Γ΄ Ισλαμικός Εμφύλιος Πόλεμος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε με την ανατροπή του [[Ουαλίντ Β΄]] (743-744), τον γιο του [[Γιαζίντ Β΄]] (720-724). Ο Ουαλίντ είχε οριστεί από τον πατέρα του ως ο διάδοχος του αδερφού του Γιαζίντ, [[Ισάμ ιμπν Αμπντ αλ-Μαλίκ|Ισάμ]] (724-743). Παρότι η άνοδός του στο θρόνο χαιρετίστηκε από τον πληθυσμό, εξαιτίας της αντιδημοφιλίας του Ισάμ και της απόφασης του Ουαλίντ να αυξήσει τον μισθό του στρατού, η διάθεση γρήγορα άλλαξε. Ο Ουαλίντ φέρεται να ενδιαφερόταν περισσότερο για επίγειες απολαύσεις παρά για την θρησκεία, μια φήμη που μάλλον έχει βάση, αν κρίνει κανείς από την διακόσμηση των λεγόμενων «παλατιών της ερήμου» που αποδίδονται σε αυτόν.{{sfn|Hawting|2000|pp=90–91}} Αρκετά μέλη της ίδιας της δυναστείας των Ομεϋαδών αρνήθηκαν να αποδεχτούν την διαδοχή του, και αποξενώθηκαν ακόμα περισσότερο όταν ο Ουαλίντ όρισε τους δυο ανήλικους γιους του ως διαδόζους του και μαστίγωσε και φυλάκισε τον ξάδερφό του, [[Σουλαϋμάν ιμπν Ισάμ]], διακεκριμένο στρατηγό.{{sfn|Hawting|2000|pp=91–92}} Ο διωγμός που εξαπέλυσε κατά της αίρεσης των [[Κανταρίγια]] επίσης προκάλεσε αντιδράσεις,{{sfn|Hawting|2000|p=92}} όπως και η ανάμιξή του στην πανταχού παρούσα διαμάχη μεταξύ των βορείων (ΚαϋσίτεςΚαϊσίτες ή Μουδαρίτες) και νοτίων (Υεμενίτες ή Καλμπίτες) αραβικών φυλών. Όπως και ο πατέρας του, ο Ουαλίντ θεωρούνταν ως υπέρμαχος των ΚαϋσιτώνΚαϊσιτών, ιδιαίτερα μετά την τοποθέτηση του [[Γιουσούφ ιμπν Ουμάρ αλ-Θακαφί]] ως κυβερνήτη του [[Ιράκ]] (και συνακόλουθα αντιβασιλέα των ανατολικών επαρχιών του χαλιφάτου), και τον βασανισμό και θάνατο του προκατόχου του, [[Χάλιντ αλ-Κασρί]]. Οφείλει όμως να τονιστεί ότι η διαίρεση των παρατάξεων, παρότι τονίζεται από όλες τις πηγές, δεν ήταν πάντα ξεκάθαρη: αρκετά άτομα εκατέρωθεν της διαίρεσης των βορείων-νοτίων φυλών εμφανίζονται στις τάξεις της θεωρητικά αντίπαλης παράταξης.{{sfn|Hawting|2000|p=93}}

Τον Απρίλιο του 744, ο [[Γιαζίντ Γ΄]], γιος του [[Ουαλίντ Α΄]] (705-715), μπήκε στην πρωτεύουσα του χαλιφάτου [[Δαμασκός|Δαμασκό]], Οι υποστηρικτές του, με τη συμπαράσταση πολλών Καλμπιτών από την γύρω περιοχή, κατέλαβαν την πόλη και τον αναγόρευσαν χαλίφη. Ο Ουαλίντ Β΄, που έμενε σε ένα από τα παλάτια της ερήμου, κατέφυγε στο αλ-Μπάχρα, κοντά στην [[Παλμύρα]]. Εκεί συγκέντρωσε μια μικρή δύναμη από πιστούς Καλμπίτες και ΚαϋσίτεςΚαϊσίτες από τη [[Χομς]], αλλά όταν ο πολύ μεγαλύτερος στρατός του Γιαζίντ, υπό τον [[Αμπντ αλ-Αζίζ ιμπν αλ-Χατζάτζ ιμπν Αμπντ αλ-Μαλίκ]], έφτασε στην Παλμύρα, οι περισσότεροι οπαδοί του Ουαλίντ τον εγκατέλειψαν. Ο έκπτωτος χαλίφης εκτελέστηκε, και το κομμένο του κεφάλι στάλθηκε στη Δαμασκό.{{sfn|Hawting|2000|pp=93–94}} Ο φόνος του οδήγησε σε μια εξέγερση των ΚαϋσιτώνΚαϊσιτών της Χομς, υπό τον [[Αμπού Μουχάμαντ αλ-Σουφυανί]], μέλος του Σουφυανιτικού κλάδου των Ομεϋαδών, αλλά η προέλασή του κατά της Δαμασκού ανακόπηκε αποφασηστικά από τον Σουλαϋμάν ιμπν Ισάμ, που είχε αφεθεί ελεύθερος. Ο Αμπού Μουχάμαντ φυλακίστηκε στην Δαμασκό, μαζί με τους γιους του Ουαλίντ Β΄.{{sfn|Hawting|2000|p=94}}

Κατά τη διάρκεια της σύντομης βασιλείας του, ο Γιαζίντ αποτέλεσε παραδειγματικό ηγεμόνα, παίρνοντας ως πρότυπο τον ευσεβή [[Ουμάρ Β΄]] (717-720). Έδειξε έυνοια προς την Κανταρίγια, και κατέβαλε προσπάθειες να διαχωρίσει τον ευατό του από τις κατηγορίες για αυταρχική συμπεριφορά, που συχνά διατυπώνονταν εναντίον των περισσότερων προκατόχων του Ομεϋαδών χαλίφηδων. Έτσι υποσχέθηκε να απόσχει από καταχρήσεις της εξουσίας του, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορούσε την βαριά φορολογία, τον υπέρμετρο πλουτισμό των Ομεϋαδών και των υποστηρικτών τους, την προτίμηση που έδειχναν στην [[Συρία (περιοχή)|Συρία]] έναντι στις άλλες επαρχίες του χαλιφάτου, και την μακρόχρονη απουσία των στρατιωτών σε μακρινές εκστρατείες. Τόνιζε δε ιδιαίτερα ότι όχι μόνο είχε επιλεγεί από την κοινότητα των πιστών σε συνέλευση («[[σουρά]]»), αλλά και ότι η κοινότητα είχε το δικαίωμα να τον καθαιρέσει αν αποτύγχανε στα καθήκοντά του, ή αν έβρισκε κάποιον πιο άξιο να την κυβερνήσει.{{sfn|Hawting|2000|pp=94–95}} Ταυτόχρονα όμως, η βασιλεία του οδήγησε σε μια εκ νέου υπερίσχυση των Υεμενιτών. Ο Γιουσούφ ιμπν Ουμάρ απολύθηκε όταν προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να εξεγείρει τους ΚαϋσίτεςΚαϊσίτες του Ιράκ. Ο διάδοχός του ήταν ο Καλμπίτης [[Μανσούρ ιμπν Τζουμχούρ]], ο οποίος σύντομα αντικαταστάθηκε από τον γιο του Ουμάρ Β΄, [[Αμπνταλλάχ ιμπν Ουμάρ ιμπν Αμπντ αλ-Αζίζ]]. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Μανσούρ προσπάθησε να αποπέμψει τον κυβερνήτη του [[Χορασάν]], [[Νασρ ιμπν Σαγιάρ]], αλλά ο τελευταίος κατάφερε να παραμείνει στη θέση του.{{sfn|Hawting|2000|p=96}} Ο Γιαζίντ πέθανε τον Σεπτέμβριο του 744, μετά από μια βασιλεία έξι μηνών. Είχε ορίσει τον αδερφό του, [[Ιμπραήμ ιμπν αλ-Ουαλίντ|Ιμπραήμ]], ως διάδοχο, πιθανότατα δια της επιρροής των Κανταρίγια. Ο Ιμπραήμ όμως δεν είχε πολλούς υποστηρικτές, και αμέσως βρέθηκε αντιμέτωπος με την εξέγερση του [[Μαρουάν Β΄]] (744-750), εγγονού του [[Μαρουάν Α΄]] (684-685) και κυβερνήτη της [[Άνω Μεσοποταμία]]ς.{{sfn|Hawting|2000|p=96}}

Ο Μαρουάν, που για αρκετά χρόνια επέβλεπε τις εκστρατείες ενάντια στη [[Βυζαντινή Αυτοκρατορία]] και τους [[Χαζάροι|Χαζάρους]] στα βορειοδυτικά σύνορα του χαλιφάτου, φέρεται να είχε σκεφτεί να διεκδικήσει τον θρόνο ήδη κατά τον θάνατο του Ουαλίντ Β΄, αλλά μια εξέγερση Καλμπιτών τον ανάγκασε να στραφεί να την αντιμετωπίσει. Ο Γιαζίντ Γ΄ τον διόρισε κυβερνήτη της Άνω Μεσοποταμίας, και ο Μαρουάν εγκαταστάθηκε στην κυριαρχούμενη από τους ΚαϋσίτεςΚαϊσίτες πόλη του [[Χαρράν]].{{sfn|Hawting|2000|pp=96–97}}

Μετά τον θάνατο του Γιαζίντ, ο Μαρουάν εισέβαλε στη Συρία, αρχικά ισχυριζόμενος ότι ερχόταν ως προστάτης των φυλακισμένων γιων του Ουαλίντ Β΄. Οι ΚαϋσίτεςΚαϊσίτες των βορείων περιοχών, της [[Κινασσρίν]] και της Χομς, συσπειρώθηκαν γύρω του, ώσπου, σε κάποιο σημείο στον δρόμο μεταξύ [[Μπααλμπέκ]] και Δαμασκού, ο Μαρουάν βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Σουλαϋμάν ιμπν Ισάμ. Εξίσου έμπειρος στρατιωτικός ηγέτης με τον Μαρουάν, ο Σουλαϋμάν είχε στις τάξεις του τους Καλμπίτες της νότιας Συρίας και τους Δακουανίγια, τον προσωπικό του στρατό. Στην επακόλουθη μάχη ο Μαρουάν επικράτησε, και ο Σουλαϋμάν κατέφυγε στη Δαμασκό.{{sfn|Hawting|2000|p=97}} Καθώς ο Μαρουάν ανάγκασε τους αιχμαλώτους να ορκιστούν πίστη στους γιους του Ουαλίντ Β΄, ο Σουλαϋμάν διέταξε τη θανάτωσή τους από τον [[Γιαζίντ ιμπν Χάλιντ αλ-Κασρί]], μαζί με τον Γιουσούφ αλ-Θακαφί. Έπειτα ο Σουλαϋμάν και οι ακόλουθοί του, μαζί με τον χαλίφη Ιμπραήμ, έφυγαν για την Παλμύρα.{{sfn|Hawting|2000|p=97}}

Εν τω μεταξύ, στο Ιράκ, η άνοδος του Μαρουάν στον θρόνο συνέπεσε με μια εξέγερση των [[Αλίδες|Αλιδών]] στην Κούφα, υπό τον [[Αμπνταλλάχ ιμπν Μουαβίγια]], τον Οκτώβριο του 744. Η εξέγερση σύντομα κατεστάλη από τον διορισμένο από τον Γιαζίντ Γ΄ κυβερνήτη Αμπνταλλάχ ιμπν Ουμάρ, και τα συριακά του στρατεύματα. Ο Ιμπν Μουαβίγια όμως κατάφερε να ξεφύγει στο [[Τζιμπάλ]], όπου εθελοντές που αντιτίθενταν στο καθεστώς των Ομεϋαδών άρχισαν να συρρέουν γύρω του. Έτσι ο Ιμπν Μουαβίγια κατάφερε να επεκτείνει τον έλεγχό του σε μεγάλο μέρος της Περσίας, συμπεριλαμβανομένων του μεγαλύτερου μέρους του Τζιμπάλ, του [[Αχβάζ]], του [[Φαρς]], και του [[Κερμάν]], με έδρα του αρχικά το [[Ισφαχάν]] και κατόπιν το [[Ιστάχρ]].{{sfn|Hawting|2000|p=99}}{{sfn|Zetterstéen|1987|pp=26–27}} Ο Μαρουάν διόρισε ως κυβερνήτη του Ιράκ έναν υποστηρικτή του, τον ΚαϋσίτηΚαϊσίτη [[Ναντρ ιμπν Σαΐντ αλ-Χαρασί]], αλλά ο Αμπνταλλάχ ιμπν Ουμάρ κατάφερε να διατηρήσει την υπακοή των καλμπιτών, που αποτελούσνα και την πλειοψηφία του στρατού του. Έτσι για αρκετούς μήνες, οι δυο αντίζηλοι κυβερνήτες ενεπλάκησαν σε σειρά μικροσυγκρούσεων γύρω από την [[αλ-Χίρα]].{{sfn|Hawting|2000|pp=99–100}} Η σύγκρουση αυτή τερματίστηκε απότομα με το ξέσπασμα μιας [[Χαριτζίτες|χαριτζιτικής]] εξέγερσης μεταξύ των φυλών των [[Ραμπία]] στην Άνω Μεσοποταμία. Παρότι συγκαταλέγονταν μεταξύ των βορέιων φυλών, οι Ραμπία, και ιδιαίτερα η φυλή των [[Σαϊμπάν]], εχθρεύονταν τους Μουδαρίτες και Καϊσίτες και δεν αναγνώριζαν την αρχή του Μαρουάν Β΄.{{sfn|Hawting|2000|p=100}}