Δράκων (αστερισμός): Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
Gts-tg (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 25:
|}
 
'''Δράκων''' ([[Λατινικάλατινικά]]: '''Draco''', [[συντομογραφία]]: '''Dra''') είναι [[αστερισμός]] που σημειώθηκε στην [[αρχαιότητα]] από τον [[Κλαύδιος Πτολεμαίος|Πτολεμαίο]] και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η [[Διεθνής Αστρονομική Ένωση]]. O μεγάλος αυτός αστερισμός βρίσκεται ολόκληρος στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας και συνορεύει με 8 διαφορετικούς αστερισμούς, τους: [[Μικρή Άρκτος|Μικρά `Αρκτο]], [[Κηφεύς|Κηφέα]], [[Κύκνος (αστερισμός)|Κύκνο]], [[Λύρα]], [[Ηρακλής (αστερισμός)|Ηρακλή]], [[Βοώτης|Βοώτη]], [[Μεγάλη Άρκτος|Μεγάλη `Αρκτο]] και [[Καμηλοπάρδαλις|Καμηλοπάρδαλη]]. Ο Δράκων κείται αρκετά βόρεια ώστε να είναι [[Αειφανής αστερισμός|αειφανής]] στο σύνολό του από ολόκληρη σχεδόν την [[Ευρώπη]], και σχεδόν στο σύνολό του από την [[Ελλάδα]]. Ως προς την άνω μεσουράνησή του πάντως είναι γενικώς θερινός αστερισμός, παρότι αυτό είναι χονδρικό, αφού καταλαμβάνει σχεδόν 12 ώρες στην [[ορθή αναφορά]], «αγκαλιάζοντας» τη Μικρά Άρκτο κατά μεγάλο της μέρος. Μάλιστα μέχρι το 1800 π.Χ. περίπου μέσα στον Δράκοντα βρισκόταν ο [[Βόρειος Ουράνιος Πόλος]], αλλά τον έχασε εξαιτίας της [[Μετάπτωση των ισημεριών|μεταπτώσεως]] του γήινου άξονα.
 
Ο Δράκων έχει τη διάκριση ότι περιέχει τον Βόρειο Πόλο της [[εκλειπτική|εκλειπτικής]].
Γραμμή 31:
== Ονομασίες και ιστορία ==
 
Οι περισσότεροι αρχαίοι συγγραφείς και αστρονόμοι του ελληνορωμαϊκού κόσμου τον αποκαλούσαν Δράκοντα, αλλά οι [[Ίππαρχος ο Ρόδιος|Ίππαρχος]] και [[Ερατοσθένης ο Κυρηναίος|Ερατοσθένης]] τον αποκαλούσαν '''`ΟφινΌφιν''', και συγχεόταν στους Λατίνους με τον άλλο ουράνιο [[Όφις (αστερισμός)|`ΟφιΌφι]] ως '''Anguis, Coluber, Python''' και '''Serpens'''. Παριστανόταν κουλουριασμένος στο κέντρο της ασπίδας του Ηρακλέους, και κατά τη μυθολογία ήταν το μεγάλο φίδι που ανήρπασε η [[Αθηνά]] από τους [[Γίγαντες (μυθολογία)|Γίγαντες]] κατά τη [[Γιγαντομαχία]] και το εκσφενδόνισε στα ουράνια (από όπου το '''Sidus Minervae et Bacchi'''), ή το τέρας που φόνευσε ο [[Κάδμος]] και έσπειρε τα δόντια του από τα οποία φύτρωσε στρατός οπλισμένων ανδρών.
 
Χωρίς σύνδεση με τον αρχαίο χαρακτήρα, ο [[Ιούλιος Σίλερ]] φαντάσθηκεφαντάστηκε ότι οι αστέρες του Δράκοντα παρίσταναν τα '''υπό του Ηρώδου αναιρεθέντα Άγια Βρέφη της Βηθλεέμ''', ενώ άλλοι θεωρούσαν τον αρχαίο αστερισμό ως τον «'''`ΟφινΌφιν τον αρχαίον'''» που παρεπλάνησεπαραπλάνησε την [[Εύα]] στον [[Παράδεισος|Παράδεισο]]. Ο Καίσιος σκέφθηκε τον μεγάλο δράκοντα που λάτρευαν οι [[Βαβυλώνιοι]] ως θεό Βηλ. Ο Σουηδός φυσιοδίφης Olaus Rudbeck υπεστήριξε περί το 1700 ότι οι πρώτοι Σουηδοί θεωρούσαν τον αστερισμό Δράκοντα ως σύμβολο για τη [[Βαλτική Θάλασσα]].
 
Ο Delitzsch έγραψε ότι οι [[Εβραίοι]] θεωρούσαν τον αστερισμό ως μία [[φαρέτρα]], αλλά αυτό κρίνεται ως μεμονωμένο, καθώς η συνηθισμένη μορφή και σε αυτό τον λαό ήταν ενός δράκου ή κάποιου θαλάσσιου τέρατος, η εβραϊκή λέξη '''Tannim''' και η αραμαϊκή '''Tannin'''. Σχετικώς με τη μεταβολή της θέσεως του Δράκοντος ως προς τον ουράνιο πόλο, ο Proctor έγραψε στο έργο του «Μύθοι και Θαυμάσια της Αστρονομίας»:
Γραμμή 41:
Στην Περσία, ο Δράκων ήταν το '''Azhdeha''' ή '''Hashteher''', το ανθρωποφάγο ερπετό, ενώ οι Ινδοί, αποκαλούσαν τον αστερισμό '''Shi-shu-mara''' ή '''Sim-shu-mara''' (αλλιγάτορα ή γουρουνόψαρο), όπως και τον [[Δελφίν (αστερισμός)|Δελφίνα]]. Ορισμένοι μελετητές ταυτίζουν τον Δράκοντα με τον δράκο '''Tiamat''', την προσωποποίηση του αρχέγονου χάους στη βαβυλωνιακή μυθολογία που ηττήθηκε από τον ηλιακό θεό [[Ιζντουμπάρ]] (τον δικό μας Ηρακλή), του οποίου το πόδι τον πατάει. Αντιθέτως, κατά τον Rawlinson ήταν ο Hoa ή Kim-mut, ο τρίτος θεός της ασσυριακής τριάδας.
 
Ως μορφή στους [[Χαλδαίοι|Χαλδαίους]], ο Δράκων έφερε και φτερούγες, από τις οποίες ο [[Θαλής ο Μιλήσιος]] σχημάτισε τη Μικρά `ΑρκτοΆρκτο, οπότε εξαφανίστηκαν στις νεότερες αναπαραστάσεις. Γενικώς, οι Χαλδαίοι είχαν ένα Δράκοντα μεγαλύτερου μήκους, που τύλιγε και τις δύο άρκτους στις κουλούρες του, πράγμα που επεβίωσε σε χειρόγραφα και βιβλία μέχρι τον 17ο αιώνα μ.Χ., υπό τον συνδυαστικό τίτλο '''Arctoe et Draco'''. Ονομασίες του Δράκοντος στα λατινικά είναι επίσης οι '''Monstrum Mirabile''', '''Monstrum Audax''' ή απλώς '''Monstrum''' ([[Γερμανικός]]), ο '''Maximus Anguis''' του [[Βιργίλιος|Βιργιλίου]] και ο '''Custos Hesperidum''', δηλαδή ο φύλακας των χρυσών μήλων των [[Εσπερίδες|Εσπερίδων]]. Οι αστέρες του Δράκοντος, είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους αρχαίους Αιγυπτίους, όπως και όλοι οι περι-πολικοί αστέρες και αστερισμοί, αλλά τους απέδιδαν άλλες μορφές: μερικοί αποτελούσαν τμήμα του '''Ιπποπόταμου''' ή της παραλλαγής του, του '''Κροκοδείλου''', και με τον τρόπο αυτό απεικονίζονταν στο Δενδερά και στις Θήβες. Το ιερογλυφικό σύμβολο για τον Ιπποπόταμο αυτό σήμαινε και τα ουράνια γενικώς, ενώ ο αστερισμός πιστευόταν ότι ήταν σύμβολο της [[Ίσις|`ΙσιδοςΊσιδος]]-Αθώρ ή Αθύρ, της αιγυπτιακής Αφροδίτης. Κατά τον [[Ιωσήφ Λόκκυερ|Λόκυερ]] ο μύθος του [[Ώρος|`ΩρουΏρου]] (που αναφέρεται στους Hor-she-shu, ένα λαό αρχαιότερο ακόμα και από τους αρχαίους Αιγυπτίους) συνδέεται χωρίς αμφιβολία με αστέρες του Δράκοντος, παρότι αργότερα αυτός ο μύθος ''μεταφέρθηκε'' στον Μηρό, τη δική μας Μεγάλη `Αρκτο.
 
Το συνηθισμένο όνομα στους `ΑραβεςΆραβες ήταν το '''Al Tinnin''' και το '''Al Thuban''', απλές μεταφράσεις δηλαδή του πτολεμαϊκού «Δράκων». Στην ουράνια σφαίρα των Βοργιών ο όρος '''Alghavil Altannin''' (= ο Δηλητηριώδης Δράκων) που εμφανίζεται πάνω από τους αστέρες β και γ Δράκοντος θεωρήθηκε από τον Assemani ότι αναφέρεται σε όλο τον αστερισμό καθώς παραδοσιακά οι αρχαίοι [[Αστρολογία|αστρολόγοι]] πίστευαν ότι όταν ένας [[κομήτης]] περνούσε από τον Δράκοντα σκορπούσε δηλητήριο πάνω από τον κόσμο. Οι αραβικές ονομασίες πέρασαν και στο παλαιό τουρκικό '''Etanin''' και στις παραλλαγές '''Aben, Taben, Etabin, Abeen''' και '''Taeben''' ([[Ριτσιόλι]]), '''Daban, Alanin''' και '''Attanino'''. Δευτερευόντως, οι `ΑραβεςΆραβες αποκαλούσαν τον Δράκοντα με το επίθετο '''Al Shuja''' (το φίδι, από κοινού με την [[Ύδρα (αστερισμός)|Ύδρα]]), ενώ για τον αστερισμό [[Όφις (αστερισμός)|`Οφι]] είχαν το όνομα Al Hayyah.
 
Ορισμένοι αστέρες του Δράκοντος ήταν γνωστοί στην [[Κίνα]] ως '''Yuen Wei''', μέσα από τους οποίους αναφέρεται ότι πέρασε ένας μέγας κομήτης το έτος [[1337]] μ.Χ.. Βέβαια το ίδιο το πλάσμα ήταν το επίσημο έμβλημα της χώρας (πρβλ. «Η χρονιά του Δράκου»), αλλά το κινέζικο ζώδιο Δράκος βρισκόταν κάπου στον δικό μας [[Ζυγός (αστερισμός)|Ζυγό]]. Κατά τον Βρετανό ιεραπόστολο Joseph Edkins ο σημερινός αστρονομικός Δράκων αντιστοιχεί στο '''Tsi Kung''', το '''«Ανάκτορο Του Ουράνιου Αυτοκράτορα»''', «το οποίο ορίζεται από 15 αστέρες του Δράκοντος που διαμορφώνουν ένα ωοειδές σχήμα περί τον Πολικό Αστέρα. Από αυτούς, οι αστέρες ξ, ο, σ και s Δράκοντος ονομάζονται '''Tai yi''', απέχουν περί τις 10 μοίρες από την ουρά της `Αρκτου και 22 από τον σημερινό Βόρειο Ουράνιο Πόλο, και όριζαν οι ίδιοι τον Πόλο αυτό κατά την εποχή των απαρχών της κινεζικής Αστρονομίας» (ίσως γι' αυτό και ο βαρύγδουπος τίτλος)
Γραμμή 51:
Ο [[Αργκελάντερ]] απέδιδε στον Δράκοντα 130 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 220. Αλλά αμφότεροι επεξέτειναν την ουρά του πέρα από τον αστέρα λ, μέχρι ένα αστέρα τετάρτου μεγέθους κάτω από τα σαγόνια της Καμηλοπάρδαλης, και επομένως περιελάμβαναν στην καταμέτρησή τους και αστέρες που ανήκουν σήμερα στη Μεγάλη `Αρκτο. Οι κυριότεροι αστέρες του Δράκοντος, ως μεγάλου και βόρειου αστερισμού, λογικό είναι να έχουν και δικά τους ιδιαίτερα ονόματα.
 
* Ο αστέρας '''α Δράκοντος''' δεν είναι ο φωτεινότερος. Αντιθέτως, είναι μάλλον αμυδρός με [[φαινόμενο μέγεθος]] μόλις 3,65. Ωστόσο έχει το δικό του όνομα: '''[[Θουμπάν]] (Thuban)'''Thuban), όπου και παραπέμπουμε.
* Ο αστέρας '''β Δράκοντος''' έχει φαινόμενο μέγεθος 2,79 και είναι γνωστός με το όνομα '''[[Ρασταμπάν]] ('''Rastaban''')'''.
* Ο αστέρας '''γ''' είναι ο φωτεινότερος ολόκληρου του αστερισμού με φαινόμενο μέγεθος 2,23 και φέρει το ιδιαίτερο όνομα '''[[Ελτανίν]] ('''Eltanin''')'''.
* Ο '''δ Δράκοντος''' ή '''Nodus secundus''' (Δεύτερος Δεσμός), με φαιν.μέγεθος 3,07, έχει [[φασματικός τύπος|φασματικό τύπο]] G9 III.
* Ο '''ε''', γνωστός και ως '''Tyl''', έχει φαιν.μέγεθος 3,83 και φασματικό τύπο G7 IIIb.
* Οι αστέρες '''ζ''' και '''η''' μαζί ήταν γνωστοί στην Αραβία ως '''Al Dhibain''', οι Λύκαινες ή οι `ΥαινεςΎαινες δηλαδή, λέξη που αποδόθηκε στην Ευρώπη ως '''Duo Lupi''', οι δύο λύκοι. Ο '''ζ''' έχει φαινόμ.μέγεθος 3,17 και φάσμα B6 III, ενώ ο '''η''' φαιν.μέγεθος 2,74 και φάσμα G8 IIIab.
* Ο '''θ Δράκοντος''', με φαιν.μέγεθος 4,01 και φασματικό τύπο F8 IV, είναι ο '''Shang Tsae''' των Κινέζων (= ο Μικρότερος Υπηρέτης), ενώ οι αμυδρότεροι αστέρες στην περιοχή ήταν οι '''Tien Chwang'''.
* Ο '''ι Δράκοντος''' είναι ο '''[[Εντ Ασίχ]] ('''Ed Asich''')'''.
* Ο '''κ''' έχει φαιν.μέγεθος 3,87 και φασματικό τύπο B6 IIIpe (παράδοξο φάσμα με γραμμές εκπομπής).
* Ο '''λ''', στην (σημερινή) άκρη της ουράς, είναι ο '''[[Τζιανσάρ]] ('''Giansar, Gianfar ή Giauzar''')'''.
* Ο διπλός '''μ Δράκοντος''' είναι o '''[[Αρράκις]] ('''Arrakis''')'''.
* Ο '''ν''' είναι διπλός (ο '''Σ35a''' στον κατάλογο του Struve) με σχεδόν ταυτόσημα μέλη (φαιν.μεγέθη 4,88 και 4,86 για τους ν<sup>1</sup> και ν<sup>2</sup> αντιστοίχως και φασματικούς τύπους A5 V και A4 Vm), εύκολα διαχωριζόμενος ακόμα και με κιάλια (διαχωρισμός 62΄΄).
* Ο αστέρας '''ξ''' στη βάση της κεφαλής φέρει το ιδιαίτερο όνομα '''[[Γκρούμιουμ]] ('''Grumium''')'''.
* Ο '''σ''' είναι ο '''[[Αλσάφι]] (Alsafi)'''Alsafi).
* Ο '''φ''' ήταν ο '''Shaou Pih''' (= ο Δευτερεύων Υπουργός) στην αρχαία Κίνα, ενώ ο '''χ''' (φαινόμ.μέγεθος 3,57, φάσμα F7 V) ήταν ο '''Kwei She'''. Ο χ είναι φασματοσκοπικώς διπλό σύστημα με περίοδο 280 ημέρες και απέχει από τη Γη μόλις 26,3 [[έτος φωτός|έτη φωτός]].
* Οι ψ<sup>1</sup> και ψ<sup>2</sup>, ζεύγος διαχωριζόμενο και με γυμνό μάτι, είναι ο '''Ντζιμπάν ('''Dsiban''')''' (κατ' άλλους μόνο ο πρώτος), ενώ στην Κίνα ήταν η '''Niu She''' (= η Ανακτορική Γκουβερνάντα ή η Γραμματισμένη). Ο ψ<sup>1</sup> διαχωρίζεται στο τηλεσκόπιο σε δύο αστέρες (τους '''Σ2241 A''' και '''Σ2241 B''' στον κατάλογο του Struve) που απέχουν μεταξύ τους 30,3 δευτερόλεπτα της μοίρας.
 
== Λοιπά αξιοσημείωτα στον αστερισμό ==