Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Ο '''Παλαιών Πατρών Γερμανός''' ([[25 Μαρτίου]] [[1771]] - [[30 Μαΐου]] [[1826]]) ήταν ιεράρχης, μητροπολίτης [[Κατάλογος Μητροπολιτών Πάτρας|Παλαιών Πατρών]] <ref>α) Ο Γερμανός ως Μητροπολίτης είχε την επωνυμία «Παλαιών Πατρών» για το λόγο ότι η [[Υπάτη]] από το 1180 μέχρι το 1824 είχε επίσκοπο με τον τίτλο «Επίσκοπος Νέων Πατρών» και για αποφυγή σύγχυσης ο Μητροπολίτης [[Πάτρα|Πατρών]] λεγόταν «Παλαιών Πατρών». (Στην περιοχή της σημερινής Υπάτης μετανάστευσαν το 12ο αιώνα κάτοικοι των Πατρών, λόγω των δύσκολων συνθηκών επί Φραγκοκρατίας, ονομάζοντας τον τόπο της νέας διαμονής τους '''Νέαι Πάτραι''', που από το 1268 ήταν πρωτεύουσα της αυτόνομης ηγεμονίας της Θεσσαλίας και, μεταξύ των ετών 1318 και 1390, ήταν έδρα του [[Σταυροφορικά κράτη|σταυροφορικού]] [[Δουκάτο Νέων Πατρών|Δουκάτου Νέων Πατρών]]).<br>β) Στη εποχή της Ελληνικής Επανάστασης η [[Πάτρα]] λεγότανονομαζόταν, κατάσύμφωνα το διοικητικό σύστημα της Εκκλησίας , "Παλαιαί Πάτραι", σε αντίθεση με την [[Υπάτη]], που λεγότανονομαζόταν, από εποχής Δουκάτου, "Νέαι Πάτραι". Και στην Υπάτη υπήρξε μητροπολίτης με το όνομα [[Γερμανός (Νέων Πατρών)]].{{πηγή}}</ref> και ένας από τους πρωταγωνιστές ιεράρχες της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Ελληνικής Επανάστασης του 1821]] με διπλωματική και πολιτική δράση.

Γεννήθηκε στη [[Δημητσάνα]], γιος του Ιωάννη Γκόζια, χρυσοχόου και αγρότη, και της Κανέλας Κουκουζή ή Κουκουζοπούλου, το δε κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Οι γονείς του ήταν φτωχοί και άσημοι, ώστε δεν είναι με ακρίβεια γνωστό το επώνυμο του πατέρα του, αφού σε διάφορες βιογραφίες εμφανίζεται ως Κοτζάς, ή Κοντζιάς, ή Κόζιας, ή Γκόζιας, ενώ ο ίδιος ο πατέρας του υπέγραφε ενίοτε και ως Ιωάννης Δημητρίου. Είχε έναν αδελφό και τέσσερεις αδελφές. Η πατρική του οικία ήταν στη θέση "Κάστρο" της Δημητσάνας, λέγεται δε ότι όταν ο Κολοκοτρώνης επισκέφθηκε την Δημητσάνα κατά την εποχή του Όθωνα, επισκέφθηκε και το σπίτι του Γερμανού και ασπάσθηκε την εξώπορτα σε ένδειξη σεβασμού.<ref>Καμπούρογλου Γρ. Δημ., ''Μελέτη επί του βίου και της δράσεως του Παλαιών Πατρών Γερμανού'', 1912, σελ. 3-5.</ref>

Φοίτησε αρχικά στη φημισμένη [[Σχολή Δημητσάνας]], στο [[Άργος]] και μετέπειτα στη Σχολή της [[Σμύρνη]]ς. Χειροτονήθηκε διάκος από τον Μητροπολίτη Άργους και Ναυπλίου Ιάκωβο και στη συνέχεια υπηρέτησε στη Σμύρνη, όπου μητροπολίτης ήταν ο συμπατριώτης και θείος του Γρηγόριος, (ο μετέπειτα [[πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄]]), τον οποίον και ακολούθησε στη [[Κωνσταντινούπολη]] και στη μετέπειτα εξορία του στο [[Άγιο Όρος]], γενόμενος αρχιδιάκονος του Μητροπολίτη Κυζίκου Ιωακείμ. Την εποχή εκείνη ανέλαβε να διευθετήσει τις διαφορές που υπήρχαν στις [[Σταυροπηγιακή Μονή|σταυροπηγιακές μονές]] της Πελοποννήσου όπου και έφερε επιτυχώς σε πέρας κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του ανώτερου κλήρου σε βαθμό τέτοιο που επί μια επταετία διεκπεραίωνε όλες τις υποθέσεις των απόντων από την Κωνσταντινούπολη Αρχιερέων.
[[File:Άγαλμα Παλαιών Πατρών Γερμανού.jpg|thumb|right|250 px|Το άγαλμα του Παλαιών Πατρών Γερμανού στο Πασαλιμάνι του Πειραιά.]]
Στις αρχές του [[1806]] επί πατριαρχίας του Γρηγορίου, χειροτονήθηκε επίσκοπος και εκλέχθηκε [[μητροπολίτης]] [[Πάτρα|Παλαιών Πατρών]] όπου και ανέλαβε καθήκοντα (ενθρόνιση) τον Μάιο του ίδιου έτους με ιδιαίτερη εντολή να καθησυχάσει τα πνεύματα των εκεί Χριστιανών σε μια προσπάθεια αναμόρφωσης, μετά τους τρομερούς πατριαρχικούς αφορισμούς κατά των Κλεφτών που είχαν επιδράσει δυσμενώς. Έτσι ο νέος ιεράρχης επεδειξε μία αξιοθαύμαστη λεπτή διπλωματία που δεν άργησε να καταξιωθεί επ΄ αυτού και να κερδίσει την εμπιστοσύνη των τότε "ραγιάδων" αλλά και των Τούρκων του Μωριά. Πολλές φορές μέχρι το τέλος της ζωής του κλήθηκε ως δικαστής (κριτής) να επιλύσει διαφορές μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων προυχόντων ή και μεταξύ Ελλήνων ομοίως όπως μεταξύ των Νοταραίων και του Κιαμήλ Μπέη στη Κορινθία ή των Σισίνηδων μετά του σαΐταγα Λαλαίου στην Ηλεία. Παράλληλα την περίοδο [[1815]]-[[1817]] υπήρξε μέλος της Πατριαρχικής Συνόδου της Κωνσταντινούπολης. Από το 1818 διέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του στη Πελοπόννησο. Το Νοέμβριο του [[1818]] μυήθηκε στη [[Φιλική Εταιρεία]] από τον Φιλικό Αντώνιο Πελοπίδα. Ο Γερμανός συνέστησε τον Πελοπίδα στους Ανδρέα Ζαΐμη και Ανδρέα Λόντο οι οποίοι επίσης μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρεία, ενώ ο ίδιος εμύησε διάφορους ιερωμένους και οπλαρχηγούς όπως τον Χαριουπόλεως Βησσαρίωνα, τον Κερνίτζης Προκόπιο κ.ά.

Πρωτοστάτησε στη δημιουργία μιας πολιτικής οργάνωσης και τη συγκέντρωση χρημάτων για την προετοιμασία της επανάστασης. Οι μυστικές αυτές κινήσεις γίνονταν υπό τον συνθηματικό τίτλο της "ίδρυσης επιστημονικής σχολής" και έτσι αναφέρονταν στην αλληλογραφία. Σώζεται κατάλογος ιδιόγραφος από τον Γερμανό με τα ονόματα των 31 προσωπικοτήτων της Πελοποννήσου και τις συνεισφορές τους υπέρ της «κοινής επιστημονικής σχολής». Εκεί αναφέρεται ότι "Ο άγιος Παλαιών Πατρών κυρ-Γερμανός αφιεροί εις το σχολείον έν μούλκι", δηλ. κτήμα, που απέφερε ετήσιο εισόδημα 2.000 γρόσια.<ref>Γριτσόπουλος Αθ. Τάσος, «Κατάλογος συνδρομητών Πελοποννησίων εις την μελετωμένην κοινήν επιστημονικήν Σχολήν», ''Πελοποννησιακά'', τομ. Η’ (1971), σ. 478-481.</ref>

Αρχές Ιανουαρίου του 1821 ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υπέβαλλε προς τη Φιλική Εταιρεία τους "''Στοχασμούς των Πελοποννησίων περί καλού συστήματος''", όπου περιέγραφε την οργάνωση της Φιλ. Εταιρείας στην Πελοπόννησο. Σε απάντηση ο [[Αλέξανδρος Κ. Υψηλάντης|Αλέξανδρος Υψηλάντης]] που είχε στο μεταξύ αναλάβει αρχηγός του Αγώνα, μαζί με κάποιες οδηγίες τον διόρισε μέλος της Παμπελοποννησιακής Εταιρείας. Κατόπιν αυτού αλλά και της είδησης περί της δολοφονίας του Φιλικού [[Κυριάκος Καμαρηνός|Κ. Καμαρηνού]] o Γερμανός ξεκίνησε άμεση δράση για προετοιμασία εξέγερσης που την απέδιδε σε προσωπική σπουδή του Α. Υψηλάντη.{{fact}}

[[Αρχείο:Germanos Archbishop of Palaion (old) Patras - Friedel Adam De - 1830.jpg|μικρογραφία|Ο Γερμανός ήταν μια από τις 24 σημαντικές προσωπικότητες της Επανάστασης των οποίων τα πορτραίτα σχεδίασε ο [[Άνταμ Φρίντελ]] και εξέδοσε το 1825-26. Αυτά γνώρισαν πολλές επανεκδόσεις.<ref>[http://el.travelogues.gr/collection.php?view=285 Ιστότοπος του Aikaterini Lascaridis Foundation].</ref>]]

Ως ημέρα έναρξης της Επανάστασης είχε οριστεί η 25η Μαρτίου <ref>Γούδας Α., σ. 117.</ref><ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/3/0/4/metadata-06-0000117.tkl&do=78174_01.pdf&lang=en&pageno=1&pagestart=1&width=376.32%20pts&height=594.96%20pts&maxpage=606 Σπηλιάδη Νικολάου, ''Απομνημονεύματα'', εκδοθέντα υπό Χ.Ν. Φιλαδελφέως, Αθήνα 1851, τομ. Α', σελ. 31.]:<br />

"... ο Κολοκοτρώνης και οι περί αυτόν, οι οποίοι δεν ήλθον εις την Πελοπόννησον ειμή δια να κινήσωσι την επανάστασιν την 25 Μαρτίου, ως ημέραν προσδιωρισμένην να λάβωσι τα όπλα απανταχού οι Έλληνες, ..."</ref><ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/d/e/e/metadata-184-0000041.tkl&do=100271_01.pdf&pageno=28&width=728&height=516&maxpage=102&lang=el Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ''Απομνημονεύματα (Διήγησις συμβάντων της Ελληνικής φυλής 1770-1836)'', έκδοση "Εστίας", 1901, τόμ. Α', σελ. 47, 48.]:

:"... ''με ήλθαν γράμματα από τον Υψηλάντη δια να ήμαι έτοιμος, καθώς και όλοι οι εδικοί μας. 25 Μαρτίου ήτον η ημέρα της γενικής επαναστάσεως.'' ..."</ref><ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/2/c/f/metadata-01-0000761.tkl&do=109732_01.pdf&pageno=45&width=327&height=566&maxpage=386&lang=en Σπ. Τρικούπη, ''Ιστορία Ελληνικής Επαναστάσεως'', έκδοση 1860, τομ. Α' σελ. 23. ]</ref> , πράγμα που ανέμεναν και ξένοι ανταποκριτές.<ref>[http://www.archive.org/details/nilesweeklyregis20balt ''Niles' Weekly Register'', vol. 20, March - September, 1821, σελ. 271, αριστερή στήλη, κάτω:]

«''A general insurrection was expected in the Morea, on the 6th April''.» (6 Απριλίου: ημερ/νία νέου (Γρηγοριανού) ημερολογίου που τηρείτο στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα τηρείτο το Ιουλιανό ημερολόγιο, δηλαδή αναφέρεται στην 25η Μαρτίου).</ref> Ωστόσο, τα πρώτα χτυπήματα κατά μεμονωμένων Τούρκων σημειώθηκαν νωρίτερα σε διάφορα σημεία της Πελοποννήσου. Στις [[21 Μαρτίου]] απελευθερώνονται τα [[Καλάβρυτα]] και ακολούθως, με τέχνασμα του Α. Λόντου παραδίδεται αμαχητί το Αίγιο, αφού προηγουμένως οι λίγοι Τούρκοι κάτοικοί του έφυγαν με βάρκες για τη Βοιωτία.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/2/c/f/metadata-01-0000761.tkl&do=109732_01.pdf&pageno=82&width=327&height=566&maxpage=386&lang=en Σπ. Τρικούπη, ''Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως'', έκδοση 1860, τομ. Α' σελ. 60.]</ref>. Στις 23 Μαρτίου απελευθερώθηκε η Καλαμάτα, επίσης αμαχητί.

Τον ίδιο καιρό (αρχές τρίτου δεκαήμερου του Μαρτίου) οι Τούρκοι της Πάτρας σταδιακά κλείστηκαν στο φρούριο το οποίο πολιορκήθηκε από τους επαναστάτες. Επειδή οι τελευταίοι δεν ήταν καλά οπλισμένοι, οι Τούρκοι κατάφερναν να κάνουν εξόδους και να πυρπολούν σπίτια, ενώ κανονιοβολούσαν και από το φρούριο. Έτσι οι Πατρινοί έγραψαν στα [[Νεζερά]] στον Π.Π. Γερμανό ζητώντας βοήθεια, ο οποίος μετέβη εκεί όπου στις 22 ή 23 -ή 25, Μαρτίου κατά τον Πουκεβίλ και άλλες πηγές<ref>Πουκεβίλ, τ. 1, σελ. 42:<br /> "''6 Απριλίου'' (25/3 με το παλαιό ημερολόγιο). ... ''Αφίκετο (στην Πάτρα) ήδη είς ιεροδιάκονος του αρχιεπισκόπου Γερμανού, ο δε μητροπολίτης αναμένεται την εσπέραν. ... Όντως ο Γερμανός ... κατήλθεν εκ του Παναχαϊκού επί κεφαλής δέκα χιλιάδων χωρικών ... ο πρωθιεράρχης περιβληθείς την ιερατικήν αυτού στολήν μετέβη εις παρακειμένην εκκλησίαν ... Εκεί γονυπετής ... δίδει την γενική άφεσιν εις τον στρατόν γονυκλινεί προ του μεγαλείου του Λαυάρου ... Ανάπτουσιν ακολούθως πυρά, ορίζουσι τους φρουρούς, και το Τρισάγιον, όπερ οι ιεροί της μονής του Μεγάλου Σπηλαίου θεωροί τονίζουσιν, επαναλαμβανόμενον υπό του πλήθους και φερόμενον δια της ηχούς μέχρι της ακροπόλεως των Πατρών ..."''</ref> Μαρτίου- στη πλατεία του Αγίου Γεωργίου ευλόγησε τους συγκεντρωμένους αγωνιστές και τα όπλα.

Κατά τον [[Ξεσηκωμός της Πάτρας (1821)|ξεσηκωμό της Πάτρας]] στις [[22 Μαρτίου]] του [[1821]] και σύμφωνα με τις αναφορές του ανθέλληνα πρέσβη της Μεγάλης Βρετανίας στο Μοριά, που είχε έδρα την Πάτρα, [[Φίλιπ Γκρην]], και που βοηθούμενος με σπείρα κατασκόπων υποδαύλιζε εξ αρχής τις ανησυχίες των Τούρκων υπερασπιζόμενος την οθωμανική κυριαρχία,<ref>''Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια'', τομ. Η΄, σελ. 249.</ref> ο Γερμανός, βρισκόταν στην περιοχή των [[Καλάβρυτα|Καλαβρύτων]], προκειμένου να αποφύγει την παράδοσή του στην Τριπολιτσά.<ref>''Sketches of the War in Greece: In a Series of Extracts'', Byby Philip James Green, R. L. Green. Published 1827. T. Hurst and coCo.) σελίδεςLondon. 9σελ. 9-10.</ref>

Φθάνοντας στην Πάτρα, κατά ορισμένες πηγές το απόγευμα της 25 και κατ' άλλους στις 26 Μαρτίου, και συνεχιζόμενης της πολιορκίας του κάστρου όπου είχαν εγκλειστεί οι Τούρκοι, ο Γερμανός κήρυξε την Επανάσταση και είχε μια συνάντηση με τους ξένους πρόξενους (Πουκεβίλ Γαλλίας και Γκρην Μεγάλης Βρετανίας). Ως πρόεδρος της επαναστατικής Αρχής της Αχαΐας, του λεγόμενου [[Αχαϊκό Διευθυντήριο|Αχαϊκού Διευθυντηρίου]] επέδωσε επαναστατικό μανιφέστο με ημερομηνία 26 Μαρτίου 1821<ref>[https://books.google.gr/books?id=8MopwCROkrUC&pg=PA271&hl=el&source=gbs_toc_r&cad=3#v=onepage&q&f=false ''Sketches of the War in Greece: In a Series of Extracts'', Byby Philip James Green, R. L. Green. Published 1827. T. Hurst and coCo. σελίδαLondon. σελ. 271.]</ref>. Στο μανιφέστο εκείνο, αφού τόνιζε ότι «''αποφασίσαμεν σταθερώς ή ν' αποθάνωμεν όλοι, ή να ελευθερωθόμεν''», καλούσε τους προξένους, ώστε οι χώρες τους «''να παρέχουν την εύνοια και την προστασία τους''» (Το πιο πάνω βιβλίο περιέχει μεταφρασμένο αντίγραφο του μανιφέστου). Η μαρτυρία του Βρετανού προξένου έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί επιβεβαιώνει όλα τα γεγονότα που αναφέρει ο Πουκεβίλ στη γνωστή ιστορία του της Ελληνικής επανάστασης, παρόλο ότι τηρούσε, ως γνωστό, καθαρά φιλοτουρκική στάση.

Κατά μια άλλη πηγή, στις 26 Μαρτίου, και ενώ πρακτικά δεν υπήρχε άλλη κεντρική Αρχή των επαναστατών, ο Γερμανός, μαζί με τον επίσκοπο Καλαβρύτων Προκόπιο και τους Ανδρέα Ζαΐμη, Ανδρέα Λόντο και Μπενιζέλο Ρούφο επέδωσε στους ξένους διπλωμάτες των Πατρών την ακόλουθη διακήρυξη:<ref>Ζώρας Θ. Γεώργιος, ''"Αι κατά πληροφορίας του Ολλανδικού Προξενείου πρώται επαναστατικαί εκδηλώσεις εν Πάτραις το 1821''", ''Πελοποννησιακά'', 1974, σ. 201.</ref>

Σχετική είναι και μια επαναστατική-θρησκευτική ομιλία του Γερμανού που δημοσιεύεται στη γαλλική εφημερίδα ''Le Constitutionnel'', στο φύλλο της [[6 Ιουνίου|6ης Ιουνίου]] 1821 (Γρηγοριανό ημερολόγιο). Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο μητροπολίτης "''Γερμανικός''" εκφώνησε στις 8 (20) Μαρτίου επαναστατική ομιλία στη Μονή Αγίας Λαύρας του όρους "Βελίν" (αντί "Βελιά").<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k650195q/f4 Εφημερίδα ''Le Constitutionnel'', Γαλλία, τεύχος 157, σελ.4, 6/6/1821, σελ. 4]. Βελιά λεγόταν το ύψωμα στο οποίο βρίσκεται η Μονή.</ref> Η ίδια ομιλία δημοσιεύεται και στους ''Times'' του Λονδίνου την 11-6-1821.<ref>Μήτος Βύρων, "Η επανάσταση του 1821 στο βρετανικό τύπο", Θεσσαλονίκη, 1997. ΑναφέρεταιΠεριέχεται στο Ζουράρις Γ. Κ., "''Βέβηλα κίβδηλα σκύβαλα"'', εκδ. "Αρμός", Αθήναι, 2007, σ. 80-82.</ref> και στην αμερικανική ''Nile's Register'' της 4-8-1821.<ref>[https://books.google.gr/books?id=2Uo8AAAAIAAJ&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=Germanicus&f=false ''Nile's Weekly Register'', Baltimore, USA, 4 Αυγ. 1821 (νέο ημ.), σ. 366, 367.]</ref> Κατά τον ιστορικό Β. Κρεμμυδά, η ομιλία αυτή δεν συνέβη "''τουλάχιστον, στο χρόνο και στο χώρο που αναφέρεται''". Κατ' αυτόν η συγκεκριμένη ομιλία πλάστηκε από το Γάλλο φιλέλληνα [[Φρανσουά Πουκεβίλ]] σε συνεργασία με τον αδερφό του, Ούγο, που ήταν πρόξενος στην Πάτρα την εποχή της έναρξης της Επανάστασης και πιθανώς και με τον Γερμανό. Οι αρνητές του γεγονότος εικάζουν ότι η είδηση ήταν ψευδής και είχε στόχο την αμοιβαία ωφέλεια των δύο πλευρών. Ο Κρεμμυδάς δεν αποκλείει ότι ο Γερμανός εκφώνησε άλλες επαναστατικές ομιλίες σε διάφορες ημερομηνίες.<ref>{{cite journal|first=Κρεμμυδάς|last=Βασίλης|title=Μηχανισμοί παραγωγής ιστορικών μύθων: σχετικά με μια ομιλία του Παλαιών Πατρών Γερμανού|journal=Μνήμων|volume=18|year=1996|pages=15, 18-20}}</ref>

Στην Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης που εξέδωσε ο Πουκεβίλ το 1824 αφηγήθηκε με λεπτομέρειες την κήρυξη της Επανάστασης στην Αγία Λαύρα από το Γερμανό χωρίς ακριβή ημερομηνία, αναφέροντας απλώς ότι έγινε αφού ο Γερμανός πληροφορήθηκε τη φυγή των Τούρκων από την ορεινή Αχαΐα ([[Καλάβρυτα]]).<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/0/b/e/metadata-74-0000051.tkl&do=161697_02.pdf&pageno=335&pagestart=1&width=318&height=532&maxpage=623&lang=el Pouqueville, Francois Charles Hugues Laurent, ''Histoire de la regeneration de la Grece'', τόμ. Β', σ. 329 κ.ε.]</ref><ref>[http://medusa.libver.gr/handle/123/1434 Πουκεβίλ Φρανσουά, ''Ιστορία ελληνικής επαναστάσεως'', έκδοση στην ελληνική, τόμ. 1, σελ. 29, 30.:<br /> "''Ο Γερμανός πληροφορηθείς υπό διακόνου τινός της μονής του Μεγάλου Σπηλαίου την φυγήν των Τούρκων, ... αγγέλλει εις τους χριστιανούς την ΝΙΚΗΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. Τονίζει την δοξολογίαν: (Σύ Κύριε!) και η αγία Λαύρα αντήχησεν εκ των επευφημιών των πιστών ..''."]</ref>Πιστεύεται ότι αυτό έγινε μερικές ημέρες πριν την κάθοδό του στην [[Πάτρα]] το βράδυ της 25ης Μαρτίου<ref name="ΙΕΕ83-4">''Ιστορία του Ελληνικού Έθνους'', τ. ΙΒ', Εκδοτική Αθηνών, 1975, σελ. 83-84.</ref>. Σύμφωνα με μαρτυρία του Άγγλου προξένου στην [[Πάτρα]] Philip James Green, Τούρκοι προερχόμενοι από τα [[Καλάβρυτα]], που έφτασαν στην [[Πάτρα]] στις 23 Μαρτίου (4 Απριλίου), μετέφεραν την είδηση ότι οι Έλληνες εκεί είχαν πάρει τα όπλα. Ο Green επίσης αναφέρει την ίδια μέρα ότι στην Πάτρα με αγωνία περιμένουν τον Γερμανό ο οποίος έχει αναγορευθεί σε γενικό αρχηγό.<ref>[http://books.google.gr/books?id=4lwbAAAAMAAJ&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false ''Sketches of the War in Greece: In a Series of Extracts'', by Philip James Green, R. L. Green. Published 1827. T. Hurst and Co. London.) σελίδασελ. 11.] </ref>

Ο Πουκεβίλ αναφέρει επίσης την τέλεση θρησκευτικής λειτουργίας από τον Γερμανό σε ένα ερημικό παρεκκλήσιο κοντά στην [[Πάτρα]], λίγο πριν την είσοδό του στην πόλη. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι ο λαός επαναλάμβανε το Τρισάγιο, το οποίο αντηχούσε στα τείχη του [[κάστρο της Πάτρας|κάστρου της Πάτρας]].<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/0/b/e/metadata-74-0000051.tkl&do=161697_02.pdf&pageno=355&width=318&height=532&maxpage=623&lang=el Pouqueville, τ. Β', σ. 349.]</ref>

Η σκηνή της κήρυξης της Επανάστασης την 25 Μαρτίου περιγράφεται με λεπτομέρειες από τον αγωνιστή [[Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος|Αλέξανδρο Δεσποτόπουλο]] σε επετειακή ομιλία του στην Αγία Λαύρα.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/8/0/a/metadata-22-0000065.tkl&do=75991.pdf&pageno=5&width=840&height=595&maxpage=11&lang=el Δεσποτόπουλος Αλέξανδρος (1861), ''Σύντομον πανηγυρικόν λογίδριον εκφωνηθέν ... εν τη Αγία Λαύρα''. σελ. 4.:]<br />

Στα απομνημονεύματα του Γερμανού, σε μη ακριβώς προσδιοριζόμενη ημερομηνία αλλά πάντως μετά την 21 Μαρτίου, αναφέρεται ότι οι κάτοικοι της Πάτρας έγραψαν προς τον Γερμανό στα [[Νεζερά]] (Επαρχία Καλαβρύτων) να έλθει προς βοήθειά τους.<ref>Π.Π. Γερμανός, σελ. 30.: "''Βλέποντες δε οι Πατραίοι Έλληνες, ότι πλέον δεν επιδέχεται θεραπείαν το πράγμα, τας μεν φαμιλιάς των εύγαλον έξω της πόλεως, έγραψαν δε εις τα Νεζερά προς τον Π.Π., ό,τε Νικόλαος Λόντος, ο Ιωάννης Παπαδ. και άλλοι τινές, να προφθάση εις βοήθειαν, ότι κινδυνεύει όλη η πόλις. Όθεν αμέσως ο Π.Π. και ο Ανδρέας Ζαήμης έγραψαν προς τους Καπιταναίους Κουμανιώτας να τρέξουν, με όσους ανθρώπους έχουν. Την δε επιούσαν ημέραν εκίνησαν κι αυτοί, έχοντες περίπου πεντακοσίους στρατιώτας, και εμβήκαν εις τας Πάτρας.''"</ref>

Μια παρόμοια σκηνή ορκωμοσίας αγωνιστών υπό τον Π.Π. Γερμανό σχεδιάστηκε το 1836 από τον Βαυαρό ζωγράφο και γλύπτη Λούντβιχ Σβαντχάλερ, βασισμένο σε διηγήσεις πρωταγωνιστών του Αγώνα. Ωστόσο, η εικόνα περιγράφεται ως "ορκωμοσία στην Βοστίτσα", κάτι που δεν αναφέρεται από άλλες πηγές. Το σκίτσο αυτό χρησίμευσε σαν πρότυπο για την εικονογράφηση της Αίθουσας των Τροπαίων του Ανακτόρου του Όθωνα (σημερινή Αίθουσα Ελ. Βενιζέλου της Βουλής των Ελλήνων). Το πρωτότυπο φυλάσσεται στο Μουσείο του Μονάχου ενώ η αντίστοιχη τοιχογραφία υπάρχει στη Βουλή μετά από ανακαίνιση. Μεταφέρθηκε ζωγραφικά στο Ανάκτορο από τον ζωγράφο Κ. Σράουντολφ το 1842 με βάση συμβόλαιο εκτέλεσής του που σώζεται στα Γ.Α.Κ. όπου αναφέρεται ρητά ότι η ορκωμοσία των Αγωνιστών έγινε από τον Π. Π. Γερμανό. Κατά τον καθηγητή ιστορίας της τέχνης Μ. Παπανικολάου η σκηνή αυτή είναι πραγματικό γεγονός και όχι θρύλος και δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί.<ref>[http://media.ems.gr/ekdoseis/ethniki_bibliothiki/ekd_makb_apodomisi_53.pdf Παπανικολάου Μ. Μιλτιάδης, "Η Εικονογράφηση των θρύλων και η ιστορία τους", Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών,στο ''Συνέδριο "Η αποδόμηση του Εθνικού Κράτους και της ιστορίας του"'', Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Θεσσαλονίκη 2007, σελ. 26, 27, εικόνα σελ. 35.]</ref>

Στα απομνημονεύματά του ο Γερμανός δεν αναφέρει τέλεση Δοξολογίας ούτε στην Αγία Λαύρα ή τη Βοστίτσα, ενώ γενικώς δεν αναφέρει ότι τέλεσε καμία ιερουργία σε όλο το χρονικό διάστημα που καλύπτουν τα απομνημονεύματα. Δεν αναφέρει ούτε την τελετή [[Πάτρα#/media/File:PATRAS2006 012.jpg|ορκωμοσίας που τέλεσε στην Πλατεία Αγίου Γεωργίου]] στην Πάτρα, ίσως για να μη θεωρηθεί δοξομανής ή γιατί δεν το θεώρησε σημαντικό. Αυτό έκανε μερικούς ιστορικούς, που γενικά αμφισβητούν το ρόλο του ανωτέρου κλήρου στην Επανάσταση, να αμφισβητήσουν το ρόλο του Γερμανού όχι μόνο στην Αγία Λαύρα αλλά και στην Πάτρα.<ref>Σ. Καργάκος, ''Η Ελληνική Επανάσταση του 1821'', ειδική έκδοση RealNews, 2014, Β', σ. 31.</ref><br />
Ωστόσο είναι γνωστό από άλλες πηγές ότι τελούσε και τα ιερατικά του καθήκοντα και μάλιστα ότι περί την έναρξη της Επανάστασης διένεμε τις πολεμικές σημαίες και ευλογούσε τους αγωνιστές.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/7/5/d/metadata-324-0000006.tkl&do=300942.pdf&pageno=4&width=327&height=553&maxpage=307&lang=el ''Υπομνήματα περί της επαναστάσεως της Ελλάδος : από το 1820 μέχρι του 1823 / παρά του μητροπολίτου Π. Πατρών Γερμανού'', έκδοση Καλλίνικου Καστόρχη, Αθήναι, 1837.] </ref><ref>Ι. Φιλήμων, εισαγωγή''Εισαγωγή στα Υπομνήματα Γερμανού'', σελ. κη' : "''Συλλέξας ο Γερμανός ευθύς τους εν Πάτραις Ιστοτύπους, ητοίμασε χρωματισμένας μίαν ποσότητα Σημαιών και τας διένειμεν εις την Πελοπόννησον και εις την Στερεάν. Δια την μεσολαβούσαν έλλειψιν των τροφίμων, προκειμένης τόσης ανωμαλίας, απολύει εξ ανάγκης τους Στρατιώτας από το καθήκον της νηστείας. Ευλογεί και εμψυχώνει τους ανδρείως αγωνιζομένους''."</ref><ref>{{cite web | url=http://books.google.com/books?id=TPU5AAAAcAAJ&dq=%CE%A3%CF%84%CE%B7%CE%BD%20%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%B1%20%CE%9B%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%B1%20%CE%93%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CF%82&pg=PA116#v=onepage&q&f=false | title=Βίοι παράλληλοι των επί της αναγεννήσεως της Ελλάδος διαπρεψάντων ανδρών | publisher=Εθνικό Τυπογραφείο | work=Τόμος Α':, Κλήρος | date=1869 | accessdate=11 Μαρτίου 2012 | author=Γούδας, Αναστάσιος | pages=115-117}}. Ο Γούδας αναφέρει ότι ενώ ο Γερμανός είχε αναλάβει ρόλο στρατιωτικού ηγέτη, δεν αμελούσε και τα ιερατικά του καθήκοντα.</ref>

Η αμερικανική ''Southern Recorder'' της 24 Ιουλίου 1821, σε είδηση που ήρθε από το Παρίσι την 25 Μαΐου (νέο ημ.) αναφέρει τον Γερμανό ως "Αρχιεπίσκοπο Gerveaux" ο οποίος τη νύχτα της 6 Απριλίου (25 Μαρτίου παλ. ημ/γιο), σαν προστάτης του ελληνικού πληθυσμού διεκήρυξε στην Πάτρα "''Σεβασμός στους Πρέσβεις - Βοήθεια στους Χριστιανούς - Θάνατος στους Τούρκους''". Επίσης αναφέρει ότι ο Σταυρός υψώθηκε σαν σημείο εξέγερσης και ότι οι Έλληνες σφαγίαζαν τους Τούρκους όπου τους εύρισκαν.<ref>[http://milledgeville.galileo.usg.edu/milledgeville/view?docId=news/srw1821/srw1821-0099.xml&query=Greek&query-join=or&brand=milledgeville-brand Εφημερίδα ''Southern Recorder'', 24 Ιουλίου 1821, Milledgeville, USA.]</ref><br />

Η γαλλική εφημερίδα ''Journal de Savoie'', σε ανταπόκριση της 25 Μαΐου 1821 από τη Βιένη, αναφέρει:<ref>[http://books.google.gr/books/about/Journal_de_Savoie_An_1_11.html?id=-64EAAAAQAAJ&redir_esc=y ''Journal de Savoie'', 15 Ιουν. 1821 (νέο ημ.)], [http://books.google.gr/books?id=-64EAAAAQAAJ&pg=PA228#v=onepage&q&f=false σελ. 228.]</ref>

: “''Ο αρχιεπίσκοπος της Πάτρας στην ομιλία του προς τους Έλληνες, στο μοναστήρι του όρους Βελιά, αφού εκφώνησε στους υπόδουλους Έλληνες πολλά αποσπάσματα από τους προφήτες, ανακοίνωσε ότι με το Σταυρό μπροστά και τα όπλα στα χέρια οι χριστιανοί θα βαδίσουν προς τον Θείο σκοπό τους. Για το λόγο αυτό τους απάλλαξε από τη νηστεία της Σαρακοστής'' ”.

Στην γαλλική ''Constitutionnel'' την 6-6-1821<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k650195q/f4 ''Le Constitutionnel'', 6 Ιουν. 1821, σελ. 4.]</ref> και τους ''Times του Λονδίνου'' την 11-6-1821 δημοσιεύεται η επαναστατική ομιλία του Γερμανού της 8/20 Μαρτίου. Εκεί αναφέρεται ως "Γερμανικός" (βλ. [[Ομιλία Π. Πατρών Γερμανού στην Αγία Λαύρα (8/20 Μαρτίου 1821)]].

Στην αυστριακή Österreichischer Beobachter και την ιταλική Gazzetta di Milano αναφέρεται η έλευση του Γερμανού στην Πάτρα και η ύψωση της επαναστατικής σημαίας σε πλατεία της πόλης. Ο ίδιος αναφέρεται ως στρατιωτικός αρχηγός.<ref>[http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=ita&datum=18210617&seite=2&zoom=43 ''Gazzetta di Milano'', Κυριακή 17-6-1821 (νέο ημ.), αριθ. 168, σ. 888-889.] Η ιταλική εφημερίδα αναφέρει ότι το άρθρο προέρχεται από την ''Österreichischer Beobachter '' και ότι η αρχική πηγή είναι ένας “ουδέτερος παρατηρητής”:<br />

''“Τις πρώτες μέρες του Απριλίου οι Τούρκοι έκαναν μια έξοδο από το κάστρο της Πάτρας και έβαλαν φωτιά σε ένα τμήμα της πόλης. Λίγο αργότερα εμφανίστηκε ο επίσκοπος με 3 έως 4 χιλ. χωρικούς οπλισμένους. Η λευκή σημαία με τον ελληνικό σταυρό υψώθηκε στην κεντρική πλατεία, και άρχισε η επίσημη πολιορκία του κάστρου. Επιστολή της 7 Απριλίου (26 Μαρτίου) αναφέρει ότι οι πολιορκούμενοι προβάλλουν ισχυρή αντίσταση”''.</ref> Η ιταλική ''Giornale della provincia Bresciana'' αναφέρει ότι σύμφωνα με πληροφορίες καπετάνιου που έφυγε από την Πάτρα την 27 Μαρτίου (παλ. ημ.) οι επαναστάτες οδηγούμενοι από τον Γερμανό ξεσηκώθηκαν την 1η Απριλίου (20 Μαρτ.) και ότι ο ίδιος εισήλθε στην Πάτρα την 7 Απριλίου (26 Μαρτίου).<ref>[http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=gpb&datum=18210611&seite=1&zoom=46 ''Giornale della provincia Bresciana'', 11 Ιουνίου 1821, σελ. 1.]:<br />

Τεργέστη, 27 Μαΐου. "''Ο καπετάνιος ενός πλοίου που έφυγε από την Πάτρα την 8 Απριλίου (27 Μαρτίου) μας πληροφόρησε ότι η άτυχη πόλη είναι στις φλόγες. Οι επαναστάτες, οδηγούμενοι από τον Αρχιεπίσκοπο Γερμανό, ξεσηκώθηκαν την 1η Απριλίου (20 Μαρτίου) και οι Τούρκοι έκαψαν την πόλη. ... Στις 7 Απριλίου ο Αρχιεπίσκοπος Γερμανός, μεγάλος υποστηρικτής του Αλή Πασά των Ιωαννίνων από τον οποίο λαβαίνει χρήματα και όπλα, εισήλθε στην Πάτρα.''"</ref> Η ίδια εφημερίδα, στο φύλλο της 22 Ιουνίου αναφέρει ότι ο Γερμανός, ως ηγέτης των επαναστατών, λόγω της αναταραχής που επικρατούσε στην Πάτρα, προσέφερε σωματοφύλακες για την φύλαξη των ξένων διπλωματών.<ref>[http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=gpb&datum=18210622&seite=2&zoom=46 ''Giornale della provincia Bresciana'', 22 Ιουν. 1821, σ. 254 (2η).]</ref> Η ''Gazette de Lausanne'' την 5 Σεπ. 1826 επιβεβαιώνει τον θάνατο του Γερμανού και αναφέρει ότι "''ήταν ο πρώτος μεταξύ των χριστιανών Ελλήνων που ύψωσαν την ιερή σημαία του Σταυρού το 1821''".<ref>[http://www.letempsarchives.ch/Default/Skins/LeTempsEn/Client.asp?Skin=LeTempsEn&enter=true&AppName=2&AW=1377287070558 ''Gazette de Lausanne'', 5 Σεπ. 1826. Νο. 72, σελ. 1η.]</ref>

Τον Μάιο του 1821 συμμετείχε στην [[Συνέλευση των Καλτεζών]] στην Αρκαδία. Στα απομνημονεύματά του, ενώ αναφέρει την Συνέλευση, δεν αναφέρει την δική του συμμετοχή.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/7/5/d/metadata-324-0000006.tkl&do=300942.pdf&pageno=4&width=327&height=553&maxpage=307&lang=el ''Υπομνήματα περί της επαναστάσεως της Ελλάδος : από το 1820 μέχρι του 1823 / παρά του μητροπολίτου Π. Πατρών Γερμανού'', έκδοση Καλλίνικου Καστόρχη, Αθήναι, 1837] σελ. 42, 43.</ref>

Ο [[Καλλίνικος Καστόρχης]] που εξέδωσε τα απομνημονεύματά του, αποδίδει στον Γερμανό την πρώτη ιδέα δημιουργίας κεντρικής εθνικής διοίκησης της Επανάστασης, κάτι που ο Γερμανός δεν το αναφέρει στα απομνημονεύματά του «''δια να μη φανεί αυτεπαίνετος''» κατά τον Καστόρχη.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/7/5/d/metadata-324-0000006.tkl&do=300942.pdf&pageno=55&pagestart=1&width=327&height=553&maxpage=307&lang=el ''Υπομνήματα περί της επαναστάσεως της Ελλάδος, έκδοση Κ. Καστόρχη, 1837, σελ. κη', υποσημ. (γ).]</ref> Το 1822 ο Γερμανός μαζί με άλλους εναντιώθηκε στον εξωτερικό δανεισμό επισημαίνοντας το ολέθριο αποτέλεσμα που θα είχε αυτός, αλλά δεν εισακούσθηκε.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/7/5/d/metadata-324-0000006.tkl&do=300942.pdf&pageno=67&pagestart=1&width=327&height=553&maxpage=307&lang=el Καστόρχης, ''Απομνημονεύματα Γερμανού'', σελ. νβ', υποσημ. (β).]</ref>

Η συνάντηση με τον Πάπα δεν έγινε γιατί το Βατικανό επικαλέστηκε την προχωρημένη ηλικία του, λόγω της οποίας δεν ησχολείτο πλέον με διεθνείς υποθέσεις. Πάπας ήταν τότε ο [[Πάπας Πίος Ζ΄|Πίος VII]], ο οποίος και απεβίωσε τον Αύγουστο του 1823 σε ηλικία 81 ετών. Πιστεύεται ότι ο Πάπας ήταν θετικός προς την υπόθεση της Ελλάδος, αλλά η ματαίωση της συνάντησης οφείλεται σε παρέμβαση της Αυστρίας η οποία τότε είχε υπό την προστασία της το Βατικανό και διέκειτο εχθρικά προς την Επανάσταση.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/php/pdf_pager.php?rec=/metadata/2/c/f/metadata-01-0000761.tkl&do=109732_03.pdf&pageno=30&pagestart=1&width=330&height=566&maxpage=408&lang=en Τρικούπης Σπυρίδων, Ιστορία''στορία της Ελληνικής Επαναστάσεως'', 1862, τομ. Γ', σ. 22, 23.]</ref>

Η δράση του στην Ιταλία, καθώς δεν αναφέρεται στα απομνημονεύματά του ή από άλλους ιστορικούς της εποχής, τεκμαίρεται από την πολυάριθμη αλληλογραφία του με την Κεντρική Διοίκηση της Ελλάδας, με σημαίνοντες πολιτικούς, στρατιωτικούς και ιερωμένους της Ελλάδας, με ομογενείς και προύχοντες στην Ιταλία, Βλαχία, Ρωσία και αλλού, με τον Καποδίστρια που βρισκόταν τότε στην Ελβετία, τον μητροπολίτη Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιο και άλλους. Επιλογή αυτών των επιστολών και συμπεράσματα για τη δράση του Γερμανού στην Ιταλία δημοσίευσε κυρίως ο [[Δημήτριος Καμπούρογλου]].<ref>Καμπούρογλου Γρ. Δημήτριος, ''Μελέτη περί του βίου και της δράσεως του Παλαιών Πατρών Γερμανού'', Αθήνα, 1916, σελ. 44-96.</ref>

Το [[1826]] εκλέχθηκε μέλος της [[Γ' Εθνοσυνέλευση Τροιζήνας|Γ΄ Εθνοσυνέλευσης]] στην Επίδαυρο όπου και ανέλαβε τη διεύθυνση των εργασιών της, εκλεγείς και μέλος της επί των Εσωτερικών επιτροπής. Λίγο αργότερα όμως προσβλήθηκε από εξανθηματικό τύφο, που είχε καταστεί τότε ενδημικός στο Ναύπλιο, όπου και πέθανε στις [[30 Μαΐου]] του 1826. Η κηδεία του έγινε στο Ναύπλιο με κάθε μεγαλοπρέπεια και αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Δημητσάνα. Την τελετή της κήδευσης του Γερμανού περιγράφει ο φιλέλληνας F.R. Schack. Έγινε στο Ναό του Αγ. Γεωργίου, και ένας αρχιμανδρίτης εκφώνησε επικήδειο λόγο με το ιστορικό της ζωής του αποθανόντος. Μεταξύ άλλων αναφέρει ότι ο Γερμανός ήταν ο πρώτος που σήκωσε τη σημαία του σταυρού στα Καλάβρυτα.<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k54715584/f189.item.r F.R. Schack, ''Campagne d'un jeune Français en Grèce'', F. Didot, Paris, 1827, σ. 172.]</ref>

Ο Γερμανός έγραψε απομνημονεύματα τα οποία, πέρα από ένα σύντομο ιστορικό περί της τουρκοκρατίας, αναφέρουν γεγονότα πριν από την έναρξη της Επανάστασης και μέχρι την Εθνοσυνέλευση του Άστρους το 1823. Στο τέλος του κειμένου αναγγέλλει τη συνέχεια των απομνημονευμάτων αλλά δεν είναι γνωστή η ύπαρξη άλλου σχετικού κειμένου. Τα απομνημονεύματα εκδόθηκαν πρώτα από τον Καλλίνικο Καστόρχη το 1837 σε δύο σχεδόν πανομοιότυπες εκδόσεις. Εκεί το κυρίως κείμενο των απομνημονευμάτων καταλαμβάνει 169 σελίδες, ενώ υπάρχουν και προλεγόμενα του Ι. Φιλήμονος και ευρετήριο ονομάτων από τον ίδιο.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/7/5/d/metadata-324-0000006.tkl?dtab=m&search_type=simple&search_help=&display_mode=overview&wf_step=init&show_hidden=0&number=10&keep_number=&cclterm1=&cclterm2=&cclterm3=&cclterm4=&cclterm5=&cclterm6=&cclterm7=&cclterm8=&cclfield1=&cclfield2=&cclfield3=&cclfield4=&cclfield5=&cclfield6=&cclfield7=&cclfield8=&cclop1=&cclop2=&cclop3=&cclop4=&cclop5=&cclop6=&cclop7=&isp=&search_coll%5Bmetadata%5D=1&&stored_cclquery=&skin=&rss=0&lang=el&ioffset=1&offset=1 Γερμανού, Επισκόπου Παλαιών Πατρών, ''Υπομνήματα περί της επαναστάσεως της Ελλάδος : από το 1820 μέχρι του 1823 / παρά του μητροπολίτου Π. Πατρών Γερμανού ; και εκδιδόμενα παρά του κυρίου Καλλινίκου Καστόρχη''. Εν Αθήναις: Εκ της τυπογραφείας Πέτρου Μαντζαράκη, 1837.]</ref>. <br />

Η έκδοση αυτή έγινε κατ' αντιπαραβολή με τα χειρόγραφα υπό την επιμέλεια του Δημητρίου Καμπούρογλου. Η έκδοση περιλαμβάνει και άλλα έγγραφα του Γερμανού όπως οδηγίες προς ιερείς και ιεροκήρυκες, επιστολές κ.ά.<ref>[http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/5/b/a/metadata-141-0000124.tkl?dtab=m&search_type=simple&search_help=&display_mode=&wf_step=init&show_hidden=0&number=10&keep_number=&cclterm1=&cclterm2=&cclterm3=&cclterm4=&cclterm5=&cclterm6=&cclterm7=&cclterm8=&cclfield1=&cclfield2=&cclfield3=&cclfield4=&cclfield5=&cclfield6=&cclfield7=&cclfield8=&cclop1=&cclop2=&cclop3=&cclop4=&cclop5=&cclop6=&cclop7=&isp=&search_coll%5Bmetadata%5D=1&&stored_cclquery=&skin=print&rss=0&lang=el&ioffset=1&offset=1 Γερμανού, Επισκόπου Παλαιών Πατρών, ''Απομνημονεύματα : επιγραφόμενα απομνημονεύματα τινα της κατά του τυράννου των Ελλήνων οπλοφορίας, καί τινων πολιτικών συμβεβηκότων εν Πελοποννήσω κατά την πρώτην της διοικήσεως περίοδον / Γερμανού Π. Πατρών Μητροπολίτου'', έκδοσις υπό Γ. Ι. Παπούλα μετά προλεγομένων υπό του ιδίου. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου Σπύρου Τσαγγάρη, 1900.]</ref> <br />

Άλλη, λαϊκή έκδοση έγινε από τον εκδοτικό οίκο Τσουκαλά το 1956 στη σειρά των Απομνημονευμάτων Αγωνιστών του 1821, υπ' αριθ. 3.<ref>Γιανναροπούλου Ιωάννα, "Τα απομνημονεύματα του Παλ. Πατρών Γερμανού. Προβλήματα και πλεονεκτήματα μιας νέας εκδόσεως.", ''Πελοποννησιακά'', Παράρτημα 1 (1974), σελ. 155 κ.έ. <br />

Στα απομνημονεύματα βρίσκονται επικριτικά σχόλια για τον επίσκοπο Χριστιανουπόλεως, για τη δράση των Μανιατών, για τον Παπαφλέσσα και για τα μέλη του Εκτελεστικού. Αντικειμενική θεωρείται η κρίση του για τους Τούρκους και σε γενικές γραμμές τα απομνημονεύματα κρίνονται αμερόληπτα (Κωνσταντοπούλου, σ. 122). Από τους ιστοριοδίφες διαπιστώνεται ότι ο Γερμανός είναι "σύντομος, περιεκτικός" και "φειδωλός"<ref>Γριτσόπουλος Τάσος, ''Η συνέλευσις των προεστών εις Ζαράκοβαν'', Αθηνά, τομ. 73, 74 (1972, 1973), σ. 182, 184.</ref>, αναφέρεται πολύ λίγο στην προσωπική του δράση και από το έργο του λείπουν οι λέξεις ή εκφράσεις που θα πρόδιδαν ότι είναι γραμμένο από ιερωμένο,<ref>Κωνσταντοπούλου Γ. Παναγιώτα, "Τα απομνημονεύματα του Αγώνα ως ιστοριογραφικός και έντεχνος λόγος. Καλάβρυτα και Καλαβρυτινοί στο έργο του Παλαιών Πατρών Γερμανού και Φωτάκου.", ''Πελοποννησιακά'', τομ. ΚΘ' (2007-2008), σελ. 117-128.<br />

"''ελλείπουν οι λέξεις ή εκφράσεις που θα πρόδιδαν ότι είναι συνθεμένο από έναν ιερωμένο''".</ref> και ότι τα απομνημονεύματα "έχουν μία ξηρότητα" και παραλείπουν πολλά γεγονότα.<ref>Σ. Καργάκος, ''Η Ελλην.Ελληνική Επανάσταση του 1821'', ειδική έκδοση RealNews, 2014, Β', σ. 31.</ref> Μεταξύ των γεγονότων που δεν αναφέρει είναι ό,τι συνέβη κατά την αποστολή του στη Ρώμη όπου προσπάθησε να συναντήσει τον Πάπα προκειμένου να ζητήσει βοήθεια για την Επανάσταση (Κωνσταντοπούλου, σ. 122), παρ' ό,τι αναφέρει ότι του είχε ανατεθεί η σχετική αποστολή<ref>''Απομνημονεύματα'', έκδ. Παπούλα, σελ. 126, 146.</ref> Επίσης δεν αναφέρει την παρουσία του στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου (έκδ. Παπούλα, σελ. 97-101.) και στην Γερουσία που συστάθηκε από την Εθνοσυνέλευση των Καλτεζών, ούτε αναφέρει την ύψωση της επαναστατικής σημαίας από τον ίδιο στην Πάτρα το βράδυ της 25 Μαρτίου 1821. Ο Σ. Καργάκος θεωρεί ότι ο Γερμανός έτσι αδικεί τον εαυτό του και τη συμβολή του στον Αγώνα, ίσως για να μη θεωρηθεί δοξομανής ή ίσως γιατί κάποια συμβάντα δεν τα θεώρησε σημαντικά.<ref>Καργάκος Σαράντος, σ. 30, 31.</ref>. Ο Γ. Παπούλας επισημαίνει την κακή μεταχείριση που είχαν υποστεί τα χειρόγραφα του Γερμανού πριν εκδοθούν.<ref>Γ. Ι. Παπούλας, ''έκδοση των Απομνημονευμάτων του Π.Π. Γερμανού'', Αθήνα 1900, σελ. 212.: ''"Όχι μόνον αποθαμμένον, δια της σαλατοποιήσεως των απομνημονευμάτων, αλλά και ζωντανόν ελήστευσαν τον ιεράρχην (...). Φαίνεται ότι συνέβαινον τοιαύταί τινες αταξίαι και ληστείαι εν Δημητσάνη, ως εκ της αναρχίας"''</ref><br />

Την γνησιότητα των απομνημονευμάτων αμφισβήτησε ο ιστοριοδίφης της Αχαΐας [[Γεώργιος Παπανδρέου (ιστορικός)|Γ. Παπανδρέου]], ο Καμπούρογλου επίσης αναφέρει ότι προσπάθησε να βρει πληροφορίες σχετικά με την γνησιότητά τους, ενώ κυκλοφορούσαν υπόνοιες ότι μπορεί να είχαν γίνει προσθαφαιρέσεις στο κείμενο.<ref>Καμπούρογλου, σελ. 39 (υποσημ. 103), και σελ. 109.</ref>