Εβδομάδα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

[[Αρχείο:Weekday heptagram.ant.png|μικρογραφία|δεξιά|Το εβδομαδιαίο επτάγραμμα αντιστοιχίας των πλανητών με ημέρες της εβδομάδας.]]

Η εβδομάδα ως επταήμερο σύστημα υπολογισμού του [[Χρόνος|χρόνου]] έχει φθάσει στον [[Δυτικός πολιτισμός|Δυτικό πολιτισμό]] με αφετηρία το [[εβραϊκό ημερολόγιο]]. Οι [[Ινδοευρωπαίοι]] δεν φαίνεται να είχαν ενδιάμεση μονάδα μετρήσεως του χρόνου μεταξύ του [[Μήνας|μήνα]] και της ημέρας, πράγμα που εξηγεί γιατί η λ. ''{{Πολυτονικό|ἑβδομάς}}'' και αντίστοιχοι όροι των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών (λ.χ. [[Λατινική γλώσσα|λατ.]]: ''septimāna'') συναντώνται από την [[Ελληνιστική περίοδος|ελληνιστική]] / χριστιανική εποχή και μετά με τη σημασία των επτά ημερών.

Ο ιερός ρυθμός της εβδομάδας είχε πρωταρχική σημασία στα ήθη και τις θρησκευτικές πράξεις των [[Εβραίοι|Εβραίων]], καθώς συσχετίστηκε με τη δραστηριότητα του δημιουργού [[Θεός|Θεού]] και την ιερή ανάπαυσή του (''Γέν. 2:2''). Το γεγονός αυτό οδήγησε στην αργία του Σαββάτου που εμφανίζεται ήδη στα αρχαιότερα κείμενα του ιουδαϊκού [[Βιβλικός κανόνας#Ιουδαϊκός κανόνας|Νόμου]] (''Έξ. 20:8'') και στην [[Παλαιά Διαθήκη]].

Οι πρώτοι μεταστραφέντες Ιουδαίοι Χριστιανοί έμειναν, καθώς φαίνεται, προσκολλημένοι στα έθιμα με τα οποία είχαν ανατραφεί (εφ' όσον αυτά ήταν συμβατά με το νόμο του [[Ευαγγέλιο|Ευαγγελίου]]) και συνέχισαν αρχικά να θεωρούν σημαντικό το Σάββατο (''Ματθ. 28:1, Μάρκ. 15:42, 16:1, Ιωάν. 19:42''). Σύντομα, όμως, ημέρα λατρείας της [[Εκκλησία]]ς γίνεται η πρώτη μέρα της εβδομάδας, η Κυριακή, ως "«ημέρα του Κυρίου"» (''Πράξ. 20:7'', ''Α' Κορ. 16:2'', ''Αποκ. 1:10''). Παρ' όλ' αυτά, ο κύκλος των επτά ημερών παρέμεινε και συνέχισε να ισχύει όπως και πριν.

Κατά τον 1ο και 2ο αιώνα μ.Χ., οι εορτασμοί των σημαντικών χριστιανικών [[Μυστήριο (εκκλ.)|μυστηρίων]] είναι πιθανό ότι είχαν εβδομαδιαία περιοδικότητα. Για παράδειγμα, η Κυριακή, σύμφωνα με την [[Επιστολή Βαρνάβα]] (''xv''), ''"«{{Πολυτονικό|ἔστιν ἄλλου κόσμου ἀρχή}}"»'', και όπως αναφέρει ο συγγραφέας της επιστολής:

:''"«{{Πολυτονικό|Διὸ καὶ ἄγομεν τὴν ἡμέραν τὴν ὀγδόην εἰς εὐφροσύνην, ἐν ᾗ καὶ ὁ Ἰησοῦς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν καὶ φανερωθεὶς ἀνέβη εἰς οὐρανούς.}}"»''

:''"«{{Πολυτονικό|Αἵ δε νηστεῖαι ὑμῶν μὴ ἔστωσαν μετὰ τῶν ὑποκριτῶν· νηστεύουσι γὰρ δευτέρα σαββάτων καὶ πέμπτη· ὑμεῖς δὲ νηστεύσατε τετράδα καὶ παρασκευήν}}."»'' (κεφ. ''viii''),

:''"«{{Πολυτονικό|Καθ' ἡμέραν δὲ Κυρίου συναχθέντες κλάσατε ἄρτον καὶ εὐχαριστήσατε}}."»''

Αν και αυτή η αρχαία αντίληψη υποχώρησε σταδιακά δίνοντας τη θέση της σε έναν ετήσιο κύκλο νέων επετείων και εορτασμών, η εβδομάδα διατήρησε τη σπουδαιότητά της όπως δείχνουν οι ακολουθίες των λεγόμενων '''Κανονικών Ωρών''' (''Divine Office''), όπου στη [[Καθολική Εκκλησία|Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία]] επτά (7) υποδιαιρέσεις της ημέρας έχουν οριστεί για [[προσευχή]], αλλά και η υποχρεωτική εβδομαδιαία ανάγνωση ολόκληρου του [[Ψαλμοί|Ψαλτηρίου]], που, όπως μαθαίνουμε από τον λειτουργικό συγγραφέα ''Αμαλάριο'' του Μετς, του 9ου αιώνα, έγινε αποδεκτή στο βασιλικό παρεκκλήσιο του [[Άαχεν]] το έτος 802. Η διαίρεση αυτή του ''Ψαλτηρίου'' σε γενικές γραμμές ήταν ίδια με αυτήν που περιείχε η Ρωμαιοκαθολική [[Ιερά Σύνοψη|Σύνοψη]] μέχρι την έκδοση των Αποστολικών κανόνων, "«Θεία Έμπνευση"», της 1ης Νοεμβρίου 1911. Επιπλέον, όπως αναφέρει ο ''Αμαλάριος'', η λειτουργική αυτή διαίρεση που είχε δεχτεί η Εκκλησία της Ρώμης ήταν ουσιαστικά ίδια με των Καρλοβιγγειανών, αν και από τον 6ο αιώνα ο [[Βενέδικτος της Νούρσια|Άγιος Βενέδικτος]] είχε καθορίσει σαφώς τον κανόνα σύμφωνα με τον οποίο ολόκληρο το [[Ψαλμοί|Ψαλτήριο]] θα έπρεπε να αναγνωσθεί τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ μια τέτοια ρύθμιση αποδίδεται και στον [[Πάπας Δάμασος Α΄|Πάπα Δάμασο]] (ή ''Δαμάσο'') ([[366]]-[[384]]).

Για μεγάλο χρονικό διάστημα κατά τον πρώιμο [[Μεσαίωνας|Μεσαίωνα]], η Πέμπτη θεωρήθηκε στη Δύση ως "«μικρή Κυριακή"», πιθανότατα επειδή έγινε αποδεκτή ως η ημέρα της Αναλήψεως του Κυρίου (βλ. ''Bede'', "Hist. Eccl.", IV, 25). Μετά τη [[Σύνοδος του Τρέντο|Σύνοδο του Τρέντο]] εγκρίθηκε η προσθήκη επιπλέον ακολουθιών στη Ρωμαιοκαθολική Σύνοψη, όπως τα [[Μνημόσυνο|Μνημόσυνα]] υπέρ των κεκοιμημένων, οι [[Αναβαθμούς|Αναβαθμοί]] (σύνολο από 15 ψαλμούς) κλπ., που τελούνται μία φορά την εβδομάδα, ιδιαίτερα τις Δευτέρες, σε όλη τη διάρκεια της προ των Χριστουγέννων νηστείας (περίοδος 21-28 ημερών) και κατά τη διάρκεια της Τεσσαρακοστής.

:* γερμανικές γλώσσες (μετάφρ. του λατ.· στον θεό ''Mars'' των Ρωμαίων τα γερμανικά φύλα αντιστοίχισαν τον γοτθικό θεό του πολέμου ''*Teiwa'', ο οποίος στο σκανδιναβικό πάνθεο ήταν γνωστός ως ''Týr'' και απαντά επίσης με τα ομόρριζα ονόματα ''Tīw, Tīg'' και ''*Þing''): αρχ. γερμ. ''*Teiwa-daga'' > παλ. αγγλ. ''tīwesdœg'' (> αγγλ. ''Tuesday''), παλ. σκανδ. ''tisdagr'' (> σουηδ. ''tisdag'', δαν. ''tirsdag,'' ισλ. ''þriðjudagur''), μέσ. κάτω γερμ. ''dingesdach'' (> γερμ. ''Dienstag,'' ολλ. ''dinsdag'').

:* ελνστ. ''τετάρτη σαββάτου / σαββάτων,'' λατ. ''quarta feria'' «Τετάρτη από εορτής».

Εκτός από τις ονομασίες του εκκλησιαστικού και του πλανητικού συστήματος, παρατηρούμε ότι ορισμένες γλώσσες κατονομάζουν τη συγκεκριμένη ημέρα με βάση τις προγραμματισμένες [[νηστεία|νηστείες]] ή τη σχέση της με την Κυριακή. Επειδή και η εν λόγω ονομασία αντανακλά θρησκευτική χρήση του ημερολογίου, οι γλώσσες που την εφαρμόζουν θα αναφερθούν στον υπότιτλο του εκκλησιαστικού συστήματος.

Εκτός από τις ονομασίες του εκκλησιαστικού και του πλανητικού συστήματος, παρατηρούμε ότι ορισμένες γλώσσες κατονομάζουν τη συγκεκριμένη ημέρα με βάση τις προγραμματισμένες νηστείες ή τη σχέση της με το Σάββατο ή την Κυριακή. Επειδή και η εν λόγω ονομασία αντανακλά θρησκευτική χρήση του ημερολογίου, οι γλώσσες που την εφαρμόζουν θα αναφερθούν στον υπότιτλο του εκκλησιαστικού συστήματος.