Ζήτημα της Κοφίνου: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Με την ονομασία '''ΖήτημαΗ της Κοφίνου''', ή '''Επιχειρήσεις της Κοφίνου''', ή ακόμα και '''Φιάσκομάχη της Κοφίνου''' χαρακτηρίστηκαν τα γεγονότα που συνέβησαν μεταξύ Εθνικής Φρουράς και Τουρκοκυπρίων στο χωριό [[Κοφίνου Κύπρου|Κοφίνου]] (άλλοτε Άνω και Κάτω Κοφίνου), που αποτελούσε τουρκοκυπριακό θύλακα, της επαρχίας [[Λάρνακα]]ς της [[Κύπρος|Κύπρου]], τον Νοέμβριο του [[1967]]. Τα γεγονότα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα 24 τουρκοκύπριοι και 1 ελληνοκύπριος να σκοτωθούν, χίλιοι περίπου να μείνουν άστεγοι. Η υπερβολική χρήση βίας μετέστρεψε την παγκόσμια κοινή γνώμη εναντίον των ελληνοκυπριακών θέσεων ενώ οδήγησε την ελληνική μεραρχία η οποία βρησκόταν μυστικά και παράνομα στην Κύπρο να αποχωρήσει.

Από το 1963, κατά την διάρκεια των [[Διακοινοτικές Ταραχές του 1963|διακοινοτικών ταραχών]] στην Κύπρο, στο αμιγώς τουρκοκυπριακό χωριο Κοφίνου (με 728 κατοίκους κατά την απογραφή του 1960), δημιουργήθηκε θύλακας ελεγχόμενος από την [[Τουρκική Οργάνωση Αντίστασης|ΤΜΤ]] και συγκεκριμένα από τον τούρκο τοπικό διοικήτη της Τσιετίν. Ο θύλακας συμπεριλάμβανε την τουρκοκυπριακή συνοικία του διπλανού μικτού χωριού Άγιος Θεόδωρος (με 685 Τουρκοκυπρίους και 525 Ελληνοκυπρίους). Στις αρχές του 1967 ο Τσιετίν παρεμπόδισε αστυνομικό όχημα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εισέλθει στον ελληνοκυπριακό τομέα του χωριού Άγιος Θεόδωρος, ενώ υπήρχε τακτικά παρεμπόδιση της οδικής κυκλοφορίας. Αυτό οδήγησε τον τότε πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ]]' να υποβάλει παράπονο στην ειρηνευτική δύναμη του ΟΗΕ (UNFICYP).<ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.makarios.eu/cgibin/hweb?-A=2405&-V=search&-w=%CA%CF%D6%C9%CD%CF%D5@|title=40 χρόνια από την κρίση της Κοφίνου 1967: Η εισβολή που δεν έγινε|last=Δρουσιώτης|first=Μακάριος|date=|website=Μακάριος Δρουσιώτης|publisher=|accessdate=}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.iospress.gr/mikro2000/mikro20000923.htm|title=Η δικαίωση της προβοκάτσιας|last=|first=|date=23/9/2000|website=iospress.gr|publisher=|accessdate=22/6/2017}}</ref>

Στις 14 Νοεμβρίου 1967, και ενώ οι διαπραγματεύσεις με τηνUNFICYP συνεχίζονταν, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας [[Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ΄|Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ]]', διέταξε τον αρχηγό της Εθνικής Φρουράς [[Γεώργιος Γρίβας|Γεώργιο Γρίβα]], για την στρατιωτική επίλυση του προβλήματος. Τότε, επιτελάρχης του Γρίβα ήτανε ο [[Γρηγόριος Μπονάνος]], ο οποίος αργότερα θα ήτανε αρχηγός του Στρατού κατά την διάρκεια της εφταετούς [[Χούντα των Συνταγματαρχών|στρατιωτικής δικτατορίας]] και της [[Τουρκική εισβολή στην Κύπρο|τούρκικης εισβολής του 1974]]. Ο Γρίβας χρησιμοποίησε το πυροβολικό, τεθωρακισμένα και καταδρομείς, για να επιτεθείανακαταλάβει αρχικά στον Άγιο Θεόδωρο, όπου τον κατάλαβε χωρίς καμία αντίσταση. <ref name=":0" /><ref name=":1" />

Την επόμενη μέρα, και καθώς ο θύλακας της Κοφίνου ήτανε περικυκλομένος από δυνάμεις της εθνικής Φρουράς, ένας περίπολος της τελευταίας δέκτηκε 3 τουφεκιές. Αυτό ήτανε το έναυσμα για τη γενικευμένη επίθεση της Εθνοφρουράς, με έναν καταιγισμό πυρών (από βαριά πολυβόλα, όλμους και πυροβολικό). Ακολούθησε η κατάληψη των οικισμών και πολύωρες "εκκαθαριστικές επιχειρήσεις" από σπίτι σε σπίτι. <ref name=":0" /><ref name=":1" />

Οι επιχειρήσεις στην Κοφίνου προκάλεσαν σοβαρή πολιτική κρίση. Η Τουρκία χαρακτήρισε «στυγερή πρόκληση» τα αιματηρά επεισόδια και απείλησε με στρατιωτική εισβολή στην Κύπρο, αλλά και με πόλεμο την Ελλάδα. Η κρίση διευθετήθηκε με μιατην υποχώρηση του δικτατορικού καθεστώτοςαπόσυρση της Ελλάδαςελληνικής αφούμεραρχίας, υπό την άμεση και ρητή απειλή πολέμου από την Τουρκία, αναγκάστηκε να αποσύρει από την Κύπρο την ελλαδική μεραρχία, την οποία είχε στείλει μυστικά -και παράνομα- ο Γεώργιος Παπανδρέου μετά τα γεγονότα του 1963 - 1964.<ref name=":0" />

Η πρώτη αποψη , είναι αυτή που θέλει τη χούντα και το Γρίβα να συνωμοτούν, με στόχο τον αφοπλισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Την εξέφρασε με το σαφέστερο δυνατό τρόπο ο [[Ανδρέας Παπανδρέου]], μιλώντας ως πρωθυπουργός στη Βουλή για το άνοιγμα του φακέλου της Κύπρου (21/2/86): "''Αναζητεί ο Παπαδόπουλος ο ίδιος τρόπους ανάκλησης [της ελληνικής μεραρχίας]. Και η δικαιολογία για την ανάκληση δίδεται με τη μεγάλη προβοκάτσια της 15ης Νοεμβρίου 1967, με την επιχείρηση κατά των χωριών Κοφίνου και Άγιοι Θεόδωροι. Η επιχείρηση εκείνη διατάχθηκε από το Αρχηγείο των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, από το Ελληνικό Επιτελείο και καθοδηγείτο κυριολεκτικά κάθε μέρα από την Αθήνα. Ο Μακάριος και η κυβέρνηση της Κύπρου τελούσαν σε πλήρη άγνοια. Αποτέλεσε μια πράγματι μεγάλη πρόκληση προς την Τουρκία. Έγιναν και σφαγές και λεηλασίες"''. Μιλώντας στην ίδια συνεδρίαση, ο [[Κωνσταντίνος Μητσοτάκης]] ενστερνίστηκε την εκτίμηση του πρωθυπουργού, προσθέτοντας ότι κατά τη γνώμη του ''"από εκεί [την Κοφίνου] αρχίζει η τραγωδία της Κύπρου"''. Και η διακομματική ομοφωνία συμπληρώθηκε με τη σχετική διατύπωση του εκπροσώπου του [[Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας|ΚΚΕ]], [[Κώστας Κάππος|Κώστα Κάππου]], σύμφωνα με την οποία ''"τα γεγονότα της Κοφίνου από το Γρίβα ήσαν προβοκάτσια με στόχο να επέμβουν οι Τούρκοι"''.<ref name=":1" />

Εντελώς διαφορετική άποψηπροβάλλουν, ωστόσο, τόσο οι απολογητέςυποστηρικτές του Γρίβα όσο και οι ελληνοκύπριοιΕλληνοκύπριοι πρωταγωνιστές των ημερών. Από τα έγγραφα και τις αφηγήσεις που παραθέτουν, τόσο ο [[Σπύρος Παπαγεωργίου]] στη σχετική μονογραφία του ("Επιχείρησις Κοφίνου", Λευκωσία 1987) όσο και ο [[Γλαύκος Κληρίδης]] στα απομνημονεύματά του ("Η Κατάθεσή μου", τ.Β΄, Λευκωσία 1989, σ.202-221), προκύπτει σαφώς ότι η επιλογή για μια "''επίδειξη δύναμης''" ανήκε κατά κύριο λόγο στην κυπριακή κυβέρνηση (συγκεκριμένα, στο πολιτικοστρατιωτικό Συμβούλιο Αμύνης που λειτουργούσε τότε, με επικεφαλής τον ίδιο το Μακάριο) -και μόνο δευτερευόντως εγκρίθηκε από την Αθήνα.<ref name=":1" />