Βυζαντινοί Έλληνες: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

}}

{{Βυζαντινή κουλτούρα}}

 

Η κοινωνική δομή των Βυζαντινών βασιζόταν κυρίως σε αγροτική βάση δουλοπαροικίας που αποτελούσαν οι χωρικοί και ένα μικρό μέρος των [[Φτώχεια|απόρων]]. Αυτοί οι χωρικοί ζούσαν σε τρία είδη οικισμών: το ''χωρίον'', ή [[Χωριό|χωριό]], το ''αγρίδιον'', ή μικρό χωριό, και το ''προάστειον'', ή αγροικία<ref>{{cite web|last=Ράγια|first=Έφη|title=Βυζαντινῶν μέτρον τύχης – Προάστειον|website=[[Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών]] / Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών - Τομέας Βυζαντινών Ερευνών|url=http://byzmettyhes.gr/δεδομένα-κειμένου/Προάστειον}}</ref>. Πολλές κοινωνικές αναταραχές κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αποδόθηκαν στις πολιτικές φράξιες μέσα στην Αυτοκρατορία παρά στην ευρύτερη λαϊκή βάση της. Οι στρατιώτες που προέρχονταν από τους Βυζαντινούς στην αρχή στρατολογήθηκαν από τους χωρικούς αγρότες και εκπαιδευόταν ετησίως. Καθώς η Βυζαντινή Αυτοκρατορία πέρασε στον 11ο αιώνα, οι περισσότεροι στρατιώτες του [[Βυζαντινός στρατός|στρατού]] ήταν είτε επαγγελματίες είτε [[Μισθοφόρος|μισθοφόροι]].

[[File:Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg|thumb|200px|Ο [[Δικέφαλος αετός|δικέφαλος αετός]], έμβλημα της [[Δυναστεία των Παλαιολόγων|Δυναστείας των Παλαιολόγων]].]]

 

 

Ενώ στη Δύση ο όρος «Ρωμαϊκός» απέκτησε καινούριο νόημα σε σχέση με την [[Καθολική Εκκλησία]] και τον [[Παπισμός|Επίσκοπο της Ρώμης]] και την γερμανική [[Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία]], η Ελληνική έννοια «Ρωμαίοι» παρέμεινε συνδεδεμένη στους Έλληνες της [[Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία|Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας]]<ref>Encyclopædia Britannica (2009), «History of Europe: The Romans».</ref>. Οι άνθρωποι αυτοί αποκαλούσαν τους εαυτούς τους ''Ρωμαίους'' στη γλώσσα τους, και οι όροι «Βυζαντινοί» ή «Βυζαντινοί Έλληνες» είναι [[Ενδώνυμο - εξώνυμο|εξώνυμο]] που εισήγαγαν μετέπειτα ιστορικοί, όπως ο [[Ιερώνυμος Βολφ]]<ref>{{harvnb|Ostrogorsky|1969|p=2}}.</ref>. Όμως, η χρήση του όρου «Βυζαντινοί Έλληνες» για τους Ρωμαίους της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας είναι αμφισβητούμενη<ref name="Kaldellis338">{{harvnb|Kaldellis|2007|p=338}}.</ref>. Παρά την ονομαστική μετατόπιση που έλαβε χώρα στη Δύση, οι ανατολικοί γείτονες των Βυζαντινών, όπως οι Άραβες, συνέχισαν να τους αναφέρουν ως «Ρωμαίους», όπως για παράδειγμα στην 30η [[σούρα]] του Κορανίου.<ref>{{Cite Quran|30|2|end=5}}</ref> Η ονομασία «Ρωμαϊκός» ([[Ρουμ μιλλέτ]], «Ρωμαϊκό έθνος») χρησιμοποιήθηκε επίσης από τους κατοπινούς αντιπάλους των Βυζαντινών, τους [[Οθωμανική Αυτοκρατορία|Οθωμανούς]], και το τουρκικό ομόλογό της ([[Ρουμ]], «Ρωμαίοι») συνεχίζει να χρησιμοποείται επίσημα από την κυβέρνηση της [[Τουρκία]]ς για να δηλώσει τους Ελληνορθόδοξους ντόπιους κατοίκους της [[Κωνσταντινούπολη]]ς, καθώς και το [[Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως]] ([[τούρκικα]]: ''Rum Ortodoks Patrikhanesi'', «Ρωμαιορθόδοξο Πατριαρχείο»<ref>Στην Τουρκία αναφέρεται επίσης ανεπίσημα ως ''Fener Rum Patrikhanesi'', «Ρωμαϊκό Πατριαρχείο του [[Φανάρι|Φαναρίου]]».</ref>).<ref name=Doumanis>{{harvnb|Doumanis|2014|p=210}}</ref>

Στα πλαίσια της αυξανόμενης [[Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας|Βενετικής]] και [[Δημοκρατία της Γένοβας|Γενοβέζικης]] δύναμης στην ανατολική Μεσόγειο, η σύνδεση με τον Ελληνισμό απέκτησε βαθύτερες ρίζες μεταξύ της Βυζαντινής ελίτ, σε μια επιθυμία να ξεχωρίσουν τον εαυτό τους από την Λατινική Δύση και να νομιμοποιήσουν τις διεκδικήσεις τους στις ελληνόφωνες περιοχές<ref>{{harvnb|Speck|Takács|2003|pp=280–281}}.</ref>. Με αρχή τον 12ο αιώνα και ιδίως μετά το 1204, κάποιοι Βυζαντινοί λόγιοι άρχισαν να χρησιμοποιούν το αρχαίο Ελληνικό εθνώνυμο ''Ἕλλην'' για να περιγράψουν το Βυζαντινό πολιτισμό<ref>{{harvnb|Mango|1965|p=33}}.</ref>. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους το 1204 ένας μικρός κύκλος της ελίτ στην [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας]] χρησιμοποίησε τον όρο «Έλληνες» ως όρο αυτοπροσδιορισμού.<ref>{{harvnb|Angold|1975|p=65}}: «The new usage of 'Hellene' was limited to a small circle of scholars at the Nicaean court and emphasized the cultural identity of the Byzantines as the heirs of the 'Ancient Hellenes'». {{harvnb|Page|2008|p=127}}: «it is important to appreciate that this was a limited phenomenon. The examples of self-identifying Hellenism are actually quite few and do not extend beyond the absolute elite of Nikaia, where the terminology of Rhomaios also maintained its hold»</ref> Για παράδειγμα, σε μια επιστολή του στον [[Πάπας Γρηγόριος Θ΄|Πάπα Γρηγόριο Θ΄]] ο Βυζαντινός αυτοκράτορας [[Ιωάννης Γ´ Δούκας Βατάτζης|Ιωάννης Βατατζής]] (βασιλεία 1221–1254) ισχυρίστηκε ότι είχε δεχτεί το δώρο της βασιλείας από τον Μέγα Κωνσταντίνο, και έδωσε έμφαση στην «Ελληνική» του καταγωγή, εξαίροντας τη σοφία των Ελλήνων. Παρουσίαζε την Ελληνική κουλτούρα ως αναπόσπαστο κομμάτι της Βυζαντινής πολιτικής αψηφώντας τους ισχυρισμούς των Λατίνων. Ο Αυτοκράτορας [[Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης]] (βασιλεία 1254-1258), ο μόνος που χρησιμοποιούσε συστηματικά τον όρο «Έλληνες» ως όρο αυτοπροσδιορισμού αυτήν την περίοδο, προσπάθησε να αναβιώσει την Ελληνική παράδοση με την ενδυνάμωση των σπουδών της φιλοσοφίας, γιατί κατά τη γνώμη του υπήρχε κίνδυνος η φιλοσοφία να «εγκαταλείψει τους Έλληνες και να βρει καταφύγιο στους Λατίνους».<ref name="Angold528">{{harvnb|Angold|2000|p=528}}</ref><ref>{{harvnb|Kaplanis|2014|p=91-2}}</ref> Για ιστορικούς της αυλής της Νίκαιας, ωστόσο, όπως ο [[Γεώργιος Ακροπολίτης]] και ο [[Γεώργιος Παχυμέρης]], ο όρος Ρωμαίος παρέμεινε ο μοναδικός σημαντικός όρος αυτοπροσδιορισμού, παρά τα ίχνη επίδρασης της πολιτικής των αυτοκρατόρων της Νίκαιας στα γραπτά τους.<ref>{{harvnb|Page|2008|p=129}}</ref>

 

 

===Δυτική αντίληψη===