Χάρτα του Ρήγα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
EntMP (συζήτηση | συνεισφορές)
Gts-tg (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 10:
Την εποχή που ο Ρήγας ξεκινά να φτιάχνει την Χάρτα, η επιστημονική χαρτογραφία στην Ευρώπη είχε σημειώσει μεγάλη πρόοδο, κυρίως στις στρατιωτικές της εφαρμογές. Οι χάρτες της στρατιωτικής χαρτογραφίας όμως δεν ήταν γνωστοί στους λόγιους χαρτογράφους. Έτσι, τα χαρτογραφικά πρότυπα που χρησιμοποιεί ο Ρήγας είναι τα διαδεδομένα, κυρίως γαλλικά, και ιδιαίτερα οι χάρτες της σχολής του μεγάλου χαρτογράφου {{redwd|Γκυγιόμ Ντελίλ|Q1389662|Γκυγιόμ Ντελίλ}}, που κυριαρχούν στην ευρωπαϊκή χαρτογραφία τον 18ο αιώνα, καθώς και οι επανεκδόσεις τους.<ref name=":3">Λιβιεράτος, Ευάγγελος (2007). “Ζητήματα ‘χαρτογραφίας’ της Χάρτας του Ρήγα”, ''Η Χάρτα του Ρήγα Φεραίου (1797-2007),'' Συμπόσιο του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, Λευκωσία 27 Οκτωβρίου, στο διαδίκτυο <nowiki>http://cartography.web.auth.gr/Kozani/Livieratos_Rigas_paper_EL_2.pdf</nowiki> </ref><ref name=":4">Livieratos E., 2008. “On the cartography of Righas Charta”, ''e-Perimetron,'' Vol.3, No 3, :120-45, http://www.e-perimetron.org/Vol_3_3/Livieratos_a.pdf </ref> Η Χάρτα δεν είναι πρωτότυπο προϊόν, καθώς ο Ρήγας χρησιμοποίησε άλλους προγενέστερους χάρτες εμπλουτίζοντας τους, αλλάζοντας το γεωγραφικό παράθυρο της απεικόνισης και προσθέτοντας θεματική πληροφορία, σύμφωνα με τη δημοφιλή την εποχή εκείνη μέθοδο της συγκριτικής γεωγραφίας<ref name=":5">Τόλιας, Γιώργος (2010). “Αποχαιρετισμός στο Γένος. Αυτοκρατορία και πατριωτισμός στο χαρτογραφικό έργο του Ρήγα (1796-1797)”, ''Χάρτα της Ελλάδος,'' Ν. Κ. Κομνηνός (επιμ.), Αθήνα: Μένανδρος.</ref>, της σύγκρισης και επεξεργασίας δηλαδή των ποικίλων πηγών, χαρτών και βιβλίων ελληνικών και ξένων. Εντός της Χάρτας ο Ρήγας παρέθεσε έως και τέσσερα τοπωνύμια για κάθε οικισμό, συνολικά, περίπου 5.800 διαφορετικές ονομασίες.<ref name=":62">{{Cite book|url=http://ikee.lib.auth.gr/record/134409|title=Ρήγα Βελεστινλή, “Χάρτα της Ελλάδος”: μία χαρτογραφική προσέγγιση|last=Παζαρλή|first=Μαρία Θ.|publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών|year=2014|isbn=|location=Θεσσαλονίκη|page=}} (διδακτορική διατριβή) (CC-BY-SA).</ref>
 
Για την ταύτιση και επεξεργασία των τοπωνυμίων, εκτός των χαρτών, ο Ρήγας χρησιμοποίησε αρχαιογνωστικά βοηθήματα, όπως η ''Γεωγραφία Παλαιά και Νέα'' του [[Μελέτιος Μήτρου|Μελέτιου Μήτρου]] ή η ''[[Γεωγραφία νεωτερική|Νεωτερική Γεωγραφία]]'' των [[Γρηγόριος Κωνσταντάς|Κωνσταντά]] και [[Δανιήλ Φιλιππίδης|Φιλιππίδη]], η οποία ούτως ή άλλως περιλαμβάνεται στον κατάλογο των αντικειμένων που είχε μαζί του ο Ρήγας κατά τη σύλληψή του<ref>Άμαντος Κ., 1930 (1997). ''Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή.'' Αθήνα, :145-4, έγγραφο 52, Κατάλογος των αντικειμένων των κατασχεθέντων και μεταφερθέντων εις τα γραφεία αστυνομίας μετά την σύλληψιν του Ρήγα Βελεστινλή, 17 Μαρτίου 1797.</ref>, για κάποιες από τις επιπεδογραφίες τον ''Άτλαντα'' του {{redwd|Ζαν Ντενί Μπαρμπί ντου Μποκάζ|Q910954|Ζαν Ντενί Μπαρμπιέ ντυ Μποκάζ}},<ref>Barbié du Bocage J.-D., 1788. ''Recueil de cartes géographiques, plans, vues et médailles de l’ ancienne Grèce relatifs au voyage du jeune Anacharsis, précédé d’une analyse critique de cartes,'' Paris: De bure aîné.</ref> για τα νομίσματα διάφορα νομισματικά εγχειρίδια, όπως αυτά του αυτοκρατορικού μουσείου της Βιέννης,<ref>Εckel J., 1775. ''Numi veteres anecdoti ex museis Caesareo Vindobonensi, Florentino magni Ducis Etruriae, Granelliano nunc Caesareo, Vitzaiano, Festelicsiano, Savorgnano Veneto, aliisque'', Viennae. </ref><ref name=":11">Λάιος Γ., 1960. “Οι Χάρτες του Ρήγα. Έρευνα επί νέων πηγών”, ''Δελτίον Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος'', τ. 14., :231-312.</ref><ref>Πέννα Β. 1998. “Τα νομίσματα της Χάρτας του Ρήγα”, ''Η Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή,'' επιμ. Δ. Καραμπερόπουλος, Αθήνα: Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, :95.</ref> ή προγενέστερους χάρτες οι οποίοι περιείχαν νομίσματα ως διακόσμηση<ref>Παζαρλή Μ., 2001. ''Ένας ‘άγνωστος’ χάρτης από τη συλλογή της [[Εθνική Χαρτοθήκη|Εθνικής Χαρτοθήκης]], πηγή έμπνευσης για τη χάρτα του Ρήγα.'' Θεσσαλονίκη: [[Εθνική Χαρτοθήκη]], <nowiki>http://cartography.web.auth.gr/</nowiki> Maplibrary/New/Har_Paz.pdf</ref>. Προσθήκες του Ρήγα εξάλλου είναι και ο αλφαβητικός κατάλογος σημαντικών ηρώων, φιλοσόφων, βασιλέων κ.ά. προσώπων της αρχαίας ιστορίας (φ. 10, 11) και ο χρονολογικός κατάλογος των ηγεμόνων που ξεκινά από τον [[Αλέξανδρος ο Μέγας|Μέγα Αλέξανδρο]] και καταλήγει στον σύγχρονο σουλτάνο [[Σελίμ Γ΄]] (φ. 12, 2, 3), αναπαριστώντας έτσι τη σύνδεση του χώρου με το ιστορικό συνεχές και την ανθρώπινη δραστηριότητα, ανεξαρτήτως καταγωγής, καθώς και τα ιστορικά και μυθολογικά σχόλια δίπλα σε συγκεκριμένα τοπωνύμια, που αφορούν σε γεγονότα της αρχαίας και ρωμαϊκής κυρίως ιστορίας, αλλά και σύγχρονα συμβάντα: τόποι γέννησης επιφανών προσώπων, σημαντικά μνημεία, ιστορικές μάχες και σημαντικά μνημεία της αρχαιότητας, συνθηκολογήσεις της [[Υψηλή Πύλη|Υψηλής Πύλης]] και κινήματα, πληροφορίες για τις φυσικές πρώτες ύλες ή τη βιοτεχνική παραγωγή κ.ά. <ref name=":62" />
 
=== Τα χαρτογραφικά πρότυπα ===
Γραμμή 21:
 
=== Εκτύπωση ===
Ο χάρτης τυπώθηκε στη [[Βιέννη]] το 1797, στο τυπογραφείο του J. Nitsch, σε 1220 αντίτυπα. Χαράκτης του χάρτη ήταν ο γνωστός χαράκτης και καλλιτέχνης της εποχής [[Φρανσουά Μίλερ]] (Franz Mueller), ενώ η χρηματοδότηση της εκτύπωσης έγινε από τον [[Ευστράτιο Αργέντη]] με το ποσό των 1100 [[Φιορίνι|φιορινιών]].<ref name=":14">{{Cite book|title=Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή και των συν αυτώ μαρτυρησάντων εκ των εν Βιέννη αρχείων εξαχθέντα|last=Λεγράνδ|first=Αιμίλιος|last2=Σπ. Λάμπρου|publisher=Τυπογραφείο Αφων Περρή|year=1891|isbn=|edition=Ανατύπωση Αθήνα: Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών Βελεστίνου Ρήγα, 2000|location=Αθήνα|page=}}</ref> Εκτυπώθηκε τμηματικά (το πρώτο, αυτόνομο φύλλο με την επιπεδογραφία της Κωνσταντινούπολης το 1796, τα τρία επόμενα στις αρχές του 1797 και τα υπόλοιπα μέχρι το τέλος Μαΐου)<ref>{{Cite book|title=Ρήγας Βελεστινλής. Ο πρωτομάρτυρας της Ελληνικής Επανάστασης|last=Woodhouse|first=C. M.|publisher=Παπαδήμα|others=μτφ. Ν. Νικολούδης|year=1997|isbn=|location=Αθήνα|page=}}</ref>, και διατέθηκε ολοκληρωμένη στο εμπόριο στις αρχές Μαΐου του 1797. Σύμφωνα με τα γνωστά δεδομένα, εκτιμάται ότι έγιναν τουλάχιστον 2 εκδόσεις της Χάρτας με μικρές διαφορές μεταξύ τους.<ref name=":2" /> Κάθε φύλλο της Χάρτας πωλούνταν προς 2 φλορίνια 63 ή τρία γρόσια, ολόκληρη δηλαδή η Χάρτα κόστιζε 24 αυστριακά φλορίνια ή 36 γρόσια, την εποχή που ένα ακριβό βιβλίο 500 σελίδων κόστιζε 2 αυστριακά φλορίνια ή ενώ, ο μικρότερος κατά το ήμισυ σε διαστάσεις Πίνακας της Ελλάδος του Α. Γαζή, επρόκειτο να πωλείται λίγα χρόνια αργότερα μόλις προς 5 φλορίνια.<ref name=":10" /> Στην υψηλή σχετικά τιμή της Χάρτας αποδίδεται μεταξύ άλλων και η μικρή διάδοσή της στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, ο αριθμός των αντιτύπων που τυπώθηκαν είναι αρκετά μεγάλος για τα εκτυπωτικά δεδομένα της εποχής, ενώ το γεγονός ότι ανάμεσα στα έργα του Ρήγα, με εξαίρεση τα επαναστατικά, η Χάρτα έχει το μεγαλύτερο τράβηγμα αντιτύπων, είναι ενδεικτικό και των προσδοκιών και των προθέσεων που είχε για αυτή ο συντάκτης της.<ref name=":62" /> Για την εκτύπωση χρησιμοποιήθηκε ολλανδικό χαρτί “elephant” ή “ελέφας”, ονομασία που αποδίδεται στις διαστάσεις του χαρτιού ή την ποιότητά του.<ref name=":12">{{Cite book|title=Χαρτογραφίας και Χαρτών Περιήγησις: 25 αιώνες από τους Ίωνες στον Πτολεμαίο και τον Ρήγα|last=Λιβιεράτος|first=Ευάγγελος|publisher=[[Εθνική Χαρτοθήκη]]|year=1998|isbn=|location=Θεσσαλονίκη|page=229-249}}</ref> Οι διαστάσεις του τελικού χάρτη ήταν περ. 2,10x2 μέτρα, με το κάθε φύλλο να είναι 70 x 50 εκατοστά, διαστάσεις μνημειώδεις για τα δεδομένα της εποχής (μέχρι τότε, οι συνήθεις διαστάσεις των επιτοίχιων χαρτών που εκδίδονται στα ελληνικά δεν ξεπερνούν τα 1,5x0,7 μέτρα)<ref name=":10" /> και ενδεικτικές της πρόθεσης του Ρήγα να χρησιμοποιείται αυτοτελώς ο χάρτης και όχι ως απλό παρακολούθημα των άλλων έργων του<ref>{{Cite book|title='Χάρτινοι καθρέφτες' της Ελλάδας από την Αναγέννηση στην Παλιγγεννεσία (1406-1821)|last=Λιβιεράτος|first=Ευάγγελος|publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης|year=2005|isbn=|location=Θεσσαλονίκη|page=}}</ref>.
 
=== Ο τίτλος ===