μ
καμία σύνοψη επεξεργασίας
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 6:
Σε αρχαιότερες εποχές οι Ερμές δεν είχαν την τετραγωνισμένη μορφή, που σύμφωνα με τον [[Παυσανίας|Παυσανία]], τούς τήν έδωσαν οι Αθηναίοι, αλλά ήσαν σωροί από πέτρες ([[ερμαίοι λόφοι]]) επάνω στους οποίους τοποθετείτο ένα σύμβολο. Επίσης οι Ερμές πιο παλιά ήταν τεράστιοι φαλλοί λαξευμένοι σε πέτρα ή από άλλα υλικά που στήνονταν όρθιοι σε διάφορα σημεία - ο Ερμής στα πολύ παλιά χρόνια συνδεόταν ιδιαίτερα με τον φαλλό. Ο [[Ηρόδοτος]] αναφέρει ότι τα σύμβολα αυτά σε διάφορες μορφές οι Έλληνες τα κληρονόμησαν από τους [[Πελασγοί|Πελασγούς]], ειδικά εκείνα που είχαν επάνω τους ως σύμβολα φαλλούς και αιδοία. Στη συνέχεια πάντως οι Ερμές πήραν την ονομασία τους από τον θεό [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμή]], που, πριν θεωρηθεί προστάτης του εμπορίου και της επικοινωνίας, συνδεόταν με τον Διόνυσο και την ερωτική ορμή ή τη δύναμη.
Οι Ερμές ήσαν σύμβολα που οι [[αρχαία Ελλάδα|Έλληνες]] θεωρούσαν ότι προστάτευαν την περιουσία τους, τους έφερναν καλή τύχη και απέτρεπαν σαν ξόρκια το κακό και τους εχθρούς τους. Συνάμα ήσαν και σημεία λατρείας προς μια θεότητα - συνήθως τον [[Ερμής (μυθολογία)|Ερμή]] - γι' αυτό και συχνά απέθεταν στο σύμβολο μικρές θυσίες, όπως σύκα και άλλα φρούτα. Οταν αργότερα οι Ερμές πήραν τη μορφή της τετραγωνισμένης στήλης, διατήρησαν όλους αυτούς τούς χαρακτήρες - τής οριοθέτησης, τής προστασίας και τής λατρείας. Στα κατοπινά χρόνια, συχνά δεν έφεραν κεφαλή Ερμού στην κορυφή, αλλά διαφορετικής θεότητας. Μεταγενέστερα έφεραν και για τιμητικούς λόγους προτομές πολιτικών ή στρατηγών ρητόρων κ.α. Εντούτοις διατήρησαν την ονομασία Ερμές και απλώς όταν χρειαζόταν αποσαφήνιση χαρακτηρίζονταν ανάλογα με τη μορφή που έφεραν, όπως π.χ. "Ερμέρως" (η στήλη που έφερε στην κορυφή την θεότητα του [[Έρως|Έρωτα]]), "Ερμαθήνη" (με την [[Αθηνά]]), "Ερμηρακλής" (με τον Ηρακλή), "Ερμαφρόδιτος" (με την Αφροδίτη -- να μη συγχέεται με το τέκνο τού Ερμή και τής Αφροδίτης, τον [[Ερμαφρόδιτος|Ερμαφρόδιτο]], που διέθετε τα χαρακτηριστικά και τών δύο φύλων) κ.α. ή και περιφραστικά "Ερμής Διονύσου" (η στήλη που έφερε στην κορυφή τη μορφή του [[Διόνυσος|Διονύσου]]). Αργότερα δημιουργήθηκαν και Ερμές με παραπάνω από μία θεότητα, δικέφαλοι ή και τρικέφαλοι Ερμές
== Χρήσεις ==
Στην [[Αττική]] πολλούς Ερμές τοποθέτησε ο [[Πεισιστρατίδες|Πεισιστρατίδης]] [[Ίππαρχος ο τύραννος|Ίππαρχος]] σαν οδοδείκτες, για να μετρώνται με ακρίβεια οι αποστάσεις και να αναγράφονται οι διευθύνσεις, με χρήση δηλαδή ανάλογη των σημερινών οδικών πινακίδων. Επάνω σε αυτές είχε δώσει εντολή να αναγράφονται διάφορες προτροπές όπως "μη φίλον εξαπάτα", "στίχε δίκαια φρονών" κ.α.
Ευρύτατη ήταν η χρήση τους ως ενδεικτικών κάποιων ορίων και τότε αποκαλούνταν "Επιτέρμιοι Ερμαί": οι [[Τεγέα|Τεγεάτες]] είχαν θέσει μια σειρά από Ερμές στα σύνορά τους με τους [[Άργος|Αργείους]], οι [[Μεγαλόπολη|Μεγαλοπολίτες]] στα σύνορά τους με τους [[Μεσσηνία|Μεσσηνίους]] κ.λπ. Ο περιηγητής και γεωγράφος [[Παυσανίας]] περιέγραφε μάλιστα τις περιοχές πού επισκεπτόταν λέγοντας ότι απείχαν π.χ. 3 στάδια "μετά
Πολλοί έβαζαν Ερμές και στην είσοδο του σπιτιού τους, ως δηλωτικό της κατοικίας τους αλλά και ως κάτι ανάλογο με το σημερινό εικονοστάσι, δηλαδή για προστασία και εξορκισμό του κακού.
Περίφημοι ήσαν και οι Ερμές της αθηναϊκής [[Αρχαία Αγορά|Αγοράς]],
Εκτός από τους ενόδιους Ερμές, στήλες παρόμοιες τοποθετούνταν και σε τάφους ή στα μεγάλα γυμναστήρια, για να υποδηλώνουν το σημείο εκκίνησης ή την αφετηρία ενός αγώνα ή και σε άλλες περιστάσεις.
Στα ρωμαΪκά χρόνια και αργότερα στην [[Αναγέννηση]] οι Ερμές των δυτικοευρωπαίων προσέθεταν
Image:0007MAN-Herma.jpg|αρχαϊκή στήλη Ερμού.
Image:Rustic sanctuary Louvre CA2935.jpg|αττική λέκυθος 475–450 π.Χ..
| |||