Αικατερίνη Σφόρτσα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Γραμμή 37:
Παρά τις αντιδράσεις όμως η Κατερίνα παντρεύτηκε τον Τζιοβάνι και έκανε έναν άλλον γιο, τον [[Τζοβάνι νταλε Μπάντε Νέρε|Λουδοβίκο των Μεδίκων]], που αργότερα στην ζωή του θα έμενε γνωστός με το ψευδώνυμο Ιωάννης των Μαύρων Γραμμών (Giovanni delle Bande Nere). Η Κατερίνα τότε άρχισε να δείχνει ότι ίσως επιθυμούσε να ζήσει μια πιο ήσυχη ζωή, αλλά οι εξελίξεις δεν της το επέτρεψαν. Την ίδια εποχή οι συγκρούσεις σε όλη την Ιταλία εντείνονταν και, παρά το γεγονός ότι κατάφερε να διατηρήσει την ουδετερότητά της, η Κατερίνα κινδύνευε. Με τη βοήθεια του [[Λουδοβίκος Σφόρτσα|Λουδοβίκου του Μαύρου]] και των Φλωρεντινών κατάφερε να διατηρήσει τις κτήσεις τις από τις επιθέσεις των [[Βενετοί|Ενετών]]. Όμως και ο τρίτος της σύζυγος πέθανε, αυτή τη φορά από φυσικά αίτια, και η Κατερίνα έμεινε και πάλι χήρα. Επίσης ο πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄ εξοργίστηκε με την άρνησή της να παντρέψει το γιο της από το Ριάριο, Οκταβιανό, με την κόρη του, [[Λουκρητία Βοργία]], και επιθυμώντας τις κτήσεις της την κήρυξε έκπτωτη από αυτές το [[1499]], προσφέροντάς τες ως φέουδα στο γιο του, [[Καίσαρας Βοργίας|Καίσαρα Βοργία]].
Ο πάπας συγκέντρωσε στρατό και ετοιμάστηκε να κάνει επίθεση στην Κατερίνα, έχοντας βοήθεια και από το Γάλλο βασιλιά [[Λουδοβίκος ΙΒ΄ της Γαλλίας|Λουδοβίκο ΙΒ΄]]. Η Κατερίνα ζήτησε βοήθεια από την οικογένεια του τελευταίου συζύγου της, τους Μεδίκους, και εκείνοι, στέλνοντας ως διπλωμάτη τον [[Νικολό Μακιαβέλι]] της απάντησαν ότι μπορούσαν να την προστατέψουν αν εγκατέλειπε το Φορλί και πήγαινε στην Φλωρεντία. Κάποια στιγμή αργότερα θα μπορούσε να διεκδικήσει ξανά τα εδάφη της. Εκείνη όμως αρνήθηκε και απάντησε πως «αν πρέπει να ηττηθώ, θα το κάνω σαν άντρας».<ref name=":0" /> Τότε ήταν που ο Μακιαβέλι, εντυπωσιασμένος, έγραψε για την αδάμαστη και γοητευτική Κόμισσα του Φορλί.<ref name=":3" /><ref>{{Cite book|title=The prince|first=Niccolò|last=Machiavelli|isbn=0486272745|year=1992|location=New York|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/25915297|id=25915297}}</ref> Η Κατερίνα, καταλαβαίνοντας ότι πλησίαζε ο κίνδυνος, έθεσε όλα τα παιδιά της υπό ασφάλεια και πήρε μέτρα άμυνας, χάνοντας όμως γρήγορα το κάστρο της [[Ίμολα]]. Απήλλαξε τότε τους κατοίκους του [[Φορλί]] από τον όρκο υποταγής και κλείστηκε στην [[Ακρόπολις|ακρόπολη]] της πόλης να υπερασπιστεί τον εαυτό της. Ο Καίσαρας Βοργίας λεηλάτησε το Φορλί και πολιόρκησε το κάστρο αλλά
Ο Βοργίας ξεκίνησε και πάλι την πολιορκία με μεγαλύτερη λύσσα και ήταν τέτοια η αντίστασή της που προκάλεσε το γενικό θαυμασμό και της χάρισε το προσωνύμιο "Η Τίγρη του Φορλί". Τελικά το κάστρο έπεσε στις 11 Ιανουαρίου του 1500 και ο Αντώνιος Μπισέ, βάιλος της [[Ντιζόν]], έσωσε την τιμή της Γαλλίας, συλλαμβάνοντάς την ([[1500]]). Για 36 ώρες ο στρατός του Βοργία λεηλατούσε και βασάνιζε φριχτά όσους βρήκε μέσα. Ο ίδιος ο Καίσαρας Βοργίας, για να ταπεινώσει την Κατερίνα την βίασε και μάλιστα μετά είπε σαρκαστικά ότι «η Κόμισσα του Φορλί υπερασπίσθηκε πολύ πιο σθεναρά το κάστρο της από ότι την αρετή της».<ref name=":0" /> Τελικά η Κατερίνα μεταφέρθηκε στο Κάστρο Μπελβεντέρε στο Βατικανό όπου έμεινε αιχμάλωτη για τέσσερις μήνες. Η αντίσταση της Κατερίνα Σφόρτσα προκάλεσε τον θαυμασμό της κοινής γνώμης και των αυλών, όχι μόνο της Ιταλίας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Η Ισαβέλλα του Έστε, μία από τις ισχυρότερες και πιο σημαντικές φυσιογνωμίες της ιταλικής πολιτικής σκηνής της Αναγέννησης, έγραψε για την Κατερίνα Σφόρτσα: "Αν οι Γάλλοι κατηγορούν του Ιταλούς άντρες για δειλία θα πρέπει τουλάχιστον να εξαίρουν τις Ιταλίδες γυναίκες για το θάρρος τους και την ευγένειά τους".<ref>"Se Franzosi biasmano la viltà de li homini, almeno debeno laudare lo ardire e valore de le donne Italiane." Γράμμα της Ισαβέλλα του Έστε Γκοντζάγκα στην μαρκησία της Μάντοβα με ημερομηνία 14 Ιανουαρίου 1500. (Archivio di Stato di Mantova, Archivio Gonzaga, Copialettere della marchesa, doc. LXXI)</ref><ref name=":1" />
Όμως η Κατερίνα δεν άφησε τις κακοτυχίες να την λυγίσουν. Επιχείρησε να δραπετεύσει αλλά τελικά η απόπειρά της απέτυχε και, προς μεγάλη ειρωνεία της τύχης, την μετέφεραν στην φυλακή του Σαντ΄ Άντζελο επειδή αρνούνταν να εγκαταλείψει τα δικαιώματά της στην Ίμολα και το Φορλί. Τότε ήταν που για να την εκβιάσουν την κατηγόρησαν για την απόπειρα δολοφονίας του Πάπα [[Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄|Αλέξανδρου ΣΤ]]΄ που ήταν πατέρας του [[Καίσαρας Βοργίας|Καίσαρα Βοργία]].<ref name=":1" />
Γραμμή 48:
Η Αικατερίνη Σφόρτσα τελικά έζησε τα τελευταία της χρόνια στην Φλωρεντία με τα παιδιά της και τα εγγόνια της. Με το θάνατο του πάπα Αλέξανδρου ΣΤ΄ ([[1503]]), αποπειράθηκε να ανακαταλάβει τις κτήσεις της, αλλά συνάντησε την εχθρότητα του κουνιάδου της, Λαυρέντιου των Μεδίκων (αδελφού του τρίτου της συζύγου, Τζιοβάνι), που ήθελε την κηδεμονία του γιου της, [[Τζοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε|Τζιοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε]].<ref name=":1" /> Παρά το γεγονός ότι είχε αναγκαστεί να απομακρυνθεί από την ενεργή πολιτική δράση, η Κατερίνα Σφόρτσα δεν σταμάτησε να αγωνίζεται για να επανακτήσει τον τίτλο της και την περιουσία της στο Φορλί και την Ίμολα.<ref name=":1" />
Τελικά η Κατερίνα Σφόρτσα πέθανε το [[1509]] από [[πνευμονία]]<ref name=":2" /> αφήνοντας πίσω της τον θρύλο μίας ατρόμητης και ικανής γυναίκας που δεν δίστασε να ζήσει την ζωή της με τους δικούς της όρους, ακριβώς όπως έκαναν και οι περισσότερες γυναίκες της οικογένειας Σφόρτσα. Ως κληρονομιά άφησε όλα της τα χρήματα και την περιουσία (
== Η Κατερίνα Σφόρτσα ως αλχημίστρια ==
Κατά την διάρκεια της ζωής της η Κατερίνα Σφόρτσα ασχολήθηκε με πάθος με την [[αλχημεία]]<ref name=":4" /><ref name=":1" /> και σε εκείνη μάλιστα οφείλεται και η αγάπη που επέδειξαν μετέπειτα και οι [[Οίκος των Μεδίκων|Μεδίκοι]] για την αλχημεία.<ref name=":1" /> Επειδή η ενασχόληση με την αλχημεία ήταν κάτι συνηθισμένο και διαδεδομένο για τις ευγενείς γυναίκες εκείνης της εποχής<ref name=":4" /><ref name=":1" />, κατά πάσα πιθανότητα η Κατερίνα μυήθηκε στα μυστικά της από τις άλλες γυναίκες της οικογένειάς της όπως η γιαγιά της η [[Μπιάνκα Μαρία Βισκόντι]] και η μητριά της η [[Μπόνα της Σαβοΐας]], δύο ισχυρές γυναίκες με έντονη πολιτική δράση που φρόντισαν για την ανατροφή της. Το ότι οι γυναίκες της οικογένειας Σφορτσα ασχολούνταν με την αλχημεία φαίνεται και από το γεγονός ότι μία συνταγή για την ενυδάτωση των χεριών αποδίδεται στην ανιψιά της Κατερίνα, την [[Ιππολύτη Μαρία Σφόρτσα]].
Ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανε η Σφόρτσα όταν έγινε δούκισσα του Φορλί ήταν να φτιάξει βοτανικούς κήπους για να καλλιεργεί μόνη της τα συστατικά για τα πειράματά της, αλλά και δημόσιους κήπους στους οποίους καλλιεργούνταν διάφορα φυτά και φιλοξενούνταν πολλά ζώα.<ref name=":1" /> Ένας από τους λόγους της ενασχόλησής της με την αλχημεία ήταν η συνεχής ανάγκη της για χρήματα προκειμένου να τροφοδοτεί τις πολεμικές της επιχειρήσεις καθώς η αλχημεία υποσχόταν ένα μέσο δημιουργίας χρυσού (ή έναν τρόπο ώστε να "μεταμφιέζει" φθηνά μέταλλα σε "χρυσό"). Για να μπορεί να προμηθεύεται μάλιστα τα απαραίτητα υλικά για να κατασκευάζει τις συνταγές αυτές, είχε φροντίσει να δημιουργήσει να καλλιεργήσει στενή επαγγελματική σχέση με φαρμακοποιό στο Φορλί, τον Λοντοβίκο Αλμπερτίνι, στον οποίον μάλιστα, όταν πέθανε, άφησε χρέος πάνω από 857 φιορίνια, γεγονός που δείχνει τον βαθμό στον οποίον χρησιμοποιούσε τις υπηρεσίες του.<ref name=":4" /> Επίσης αντάλλασσε συνταγές και με τον αυτοκράτορα [[Μαξιμιλιανός Α΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας|Μαξιμιλιανό Α΄]], το σύζυγο της αδελφής της, της [[Μπιάνκα Μαρία Σφόρτσα]].<ref name=":1" /> Για την Σφόρτσα η αλχημεία ήταν τόσο σημαντική και τόσο συνδεδεμένη με την καθημερινότητά της που δεν την εγκατέλειψε ακόμα και τις ημέρες που ετοιμαζόταν για την επερχόμενη πολιορκία του Καίσαρα Βοργία στο Φορλί. Σε γράμμα της προς τον εξομολογητή της, τον Φραντσέσκο Φορτουνάτο, λίγες μέρες πριν την πολιορκία, ζητά να της φέρει ορισμένα γυάλινα δοχεία και κάποιες ουσίες και συστατικά που χρειαζόταν για τα αλχημικά της πειράματα.<ref name=":4" /> Αυτή της η ενασχόληση με την [[αλχημεία]] θα γινόταν η αφορμή για να κατηγορηθεί για την απόπειρα δολοφονίας του Πάπα [[Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ΄|Αλέξανδρου ΣΤ΄]] μετά την ήττα της καθώς στα πειράματά της ασχολούνταν και με την κατασκευή δηλητηρίων.
Προς το τέλος της ζωής της, όταν σταμάτησε να ασχολείται εντατικά με την πολιτική, αφοσιώθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά στην αγαπημένη της αλχημική τεχνική. Τότε έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο Πειράματα (''Gli Experimenti'') στο οποίο παρουσίασε τις πολυάριθμες συνταγές που είχε φροντίσει να συγκεντρώσει κατά την διάρκεια της ζωής της<ref>{{Cite book|title=An introduction and translation of Gli Experimenti de la Excellentissima signora Catherina da Forli = The experiments of Caterina Sforza of Forli|first=Caterina,|last=Sforza|publisher=[CreateSpace Independent Publishing Platform]|isbn=153523816X|year=|date=[2016]|location=San Bernandino, CA|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/999673353|id=999673353}}</ref>. Αυτό το βιβλίο, που περιείχε 454 συνταγές από το πως να βάψει κανείς ξανθά τα μαύρα μαλλιά έως πως να γιατρεύει τον καρκίνο, την πανούκλα και το άσθμα αλλά και να μετατρέπει φθηνά μέταλλα σε "χρυσάφι", να διαλύει πολύτιμους λίθους και να μεταστοιχειώνει τον υδράργυρο, έχει χαρακτηρισθεί ως "ένα από τα βασικά κείμενα στην ιστορία της φαρμακολογίας και πολύ περισσότερο της αλχημείας".<ref>{{Cite journal|url=http://www.jstor.org/stable/3251580|title=Out of the Archive: Four Newly-Identified Figures in Tullia d'Aragona's "Rime della Signora Tullia di Aragona et di diversi a lei" (1547)|last=Hairston|first=Julia L.|date=2003|journal=MLN|issue=1|doi=10.2307/3251580|volume=118|pages=257–263}}</ref> Ο Πιέρ Ντεζιντέριο Παζολίνι το χαρακτήρισε ως "το πιο πλήρες και σημαντικό κείμενο από τα γνωστά σχετικά με την ιατρική και την αρωματοποιία των αρχών του 16ου αιώνα".<ref>{{Cite book|title=Caterina Sforza|first=Pier Desiderio|last=Pasolini|publisher=Firenze : G. Barbèra|date=1913|url=http://archive.org/details/caterinasforza00pasouoft}}</ref> Χαρακτηριστικό της πρακτικότητας του χαρακτήρα της, της ευφυίας της αλλά και της πολιτικής της δεινότητας είναι το γεγονός ότι η Κατερίνα Σφόρτσα δεν αναλώθηκε σε συνταγές που υπόσχονταν να δημιουργήσουν αληθινό χρυσάφι αλλά ασχολήθηκε μόνο με εκείνες που άλλαζαν την μορφή (π.χ. αλλάζοντας το χρώμα) φθηνών μετάλλων ώστε να μοιάζουν με χρυσάφι.
Το βιβλίο αυτό αλλά και η εκτεταμένη αλληλογραφία της, που βρέθηκε μετά τον θάνατό της και που σχετίζονταν με την ανακάλυψη και την ανταλλαγή αλχημικών συνταγών, δείχνουν, όχι μόνο τον βαθμό του ενδιαφέροντός της για το θέμα, αλλά αποκαλύπτουν το πόσο συνηθισμένο ήταν τότε να ασχολείται κανείς με την αλχημεία καθώς υπήρχε ένα μεγάλο και ενεργό αλχημικό δίκτυο που περιλάμβανε γυναίκες και άντρες που αντάλλασσαν συνταγές, πληροφορίες και νέα σχετικά με την [[αλχημεία]].<ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of women in the Renaissance : Italy, France, and England|first=Robin, Diana|last=Maury.|first2=Larsen, Anne|last2=R.|publisher=ABC-CLIO|isbn=1851097724|year=|date=2007|chapter=The Practice of Pharmacology and Laywomen|location=Santa Barbara, Calif.|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/659807037|id=659807037}}</ref> Μέχρι τον 16ο αι. η συλλογή οικογενειακών συνταγών για φάρμακα και άλλα χημικά προϊόντα είχε γίνει κοινή πρακτική για τις περισσότερες γυναίκες<ref>{{Cite book|title=Women's healthcare in the Medieval West : texts and contexts|first=Monica, Helen|last=Green|publisher=Ashgate/Variorum|isbn=0860788261|year=|date=2000|location=Burlington, Vt.|page=|url=https://www.worldcat.org/oclc/50639242|id=50639242}}</ref> οι οποίες δεν ασχολούνταν μόνο με πρακτικές συνταγές αλλά και με πιο "εσωτερικές"<ref name=":1" />.
Μετά τον θάνατό της άφησε το βιβλίο με τις αλχημικές συνταγές της κληρονομιά στον μικρότερο γιο της, τον [[Τζοβάνι νταλε Μπάντε Νέρε|Τζοβάνι ντάλε Μπάντε Νέρε]] ξεκινώντας μια αλχημική παράδοση που χαρακτήρισε τους Μεδίκους στις επόμενες γενιές.<ref name=":5" /><ref>{{Cite journal|url=http://www.persee.fr/doc/rhs_0151-4105_2002_num_55_3_2161_t1_0439_0000_2|title=Alfredo Perifano, L'Alchimie à la cour de Côme Ier de Médicis : Savoirs, culture et politique (Paris : Honoré Champion, 1997|journal=Revue d'histoire des sciences|issue=3|volume=55|language=fr-FR}}</ref> Είναι χαρακτηριστικό ότι ο εγγονός της (γιος του Τζιοβάνι νταλε Μπάντε Νέρε), ο [[Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων|Κόζιμο Α΄]], που ήταν Δούκας της Φλωρεντίας και της Τοσκάνης, έφτιαξε διυλιστήριο στο [[Παλάτσο Βέκιο]] και λέγεται πως εφηύρε ένα ισχυρό αντιπυρετικό<ref name=":1" /> ενώ ο δισέγγονός της (γιος του Κόζιμου) έφτιαξε εργαστήριο στο Σαν Μάρκο.<ref name=":1" /> Επίσης οι Μεδίκοι, μετά την επίδραση της Κατερίνα Σφόρτσα, έφτιαξαν βοτανικούς κήπους στην Φλωρεντία και την Πίζα με σκοπό να καλλιεργούν μόνοι τους τα συστατικά για τα αλχημικά τους πειράματα.<ref name=":1" /> Το γεγονός ότι ο γιος της Τζοβάνι θεώρησε το βιβλίο που του άφησε η μητέρα του εξαιρετικά σημαντικό φαίνεται από ένα γράμμα του προς το προσωπικό του σπιτιού της στο οποίο έγραφε: "Ανακαλύψαμε ότι από τα χρηματοκιβώτιά μας στην Ρώμη λείπει ένα χειρόγραφο βιβλίο με συνταγές και άλλα πράγματα. Πρέπει να το βρούμε γιατί το θέλουμε οπωσδήποτε".<ref name=":1" />
Γραμμή 67:
Κατά την Αναγέννηση υπήρχε η συνήθεια να χρησιμοποιούνται στην ζωγραφική υπαρκτά πρόσωπα για να απεικονίσουν μυθολογικά ή θεολογικά πρόσωπα και, προκειμένου να είναι αναγνωρίσιμα αυτά τα υπαρκτά πρόσωπα, ο καλλιτέχνης χρησιμοποιούσε τον θυρεό της οικογένειας τους ή κάποιο άλλο σύμβολο που σχετιζόταν με αυτούς. Αυτή την συνήθεια την ξεκίνησαν τον 13<sup>ο</sup> αι. οι [[Οίκος των Βισκόντι|Βισκόντι]], η οικογένεια από την οποία καταγόταν η Κατερίνα Σφόρτσα, και διατηρήθηκε μέχρι τα τέλη του 16<sup>ου</sup>.<ref name=":6">{{Cite web|url=http://www.kleio.org/en/books/caterina_symbols/cs_en/|title=The Identification of Caterina Sforza|last=Vogt-Luerssen|first=Maike|date=|website=www.kleio.org|publisher=|archiveurl=|archivedate=|accessdate=2017-12-06}}</ref> Με αυτόν τον τρόπο οι ιστορικοί τέχνης έχουν καταφέρει να αναγνωρίσουν ιστορικά πρόσωπα σε γνωστούς πίνακες, ανάμεσα στα οποία και την Κατερίνα Σφόρτσα, η οποία ήταν η πιο πολυεικονιζόμενη γυναίκα σε αναγεννησιακούς πίνακες μετά όμως από δύο άλλες ισχυρές γυναίκες που άνηκαν και εκείνες στην οικογένειά της: την γιαγιά της [[Μπιάνκα Μαρία Βισκόντι]] και την εξαδέλφη της και νύφη της [[Ισαβέλλα της Αραγωνίας]].<ref name=":6" /> Οι δύο πιο διάσημοι αναγεννησιακοί καλλιτέχνες που εμπνεύστηκαν από την Κατερίνα Σφόρτσα είναι ίσως ο [[Σάντρο Μποττιτσέλλι|Σάντρο Μποτιτσέλι]] και ο [[Λεονάρντο ντα Βίντσι]].
Ο Μποτιτσέλι χρησιμοποίησε το πρόσωπο της Κατερίνας Σφόρτσα για να απεικονίσει μία από τις τρεις χάριτες στον πίνακά του «Άνοιξη», την θεά Αθηνά στον πίνακα «Αθηνά και Κένταυρος» (που θεωρείται ότι ίσως δημιουργήθηκε από έναν μαθητή του Μποτιτσέλι και όχι από τον ίδιο και όπου ως Κένταυρος απεικονίζεται ο Μποτιτσέλι), την Παναγία στους πίνακες «Μαντόνα του Ροζέτο», «Παρθένος με Τέκνο» και «Μαντόνα ντελά Μελαγκράνα» (στον οποίον μάλιστα απεικονίζονται και οι επτά της γιοί). Επίσης εικάζεται ότι στο πορτρέτο της Σιμονέτα Βεσπούτσι που έφτιαξε ο Μποτιτσέλι, στην πραγματικότητα εικονίζεται η Κατερίνα Σφόρτσα.<ref name=":6" />
Όμως ο πιο γνωστός πίνακας του Μποτιτσέλι στον οποίον εικονίζεται η Κατερίνα Σφόρτσα είναι η «Αφροδίτη». Ο Λόγος που επιλέχθηκε η Κατερίνα Σφόρτσα για να αντιπροσωπεύσει την θεά Αφροδίτη δεν ήταν μόνο η ομορφιά της αλλά και το γεγονός ότι μυθολογικά οι οικογένειες Βισκόντι και Σφόρτσα υποτίθεται ότι κατάγονταν από αυτή την θεά.<ref name=":6" /> Στο συγκεκριμένο πίνακα εικονίζονται επίσης και ο κουνιάδος της Τομάζο Φέο, η μισαδελφή της [[Μπιάνκα Λαντριάνι]] και η κόρη της [[Μπιάνκα Ριάριο]].
| |||