Χιρόνα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Η '''Ζιρόνα''' ή '''Χερόνα''' (στα [[καταλανική γλώσσα|καταλανικά]] κι επίσημα: ''Girona'' και στα [[ισπανική γλώσσα|ισπανικά]]: ''Gerona'') είναι πόλη στην [[Καταλονία]], στη βορειοανατολική [[Ισπανία]], και πρωτεύουσα της [[Ζιρόνα (επαρχία)|ομώνυμης επαρχίας]]. Η πόλη υπολογίζεται ότι το 2013 είχε 96.722 κατοίκους και βρίσκεται στη συμβολή των ποταμών [[Τερ]], Ονιάρ και Γκουέλ, κοντά στα σύνορα με τη [[Γαλλία]]. Θεωρείται από τις ομορφότερες πόλεις της Καταλονίας, χάρις στο γεωγραφικό της ανάγλυφο και το πλούσιο ιστορικό της κέντρο. Λόγω της θέσης της ως πέρασμα από την [[Ιβηρική χερσόνησος|Ιβηρική χερσόννησοχερσόνησο]] στην υπόλοιπη Ευρώπη έχει υποφέρει πολλές εισβολές και καταστροφές κατά τη διάρκεια της ύπαρξής της<ref>{{cite web|title=Η πόλη των χιλίων επιδρομών|url=http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=162322|accessdate=25 April 2014}}</ref>.

Σήμερα η μοναδική επίσημη μορφή του ονόματος της πόλης είναι από το 1978 η καταλανική (''Girona''), που στα κεντρικά καταλανικά διαβάζεται και ως Ζιρόνα ([ʒiˈɾonə]) ενώ στις δυτικές διαλέκτους και τα βαλενθιανικά ως Χερόνα ([dʒiˈɾonə] ή [dʒiˈɾona]). Και οι δύο μορφές προέρχονται από την αρχική λατινική ''Urbs Gerunda'', δηλαδή «πόλη που πρέπει να γίνει αντικείμενο διαχείρισης», όρος που γεννήθηκε μετά την παράδοση της πόλης από τις τοπικές ιβηρικές φυλές στους Ρωμαίους. Έτσι, σε αντίθεση με τις λοιπές ρωμαϊκές πόλεις της Καταλονίας, το όνομα της Ζιρόνα δεν περιέχει κανένα ιβηρικό λεξικολογικό στοιχείο. Η αραβική της ονομασία ήταν ''Garunda''.<ref name="Το λήμμα «Girona» στο Onomasticon Cataloniae.">{{cite book|first=dirigit per Joan Coromines|title=D - J : els noms de lloc i noms de persona de totes les terres de llengua Catalana.|year=1995|publisher=Curial Ed. Catalanes|location=Barcelona|isbn=84-7256-825-3|pages=354-356|edition=1. ed.}}</ref>

Οι πρώτοι κάτοικοι της πόλης ήταν η ιβηρική εθνότητα των Ιντιγετών (''Indigeti''). Η πρώτη οχύρωση της πόλης ήρθε από τον [[Πομπήιος|Πομπηίο]] στη διάρκεια του πολέμου με τον Σερτώριο το 82-72 π.Χ. όποτε και αποφασίστηκε η δημιουργία ενός ''[[oppidum]]'' (περιτειχισμένης πόλης) πάνω στην ''Via Herculea'', μελλοντική ''Via Augusta''. Η πόλη αυτή ονομάστηκε ''Gerunda'' και συνδεόταν με την θάλασσα μέσω του κοντινού λιμανιού του [[Εμπόριον|Εμπορίου]]. Η πόλη δεν ξεπέρασε ποτέ τον χαρακτήρα της ως φρουρίοφρούριο. Στη συνέχεια κατελήφθηκεκαταλήφθηκε από τους [[Βησιγότθοι|Βησιγότθους]], για τους οποίους υπήρξε ένα κύριο νομισματοκοπτείονομισματοκοπείο, τους Μουσουλμάνους το 715 και τον [[Καρλομάγνος|Καρλομάγνο]] το 785, ο οποίος την έκανε μία από τις 14 έδρες κομητειών της [[ισπανικήΙσπανική μαρκίαΜαρκιωνία|Ισπανικής Μαρκίας]].<ref name=EB>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/231836/Girona Girona] ''[[Encyclopædia Britannica]]''.</ref>

Η κομητεία της Ζιρόνα, σε άμεση σχέση με την γειτονική κομητεία της Μπεσαλού, έπαιξε το ρόλο της ως αμυντικός προμαχώνας εναντίον των [[Μαυριτανοί|Μαυριτανών]] και σταδιακά μεγάλωσε σε μέγεθος και αμυντική ισχύ. Πριν την επιδημία πανώλης το 1347, η Ζιρόνα ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην [[Καταλονία|Καταλωνία]], με περίπου 10.000 κατοίκους<ref>{{cite book|title = Medieval Iberia: An Encyclopedia| author = E. Michael Gerli| publisher = Routledge |year = 2002 | isbn = 9781136771620 |page = 360 |url = http://www.google.gr/books?hl=el&lr=&id=euVJAgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP360&f=false#v=onepage&q&f=false}}</ref>. Από την εποχή της κομητείας, εγκαταστάθηκαν στην πόλη ομάδες [[Εβραίοι|Εβραίων]], μετατρέποντάς την σε κέντρο διδασκαλείαςδιδασκαλίας της [[Καμπάλα (θρησκευτικό κίνημα)|Καμπάλα]] και κατασκευάζοντας μια από τις μέχρι σήμερα καλύτερα διατηρημένες εβραϊκές συνοικίες της Ευρώπης. Η παρουσία τους διήρκησεδιήρκεσε μέχρι το πογκρόμ του 1391, για να εξαφανιστούν οριστικά με τον διωγμό τους από τους Καθολικούς Μονάρχες στα τέλη του 15ου αιώνα.

Η ένταξή της στο [[Στέμμα της ΑραγονίαςΑραγωνίας]] θα επιφέρει εμπορική και πληθυσμιακή άνθηση. Το 1414 δημιουργείται ο τίτλος του Δούκα της Ζιρόνα ως τίτλος του διαδόχου στο Στέμμα. Στα τέλη του 14ου αιώνα ο [[Πέτρος Γ'Δ΄ της Αραγωνίας|Πέτρος Δ´ ο Τελετουργικός]] επεκτείνει τα τείχη της ακόμη περισσότερο προς την πλευρά του ποταμού Ονιάρ. Η πόλη θα υποφέρει πολιορκίες τα έτη 1653, 1684, 1694 και 1711, όπως και το 1809 από τον στρατό του [[Ναπολέων Α΄ της Γαλλίας|Ναπολέοντα]]<ref>{{cite book|last=Pérez Galdós|first=Benito|title=Gerona|year=2004|publisher=Ed. Castalia|location=Madrid|isbn=978-84-9740-122-7}}</ref> . Το 1898 καταργείται ο χαρακτηρισμός της ως πόλη-φρούριο και γίνεται δυνατή η μερική κατεδάφιση των τειχών της.

Η πόλη σήμερα είναι σημαντικός τουριστικός προορισμός. Κύρια αξιοθέατα της πόλης είναι ο καθεδρικός ναός της Σάντα Μαρία, τα αρχαία τείχη, η εκκλησία του Σαν Φελιού, η Πλάσαπλατεία ντετης λα ΙντεπεντένσιαΑνεξαρτησίας, τα σπίτια στο Ονυάρ. Στη πόλη βρίσκονται βιομηχανίες επεξεργασίας τροφίμων, όπως γάλα, μπισκότα και αλεύρι, υφαντουργίες.<ref name=EB/>

Ο '''Καθεδρικός ναός της Παναγίας της Ζιρόνα''' είναι η έδρα της τοπικής επισκοπής. Άρχισε να χτίζεται το 1312 για να αντικαταστήσει τον παλαιότερο ναό ρυθμού [[Ρομανική τέχνη|ρομανικού ρυθμού]] του 11ου αιώνα, από τον οποίο σήμερα διατηρείται ένας πύργος ("ο πύργος του Καρλομάγνου", ''la torre de Carlemany''). Ολοκληρώθηκε οριστικά στα μέσα του 20ού αιώνα. Είναι γοτθικού στυλ με ένα μόνο κλίτος πλάτους 22 μέτρων, το οποίο και αποτελεί το πλατύτερο κλίτος οποιουδήποτε ρυθμού στον κόσμο μετά αυτό του [[Βασιλική του Αγίου Πέτρου|Αγίου Πέτρου]] στο [[Βατικανό]], και το πλατύτερο σε εκκλησία γοτθικού ρυθμού. Στην πλατεία του καθεδρικουκαθεδρικού σώζονται απομεινάρια του ρωμαϊκού τείχους.

Ο περίφημος «περίπατος του τείχους» (''Passeig de la Muralla'') είναι μια διαδρομή που ενώνει τα τείχη που περιτρυγριγυρίζουνπεριτριγυρίζουν την παλιά πόλη. Περιέχει τμήματα των τειχών του 9ου αιώνα και του ύστερου Μεσαίωνα (14 και 15ος αιώνας).

Γύρω από τον ποταμό Ονιάρ βρίσκονται χτισμένα κολλητά σπίτια διαφόρων χρωμάτων και μεγεθών, που συνθέτουν μια πολύ χαρακτηριστική εικόνα της πόλης. Κατασκευασμένα πάνω στα παλιά τείχη, είναι δείγμα της άτακτης αστικής ανάπτυξης που έζησε η πόλη κατά τον 20ό αιώνα. ΑνάμσεάΑνάμεσά τους βρίσκεται και το σπίτι του καταλανούΚαταλανού αρχιτέκτονα Ραφαέλ Μασό (''Rafael Masó i Valentí'',1880-1935).

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι δύο κύριοι κοινόχρηστοι χώροι, η ράμπλα της ελευθερίας (''Rambla de la llibertat''), κύρια είσοδος στην παλιά πόλη, και η πλατεία της Ανεξαρτησίας (''Plaça de la Independència''), που περιτριγυρίζεται από νεοκλασσικάνεοκλασικά κτήρια.