε στη δύναμή του και την άλλοτε δύναμη του Ευμένη, η οποία πρέπει να ήταν μεγαλύτερη από 10.000 πεζούς και 5.000 ιππείς. Αφού απέκλεισε τον Ευμένη στα Νώρα στράφηκε κατά των συνεργατών του Περδίκκα, Αλκέτα (αδελφός του Περδίκκα) και Αττάλου. Ο ίδιος επικεφαλής δυνάμεως 40.000 πεζών και 7.000 ιππέων διέσχισε, σε εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα, τα 450 χλμ που χωρίζουν την Καππαδοκία με την [[Πισιδία]] όπου βρισκόταν ο Αλκέτας, ο οποίος αιφνιδιάστηκε και δεν μπόρεσε καν να παρατάξει τη φάλαγγά του, η οποία άλλωστε υστερούσε κατά πολύ. Ο Άτταλος και άλλοι αξιωματικοί συνελήφθησαν ενώ ο Αλκέτας διέφυγε, προσωρινά, στην Τερμησσό όπου και αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια του Αντίγονου. Ο Αντίγονος πρόσθεσε επιπλέον δυνάμεις στο στρατό του, ο οποίος εκείνη τη στιγμή ήταν ο μεγαλύτερος που είχε συγκεντρωθεί ως τότε στο κράτος{{πηγή}}.
 
== Μάχη για την Ασία ==
[[File:Macedonian Army Thessalian.jpg|thumb|left|270px|«Σαρκοφάγος Αλεξάνδρου» (Κωνσταντινούπολη, Αρχαιολογικό Μουσείο)-Αρκετές φορές έχει χαρακτηρισθεί ως Antigonon ([[Μάχη της Ισσού]])]]
Ο [[Πολυπέρχων]] διαδέχθηκε τον Αντίπατρο στη Μακεδονία το [[319 π.Χ.]], αποκλείοντας τον γιό του Αντίπατρου, [[Κάσσανδρος|Κάσσανδρο]]. Ο Αντίγονος αποφάσισε να γίνει κύριος της Ασίας και σε συνδυασμό με τον [[Κάσσανδρος]] και τον [[Πτολεμαίος ο Σωτήρ|Πτολεμαίο]] αρνήθηκε να αναγνωρίσει την εξουσία του Πολυπέρχοντα.
 
Κατά παράβαση της [[Συμφωνία του Τριπαραδείσου|συμφωνίας του Τριπαράδεισου]] (παράβαση που είχε διαπράξει και ο Πτολεμαίος προσαρτώντας την [[Κοίλη Συρία]]) προσάρτησε της σατραπείες της Ελλησποντικής Φρυγίας και της [[Λυδία]]ς από τους [[Αρριδαίος (σατράπης)|Αρριδαίο]] και τον [[Κλείτος ο Λευκός|Κλείτο τον Λευκό]] αντίστοιχα. Άρχισε διαπραγματεύσεις με τον Ευμένη, αλλά ο Ευμένης παρέμενε πιστός στη βασιλική οικογένεια. Ο Ευμένης δραπέτευσε από τα Νώρα, συγκέντρωσε στρατό και συμμάχησε με τους σατράπες των ανατολικών επαρχιών. Ο Αντίγονος έδωσε δυο μεγάλες μάχες κατά του Ευμένη, στην [[Μάχη της Παραιτακηνής|Παραιτακηνή]] το [[317 π.Χ.]] και στην [[Μάχη της Γαβιηνής|Γαβιηνή]] το 316 π.Χ. Τελικά ο [[Ευμένης ο Καρδιανός|Ευμένης]] παραδόθηκε με προδοσία στον Αντίγονο και θανατώθηκε το [[316 π.Χ.]]
 
Μετά απ'από αυτά ο Αντίγονος διεκδίκησε την εξουσία για το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας, κατάσχεσε τους θησαυρούς στα [[Σούσα]] και εισήλθε στη [[Βαβυλώνα]], της οποίας κυβερνήτης ήταν ο [[Σέλευκος Α' Νικάτωρ|Σέλευκος]]. Ο [[Σέλευκος Α' Νικάτωρ|Σέλευκος]] κατέφυγε στον Πτολεμαίο, και με τον [[Λυσίμαχος|Λυσίμαχο]] και τον Κάσσανδρο συμμάχησαν κατά του Αντίγονου ([[315 π.Χ.]]). Παράλληλα, ο Αντίγονος διακήρυξε την ελευθερία των ελληνικών πόλεων, τις οποίες προσπάθησε να προσεταιριστεί. Ως έμπρακτη απόδειξη δεν τοποθετούσε φρουρά σε όσες πόλεις ελευθέρωνε. Μέρος αυτής της πολιτικής ήτνα και η ίδρυση του [[Κοινό των Νησιωτών|Κοινού των Νησιωτών]] υπό την αιγίδα του Αντίγονου το 314 π.Χ. Το [[314 π.Χ.]] ο Αντίγονος εισέβαλε στη [[Συρία]], η οποία ανήκε στον Πτολεμαίο, και πολιόρκησε την [[Τύρος|Τύρο]] για πάνω από ένα χρόνο. Το [[312 π.Χ.]] ο γιος του [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Δημήτριος]] ηττήθηκε στη [[Μάχη της Γάζας]] από τον Πτολεμαίο και έχασε τη Βαβυλώνα, την οποία ανακατέλαβε τον επόμενο χρόνο.
 
== Κύριος της Ασίας ==
[[File:Diadoch.png|thumb|right|350px|Το Βασίλειο του Αντιγόνου και των αντιπάλων του [[303 π.Χ.]]]]
Το [[311 π.Χ.]] συνάχθηκε ειρήνη σύμφωνα με την οποία η Μικρά Ασία και η Συρία, προσωρινά, μέχρι την ενηλικίωση του (εκ [[Ρωξάνη]]ς) [[Αλέξανδρος Δ΄ της Μακεδονίας|Αλέξανδρου Δ'Δ΄]], παραχωρούνταν στον Αντίγονο. Αυτή η συμφωνία δεν κράτησε πολύ καθώς ο Κάσσανδρος δολοφόνησε τη Ρωξάνη και το γιόγιο της. Με το πρόσχημα ότι είχαν τοποθετηθεί φρουρές σε μερικές από τις ελεύθερες πόλεις από τον Αντίγονο, ξανάρχισαν οι εχθροπραξίες από τον Κάσσανδρο και τον Πτολεμαίο. Παρά τις αρχικές επιτυχίες του Πτολεμαίου στη Μικρά Ασία και σε μερικά νησιά του Αιγαίου, ο [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Δημήτριος]] τον συνέτριψε στη [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Ναυμαχία της Σαλαμίνας της Κύπρου]] το [[306 π.Χ.]]<ref>[[Πλούταρχος]], [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Δημήτριος]] 17.6</ref>
 
Με την κατάληψη της [[Κύπρος|Κύπρου]] από τον Δημήτριο το 306 π.Χ., ο Αντίγονος ανακηρύχθηκε από το στρατό του βασιλιάς και διάδοχος του Αλέξανδρου. Εν συνεχεία ετοίμασε ισχυρό στρατό και στόλο, με διοικητή το Δημήτριο, και έσπευσε να επιτεθεί στη χώρα του Πτολεμαίου. Η απόπειρα αυτή απέτυχε καθώς δεν μπόρεσε να διασπάσει την άμυνα του Πτολεμαίου και αναγκάστηκε να αποσυρθεί. Το [[305 π.Χ.]] ο Δημήτριος θέλησε να τιμωρήσει την πόλη της [[Ρόδος|Ρόδου]] η οποία αρνήθηκε να βοηθήσει τον Αντίγονο κατά της Αιγύπτου. Η πολιορκία κράτησε ένα χρόνο και, μετά τη σθεναρή αντίσταση που βρήκε, ο [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Δημήτριος]] υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει.
Γραμμή 60:
== Η προσωπικότητα του Αντίγονου ==
 
Ο Αντίγονος, ο γηραιότερος και σπουδαιότερος από τους διαδόχους του Αλέξανδρου,<ref>[[Πλούταρχος]], ''Δημήτριος'', ΙΙΙ, 3</ref> ήταν η αδρότερη φυσιογνωμία της εποχής εκείνης. Από το βασιλικό γένος της [[Ελιμία|Ελιμείας]] (περί τον άνω Αλιάκμονα), πανύψηλος και δυνατός, έχοντας χάσει το αριστερό του μάτι σε μια μάχη, ήταν άντρας με μεγάλες ικανότητες και πολύ μεγάλες φιλοδοξίες. Φύσει βαρύς και υπερόπτης, τραχύς στα λόγια όσο και στα έργα,<ref>[[Πλούταρχος]] ''Δημήτριος'', XXVIII, 2.</ref> παρουσιαζόταν άλλοτε ωμός και άλλοτε μεγαλόψυχος. Σαν στρατηγός ήταν ικανός αλλά ιδιόρρυθμος. Όταν πλεονεκτούσε, δίσταζε, το καλοσκεφτόταν κι αργούσε ν’ αποφασίσει. Όταν μειονεκτούσε, προχωρούσε αδίστακτα<ref>Πολύαινος, ''Στρατηγήματα'', Δ΄6, 5.</ref> και συνήθως το αποτέλεσμα τον δικαίωνε. Ψύχραιμος κατά τ’ άλλα, φρόνιμος, μετρημένος και οικονόμος, ήταν ακριβώς το αντίθετο του γιου του Δημητρίου,<ref>Droysen, Droysen : ''Geschichte des Hellenismus'', 1836-1843 (μετάφραση Ρένου Αποστολίδη ως ''Ιστορία των Διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου'', Ελευθεροτυπία, 1993).I, σ. 316.</ref> με τον οποίο πάντως διατηρούσε μέχρι τέλους υποδειγματικές σχέσεις στοργής. Αλλά στο τέλος, τυφλωμένος «υπό της πρεσβυτικής αυτού φιλοτιμίας»,<ref>Παπαρρηγόπουλος, ''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', Βιβλίον Β΄κεφ. Α΄.</ref> προκάλεσε τους πάντες κι έπεσε στα ογδόντα ένα του αγωνιζόμενος για την μονοκρατορία.
 
== Ανέκδοτα του Αντίγονου ==
Ο Αντίγονος είχε σπινθηροβόλο πνεύμα, με το οποίο μαστίγωνε τους πάντες αλλά και τον εαυτό του τον ίδιο. Ανεχόταν τις αντιλογίες, αλίμονο όμως σ’ όποιον έκανε την απερισκεψία ν’ αναφερθεί στο τυφλό του μάτι.<ref>[[Πλούταρχος]], ''Περί παίδων αγωγής'', 11c.</ref> Χαρακτηριστικά της ζωηρότητας του πνεύματός του είναι τα όσα αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς :
 
Όταν ο [[Δημήτριος ο Πολιορκητής|Δημήτριος]] πρόβαλε τις αντιρρήσεις του για το γάμο του με την κόρη του Αντίπατρου Φίλα, με την οποία είχαν μεγάλη διαφορά ηλικίας, ο Αντίγονος τον έπεισε ψιθυρίζοντάς του στο αυτί παραφρασμένη μια ρήση του Ευριπίδη (Φοίνισσαι, στ. 396) : ''«Όπου το κέρδος, παρά φύσιν γαμητέον»'' (αντί «δουλευτέον»).<ref>[[Πλούταρχος]], ''Δημήτριος'', XIV, 2-3</ref>
 
Σ’ ένα αυλοκόλακα ποιητή που τον αποκαλούσε γιο του Ήλιου και θεό είπε : ''«Δεν το πιστεύει αυτό ο δούλος που μου φέρνει το δοχείο νυκτός»''.<ref>[[Πλούταρχος]], ''Ηθικά, Στρατηγών και Βασιλέων αποφθέγματα'', 182, 7.</ref>
 
Ένας σοφιστής του έδωσε κάποτε ένα σύγγραμμά του. Περί δικαιοσύνης, διάβασε ο Αντίγονος τον τίτλο και εξανέστη. ''«Δεν είσαι στα καλά σου ! Βλέπεις που χτυπάω ξένες πόλεις και μου μιλάς για δικαιοσύνη ;»''
 
Ένας κυνικός φιλόσοφος του ζήτησε μία δραχμή. Ο Αντίγονος απόρησε : ''«Μα δεν ταιριάζει σ’ ένα βασιλιά να τη δώσει». –«Τότε δος μου ένα τάλαντο»'' προσπάθησε να επωφεληθεί ο άλλος. –''«Αλλά δεν ταιριάζει σ’ ένα κυνικό να το πάρει»''.<ref>''[[Πλούταρχος]], Ηθικά, Στρατηγών και Βασιλέων αποφθέγματα'', 182, 15.</ref>
 
Οι ασωτίες του Δημητρίου ήταν προσφιλής στόχος της ειρωνείας του Αντίγονου :
Όταν κάποτε γύρισε από μακριά ο Δημήτριος, αγκάλιασε θερμά και καταφιλούσε τον πατέρα του, ο οποίος του είπε γελώντας : ''«Την [[Λάμια (εταίρα)|Λάμια]], γιε μου, νομίζεις ότι φιλάς;»'' <ref>[[Πλούταρχος]], ''Δημήτριος'', XIΧ, 4.</ref>
–Μιαν άλλη φορά, ο Δημήτριος, ύστερα από πολυήμερη απουσία λόγω οινοποσίας, δικαιολογήθηκε στον πατέρα του ότι τον χτύπησε ρεύμα. ''«Το έμαθα»'' είπε ο Αντίγονος. ''«Αλλά ήταν άραγε Θασίτικο ή Χιώτικο ;»''<ref>Πλούταρχος, ''Δημήτριος'', XIΧ, 5.</ref>
 
–Και κάποτε που έμαθε ότι ο Δημήτριος ήταν πάλι «άρρωστος», πήγε να τον δει αλλά συνάντησε στην πόρτα κάποια από τις αναρίθμητες ερωμένες του γιου του. Εντούτοις μπήκε μέσα, κάθησε δίπλα του και του έπιασε το χέρι για να δει πως είναι. Όταν ο Δημήτριος είπε απολογητικά πως ο πυρετός έφυγε πια, ο Αντίγονος απάντησε: ''«Το ξέρω, γιε μου, τον συνάντησα στην πόρτα»''.<ref>[[Πλούταρχος]], ''Δημήτριος'', XIΧ, 6.</ref>
Γραμμή 148:
|-
! 306 π.Χ.
| Ο Δημήτριος νικά τον Πτολεμαίο στη [[Σαλαμίνα, (Κύπρος)|Σαλαμίνα]] της [[Κύπρος|Κύπρου]]. Ο ίδιος και ο πατέρας του αναγνωρίζονται ως βασιλείς.
|-
!