Μοντέστ Μουσόργκσκι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο ίδιος ο συνθέτης έκανε μικρές αλλαγές στο επώνυμό του. Στις πρώτες (μέχρι το [[1858]]) επιστολές του προς τον [[ΜίλυΜίλι Μπαλάκιρεφ]], υπογράφει ως 'Musorsky'.<ref>Taruskin (1984: pp.10-12)</ref> Σε μία, όμως, επιστολή του πάλι προς τον Μπαλάκιρεφ, το [[1863]], υπογράφει ως 'Musorgskiy' <ref>Taruskin (1984: p.44)</ref> και, από τότε και μετά, διατηρεί σε γενικές γραμμές το ''γ'', αλλά επανέρχεται μερικές φορές στην παλαιά εκδοχή.<ref>Taruskin (1984: p.238)</ref><ref>Taruskin (1993: p.xxviii)</ref> Η προσθήκη του ''γ'' στο επώνυμο, φαίνεται ότι έγινε κατόπιν προτροπής του αδελφού τού συνθέτη Φιλάρετου, διότι η ρίζα του, η λέξη ''μύσορ'' έχει άσχημη σημασία στη ρωσική γλώσσα (мýсoр=σκουπίδι, βρωμιά).<ref>Smirnitsky (1985: p.300)</ref> Ο ίδιος ο συνθέτης έχοντας επίγνωση του ιδιόμορφου επωνύμου του, «έπαιζε» περιπαικτικά πολλές φορές με αυτό. Σε επιστολές του προς τον κριτικό Στασόφ, υπογράφει ως 'Musoryanin' (=σκουπιδιάρης)!

Τη χρονιά του διορισμού του ο Μοντέστ θα γνωρίσει τον, λίγο μεγαλύτερό του, αξιωματικό [[ΑλεξάντερΑλεξάντρ Μποροντίν]] κατά τη διάρκεια της κοινής υπηρεσίας τους σε στρατιωτικό νοσοκομείο της Αγ. Πετρούπολης. Ο μετέπειτα σημαντικός συνθέτης και μέλος της ομάδας των [[Η Ομάδα των Πέντε|«5»]], Μποροντίν θυμάται γλαφυρότατα: «''...η στενή του στολή ήταν άψογη, απόλυτα εφαρμοστή, τα πόδια του στραμμένα προς τα έξω, τα μαλλιά του καλοστρωμένα και περασμένα με λούστρο, τα νύχια του κομμένα στην εντέλεια, τα χέρια του περιποιημένα όπως των λόρδων. Η συμπεριφορά του κομψή και αριστοκρατική: ο λόγος του παρομοίως, αρθρωμένος μέσα από κάπως σφιγμένα δόντια, ανάμικτος με γαλλικές φράσεις, μάλλον ολιγαρκής. Υπήρχε κάποια «υποψία», μικρή όμως, ενός δανδή. Η ευγένεια και οι τρόποι του ήσαν ξεχωριστοί. Οι κυρίες τον κρυφοσυζητούσαν. Κάθισε στο πιάνο και, απλώνοντας τα χέρια του με κοκεταρία, έπαιξε με εξαιρετική γλυκύτητα και τρυφερότητα αποσπάσματα από τον [[Τροβατόρε]] την [[Τραβιάτα]] κ.α., ενώ τον μπιζάριζαν: «...Υπέροχο! Μεγαλειώδες!...» και άλλα τέτοια. Συνάντησα τον Μοντέστ Πετρόβιτς, τρεις-τέσσερις φορές κατ' αυτόν τον τρόπο στου Ποπώφ, και οι δύο μας εν υπηρεσία στο νοσοκομείο...''».<ref>ed. E.Gordeyva, M.P. Musorgsky v vospominaniyakh sovremennikov [Mussorgsky in the recollections of contemporaries] (Moscow, 1989), 86–87</ref>